Ontslag ministers in Polen
Russische kapitein nu
wel bereid te praten
Joegoslavische
rust slechts
oppervlakkig
Ontslag communist in
Bonn gehandhaafd
"Dajan wilde
overgave van
Israël in
oorlog 1973"
Solidariteit: stakingsrecht onaantastbaar
Twaalf jaar
voor jongen
Gestrande onderzeeër
ZATERDAG 31 OKTOBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
BONN (Reuter) - In een
proefproces over het be
roepsverbod in West-Duits-
land heeft een federaal ge
rechtshof het ontslag be
krachtigd van een man die al
22 jaar als technicus werkte
bij de telefoondienst van de
Westduitse PTT. Hij werd
ontslagen omdat hij lid was
van de Westduitse commu
nistische partij (DKP). Het
hof achtte het ontslag van
Hans Peter, die 12 jaar gele
den lid werd van de DKP ge
grond. De voorzitter van het
hof, Gützkow, verwees naar
het halverwege de jaren ze
ventig ingestelde "beroeps
verbod", waarin politieke
loyaliteit geëist wordt van al
le personen in overheids
dienst. Deze maatregel werd
getroffen op het hoogtepunt
van de confrontatie met
linkse stadsguerrillastrijders
in de Bondsrepubliek. Hij
riep veel protesten op van
voorvechters voor de burger
rechten. Hoewel de DKP een
legale politieke partij is, die
aan verkiezingen mee mag
doen, worden zijn doelstellin
gen beschouwd als "vijandig
tegenover de grondwet". Pe
ter was een actief lid van de
DKP en heeft voor de ge
meenteraad in zijn woon
plaats kandidaat gestaan
voor zijn partij. Volgens de
rechter toonde dit aan dat hij
ongeschikt is voor de over
heidsdienst en dat hy niet
loyaal genoeg staat tegenover
de grondwet.
JERUZALEM (Reuter) - Wylen
Mosje Dsyan, minister van defen
sie tydens de Israëlisch/Arabi
sche oorlog van 1973, wilde in de
eerste dagen van de gevechten
dat Israël zich zou overgeven
toen het Israëlische leger op het
punt stond verslagen te worden
door de Arabische legers. Dit
staat in een onlangs gepubli
ceerd boek.
Robert Slater, een in Israël wonen
de journalist, schryft in het boek
"Golda, de ongekroonde konin
gin van Israël" dat Dcyan een dag
nadat de oorlog begon aan pre
mier Golda Meir zei dat hij wilde
praten over voorwaarden voor de
overgave. Slater heeft de gege
vens van Lou Kaddar, die jaren
lang secretaresse was van me
vrouw Meir, hoewel hij toegeeft
dat andere mensen die bij de ge
beurtenissen van die dagen wa
ren betrokken het met haar on
eens zijn. Mej. Kaddar zei dat
Golda Meir Dajans voorstel niet
eens overwoog en eerder de mo-
gelijkheid zelfmoord te plegen
overwoog dan zich over te geven
aan de binnentrekkende Arabi
sche legers. Maar de militaire si
tuatie verbeterde na enkele da
gen, zo schrijft Slater, en het
voorstel voor overgave en de
zelfmoordgedachte werden op
zijgeschoven.
Veel Israëlische ministers en poli
tieke leiders oefenden druk uit
op mevrouw Meir om Dayan te
ontslaan maar zy weigerde. Zy
vond het oneerlyk alle proble
men op hem af te wendelen en
meende dat het haar en haar re
gering in discrediet zou kunnen
brengen, aldus Slater.
Volgens de auteur heeft mevrouw
Meir zeker tien geheime ontmoe
tingen gehad met de Jordaanse
koning Hoessein. De gesprekken
vonden plaats in Tel Aviv (twee
maal). Parys en Londen, maar
het meest aan de Israëlisch. Jor
daanse grens, bij de zuidelijke
havenstad Eilat.
De laatste ontmoeting tussen pre
mier Meir en koning Hoessein
vond plaats op 27 mei 1974 en le
verde net als de andere niets op
omdat, volgens mevrouw Meir,
de koning eiste dat Israël zich
zou terugtrekken uit alle in 1967
bezette gebieden, inclusief Jeru
zalem. Minder dan een maand la
ter nam mevrouw Meir ontslag
als premier. Zy overleed in 1978.
correspondent Anton Koene)
WENEN (GPD) - De Poolse minister-president, generaal
Jaruzelski, heeft gisteravond zes ministers ontslagen. Ze
zullen worden vervangen door vertegenwoordigers van
de communistische partij, de kerkelijke beweging Pax
en de kleine Boerenpartij. Het Poolse kabinet krijgt daar
mee het aanzien van een door communisten gedomineer
de coalitie.
