Begin: plannen
vrede kansloos
Spanje kan eigen atoombom fabriceren
Kwart vakbond Polen wil
schorsing stakingsrecht
Vorming Belgische
regering zal
moeilijk worden
VS: weer korting op sociaal program
herschi
Europees initiatief gekraakt
Nicaragua
voelt zich
bedreigd
door VS
Maak
jedml
Maat Hal...,
DINSDAG 10 NOVEMBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 13
(Van onze correspondent Gerrit Jan Hoek)
MADRID - Spanje is in staat om tien
atoombommen per jaar te fabriceren,
wanneer daar politieke bereidheid toe be
staat. Aldus een bewering van technici,
verbonden' aan de Spaanse Raad voor
kernenergie, gevestigd in Madrid. De
Spaanse minister van defensie, Alberto
Oliart, bevestigde dat Spanje op dit mo
ment de technische en industriële capaci
teit heeft om een eigen kernwapen te ma
ken.
De kwestie van de Spaanse atoombom,
waar in het verleden regelmatig over is
gespeculeerd, is opnieuw actueel. Dit
naar aanleiding van de bouw van een spe
ciaal experimenteel nucleair centrum in
de provincie Soria, waaraan volgens inge
wijden in versneld aan gewerkt wordt.
Dat nucleaire centrum zal bestaan uit een
experimentele conventionele kernreac
tor, een snelle-kweekreactor, een opwer
kingsfabriek voor radioactief afval en een
laboratorium voor experimenten met
plutonium.
Volgens officiële woordvoerders van de
Raad voor kernenergie dient het centrum
van Soria alleen maar voor vreedzame
doeleinden: het verlenen van technologi
sche steun aan de commerciële kerncen
trales en het fabriceren van isotopen voor
medische doeleinden. Maar of dat ook de
werkelijke opzet van het nucleaire cen
trum is wordt steeds meer betwijfeld.
Verdenking
Manuel Nunez Encabo, parlementslid van
de Spaanse socialistische partij voor de
provincie Soria, koestert ernstige verden
king dat er andere bedoelingen achter het
centrum van Soria steken. De geheimzin
nigheid waarmee de hele zaak omringd
is, de begrotingsfoefjes om financiële
middelen voor het nucleaire centrum te
creëren, de manier waarop de regering el
ke discussie systematisch omzeilt, de ver
lening van de vergunning voor de con
structie van de eerste fase zonder goed
keuring van de raad voor nucleaire veilig
heid, al deze dingen zijn volgens Nunez
Encabo indicaties dat de regering iets te
verbergen heeft. Bovendien bestaan er
volgens hem geen economische argu
menten om het centrum van Soria te bou
wen in de vorm zoals de regering dat wil.
De huidige opzet biedt geen enkele oplos
sing voor de verwerking van radioactief
afval van de commerciële kerncentrales.
Want terwyl de opwerkingsfabriek van
het Franse La Hague een capaciteit heeft
van 1600 ton per jaar, zal die van Soria
amper 2 ton per jaar kunnen verwerken,
ten enenmale ontoereikend voor de be
hoefte van de kerncentrales.
Wat Nunez Encabo achterdochtig maakt, is
dat het nucleaire centrum van Sona vol
ledig geconcentreerd wordt op de pro-
duktie van plutonium. Plutonium dat ge
bruikt kan worden als brandstof voor
snelle-kweekreactoren, maar daar is het
Spaanse nucleaire programma niet op ge
richt. Via de snelle-kweekreactor kan
men echter ook de afsplitsing verkrijgen
van plutonium 239, benodigd voor de fa
bricage van de atoombom.
Gelijkenis
Het toeval wil dat de snelle-kweekreactor
die in Soria gepland is, grote gelijkenis
vertoont met die waarin India zijn eigen
atoombom zou hebben ontwikkeld. Al
die feiten bij elkaar kunnen volgens Nu
nez Encabo alleen maar tot de conclusie
leiden dat achter het nucleair centrum
van Soria militaire bedoelingen steken.
Ook de keus van de locatie, de provincie
Soria is met nauwelijks 90 000 inwoners
op 11.000 vierkante kilometer een van de
dunstbevolkte van Sparye, past volgens
hem in dat kader.
Dat verkleint niet alleen het risico van
radioactieve besmetting van de bevol
king (in 1971 ontsnapte er bijvoorbeeld
een aanzienlijke hoeveelheid plutonium
uit een kernreactor in de riolen van Ma
drid), maar biedt tevens de gelegenheid
voor een meer gerichte produktie van
plutonium, bovendien in grotere hoeveel
heden dan nu het geval is.
