Maatschappelijke krachten moeten terrein interview
terugwinnen dat PvdA heeft prijsgegeven..
LEZERS SCHRIJVEN
LlIINbDAG 10 NOVEMBER 1981
VARIA
Vijfentwintig jaar geleden, op 6 november 1956,
werd de Tweede Kamer uitgebreid van hon
derd tot honderd vijftig leden. Een dag later, op
7 november, maakte de communist Marcus
Bakker rijn entree in de Nederlandse politiek.
Sindsdien is Bakker niet meer weggeweest uit 's
lands vergaderzaal. Van de huidige 150 kamer
leden is hij degene die het langst deel uitmaakt
van het parlement.
Een gesprek met de zilveren jubilaris over het
vertrouwen in de politiek, de macht van een
kleine fractie, de stijl van debatteren in het
parlement, de Koude Oorlog en het merkwaar
dige kabinet.
DEN HAAG - Honderden handen heeft Marcus Bak
ker vanmiddag geschud, toen hem een jubileumre
ceptie werd aangeboden.
Een groot contrast met 25 jaar geleden, toen niemand
hem feliciteerde met zijn installatie. Vlak na de
Russische inval in Hongarije wilde niemand iets
met CPN'ers te maken, hebben.
„Ik ben misschien wel het enige kamerlid dat bij zijn
beëdiging geen hand van de voorzitter kreeg", zegt
Bakker.
De Koude Ooorlog herleeft, valt nogal eens te beluisteren. Interna
tionaal nemen de spanningen inderdaad toe, beaamt Bakker.
Maar binnen Nederland zijn de verhoudingen onvergelijkbaar
met die van 1956. „Toen ik in dat jaar een keer thuis kwam,
zaten er zes potige partijgenoten, bouwvakkers, gewapend met
ijzeren staven en hamers op wacht voor het geval huize Bakker
in elkaar zou worden geslagen. Daar had men mijn vrouw toen
mee bedreigd".
De ontwikkelingen sindsdien
maken een herhaling van zul
ke uitwassen onmogelijk, ge
looft Bakker. „Aan twee kan
ten zijn enorme veranderin
gen geweest. In '56 liep alles
wat aan politiek deed, met
uitzondering van de commu
nisten dan, onvoorwaardelijk
achter de Amerikanen aan.
Daar is een verwijdering in
gekomen. De hegemonie van
de Verenigde Staten is niet
langer onaangetast, vooral na
Vietnam. Anderzijds was de
CPN indertijd helemaal te
ruggevallen op de Sovjet-
Unie. Dat stempelde ons nog
al. Maar daar hebben we radi
caal mee gebroken. De enige
beoordelingsnorm die we nu
nog erkennen, ligt bij het Ne
derlandse volk".
Zelfkritiek
Maar ook binnen de Commu
nistische Partij van Neder
land zelf is de laatste jaren
veel veranderd. Bakker put
zich uit in zelfkritiek. „De
CPN had een nogal rigide ka
rakter. We maakten de in
druk van een heel blok dat te
gelijkertijd iets deed. Discus
sie, zo die er al was, kwam
niet naar buiten. Maar we
hebben op een gegeven mo
ment gezegd: dat monoliti-
sche idee is uit de tijd. Het
was misschien een bruikbaar
model in de Koude Oorlog,
toen je met de rug tegen de
muur stond, en het was een
model dat nog stamde uit de
situatie van het verzet. Maar
dat is niet meer aan de orde.
Ik geef toe: we hebben nog te
lang in die structuur voortge
leefd. Dat is niet goed ge
weest".
- Een recent PvdA-rafiport over
mogelijke samenwerking
met de CPN bestempelt die
Marcus Bakker.
partij nog altijd als niet echt
democratisch. Hoe kijkt Bak
ker daar tegenaan?
„Aan de ene kant is het gunstig
dat ze zo'n rapport hebben
gemaakt. Ze breken met de
houding dat de CPN er niet
bij hoort. Maar aan de andere
kant kan je je ook gemakke
lijk ergeren. Ze zijn zo arro
gant. Dezelfde mensen die de
zogenaamde twee-minuten-
democratie bij de PvdA zelf
hekelen, blazen hoog van de
toren over hoe het er bij ons
toe gaat. Ze moesten bij de
PvdA dat vervloekte school-
meestersgedoe eens aflereji".
Bakker windt zich op. „Zij zeg
gen: de CPN moet een soort
PvdA worden. Dan zouden
wij zeker net zo achteruit hol
len in de verkiezingsuitsla
gen? Misschien doen ze er be
ter aan eens wat van ons te
leren. Nee, dat rapport is met
twee pennen geschreven.