Daarnaast heeft Jaruzelski, die te-
vens secretaris van de commu
nistische partij is, generaal Flo-
rian Siwieki als plaatsvervan
gend minister van defensie be
last met de dagelijkse gang van
zaken, een functie die hij eerder
zelf bekleedde. De premier legde
het parlement gisteren een wets
ontwerp voor om het door Soli
dariteit verworven stakingsrecht
met onmiddellijke ingang in te
trekken. Nog niet bekend is wan
neer het wetsontwerp in stem
ming komt.
Jaruzelski heeft verklaard dat hij
de verstrekkende overeenkom
sten die vorig jaar tussen rege
ring en de stakende arbeiders
zijn gesloten, wil terugdraaien,
evenals het recht op een vrije za
terdag. De premier zei de toe
stand in Polen voor uiterst ge
vaarlijk te houden.
OSLO- Een 16-jarige Nederlander
is gisteren in het Noorse Molde
wegens verkrachting en moord
veroordeeld tot twaalf jaar. Na
het uitzitten van de straftijd blijft
hij nog tien jaar onder toezicht
van de Noorse justitie.
De rechtbank achtte bewezen, dat
M. van dr M. uit Hoorn op 28 juli
in Mittet (West-Noorwegen) de
20-jarige Kari Mjanger heeft ver
kracht en vermoord.
Van der M. kan binnen 14 dagen
tegen het vonnis in beroep gaan
bij het Noorse hooggerechtshof.
JOHANNESBURG - Op een
brug op het station van een zwar
te woonstad bij Durban in Zuid-
Afrika zijn tien forensen doodge
drukt en 38 gewond in gedrang
dat ontstond nadat twee late
avondtreinen waren binnengelo
pen.
Een politiewoordvoerder zei: "De
passagiers hadden haast om
thuis te komen. Bij het overste
ken van de brug werd er naar
twee kanten gedrukt en tien fo-
i stierven op de trappen".
De onafhankelijke vakcentrale So
lidariteit heeft er gisteravond
geen twijfel over laten bestaan
dat zij onder geen voorwaarde
duldt dat het Poolse parlement
of wie dan ook haar verworven
rechten, waaronder dat van sta
king, aantast. Met het oog op de
parlementaire debatten deed de
vakcentrale eerder een dramati
sche oproep aan de plaatselijke
afdelingen van de vakcentrale de
voortdurende stakingen af te
breken. Daarbij zijn meer dan
300.000 arbeiders in vooral de in
dustriegebieden en in de mijn
streek in het zuidwesten van Po
len betrokken. Een oproep tot
werkhervatting die het hoofdbe
stuur eerder deze week aan de
militante plaatselijke vakbonds
leiders deed, heeft geen enkel ge
hoor gevonden.
Maatregel
De vakcentrale bespreekt waar
schijnlijk volgende week welke
disciplinaire maatregelen tegen
de onwillige vakbondsbestuur
ders zullen worden genomen.
Het hoofdbestuur van de vak
centrale stelt dat wilde stakingen
de vakcentrale dreigen te ver
scheuren. De vakcentrale is be
reid een overeenkomst te treffen
door slechts als "laatste middel"
stakingen af te kondigen.
Mocht generaal Jaruzelski, die be
halve partijsecretaris en minis
ter-president ook minister van
defensie is, het leger willen ge
bruiken wanneer de anti-sta-
kingswet wordt aangenomen,
heeft hij de beschikking over
vier generaals in de regering,
drie in het Politburo en negen
tien in het centrale comité van de
communistische partij.
In Tsjechoslowakije heeft het lid
van de leiding van de communis
tische partij, Vasil Bilak, de
Poolse communistische leiders
opgeroepen de onafhankelijke
vakcentrale Solidariteit te ver
bieden. Hij riep verder alle War-
schaupact-landen op zich in het
westen niet dieper in de schul
den te steken. "Een communis
tisch land dat kapitalistische le
ningen aangaat", aldus Vasil Bi-
lak, "is gelijk aan een christen
die zijn ziel aan de duivel ver
koopt".
De Russische Kapitein Goesjin wil, als hij wordt bijgestaan door diplomaten van zijn land, de Zweden wel
proberen uit te leggen hoe hij in verboden water geraakte.
STOCKHOLM (Reuter/DPA) De kapitein van de bij
Zweden gestrande Russische onderzeeër is bereid uit te
leggen hoe het komt dat het vaartuig in Zweedse territo
riale wateren en ook nog verboden militair gebied is ge
strand. Hij eiste we! dat daarbij Russische diplomaten
aanwezig zijn, zo heeft de Zweedse defensiestaf gisteren
meegedeeld.
