Kernkoppen in onderzeeër
FS voorzien problemen
Optimisme in Polen na
ontmoeting 'grote drie'
Sowjet-stoel aan
onderhandelings
tafel wankelt al
Kernwapens splitsen Witte Huis
Britse Idnderarts
vrijgesproken
na euthanasie
Leidse Muzikanten opgelet!
Zweden laat Russisch schip zo snel mogelijk gaan
VRIJDAG 6 NOVEMBER 1981
(Van onze correspondent
Anton Koene)
WENEN - Goed nieuws', luidde
gisteravond de kop in het meer
liberale Warschause dagblad Zy-
cie Warszawa boven het korte
commentaar over de historische
ontmoeting van woensdagavond
tussen wat het blad noemt 'De
Grote Drie', partijsecretaris en
minister-president generaal Woj-
ciech Jaruzelski. de Poolse pri
maat en aartsbisschop Jozef
Glemp en vakbondsleider Lech
Walesa. Het meer conservatieve
communistische partijorgaan
Trybuna Ludu had echter, behal
ve het officiële communiqué,
geen enkel commentaar op de
ontmoeting.
Het verschil in reactie illustreert
maar al te duidelijk dat de over
eenkomst die de grote drie heb
ben gesloten over het instellen
van een Nationale Advies Raad
geen eenvoudige formule is om
een eind te maken aan de Poolse
binnenlandse problemen. Geen
van de drie kan rekenen op de
onverdeelde steun van zijn aan
hangers. Integendeel, zowel ge
neraal Jaruzelski als Lech Wale
sa moeten tot het bittere eind re
kening houden met oppositie.
De voorgestelde op te richten na
tionale raad maakt in Polen een
eind aan de traditionele commu
nistische doctrine van 'één front
van nationale eenheid onder het
leiderschap en de begeleiding
van de communistische partij'.
Aan de andere kant wordt in het
BUITENLAND
uitgegeven communiqué over
het topgesprek de leidende rol
van de communistische partij
niet aangevochten.
Voor de voorstanders van de harde
lijn en de carrièremakers in de
Poolse communistische partij is
het 'goede nieuws' in Zycie
Warszawa het slechtst denkbare
voorteken. Het is de bevestiging
dat de pogingen die de voorstan
ders van de harde lijn de hele zo
mer hebben gedaan om de gema
tigden buiten de partij te zetten
en de leiding over te nemen,
schromelijk zijn mislukt.
Generaal Jaruzelski is doorgegaan
op de weg waarvan hij gezegd
heeft dat hij die zou volgen: de
weg van verzoening en samen
werking zoals zijn weinig succes
volle voorganger Stanislaw Ka-
nia in praktijk heeft gebracht,
die echter niet krachtig genoeg
was om door te zetten.
De bijeenkomst van het hoofdbe
stuur van de vakcentrale Solida
riteit in Gdansk, die bijna tumul
tueus ten onder dreigde te gaan
op de ochtend van de historische
bijeenkomst toen Walesa mid
den in een debat over een volko
men ander onderwerp doodleuk
aankondigde dat hij naar War
schau moest voor een gesprek
met generaal Jaruzelski en de
aartsbisschop, is in de nacht van
woensdag op donderdag uit el
kaar gegaan zonder dat iemand
een expliciete mening heeft ge
geven over de voorgestelde na
tionale raad.
Het staat vast dat de radicale leden
van het hoofdbestuur van Soli
dariteit - die zichzelf op de ach
tergrond gedrukt voelden toen
Walesa in september als voorzit
ter werd gekozen, maar zich
hoog op de ladder zagen stijgen
toen het hoofdbestuur werd ge
kozen - niet bepaald gechar
meerd zijn van het idee van een
zodanige samenwerking met de
regering, dat de vakcentrale het
gevaar loopt volgend jaar de
schuld te krijgen voor fouten die
onder vroegere communistische
regimes zijn ingeworteld.
Waarnemers voorspellen dat de op
positionele krachten aan beide
zijden geen steen op de andere
zullen laten staan om het behoor
lijk functioneren van de voorge
stelde nationale raad tegen te
gaan. Hun voorspelling is dat
door beide partijen zal worden
geprovoceerd - mysterieuze inci
denten zoals de aanslag met gas-
ampullen op niets vermoedende
mijnwerkers of het uitroepen
van wilde stakingen - om het ge
zag van de leidinggevende auto
riteiten te ondermijnen. En als
de leiders zich niet laten provo
ceren, zullen de radicalen van
links en van rechts proberen hen
van hun macht te beroven.