In een interview, dat gistervanavond ook
door Achter het Nieuws werd uitgezon
den, verklaarde de Spaanse minister van
defensie, dat zolang Spanje het non-proli
feratieverdrag niet heeft ondertekend,
zijn land de handen vrij heeft om eigen
nucleaire wapens te maken. Hij bevestig
de dat het land er technisch zeker toe in
staat moet worden geacht.
JERUZALEM (UPI/GPD) Premier Begin van Israël heeft gisteren nog een schep op
eerdere verklaringen van zijn minister van buitenlandse zaken Sjamir gedaan door te
zeggen, dat het Europese vredesinitiatief zowel als het Saoedische vredesplan geen
enkele kans maken.
James Brady, de perschef van de Amerikaanse president, knipte giste
ren het lint door ter gelegenheid van de opening van de nieuwe perskamer
op het Witte Huis. Brady, die in het hoofd werd getroffen bij de aanslag op
Ronald Reagan, is zodanig hersteld dat hij zijn werkzaamheden kan her
vatten.
Sjamir had gezegd, dat Europees
verzet tegen de akkoorden van
Camp David en de levering van
Amerikaans modern wapentuig
aan Saoedi-Arabië de vooruit
zichten voor het bereiken van
een Arabisch-Israëlische vre
desregeling kleiner hebben ge
maakt.
Er bestaat absoluut geen mogelijk
heid voor het scheppen van een
Palestijnse staat in de bezette ge
bieden, zo zei Begin. Meer con
cessies dan Israël al deed om met
Egypte tot overeenstemming te
komen inzake een voorgesteld
plan voor Palestijnse autonomie
zitten er niet in. Begin zei niet te
zullen bezwijken onder een
"campagne van druk", waarvan
hij de Westeuropese landen be
schuldigde. Dit zei hij in het bij
zonder naar aanleiding van ver
klaringen door de Britse minis
ter van buitenlandse zaken, Lord
Carrington over de verklaring
van Venetië van de EG, waarin
wordt opgeroepen tot deelne
ming door de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie (PLO) aan het
vredesoverleg. Sjamir had ook
gezegd dat Israël wellicht "zijn
politiek van het nemen van risi
co's voor vrede zal moeten her
zien in het licht van de pro-Saoe-
dische ommezwaai* in het wes
ten".
Jordaanoever
De eerste week van het door Israël
ingestelde nieuwe burgelijke be
stuur op de bezette westelijke
Jordaanoever is gekenmerkt
door een nieuwe golf van demon-
traties en ordeverstoringen, met
als hoogtepunt het sluiten van de
universiteit van Bir Zeit, nabij
WARSCHAU (Reuter/AFP)
- Vierentwintig procent
van de leden van de vrije
Poolse vakbond Solidari
teit is voor schorsing van
het stakingsrecht en 65
procent is ertegen, zo
blijkt uit een interne pei
ling die gisteren werd ge
publiceerd door de War-
schause afdeling van de
vakbond.
Moordenaars
Sadat voor
tribunaal
CAIRO (AFP) - De vier leden van
het commando dat op 6 oktober
président Sadat van Egypte ver
moordde, komen volgende week
voor een militair tribunaal.
Generaal Abdel Halim Abou Gha-
zala zei, dat de aanklacht eerst
aan president Hosni Moebarak
wordt voorgelegd en daarna
openbaar gemaakt.
De vier militairen, die de aanslag
op de president pleegden tijdens
een militaire parade, verblijven
in het ziekenhuis. Toen ze, bij de
officiële tribune, gearresteerd
werden, waren ze gewond.
De communistische partij had
voorgesteld het stakingsrecht te
schorsen. Eenenveertig procent
van de vakbondsleden meent dat
de verkiezing van premier Woj-
ciech Jaruzelski tot leider van de
communistische partij de span
ning in het land kan verminde
ren. Achttien en een halve pro
cent meent dat die de spanning
juist kan vergroten.
In Polen namen de vooruitzichten
op onderhandelingen tussen re
gering en Solidariteit concretere
vormen aan. De nationale leiding
van het vrije vakverbond kwam
in Gdansk bijeen om de proble
men te bespreken, die met de on
derhandelingen samenhangen.