Enerzijds waardering, ander
zijds druipt de hooghartig
heid er af'.
Vlijmscherp
De eerste keer dat Marcus Bak
ker in de Tweede Kamer het
spreekgestoelte beklom, liep
's Lands Vergaderzaal leeg.
De Koude Oorlog. Tegen
woordig is het andersom. De
meeste woordvoerders van
kleinere fracties kunnen zich
niet in erg grote aandacht
verheugen als ze hun rede
voering houden. Met Bakker
ligt dat anders. Hij weet, im
proviserend en soms vlijm
scherp en recht voor zijn raap
formulerend, de aandacht te
trekken. In debatten van dik
wijls uiterst vlakke toonzet
ting een verademing voor
toehoorders.
Over de stijl van politiek bedrij
ven. Bakker: „De meeste ka
merleden hebben natuurlijk
wel hun eigen toon. De hemel
zij geprezen dat we niet bij
voorbeeld 149 Lubbersen in
de bankjes hebben zitten.
Eén Lubbers is al genoeg.
Dat zeeslangen-werk, hele
maal in elkaar gekronkeld,
waar je uren naar moet kij
ken om er achter te komen
waar de kop zit".
Allemaal een eigen toon, daar
entegen toch veel minder ka
raktervolle sprekers dan
vroeger, meent Bakker. „De
ellende bij grote fracties is,
dat er heel weinig over is van
de persoonlijke verantwoor
delijkheid van de leden. Het
zijn geen redevoeringen meer
van personen, maar ze zijn
met de strijkbout bewerkt
door een complete wasserij
van fractieleden. Dat zyn dan
een soort diplomatieke docu
menten geworden, waar
kraak noch smaak aan is".
En iedereen staat voor te lezen,
tot ergernis van Bakker. Voor
de vuist weg een redevoering
houden is er nauwelijks meer
bij. „Het is een manier om
brieven mondeling te bezor
gen, zeg ik altijd. Die voor-
lees-neiging is de laatste ja
ren heel duidelijk toegeno
men", zegt Bakker. „Ik snap
het wel hoor. In zo'n grote
fractie zitten een heleboel
mensen die eigenlijk niks te
doen hebben. Dus gaan ze
zich eindeloos bemoeien met
andermans redevoering".
Aardig rijtje
Een kleine fractie, steeds in de
oppositie, wat kan die eigen
lijk bereiken? Of, anders ge
steld, wat heeft Bakker in
zijn kwart eeuw als volksver
tegenwoordiger eigenlijk
voor het volk kunnen doen?
Hij is zich goed bewust van
zijn beperkingen. Maar toch:
,,Ik kan een aardig rijtje za
ken opnoemen waarin wij
een belangrijke rol speelden.
Ik zit hier echt niet voor nop
pes. Er gebeuren dingen,
misschien niet direct dankzij
de CPN, maar waar de fractie
wel heel duidelijk deel van
uitmaakt". Twee zaken sprin
gen er daarbij uit, zegt Bak
ker: het verzet tegen de kern
bewapening en de herleving
van de aandacht voor de
Tweede Wereldoorlog.
„Het is heel treffend. Dik twin
tig jaar geleden was er een in
terpellatie over de plaatsing
van atoomkoppen. Toen kon
den we niet eens genoeg
handtekeningen krijgen om
een motie te kunnen indie
nen. Als je dan nu kijkt, is er
nogal wat veranderd. Een
tijdlang hebben wij op dit
punt alleen gestaan, maar er
is een grote maatschappelij
ke verandering gekomen en
daar heb je je rol in ge
speeld".
Het tweede punt, de oorlog:
„Er is een heel sterke neiging
geweest om de herinnering
daaraan te verdoezelen. Men
sprak daar niet meer over.
Vijf mei werd onderuitge
haald en men dacht aan de
vrijlating van oorlogsmisda
digers. Nu zie je dat 36 jaar
later het bewustzijn van de
waarden van de bevrijdings-
strijd heel sterk is doorge
drongen. Denk aan het lot
van Aantjes, dat is typerend.
Als het verleden van Aantjes
vijftien jaar eerder bekend
was geworden, dan had het
hem zijn loopbaan niet ge
kost. Kijk maar naar De Quai,
die heeft als hoofd van de Ne
derlandse Unie tijdens de be
zetting een heel kwalijke rol
gespeeld. Toch kon hij later
premier worden. En de eni
gen die scholden, waren de
communisten. Nu zou zo iets
ondenkbaar zijn".
