VS lonken naar
koning Hoessein
Tumult verwacht
op congres CDU
Solidariteit steunt premier Jaruzelsky
Zweden zwijgt over
verhoor van kapitein
herschi
NOG ENKELEDAGEN PERZENSHOW!
Parlement akkoord
met nieuw
Iraans kabinet
Steun vredesplan gevraagd
"Hamburg" lonkt naar jeugd
DINSDAG 3 NOVEMBER 1981
l'IIHi'IT.Vh
Deel wilde stakingen beëindigd na tussenkomst Walesa
WARSCHAU (AFP/DPA) - De nationale
commissie van de Poolse vakbond Soli
dariteit heeft zich gisteren tijdens de ver
gadering in Gdansk gunstig uitgelaten
over de voorstellen van raadplegende or
ganen en controle op de reeering.
Generaal Jaruzelsky stelde vrijdag het
Poolse parlement voor een raadplegende
raad op te richten voor contróle op de re
gering en sociale comités op te richten
voor controle op de markt op lokaal ni
veau. Volgens het bestuur van Solidari
teit zijn de voorstellen "de eerste poging
tot ontspanning sinds augustus tussen de
vakbond en de regering en openen zij
perspectieven voor uiteindelijke onder
handelingen".
Lech Walesa heeft gisteren ook een eerste
succes geboekt tegen de wilde stakingen
die al enige weken in Polen onrust ver
oorzaken.
De leider van de onafhankelijke vakbewe
ging Solidariteit wist de ongeveer 100.000
stakers in het zuidelijke district Tarnobr-
zeg te bewegen tot opschorting van hun
op 23 oktober begonnen actie. Hij gaf toe
dat hun eisen gerechtvaardigd waren,
maar deed "uit naam van de arbeidersso-
lidariteit" een beroep op hen het werk te
hervatten ten einde gunstige voorwaar
den te scheppen voor de opening van on
derhandelingen met de regering.
Hij legde er de nadruk op dat er nieuwe
"vormen en methoden voor de strijd"
moeten worden toegepd:
wees hij erop dat de staking kan worden
hervat ingeval de onderhandelingen met
de regering zouden mislukken.
Eerder had de vertegenwoordiger van de
primaat van Polen bij Solidariteit, Ro-
muald Kukulowicz, een beroep op de sta
kers in Tarnobrzeg gedaan. Hij was zich
zondag daar op de hoogte gaan stellen.
De staking in dit district waarin ongeveer
250 bedrijven, zoals de zwavelmijn Siar-
kopol en de wapenfabriek Stalowa Wola
zijn gevestigd, was begonnen uit onvrede
over het voedseltekort. Volgens de sta
kers is de hoeveelheid vlees die wordt
aangevoerd, slechts toereikend voor ruim
een kwart van de beschikbare vleesbon
nen. Een regeringscommissie van onder
zoek onder leiding van vice-premier
Andrzej Jedynak en waarvan ook gene
raal Wladyslaw Pozoga, onderminister
van binnenlandse zaken en hoofd van de
contraspionagedienst, deel uitmaakte, is
tot de slotsom gekomen dat de staking in
Tarnobrzeg Polen 130 miljoen Zloty (on
geveer 9,25 miljoen) en een miljoen dol
lar in harde valuta Der dag heeft gekost.
Voortzetting van deze staking had het na
tionale comité van Solidariteit voor de
noodzaak geplaatst, disciplinaire maatre
gelen tegen de plaatselijke vertegenwoor
digers te treffen. Het 107 leden tellende
comité komt vandaag in Gdansk bijeen
om van gedachten te wisselen over sanc
ties tegen wilde stakingen.
(Van onze correspondent Henk Kolb)
WASHINGTON - De Amerikaanse president Reagan heeft gisteren besprekingen ge
voerd met de Jordaanse koning Hoessein, in een nieuwe poging deze over te halen tot
medewerking aan de pogingen om volgens de receptuur van de VS vrede in het Mid
den-Oosten tot stand te brengen.
Hoessein, dat is duidelijk, wil wa
pens. Amerika, in niet geringe
mate verontrust over Hoesseins
recente reis naar Moskou, zal die
prijs gaarne betalen. Omtrent
Hoesseins tegenprestatie echter
valt niets met zekerheid te zeg
gen
Hoessein voert al jarenlang een bij
tijden wilde koorddans uit tus
sen de vele tegenstrijdige belan
gen die in het Midden-Oosten
aan het werk zijn en zeker nu de
VS, bij monde van Reagan en mi
nister van buitenlandse zaken
Dochter Reagan
wil in Senaat
WASHINGTON (Reuter/DPA) -
Maureen, de oudste dochter (fo
to) van president Reagan wil in
navolging van haaï- vader in de
politiek. Gisteren maakte ze be
kend dat ze zich namens de Re
publikeinse partij kandidaat zal
stellen voor de verkiezingen die
volgend jaar in Californië wor
den gehouden voor een zetel in
de Amerikaanse senaat.