Terwijl destaking in Zielona Gora
werd beëindigd, gingen hier en
daar nog stakingen door of be
stond de bereidheid in staking te
gaan. Zonder resultaat bleven dit
weekeinde besprekingen in de
mijnstad Sosnowiec, waar de ar
beiders sinds eind oktober sta
ken. De plaatselijke afdeling van
Solidariteit eist zendtijd voor de
televisie om haar visie te geven
op het incident met gifgas, dat de
directe aanleiding vormde tot de
staking. Volgens de officiële le
zing loopt het onderzoek naar de
dader, die vanuit een rijdende
auto drie ampullen met gifgas
naar de poort van de mijnuitgang
gooide - waardoor tientallen
mensen gewond raakten - "op
volle toeren". In de plaatselijke
kranten in Opper-Silezië is een
"compositie-foto" van de dader
geplaatst.
In Wroclaw kon men in de morgen
uren geen kranten kopen, omdat
de drukkers staakten. Ze beëin
digden hun actie echter later.
Lech Walesa heeft vorige week bij
herhaling verklaard, dat hij be
reid is om compromissen te slui
ten bij de besprekingen met kerk
en staat, die ophanden zijn als
uitvloeisel van de ontmoeting
tussen Walesa, Jaruzelski en
aartsbisschop Glemp. Nu komt
het er op aan, dat de basis en de
overige leiders van Solidariteit
zich achter hem scharen.
Juist om zijn gesprek met Jaruzels
ki was Walesa door de nationale
leiding scherp gekritiseerd. De
nationale commissie stelde, ter
wijl Walesa met Jaruzelski en
Glemp sprak, een lijst op met
acht eisen. Ook moet er een
nieuw sociaal contract uitge
werkt worden. Lukt dat niet bin
nen drie maanden, dan dreigt de
commissie met alle middelen in
clusief een algemene staking.
Nadat de media het besluit van de
leiding van Solidariteit scherp
hadden veroordeeld, zwakte Wa
lesa het feitelijk af door te zeg
gen, dat het vrije vakverbond be
reid is tot compromissen en dat
het het recht opeist, de enige ver
tegenwoordiger van de bevol
king te zijn. De voorzitter voegde
eraan toe, dat wie de beslissing
anders uitlegde, de afspraken
schendt die vorig jaar zomer zijn
gemaakt.
Rijnconferentie:
Geen uitzicht
op oplossing
ROTTERDAM (ANP) - Gezien
de houding van de nieuwe
Franse regering leek de mi
nistersconferentie over de
Rijn, die dinsdag 17 novem
ber in Parijs wordt gehou
den, aanvankelijk veelbelo
vend. Het ziet er volgens de
Nederlandse delegatieleider
van de internationale Rijn
commissie, ir. A. de GraafT,
thans minder hoopvol uit. De
situatie is ondoorzichtig.
Staatssecretaris Lambers-Hac-
quebard van volksgezond
heid en milieuhygiëne gaat
met een gematigd optimisme
naar de conferentie van de
Rijnoeverstaten. Zy ver
trouwt op de positieve hou
ding, die de Franse regering
oorspronkelijk aan de dag
legde, maar weet tegelijker
tijd dat de moeilijkheden nog
lang niet van de baan zijn. De
drie mogelijke oplossingen
om van het afvalzout van de
Franse Kalimijnen af te ko
men lijken niet haalbaar.
Op de vorige Rijnconferentie
op 26 januari van dit jaar in
Wassenaar, konden de ver
antwoordelijke ministers van
de Rijnoeverstaten van het
niet eens worden over de me
thode om het afvalzout van
de kalimijnen in de Elzas uit
de Rijn terug te houden. Er
bleven drie mogelijke oplos
singen over, waaruit de mi
nisters op de vervolgconfe
rentie in Parijs een keuze
zouden maken. Het gaat om
afvoer per schip, een pijplei
ding naar de sodafabrieken
in Lotharingen en injectie in
de diepe ondergrond.
Ramalla. Uit protest tegen het
nieuwe burgerbestuur en het
sluiten van de universiteit was er
gisteren een 'vrijwel algemene
winkelstaking in Aabisch Jeru
zalem, een staking die zich ook
dreigt uit te breiden tot de scho
len.
Het is weer het bekende beeld op
de westoever: jongeren die ste
nen gooien naar Israëlische voer
tuigen, Palestijnse vlaggen, bar
ricades en stakingen. Met een
hard optreden van de Israëlische
militairen als antwoord. Had de
nieuwe minister van defensie
Sharon niet een nieuwe politiek
van de glimlach aangekondigd
die zou uitgaan van het nieuwe
bestuur? Minister van defensie
Sharon werd op zijn eerste pers
conferentie dan ook direct ge
vraagd of het instellen van een
burgerbestuur een minder ge
slaagd idee was.
Sharon bleek het daar niet mee
eens. Naar zijn mening bewijst
het verzet van een "extremisti
sche minderheid" de juistheid
van de Israëlische politiek. "Wij
zullen zeer hard optreden tegen
ordeverstoorders en allen die vij
andige activiteiten verrichten.