In de invloedrijke Poolse rooms-
katholieke kerk gaat de opposi
tie niet met dit soort grove me
thoden te werk. maar er is een
onmiskenbare weerstand, waar
mee zelfs de overleden kardinaal
Wiszynski voortdurend proble
men had. van een grote groep
bisschoppen die tegen een al te
nauwe samenwerking tussen
kerk en communistische partij
zijn.
De nieuwe Poolse aartsbisschop
Glemp is bovendien een nieuwe,
zeer jonge primaat uit een geïso
leerd gebied, die niet veel tijd
heeft gehad zijn autoriteit bin
nen de gevestigde Poolse curie te
laten gelden.
Niettemin is de ontmoeting van de
grote drie. en de gelijktijdige be
kendmaking dat de vakcentrale
in principe bereid is de stakin
gen tot eind januari op te schor
ten, beslist goed nieuws voor ie
dereen in Polen die uitziet naar
een constructieve oplossing om
de diep ingewortelde sociale en
economische problemen van het
land op te lossen. Maar het is pas
het begin van een moeilijke
strijd over het functioneren van
de nationale raad. die zoals velen
eveneens voorspellen een groot
gevaar inhoudt onder te gaan in
woorden, en die eerder een basis
zou kunnen zijn voor conflicten
dan voor overeenstemming. De
Polen willen zien dat het werkt
voordat zij het geloven.
STOCKHOLM (GPD) De onthulling van de aanwezig
heid van torpedo's met atoomkoppen aan boord van de
in Zuid-Zweden gestrande Sowjet-onderzeeër, heeft niet
alleen in Zweden maar ook internationaal grote opwin
ding veroorzaakt.
De Zweedse premier Falldin ver
klaarde dat de onderzeeër „met
grote waarschijnlijkheid bewa
pend is met wapens met kernla
dingen". Defensiewoordvoer
ders voegden daar naderhand de
uitdrukking „vrijwel zeker" aan
toe.
In een nadere verklaring zei over
ste Bengt Schubach van de
Zweedse marine, die het onder
zoek naar de, atoomwapens had
geleid: „Het begon als een routi
ne-onderzoek direct na het vast
lopen van de U-137. Tot onze gro
te verwondering, omdat het een
oude onderzeeër is, ontdekten
we zeer sterke ioniserende stra
ling. Onze metingen lieten er
geen twijfel over bestaan dat er
kernwapens aan boord waren, en
daarvan hebben we de regering
toen meteen op de hoogte ge
bracht".
De directe vraag van de Zweedse
regering daarop aan de Sowjet-
leiders leverde een schriftelijk
antwoord op. „De Sowjet-onder
zeeër 137 heeft, net zoals alle an
dere Sowjet-oorlogsschepen ter
zee, de noodzakelijke wapens en
munitie aan boord. Dit heeft ech
ter niets te maken met de aanwe
zigheid van deze onderzeeër in
de Zweedse wateren", zo luidde
het Sowjet-antwoord.
Deze verklaring bevestigde dat er
kernwapens aan boord waren, zo
verklaarde een regeringswoord
voerder, „want anders hadden de
Sowjet-leiders deze vraag direct
en met grote verontwaardiging
van de hand gewezen. We begre
pen meteen dat ze geen zuiver
geweten hadden, anders hadden
ze het tegendeel bewezen door
ons aan boord te laten komen".
Paraatheid
Gevraagd of dit de verhouding met
de Sowjet-Unie gaat beïnvloe
den, zei premier Faelldin: „Het is
wel vanzelfsprekend dat, nu we
het slachtoffer zijn geworden
van een dergelijke krenkende
behandeling, we niet op dezelfde
manier als voorheen met de Sow
jet-Unie kunnen overleggen. Het
protest dat we hebben geformu
leerd. is dan ook het scherpst
mogelijke. En onze houding, mi
litair gezien ten opzichte van
nieuwe mogelijke schendingen
van onze territoriale wateren,
gaai ook veranderen. Het is tech
nisch noch economisch mogelijk
elk ogenblik elke vierkante kilo
meter van onze territoriale wate
ren te bewaken, maar we zullen
onze paraatheid verhogen om dit
soort schendingen de kop in te
drukken, en we zullen er niet
meer voor terugschrikken daar
voor gewapend geweld te gebrui
ken. Een wetsvoorstel daartoe is
al in voorbereiding".