Simplistisch
Dat moet hard aankomen bij
iemand die van de politiek al
25 jaar zijn vak maakt. „Het
probleem is", zegt Bakker,
„dat er een aantal zeer klem
mende vraagstukken is opge
komen, zoals de kernenergie,
de bewapening, de werkloos
heid. Als zulke grote vraag
stukken zich posteren voor
de deur van de mensen, dan
vragen ze oplossingen die ze
kerheid bieden. En als die op
lossingen niet daar vandaan
komen waar men ze wel pre
tendeert te hebben, dan zoekt
men een collectieve tekortko
ming. Maar het is een sim
plistische neiging om ieder
een in de politiek over één
kam te scheren. Juist in tij
den van crisis treden de klo
ven aan de dag".
Ondanks het gesignaleerde
simplisme is Bakker niet al te
pessimistisch. „Wat zich aan
vankelijk uit in minachting
voor de politiek, zal zich ont
wikkelen in een verscherpte
maatschappelijke strijd",
verwacht hij. Soortgelijke
massa-bewegingen als die te
gen de kernwapens en -ener
gie ziet hij ontstaan op ander
gebied. „Ik voorzie een veel
zwaardere pressie van de
vakbeweging, die helemaal
wordt terugggeworpen op
zijn 'raison d'ètre', het behar
tigen van de materiële belan
gen".
Op de maatschappelijke krach
ten stelt Bakker zijn hoop
voor de komende kabinets
periode. Want van het kabi
net zelf verwacht hij niet
veel. Het verzoenen van twee
stromingen (bezuinigen en
werk scheppen), zoals in de
moeizame akkoorden is ge
beurd, lost naar geen van bei
de kanten iets op, vreest Bak
ker. Waarbij hij zijn kritiek
vooral richt op het CDA: „De
genen die eerst het financie
ringstekort lieten oplopen,
willen nu over lijken gaan om
het terug te brengen. Het
CDA is eigenlijk een verlang-
stuk van de Nederlandsche
Bank in de regering".
„Maar", zegt Bakker, „een rege
ring kan wel van mening zijn
dat A moet gebeuren, er kun
nen zich in de maatschappij
heel sterke krachten ontwik
kelen die er toe leiden dat
men uiteindelijk toch voor B
zal kiezen. Zulke maatschap
pelijke krachten zullen moe
ten terugwinnen wat de
PvdA tijdens de formatie aan
terrein heeft prijsgegeven".
Perspectiefloos
„Ik heb Colijn nog meege
maakt". Bakker wordt nu
emotioneler. „Ik heb gezien
hoe de werkloze vaders van
mijn vriendjes de hele dag
maar door het raam zaten te
staren. En we gaan met deze
lijn van het kabinet onvermij
delijk dezelfde kant uit. Er
heerst nu al op veel plaatsen
een perspectiefloze werk
loosheid. Dat is met 1 miljard
gulden niet op te lossen".
„Eerst vroeg Den Uyl 4,5 mil
jard voor de werkgelegen
heid. Nu gaat het nog maar
om krap 1 miljard. Het is nog
exact hetzelfde spelletje als
tijdens de formatie: het CDA
stelt de eisen, de PvdA geeft
toe omdat die niet met de
Zwarte Piet wil blijven zit
ten".
Dan toch maar liever alsnog
een definitieve breuk in het
tweede kabinet-Van Agt?
Een vergissing. Bakker: „Het
eerste alternatief zou dan zijn
een voortzetting van het ka
binet Van Agt-Wiegel, met
steun van klein rechts. Daar
moet ik niet aan denken... En
het tweede alternatief is nieu
we verkiezingen. Ik denk dat
wij zelf daarbij wel vooruit
zouden gaan, maar ik ben een
beetje bang dat de Pvd£ nog
al flinke tikken zou krijgen.
Het totale progressieve kamp
zou er nog zwakker voor ko
men te staan, dat zou ik een
slechte zaak vinden. Laat de
PvdA dus maar in de rege
ring blijven en zoveel moge
lijk trachten ten goede te ke-
Het plaatsen van brieven.van lezers betekent niet dat de,
redactie de. daarin weergegeven mening onderschrijft.
Brieven kunnen van redactiewege worden Ingekort.
Kernenergie (5)
De manier waarop een zekere
D.J.C. Braggaar zijn hart luchtte,
vervult mij met weerzin! Alleen
al de achterhaalde verdachtma
kingen naar de vredesbeweging
doen hem gelukkig al gauw door
de mand vallen,
Dat mensen zich door bezorgdheid
voor de bewapeningswedloop en
de gevaren van kernenergie in
zetten is alleen maar toe te jui
chen. Natuurlijk maken ook zij
fouten. Niemand is volmaakt.