Dat is een minderheid. De meer
derheid wil in vrede leven, en die
zullen wij aanmoedigen. Een ie
der die tegen Israël ageert, de Pa
lestijnse terreur en de PLO
steunt, hoeft niet op enig begrip
of medewerking van onze kant te
rekenen", aldus Sharon.
BRUSSEL - De vorming van
een nieuwe Belgische rege
ring belooft uiterst problema
tisch te worden na het verras
sende en dramatische verlies
van de Vlaamse en Waalse
christendemocraten by de
zondag gehouden verkiezin
gen. Binnen de Vlaamse CVP
is de onenigheid over de nu
te volgen koers groot en werd
gisteravond een vergadering
van het partijbestuur belegd.
Oud-premier en partijvoorzit
ter Leo Tindemans had eer
der al gezegd het niet on
denkbaar te achten dat de
christen-democraten in de
oppositie gaan. De CVP is
vanaf 1958 on&fgebroken in
de regering geweest.
De christen-democraten, en in
eerste plaats de Vlaamse
CVP. willen zowel met Waal
se en Vlaamse liberalen als
Vlaamse socialisten regeren.
Maar, zoals CVP-leider Tin
demans het formuleerde, wel
op basis van het CVP-pro-
gram. dat voorziet m een eco
nomisch herstelplan waarby
fors op de overheidsuitgaven
zal worden bezuinigd. De li
beralen hebben nog verder
gaande bezuinigingsplannen
en dat is voor de socialisten
reden niet met hen in één re
gering te willen zitten. De
Vlaamse socialisten willen
nog wel met de christen-de
mocraten in zee, maar de
Waalse Parti Socialiste, die
deze verkiezingen noodzake
lijk maakte door haar verzet
tegen een saneringsplan voor
de Waalse staalindustrie van
het vorige kabinet-Eyskens,
voelt daar weinig voor. De
CVP op zyn beurt wil niet
met de Waalse socialisten re
geren.
In het nieuwe plrlement, dat
212 zetels telt, zyn de chris
tendemocraten volgens de
gistermiddag bekend gewor
den officiële verkiezingsuit
slag teruggevallen van 82
naar 61 zetels. Zij verloren
daarmee ongeveer een kwart
van hun aanhang en zijn niet
langer de-grootste partij van
het land. De Waalse socialis
ten, die een bescheiden winst
boekten en hun Vlaamse col
lega's komen samen even
eens op 61 zetels. De libera
len waren de grote winnaars:
zij boekten in Wallonië en
Vlaanderen resp. 9 en 6 zetels
winst
De verkiezingen hebben de
taalpartyen zowel winst- als
verlies opgeleverd. In Vlaan
deren won de Volksunie zes
zetels (van 14 naar 20). maar
de Waalse FDF-RW, die voor
al in Brussel aanhang heeft,
verloor er 7 (van 15 naar 8).
De Belgische communisten
zagen hun aanhang gehal
veerd (van 4 naar 2 zetels),
terwyl Waalse (Ecolo) en
Vlaamse (Agalev; Anders
Gaan Leven) milieugroepe
ringen ieder 2 zetels behaal
den. De Anti-Belasting Party
De bijna 7 miljoen Belgen die
zondag naar de stembus gin
gen. kozen ook een nieuwe
Senaat en provincieraden.
Ook in de Belgische Eerste
Kamer zyn de christen-de
mocraten fors teruggevallen
van 41 naar 30 zetels (op een
totaal van 106). De socialisten
bleven gelyk (31). de libera
len wonnen er 8 (van 17 naar
25) en de Vlaamse Volksunie
krygt er nu 10 (was 7).
CVP-leider Leo Tindemans
toonde zich als één van de
weinige christen-democrati
sche politici niet verrast door
het grote verbes van Vlaamse
en Waalse christen-democra
ten. „Wy hebben klare taal
gesproken over de slechte
economische situatie van ons
land. de kiezers hebben dat
niet begrepen", aldus Tinde
mans. De Waalse socialisten-
leider Guy Spitaels schreef
de 3 zetels winst van zijn PS
toe aan een groeiende Waalse
meerderheid voor een af-
scheidingskoers. De PS ijvert
sterk, tot ongenoegen van de
Vlaamse sociabsten, voor fi
nancieel en economisch zelf
bestuur in Wallonië. Het ver
bes van de taaiparty FDF-RW
zette de woorden van Spi
taels echter geen kracht by.