Dat haar vader president van de
Verenigde Staten is, ziet Mau
reen eerder als een nadeel. "Het
zou veel makkelijker zijn als hij
niet in het Witte Huis zou zitten",
aldus de 40-jarige dochter. Zij
zal, zoals de zaken er nu voor
staan, alleen al binnen de repu
blikeinse partij moeten afreke
nen met zes mededingers om de
senaatszetel binnen bereik te
krijgen.
Dochter Reagan is het oneens met
haar vaders verzet tegen een
amendement op de grondwet dat
vrouwen gelijke rechten garan
deert. Niettemin zal Maureen
zich aan de kiezers presenteren
onder de naam Reagan, ook al is
ze getrouwd met de jurist Dennis
Reveil.
Haig, hebben gesuggereerd de
spelregels van het Camp David-
akkoord ietwat te willen aanpas
sen met punten uit een Saoe-
disch vredesplan, zal de regeer
der zich vooralsnog en zoals ge
woonlijk afzijdig houden.
De simpele mededeling dat het Sa-
oedische vredesplan, dat al in au
gustus werd opgedist, enkele
aantrekkelijke punten bevat,
omdat daarin impliciet Israëls
bestaansrecht wordt erkend, zo
als Haig vrijdag nog toelichtte,
heeft intussen opnieuw voor een
grote controverse tussen de VS
en de joodse staat geleid.
Na de nu vaststaande verkoop van
Awacs (radar-vliegtuigen) aan
Saoedi-Arabië was de relatie al
niet best. Uitlatingen van de drie
ex-presidenten Carter, Ford en
Nixon, dat te enigertij d toch met
de PLO zou moeten worden ge
praat bij het zoeken naar een Pa
lestijnse staatkundige behuizing,
hebben kolen op het vuur ge
gooid. De dood van Sadat en de
ongewisheid omtrent wat Moe
barak, zijn opvolger, gaat doen
hebben kennelijk beweging ver
oorzaakt.
Menachem Begin, Israëls eerste-
minister die voortdurend zijn ka
binet luidruchtig bijeenroept,
heeft tot ontstemming en verba
zing van de Amerikanen beslo
ten het Saoedische vredesplan
tot aanleiding te maken van een
nieuwe krachtmeting met het
Witte Huis. Voorzover de rege-
ring-Reagan al een strategie
heeft voor het Midden-Oosten
die op wat hoger niveau staat
dan het handhaven van machts-
venwichten, met steeds meer ge
wicht aan wapens ter weerszij
den van de demarcatielijnen,
moet die bij bezoeken van Mid-
denoostelijke machthebbers
worden besproken.
Hoesseins Jordanië wordt gere
kend bij de zogenaamde 'gema
tigde landen', die volgens Rea
gan en Haig de heipalen moeten
of althans zouden kunnen vor
men voor een beleid dat er in al
lereerste instantie naar streeft de
westelijke olievoorziening veilig
te stellen. De strategische con
sensus („de Sowjet-Unie is van
de vijanden de grootste en ge
vaarlijkste") is in de Amerikaan
se visie van onmiddellijker be
lang dan 'de vrede'. Vandaar de
tamelijk opzichtige 'flirt' van
Reagan met de gematigde Arabi
sche landen, als Saoedi-Arabië
en Jordanië, die beide de Camp
David-akkoorden hebben ver
worpen.
De Amerikaanse regering heeft,
Egyptische en Israëlische ver
zoeken ten spijt, nog geen hoog-
geplaats bemiddelaar aangewe
zen om mee te doen aan de ver
snelde besprekingen die binnen
het raam van de in Camp David
gemaakte afspraken Palestijns
zelfsbestuur tot stand moeten
brengen. De kwestie, zegt men in
Washington, wordt nog onder
zocht. Hun vredesplan ten spijt,
hebben de Saoedi's hun verzet
tegen die akkoorden niet laten
vallen. Hun verzekering dat in
het Midden-Oosten alle staten in
vrede moeten kunnen leven be
helst niet anders of meer dan wat
Arabische landen al geruime tijd
verkondigen.