Ook vergeten velen gemakshalve
maar. dat niet de gemotiveerde
mensen, maar randfiguren rot
zooi schoppen. En daar kan na
tuurlijk nooit teveel tegen gepro
testeerd worden.
K. Ouwehand-Snijer
Saksenstraat 15
Katwijk
Kernenergie (6)
Hierbij een reactie op het schrijven
van D. Braggaar in uw krant van
29 oktober, over deze materie en
alles wat daar eventueel wel of
niet mee te maken heeft.
Erg eenzijdig weergegeven, het be
gon zo goed met dat het ieders
goed recht is het met het gebruik
van kernenergie eens of oneens
te zijn. Maar in wat ik daarna las
kon ik deze opvatting nergens
meer terugvinden. De anti-kern
beweging ondermijnt de demo
cratie en de mensen die daaraan
meedoen in een demonstratie
moeten volgens de schrijver
maar een hooivork door hun
donder krijgen! Nou het is nogal
wat, is dit nu geen ondermijnen
van democratic in optima forma?
Vrijheid van meningsuiting is een
groot goed en hoort bij de demo
cratie. In de jaren 40-45 hebben
wij dit zeer node gemist, laten
wij er dus goed voor waken dit te
behouden Dat er geen geweld
bij gebruikt moet worden, niet
door betogers noch door politie
of leger, daar kan ik my in vin
den Geweld lokt geweld uit en
lost dus niets op. Ook de vredes
beweging die te eenzijdig is en
de kraakbeweging te terroris
tisch zijn volgens u anti-demo
cratisch, daarbij neemt u de ge
ruchten dat zij gesponsord wor
den door het Oostblok zonder
meer aan. Ook kameraad Brezjn-
jev wordt erbij gehaald, die zou
al in zyn vuistje lachen. Nu maig
die man ook eens lachen, hij
kijkt toch altijd al zo zuur. Ja, het
spijt my, over zoveel eenzijdig
heid zou ik byna ook gaan la
chen. al is daar eigenlijk geen re
den voor.
Uit heel uw schrijven maak ik op,
dat je alleen maar democratisch
bent als je denkt en doet zoals de
schrijver dit voorstaat Nu. deze
democratie ruikt my toch teveel
naar dictatuur. Het verzet tegen
kernbewapening neemt steeds
toe in Europa, of je dit nu leuk
vindt of niet. ook democratisch
is het dit te aanvaarden. Bekijk
alle gebeurtenissen van meerde
re kanten, meetal kom je dan tot
een gematigder en betere eind
conclusie.
W. Ruigrok
Vinkenlaan 20
Noordwijk
Kernenergie (7)
Ik wil reageren op een brief die op
29 oktober in de rubriek "Lezers
Schrijven" geplaatst is. Ene
D.J.C. Braggaar vindt dat men
sen die tegen kernenergie protes
teren anti-democratische neigin
gen in zich hebben. Hy of zy stelt
voor dat die demonstranten
maar grote schreeuwlelijken zijn
en geen bal verstand hebben van
kernenergie, maar meer blyken
te weten hoe men de boel kan sa-
botteren door van hoogspan
ningskabels door te knippen.
Jammer genoeg blijkt dat D.J.C.
Braggaar zich meer voor scher
mutselingen interesseert dan
voor de doeleinden van de bewe
ging "Dodeweaard moet dicht".
Braggaar kijkt met zijn beperkte
- blik meer naar de stenengooiers
en vraagt zich nooit af waarom
de mensen die er alleen zyn om
te demonstreren nooit op de
beeldbuis verschijnen. Op televi
sie en in de krant zie en lees je
alleen over schermutselingen,
zodoende krijgt Braggaar ook
een beperkte blik. U moet zich
gaan afvragen of het wel gezond
kan zijn dat er vaten met radio
activiteit erin in zee worden ge
dumpt en dat er aangetoond is
(door Greenpeace) dat die vaten
nu al lek zijn.
De kraakbeweging en het IKV
vindt u ook al zo'n anti-democra
tische bende en u beweert dat ze
door terroristen en Russen wor
den gesponsord. Meneer Luns en
de WD hebben dezelfde uit
spraken gedaan, maar bewijzen
moeten nog worden gezocht. Mi
nister Van der Stoel heeft in het
CIA-rappórt mogen kijken en
kan geen bewijzen vinden. Kort
om, de beweringen zijn allemaal
leugens om een wanorde te
scheppen in ons democratische
Nederland. Trouwens mijnheer
Braggaar. heeft u al bewijzen?