De ontdekking van kernwapens in
dit type onderzeeër verandert
ook de machtsverhoudingen in
de Oostzee. Tot nu toe wist men
alleen af van het bestaan van zes
Sowjet-onderzeeërs in de Golf-
klasse. die bewapend zouden
zijn met kernwapens. Nu echter
heeft de Sowjet-Unie toegegeven
dat alle Sowjet-oorlogsschepen
ter zee - en alleen al in de Oostzee
zijn dat er gemiddeld per dag
zestig - kernwapens aan boord
kunnen hebben.
De opperbevelhebber van de
Zweedse strijdkrachten, gene
raal Lennart Ljung, legde gister
avond uit waarom men niet aan
boord van de onderzeeër de
kernwapens had onderzocht.
„Dan hadden we ons zeker met
geweld toegang moeten ver
schaffen, en dat wilden we niet.
Wat zou de prijs zijn geweest die
we voor zo'n controle hadden
moeten betalen. Maar bewijzen
hebben we genoeg. Drie nachten
lang hebben de beste specialis
ten van het Verdedigings Re
search Instituut FOA (het
Zweedse TNO) de onderzeeër
onderzocht en getest. Toen had
den we het bewijs. Daarom kun
nen we nu ook zeggen dat die
kernwapens aan boord zijn".
De kwestie heeft veel facetten die
wereldwijde consequenties zul
len hebben, zo vertelde een
woordvoerder van het Zweedse
instituut voor vredesonderzoek
Sipri. „We zullen een groot ge
deelte van onze beoordelingen
over wapencapaciteit en macht
moeten herzien. Een verschui
ving van het evenwicht gaat nu
plaatsvinden".
De toestand in het actiecentrum
van de vlootbasis Karlskrona,
waar de onderzeeër nog voor an
ker lag, was gisteren vrij chao
tisch. Marinewoordvoerders ver
klaarden echter dat de onder
zeeër zo snel mogelijk buiten de
territoriale wateren zou worden
geloodsd. Om zoveel mogelijk
gevaar te vermijden, kreeg een
Zweedse loods opdracht dit te
doen en het schip onder escorte
van Zweedse oorlogsschepen
over te dragen aan de bevelheb
ber van het Sowjet-eskader dat
buiten de territoriale wateren
wachtte. Het wachten was alleen
nog op een verbetering van het
weer; gisteravond was er nog
sprake van storm.
ander vliegtuig kreeg deze Jumbo het i
Met Jordanië
WASHINGTON (AFP) - De Ver
enigde Staten voorzien "bepaal
de problemen" in hun betrekkin
gen met Jordanië als gevolg van
het recente Jordaanse besluit om
Russische wapens te kopen.
Na het bezoek van de Jordaanse
koning Hoessein aan Washing
ton concludeerde een Ameri
kaanse regeringsfunctionaris,
dat de betrekkingen tussen Jor
danië en de VS wederom geken
merkt worden door een klimaat
van vertrouwen, dat was verdwe
nen onder de regering-Carter.
Maar. zo voegde de functionaris
die anoniem wenste te blijven er
aan toe. het Jordaanse besluit
om Sowjet-wapens aan te schaf
fen, zal "bepaalde problemen"
oproepen.
De functionaris, die werkzaam is
op het ministerie van buiten
landse zaken, erkende dat de VS
er de voorkeur aan zouden heb
ben gegeven dat Jordanië niet bij
Moskou had aangeklopt voor een
luchtverdedigingssysteem. Was
hington is bereid luchtdoelraket
ten van het type "Hawk" te leve
ren. Het probleem is echter dat
het Amerikaanse congres heeft
bepaald dat aan Jordanië te leve
ren Hawks niet mobiel mogen
zijn Vandaar dat Hoessein zich
nu tot het Kremlin heeft gewend
voor de Sam-6 de modernste mo
biele luchtdoelraket in het wape
narsenaal van de Sowjet-Unie.
Ondanks deze tegenslag voor de
Amerikanen blijft Washington
volledig bereid tot militaire sa
menwerking. zo beklemtoonde
de regeringsfunctionaris. Zo wil
het de besprekingen voortzetten
over een mogelijke aanschaf
door Jordanië van de F-16, de
moderne Amerikaanse lichte
jachtbommenwerper.
Naast de Sowjet-wapens vormden
tijdens Hoesseins bezoek de
Camp-davidakkoorden een punt
waarop de meningen botsten.