Israël, bepleisterd met Amerikaan
se verzekeringen dat zijn veilig
heid door de VS gegarandeerd
blijft, wil niet worden gebruikt
als handelswaar bij Amerikaanse
pogingen zijn oliebelang via Ara
bische landen veilig te stellen.
Scherpe dissonanten blijven zo
doende niet uit, maar zullen zelfs
toenemen, zolang de Amerikaan
se regering zijn Midden-Oosten-
beleid in algemeenheden blijft
verpakken en het adres van zyn
wapenindustrie als afzender ge
bruikt.
Moskou krijgt rekening van anderhalf miljoen
STOCKHOLM (GPD) - De Zweed
se autoriteiten zwijgen tot nu toe
in alle talen over de resultaten
van het verhoor dat zij de kapi
tein van de vastgelopen Russi
sche onderzeeëer gisteren heb
ben afgenomen. Het eerste sa-
mertvattende rapport over het
verhoor van kapitein Gusjin
wordt pas tegen de avond ver
wacht. De ondervraging, waarbij
ook de navigatie-officier werd
verhoord, had plaats aan boord
van een torpedoboot die buiten
de militaire zone bij het eiland
Almo voor anker was gegaan.
Ondanks de opgestoken zware
storm werden beide Russen met
een Vertol-helikopter van de on
derzeeër U-137 naar de torpedo-
boot gevlogen, waar ze aan een
zeven uur durende ondervraging
werden onderworpen, slechts
onderbroken door een maaltijd.
Bij het verhoor waren twee
Zweeds sprekende Sowjet-diplo-
maten aanwezig, van wie er een
marine-attaché is. Twee tolken
vertaalden de vragen en ant
woorden die werden gesteld
door schout-bij-nacht Karl An-
dersson, van wie verwacht wordt
dat hij dinsdag een eerste verslag
uit zal brengen.
Het verhoor werd gisteravond om
negen uur afgesloten, waarna de
Sowjet-offïcieren werden terug
gebracht naar hun inmiddels in
verband met de storm verplaat
ste onderzeeër. Opperbevelheb
ber Ljung, die de regeringsop
dracht kreeg het incident tot op
de bodem uit te zoeken, verklaar
de na afloop dat verdere verho
ren kunnen worden verwacht.
Ter aanvulling van het raport zul
len marine-experts van de
Zweedse vloot een onderzoek in
stellen aan boord van de U-137.
Indien de antwoorden van de ka
pitein bevredigend zijn, kan de
onderzeeër binnen enkele dagen
de thuisreis aanvaarden, zo ver
klaarde opperbevelhebber
Ljung. De rekening van het mi
nisterie van defensie, die op dit
moment is opgelopen tot ander
half miljoen, zal te zijnertijd aan
Moskou worden aangeboden.
Woordvoerders van de Zweedse
marine-inlichtingendienst be
vestigden eerder op de avond dat
men de gestrande Sowjet-onder-
zeeër bij de vlootbasis Karlskro-
na zeker niet zou hebben vlotge-
trokken indien er geen storm zou
zijn opgestoken. De windvlagen
tussen de 25 en 30 meter per se
conde werden te veel voor de on
derzeeër die op de rotsen kapot-
ADVERTENTIE
Tot 8 november bü „de nieuwe Pander" aan de Leidse Botermarkt
Pander organiseert ter gelegenheid van de feestelijke heropening een interessante
show van authentieke Perzische en andere oosterse kleden. kkl
Voor extra aantrekkelijke prijzen. Maar wacht u niet te lang? De collectie is beperkt.
En de tijd gaat snel. Leiden: Botermarkt 21 22
DEN HAAG - AMSTERDAM - ROTTERDAM - EINDHOVEN - LEIOEN - GRONINGEN - ENSCHEDE - APELDOORN
gebeukt dreigde te worden. „We
ontvingen om half vier ineens
mayday-noodsignalen van de on
derzeeër die ook rode noodraket-
ten afschoot", verklaarde een
marinewoordvoerder.
„Toen hebben we het vaartuig met
een met twee sleepboten die al
klaar lagen losgetrokken. Het
schip is een stuk verderop in rus
tiger water voor anker gegaan
maar heeft geen schijn van kans
om weg te komen. Hoe en wan
neer we onderzeeër en beman
ning laten vertrekken, ligt hele
maal aan de resultaten van ons
onderzoek en vooral aan de ant
woorden die kapitein en naviga-
tieofficier gaan geven op onze
vragen.