RUUD KREUTZER
LUXEMBURG (Reuter) - Prinses Marie-Astrid van Luxemburg neejl
zich verloofd met de bankier Karel-Christiaan van Habsburg-Lotharin
gen, zoon van aartshertog Karel-Lodewijk uan Oostenrijk Dit heeft het
hof van Luxemburg gisteren bekendgemaakt.
Het huwelijk tussen de 27-jarige dochter van groothertog Jan en groother
togin Charlotte en de evenoude Karel-Christiaan zal op 6 februari in
Luxemburg worden gesloten.
MANAGUA (AFP/Reuter) - Het
leger van Nicaragua is sinds gis
teren in staat van paraatheid. De'
Nicaraguaanse minister van bui
tenlandse zaken. Miguel d'Esco-
to, deelde mee dat deze maatre
gel genomen was vanwege "het
dreigen door de Verenigde Sta
ten met mibtaire acties tegen
De Nicaraguaanse reactie is het ge
volg van uitlatingen van Alexan
der Haig, ryinister van buiten
landse zaken in de Verenigde
Staten. Deze weigerde vorige
week vrydag tegen te spreken
dat Washington militaire maatre
gelen overweegt tegen Cuba en
Nicaragua.
ADVERTENTIE
Herschi/Drinks Hoensbroek, tel. (045) 21 17 77
WASHINGTON (Reuter/UPI) - De
Amerikaanse regering is van
plan nog verder te bezuinigen op
de sociale programma's. Dit
heeft de Amerikaanse minister
van financiën, Donald Regan,
gisteen verklaard in een televi
sieinterview.
Regan verklaarde dat de minister
van volksgezondheid en sociale
zaken, Richard Schweiker, is ge
komen met een nieuw program
ma voor bezuinigingen in de so
ciale sector. Hij noemde geen be
dragen, maar volgens de "Was
hington Post" gaat het om be
snoeiingen tot 9,3 miljard dollar
op medische en sociale program-
Het Amerikaanse Congres is in de
zomer al akkoord gegaan met be
zuinigingen op sociale program
ma's tot een bedrag van ruim
drie miljard dollar. Het is zeer de
vraag of het Congres met de
plannen zal instemmen.
Er komt namelyk steeds meer
kritiek op het feit dat de regering
veel geld weghaalt bij sociale
programma's en tegelijkertijd de
defensie-uitgaven aanzienlijk
verhoogt.
De voorzitter van de begrotings
commissie van het Huis van Af
gevaardigden, James Jones, ver
klaarde in hetzelfde televisiepro
gramma waarin Regan optrad, te
verwachten dat het Congres er
weinig voor zal voelen verder te
snoeien op sociale programma's
als niet ook het mes wordt gezet
in de defensiebegroting. I)e in
druk wordt steeds sterker dat de
minder bedeelden een onevenre
dig groot deel van de offers moe
ten brengen, zo zei hy. Minister
Regan had echter niet zo'n hard
hoofd in de haalbaarheid van de
plannen. Hy verklaarde dat pre
sident Reagans vermogen om
zyn voorstellen door het Congres
te krygen wel eens eerder is on
derschat.
De plannen van de regering komen
voort uit onvoorziene begro
tingsproblemen. Reagan ver
klaarde by zyn ambtsaanvaar
ding te zullen zorgen voor een
sluitende begroting in 1984. Zyn
eigen economische adviseurs
zyn inmiddels echter al tot de
conclusie gekomen dat het te
kort in dat jaar zonder verdere
ingrijpende bezuinigingen zou
kunnen oplopen tot byna 150
miljard dollar.
De Amerikaanse economie zal nog
enkele maanden in recessie bly-
ven. maar in het voorjaar van
1982 zal er een sterke opleving
komen. Deze verwachting is gis
teren uitgesproken door de voor
zitter van de raad van economi
sche adviseurs van president
Reagan, Murray L. Weidenbaum
De opleving zal volgens Weiden
baum voortvloeien uit verdere
belastingverlaging, een daling
van de rentetarieven en de ver
hoging van de defensie-uitgaven.
Hy zei dat de Verenigde Staten
op het ogenblik een "onvermy-
delyke periode van aanpassing
doormaken" De werkloosheid
zal nog iets toenemen vóór er een
vermindering begint, zo meende
Weidenbaum.
Wat de mogelijkheden betreft om
het begrotingstekort te vermin
deren zei Weidebaum beperking
van de uitgaven te verkiezen bo
ven verhoging van de belastin
gen.
De directeur van het bureau voor
begrotingszaken. David Stock
man. ia echter voorstander van
belastingmaatregelen om de in
komsten te verhogen.