Ik ben niet kwaad op u hoor, eigen
lijk heb ik alleen maar medelij
den met mensen zoals u. De vre
desbeweging bestaat groten
deels uit jongeren die de oorlog
niet hebben meegemaakt en die
geen nieuwe willen meemaken.
Ik ben soms van mening dat jon
geren meer van de Tweede We
reldoorlog hebben geleerd dan
de mensen die die oorlog van
dichtbij hebben beleefd.
Han Pelgrim
Sibeliusstraat 8
Leiden
(Discussie gesloten- red.)
Meneer Heijn (2)
Met dit schrijven willen wij,
werkende en werkloze jongeren
van de K.W.J. Leiden, reageren
op het nogal ondoordachte stuk
van de heer P. Nijhof in deze
krant op 4 november jongstle
den.
Zoals vermeld voert de K.W.J. op
dit moment een actie tegen
grootlevensmiddelenbedrijven
omdat zij het plan hebben opge
vat om de minimumjeugdlonen
door te voeren in de nieuw af te
sluiten cao. Albert Heyn, met een
netto winst van bijna 52 miljoen
in 1980, loopt hiermee voorop (let
op de kleintjes). De heer Nijhof
vindt dat wij dit als jongeren
moeten pikken, hij begon ten
slotte ook maar met het vooroor
logse loon van vier gulden per
week.
Is het de heer Nijhof niet bekend
dat we nu in 1981 leven? En nog
even voor alle duideijkheid: het
is weer de allerlaagst betaalde
groep die moet inleveren, de
groep die zelfs minder verdient
dan het minimumbestaansloon.
Dan vraagt de heer Nyhof zich af
waar wij jongeren de tyd van
daan halen om overdag, en nog
wel midden in de week, te de
monstreren. Een aantal jongeren
had een snipperdag genomen,
anderen waren werkloos. Aan de
toon van de heer Nijhof spreekt
dat wij werkloze jongeren ons
schuldig zouden moeten voelen
voor ons werkloos-zijn. Zijn wij
daar de schuld van? Hebben wij
jongeren soms soms werkloos
heid veroorzaakt?
Hoe triest de werkloosheidscijfers
ook zijn, wij jongeren zijn toch
werkloos door het beleid dat we
aan de oude garde met dezelfde
ideeën als de heer Nijhof te dan
ken hebben.
Nog even voor de duidelijkheid
een aantal officiële cijfertjes:
420.000 geregistreerde werklo
zen, waarvan 150.000 jongeren;
17.000 open vacatures.
KWJ, beweging van
werkende en werkloze jongeren.
Koppenhinksteeg
Leiden
Meneer Heijn (3)
Naar aanleiding van een ingezon
den brief van de heer P. Nijhof
het volgende. Deze meneer is als
jongste bediende tegen een voor
oorlogs salaris van vier gulden
per week begonnen bij een krui
denier. Meneer Nyhof is dus een
echte "grutter". Het vervelende
is echter dat de heer Nijhof een
vooroorlogse grutter is gebleven.
We zullen met zijn allen een beetje
harder moeten gaan werken, zo
zegt grutter Nijhof. Nu, dat we
ten we dan ook weer, jongens
van de grofsmederij, werkers
van Adler, Ford, enzovoorts. Jul
lie hebben dus niet genoeg ge
ploeterd, niet genoeg gezweet.
Jullie wilden een cao en dat was
jullie fout, volgens de heer Nij
hof. Daarom lopen jullie nu bij
de soos, daarom minimumlij-
ders.
Nu mijn mening, meneer grutter.
U speelt vals, U moet terug naar
"af'. Wilt U de economie verbe
teren, dan zal ik U een hint ge
ven. Monopolies, holding, wan
beleid, leegmelken, omkoping,
zwartgeld, belastingontduiking,
zwendelpraktijken, enzovoorts.
U mag het zelf verder aanvullen.
Chiel Meyer
G. Kasteinstraat 104
Leiden
Wereldvrede
Waar mensen elkaar reeds con
stant bekijven
In een rubriek als 'lezers schrijven'
Waar moet dan in vredesnaam
De wereldvrede nog blijven?
Is een positieve actie
Niet beter dan een reactie
Waarmede men het lot beslecht
Van de idealen waarvoor men
vecht?
Mevr. M. Frank-Beck
Lorentzkade 74
Leiden