We verwachten gedetailleerde en
uitvoerige antwoorden die dui-
deljk maken wat eigenlijk de op
dracht van kapitein en schip
was". Na overleg met Moskou is
er inmiddels ook toestemming
gekomen om aan boord van de U
137 te komen om daar een onder
zoek te houden. „Daarbij interes
seren we ons speciaal voor de
verschillende navigatiesyste
men. De bewering van de kapi
tein dat een girokompas kapot
was gegaan, gelooft niemand",
aldus deze perswoordvoerder.
Op de vraag aan minister Ullsten
wat er gaat gebeuren indien de
kapitein blijft volhouden dat een
kompasfout de oorzaak is van
zijn landing midden in de mari-
nebasis, zei de minister: „Ik wil
niet vooruitlopen op hetgeen het
onderzoek gaat opleveren. Maar
omdat we kapitein en beman
ning immuniteit hebben beloofd
zodat ze niet strafrechtelijk ver
volgd zullen worden, rekenen we
erop dat ze eerlijk zullen ant
woorden".
„Deze ondervraging is zeker geen
formaliteit. Het was een van de
eisen die we hebben gesteld, een
van onze voorwaarden dus om
de boot te laten vertrekken. En
het feit dat we de kapitein en de
navigatieofficier vrijgeleide heb
ben gegeven betekent niet dat
we hebben gekapituleerd. Eerst
moet het onderzoek onder super
visie van de opperbevelhebber
klaar zijn. Op basis van dat rap
port nemen we dan in de rege
ring een besluit of deze affaire
verdere diplomatieke protesten
noodzakelijk maakt".
Als er nu in de Bondsrepubliek
Duitsland verkiezingen zou
den worden gehouden, zou
de CDU-CSU-oppositie de
abslute meerderheid krijgen
en dus een regering kunnen
vormen. Dat wordt niet aleen
beweerd door vele leidende
politici van de Union (CDU
en CSU); recente onderzoe
ken van opiniebureaus wij
zen dat eveneens uit.
Wat de gunst bij de kiezers be
treft, zou de verreweg groot
ste Unionspartg, de Christen-
Democratische Unie CDU,
dus eigenlijk zonder proble
men en vol vreugde haar 30e
congres kunnen houden, dat
gisteren met bijeenkomsten
van het presidium en het be
stuur begonnen is. Maar hier
bedriegt de schijn. De CDU is
namelijk niet meer die won
derbaarlijk gesloten partij
van weleer. Zelfs de voor
mannen laten tegengestelde
geluiden horen.
Het weekblad Bild am Sonn-
tag, dat politiek zeker dicht
bij de CDU staat, had het al
dreigend over een conflict
tussen „softies" en „rockies".
De softies zouden van de
CDU meer een volkspartij
willen maken, die weer aan
sluiting bij de jeugd vindt en
vooral ook meer in contact
met het Oostblok treedt, ter
wijl de Rockies een harde
pro-Amerikaanse koers wil
len varen en vooral geen
„concessies" aan het Oosten
willen doen.
En dat alles gebeurt merkwaar
dig genoeg in een tijd waarin
de verhouding tussen de re
gerende coalitiepartners
SPD en FDP zo ongeveer het
absolute nulpunt heeft be
reikt. Daar zal de CDU toch
eigenlijk van moeten profite
ren. zeggen bijna alle partijle
den.
De vraag is echter hoe dat
moet. Het congres in Ham
burg, dat tot en met donder
dag duurt, zal vrijwel geheel
in het teken van dit thema
staan. Terwijl het aanvanke
lijk vooral over vormings po
litiek zou gaan, staat nu vast
dat de 781 gedelegeerden
over alle actuele kwesties -
vredespolitiek, economische
politiek, vormingspolitiek -
controversieel zullen discus
siëren.
Uniek voor het partijcongres is
dat op uitnodiging van secre
taris-generaal Heiner Geiss-
ler circa 500 jongeren in de
leeftijd van 16 tot 34 jaar zijn
uitgenodigd. Meer dan de
helft hiervan is geen lid van
de CDU. Ook vertegenwoor
digers van de Aktion Suhne-
zeighen, een van de twee
hoofdorganisatoren van de
massale vredesdemontratie
(300.000 demonstranten) in
Bonn, zijn gevraagd naar
Hamburg te komen. Alle uit
genodigde jongeren hebben
altijd en overal het recht het
woord te voeren.