Reagan is er tijdens de gesprek
ken die hij maandag en dinsdag
met de Jordaanse vorst voerde,
niet in geslaagd zijn gespreks
partner op andere gedachten te
brengen inzake het Camp-David-
proces. Hoessein heeft duidelijk
uiteengezet dat dit proces nim-
r zal kunnen leiden tot een op
lossing van het Palestijnse pro
bleem. aldus de functionaris van
het ministerie van buitenlandse
zaken in Washington.
Op het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken wordt
onderstreept dat het bezoek van
Hoessein ondanks de verschillen
van mening toch heeft bijgedra
gen tot een verbetering van de
onder Carter bekoelde betrek
kingen.
Donderdag 5 november zal een
historische dag blijken voor
de in de toekomst te voeren
discussies over bewapening
en ontwapening tussen de su
permachten. Historisch in
negatieve zin dan wel. Voor
de geloofwaardigheid van de
Sowjet-Unie is het incident
met de onderzeeer 137. die in
Zweden aan de grond liep en
waarin nu de aanwezigheid
van kernwapens is aange
toond. een catastrofe aan het
worden.
De meest verbreide internatio
nale reactie was gisteravond
al het constateren dat de
Sowjet-leiders nu het masker
daadwerkelijk van het ge
zicht is gerukt. Het hele
vriendschaps en ontwape
ningsoffensief dat de Sowjet-
regering de afgelopen jaren
met alle beschikbare midde
len m vooral Scandinavië
heeft gevoerd, is net zoals de
onderzeeer met een klap aan
de grond gelopen. Dat het
Kremlin zich gisteren in stil
zwijgen hulde, is volledig be
grijpelijk. en dat er links en
rechts in de rijen van besluit
nemers in Moskou en de
vlootbasis waar de onder
zeeer van afkomstig was,
hoofden zullen rollen, is ook
duidelijk.
Een beter bewijs ervoor dat de
discussie over een kernwa-
penvrije Oostzee hard nodig
is. kon amper worden gele
verd. Maar voor de Sowjet-
Unie is de stoel aan de onder
handelingstafel zeer wankel
geworden. De Sowjets kun
nen er zichzelf van beschuldi
gen de Amerikaanse regering
volledig gelijk te hebben ge
geven in Reagans anti-Sow-
jet-politiek. In Washington
heeft men deze rampzalige
Sowjet-blunder al stevig
geapplaudeerd en dat was
nog maar het begin van een
nieuwe golf van anti-Sowjet-
gevoelens
Voor de gnjze Sowjet leiders
dreigen de jaren '80 steeds
meer verliesbrengend te wor
den. Langs do 17 000 kilome
ter lange grens die de Sowjet-
Unie heeft door elf tijdzones
en dertien landen, heeft men
nu amper nog vrienden. En
niemand twijfelt eraan dat
Zweden, alhoewel alhantie-
vnj en neutraal in oorlogstijd,
nu ineens nog verder in het
westerse kamp terecht is ge
komen. Jarenlange propa-
ganda-inspanningen van de
Sowjet-Unie zijn hiermee in
één klap teniet gedaan
De invloed van dit incident zal
al direct merkbaar worden
tijdens de gesprekken die de
Sowjet-Unie gaat voeren met
West Duitsland en de Ver
enigde Staten over de kern
wapens en plaatsing ervan in
Europa Het was een bitter
bezorgde Zweedse premier,
die gisteravond opmerkte dat
de uitdrukking „Oostzee, zee
van de vrede" nu volledig
zijn waarde had verloren,
evenals de geloofwaardig
heid van het Sowjet-vredes-
streven
HENK RUYSSENAARS
LEICESTER (UPI) - Een jury rechtbank in Groot-Brittannie heeft giste
ren een kinderarts vrijgesproken, die werd beschuldigd van poging tot
moord nadat hij een gehandicapte baby had laten sterven De uitspraak
wordt zowel in de medische wereld als bij de beweging "recht-op-le-
ven" gezien als een mijlpaal.
De 55-jange dokter Leonard Arthur, besloot vorig jaar niets te doen om
het leven te redden van een pasgeboren mongoolse baby met geringe
overlevingskansen. Dit gebeurde op verzoek van de ouders
De arts gaf de opdracht de baby niet te voeden en hem medicijnen toe te
dienen voor het onderdrukken van de honger en het stopzetten van de
ademhaling. Drie dagen na de geboorte overleed de zuigeling
Aanvankelijk werd Arthur beschuldigd van moord Halverwege het pro
ces. dat 18 dagen duurde, veranderde de tenlastelegging in poging tot
moord De zaak kwam voor de rechter door de inspanningen van een
rechtop-leven-groep.
De belangrijkste medische organisaties ontvingen het vonnis met en
thousiasme. Zij klaagden over de "ontoelaatbare druk die bepaalde
groeperingen kunnen uitoefenen op artsen en verplegers"
ADVERTENTIE
WASHINGTON, MOSKOU (Reu-
ter/UPI) - De Amerikaanse mi
nister van defensie, Weinberger,
heeft gisteren een verklaring van
minister Haig dat de NAVO be
schikt over een noodplan voor
het afvuren van één kernwapen
bij wijze van waarschuwing, vol
komen tegengesproken. In de se
naatscommissie voor de strijd
krachten zei Weinberger dat er
"in geen enkel (NAVO-)plan iets
voorkomt dat hier ook maar in
de verte op lijkt en dat dit ook
niet zo zou moeten zijn".
Minister Haig van buitenlandse za
ken had woensdag tot een se
naatscommissie gezegd dat er in
de NAVO-scenario's voor crisis
situaties de mogelijkheid voor
komt van het afvuren van één
kernwapen als waarschuwing
dat de andere partij (Sowjet-
Unie) de grens in een aanval
overschrijdt.
Het Russische persbureau Nowos-
ti zei gisteren dat elke poging
van de NAVO een kernbom te la
ten exploideren als waarschu
wing aan de Sowjet-Unie, uitge
legd zou worden als het begin
van een kernaanval. Het is naïef
te veronderstellen dat, indien de
NAVO hiertoe over gaat, de an
dere partij dit niet zou beschou
wen als het begin van een nu
cleair conflict, aldus het Russi
sche persbureau.
De doeltreffendheid van het door
minister Haig genoemde "waar
schuwingsschot" met een kern
wapen werd gisteren in twijfel
getrokken door defensie- en
kernwapcnspecialist Herbert
Scoville, die als zodanig diende
onder vier presidenten. Het eind
van het lied, aldus Scoville zou
zijn: "Geen Europa meer, geen
Sowjet-Unie en geen Verenigde
Staten."
WASHINGTON (UPI) - De Amerikaanse president Ronald Reagan heeft de minister van buitenlandse zaken
Alexander Haig en zijn veiligheidsadviseur Richard Allen gisteren bij zich geroepen om een einde te
maken aan het onderlinge geruzie tussen zijn naaste medewerkers.
Volgens een woordvoerder van het Witte Huis gaf Reagan Haig en Allen te verstaan dat hij er zeker van
wilde zijn dat "de zaken van de afgelopen dagen zijn afgedaan". Hij besprak met zijn adviseurs ook hoe op
het departement van buitenlandse zaken beter kan worden gewerkt, en hoe de onderlinge kritiek kan
worden gestopt, aldus de woordvoerder.
Eerder deze week liepen de spanningen tussen de adviseurs op toen Haig in een dagbladinterview liet weten
dat een functionaris in het Witte Huis een "oorlogscampagne" tegen hem voert om hem uit de regering te
stoten. Hij noemde geen naam.
Het onderhoud op het Witte Huis duurde ongeveer één uur. Haig en Allen verklaarden het eens te zijn over
het belang van een goede samenwerking voor het buitenlands beleid van de Verenigde Staten, zo zei de
woordvoerder.
"De president bevestigde het sterke vertrouwen in zijn adviseurs en zijn hele staf voor buitenlandse zaken".
Volgens de woordvoerder was het een "vriendelijk" gesprek.
Hij ontkende dat de aanwezigheid van Allen erop duidt dat hij degene is over wie Haig het in zijn gerucht-
Welke stijl je ook aanhangt, funk, punk. rock of iazz. een grootscheepse talenteniacht zal per
genre de grootste Leidse talenten aan het spotlicht brengen.
i u g 11 n'm'rm'iïi n s wjvtmi
Doe mee en win een demoband
met je eigen muziek
fiiiiiiiiiiünniiiiiiiiiiinmiiiiniiiniiiiif
en vele andere aantrekkelijke pri|zen!
Knip deze bon uit en lever hem in bij:
THE DUKE (dixieland jazz). Oude Singel 2 ol
THE JAM (popgroepen), 2e Binnenvestgracht 15 ol
NAPOLEON (jazz trio's), Steenstraat 13 of
SCARABEE (folk piano), Pieterskerkchoorsteeg 24.
Naam muzikant groep
Aantal ledenGenre.
Kontaktadres
Inschrijving sluit op 12 november
Mede mogeli|k gemaakt door
Leidsch Dagblad 'n aktieve krant!
makende interview had.