Het 30ste partijcongres wordt
het grootste en zeker ook on
gewoonste in de geschiede
nis van de CDU. Tot nu toe
waren de congressen van de
christen-democraten vrij ge
zapige bijeenkomsten, waar
meestal bij acclamatie van te
voren door het bestuur uitge
werkte voorstellen werden
aangenomen. Nu belooft er
echter met name over de vre
despolitiek een levendig de
bat te ontstaan, met als eigen
lijke inzet niet het al dan niet
uitvoeren van het NAVO-be-
sluit van 1979 maar de toe
komstige koers van de partij.
Secretaris-generaal Geissler
wil meer leven in de muf rui
kende partijgelederen bren
gen. Daarmee stuit hij echter
op partijvoorzitter en opposi
tieleider Helmut Kohl, die
het liefst het beeld van een
eendrachtig opererende par
tij zal willen bewaren om zo
„in de slaapwagen" op de
machtswisseling in Bonn te
wachten. „Laat de regerings
coalitie zichzelf maar om
zeep helpen", luidt Kohls cre
do.
Helmut Kohl lijkt er nog altijd
van overtuigd dat hij de on
betwiste nummer een van de
oppositie is. Dat is na de cata
strofale verkiezingsnederlaag
van Franz Josef Strauss bij
de Bondsdagverkiezingen in
1980 ook lange tijd het geval
geweest Maar Kohls ster be
gint te verbleken. Zijn kritiek
op de vredesdemonstratie in
Bonn, waarbij hij het woord
„volksfrontbelevenis", had
gebruikt is hem door velen in
de Union kwalijk genomen.
Ook Kohls stramme verering
van de Amerikaanse presi
dent Ronald Reagan gaat ve
len te ver. Onder andere in dit
verband noemde de voorzit
ter van de jonge Union uit
Nedersaksen, Buttner, het
„pijnlijk" als CDU-politici
„bij een blik op de neutro
nenbom vochtige ogen krij
gen alsof zij het kind Jezus
hebben gezien".
Daarbij komt dat binnen de
CDU meer en meer aan
Kohls kennis van zaken
wordt getwijfeld. Strauss had
jaren geleden al eens be
weerd dat Helmut Kohl „to
taal ongeschikt" is om kanse
lier te worden. Dat gevoel
borrelt weer op. In ieder ge
val beginnen CDU-politici als
de minister-presidenten uit
Sleeswjjk-Holstein en Ba-
den-Wurttemberg. Stelten
berg en Spath, zich steeds
meer te profileren De op
stand der horden binnen de
CDU is nog lang niet uitge
broken, maar Hamburg zou
daar op zijn minst aan bij
kunnen dragen.
HANS AMESZ
TEHERAN - Het Iraanse parle
ment heefi gisteren na een debat
van 12 uur het nieuwe kabinet
onder Mir Hossein Moussavi'
goedgekeurd.
Op twee posten na is de regering
van dezelfde samenstelling als
het vorige kabinet onder Hodja-
toleslan Mahdavi Kani. De nieu
welingen zijn kolonel Moham
med Salimi van defensie en Ach-
mad Tavakolh van arbeid. Bo
vendien verenigt de premier zijn
functie met die van minister van
buitenlandse zaken, een post die
hij ook de afgeloperi vier maan
den bezette.
Nadat Mahdavi Kani op 15 oktober
was afgetreden om "president
Chamenei de vrije hand te la
ten", had het parlement dr. Ali
Akbar Velayati als zijn opvolger
afgewezen Daarop werd op 29
oktober Mir Hossein Moussavi
met 115 tegen 39 stemmen, bij 48
onthoudingen aanvaard.
Het kabinet bestaat uit Islamiti
sche fundamentalisten, van wie
het merendeel ook diende onder
president Mohammed All Radjai
die op 30 augustus bij een bom
aanslag om het leven kwam.
Waarnemers in Teheran geloven
dat de 39-jange Moessavi een ze
kere mate van continuiteit als be
langrijkste richtsnoer nam bg
het samenstellen van zijn ploeg.
Bomaanslag
MADRID (AP) Bg een bomex
plosie buiten het kantoor van de
Zwitserse luchtvaartmaatschap
pij "Swissair" m Madnd zgn gis
teren drie mensen twee politie
mensen en een voorbijganger
licht gewond geraakt, zo heefi de
politie bekendgemaakt.
Het Spaanse nieuwsagentschap
meldt dat in verband met de aan
slag twee mannen zijn gearres
teerd.
ADVERTENTIE
mmiial.
Hertchi/Dnnkt Hoensbroek. tel (045) 21 17 77