Eerder had de kapitein geweigerd
uitleg te geven. In gesprekken
met Zweedse marinemensen is
ADVERTENTIE
HCLPL
Stichting
3EGiO
LEiDEfl
POLEI!
Volgende week, 2-7 november wordt in Leiden en de omringende gemeenten een
kollekte gehouden door de "Stichting Regio Leiden helpt Polen".
Er zal zowel op straat als huis aan huis worden gekollekteerd.
Ook kunt U storten op de rekeningen van de Stichting:
Poet giro - rek. nr. 1984100
en bankrekening A.B.N. Lolden nr. 56.61.19.307 t.n.v. "Stichting Regio
Lelden Helpt Polen".
De opbrengst zal gebruikt worden voor de aanschaf en het vervoer van zaken
waaraan in Polen ernstig tekort is: medicijnen, ziekenhuisuitrusting, en eiwitrijk
voedsel voor baby's en bejaarden. De hulpverlening richt zich op de stad Torun en
omgeving, die goed met de regio Leiden te vergelijken is.
POLENAVOND
Om de aandacht te vestigen op de hulpaktie is er op maandagavond 2 november een Polenavond georganiseerd in
stufjpntensociëteit Minerva op de Breestraat 48 in Leiden. Vanaf 18.00 uur is deze avond toegankelijk voor alle
belangstellenden.
PROGRAMMA
18.00-20.00 uur
20.45 uur
21.45-22.15 L
Poolse maaltijd met Poolse pianomuziek
Doorlopend in de eetzaal vanaf 18.00 uur.
Video-opnames van documentaires over Polen.
Officiële opening door burgemeester Goekoop
de Poolse ambassadeur
burgemeester De Roos (Rijnsburg)
Poolse film "De meisjes van Wilko" van A. Wajda.
Live muziek van een Poolse muziekgroep
PAUZE. Toespraak door de voorzitster van de stichting,
Mw. M. A. F. C. J Koning.
Vervolg programma
Optredens van bekende Leidse zanger en Leidse jazzband
Verder de hele avond: stands met informatie over Polen
expositie en verkoop van Poolse kunst en handwerk
Poolse specialiteiten
Bovendien: Grote loterij met veel pnjzen, beschikbaar gesteld door de Leidse winkeliers.
hij er nu echter mee akkoord ge
gaan een verklaring af te leggen.
Twee Russische diplomaten, ver
bonden aan de Russische ambas
sade in Stockholm, zijn naar
Karlskrona gekomen, de marine-
basis aan de Zweedse zuidkust
in de buurt waarvan de onder
zeeër vast zit. Niet alleen om,
maar ook in de Russische onder
zeeër schijnt een stevig touw
trekken te zijn ontstaan. Volgens
een der Zweedse bladen is kapi
tein Goesjin in directe opdracht
van Moskou als bevelhebber ver
vangen door een politieke com
mandant of commissaris die in
de Russische strijdkrachten tot
vrijwel het laagste bevelsniveau
naast de militaire commandant
staan, en daar zelfs in bepaalde
gevallen boven. De Zweden heb
ben de Russen echter duidelijk
gemaakt dat zij alleen met Goes
jin willen praten.
Spionage
De dinsdag vastgelopen Russische
onderzeeër van de whisky-klasse
is slechts een van de vele tiental
len Russische onderzeeërs die
patrouilleren in de Oostzee.
Daarin wemelt het niet alleen
van Russische maar ook Oost-
duitse marineschepen, die niet
altijd direct spioneren, maar wel
bijna dagelijks bezig zijn met het
beproeven van het westelijke op
sporingsapparaat om na te gaan
hoe lang het duurt voordat dit
een schip lokaliseert. De kust
var Zweden, in tegenstelling tot
de andere Noordse landen Noor
wegen en Denemarken geen NA
VO-land, is hierbij speciaal ge
liefd voor spionageschepen
Vreemde schepen zyn daar te
midden van de duizenden kleine,
vaak dichtbeboste eilanden van
de scherengebieden moeilyk te
ontdekken. Met de Deense kust
ligt het eenvoudiger, omdat de
Oostzee daar zo ondiep is. dat on
derzeeërs slechts varend aan de
oppervlakte kunnen passeren.
Bovendien herbergen de onge
veer 400 Deense eilanden vrijwel
geen militaire geheimen. De
moeilijkste kust is die van Noor
wegen met zijn diepe fjorden die
diep het land insnijden. Daar be
vinden zich ook voor een deel ge
heime marinesteunpunten van
de NAVO. Op het noorden van
de Atlantische Oceaan, een der
voornaamste routes tussen VS
en West-Europa blyft echter
geen beweging van een vijande
lijk schip meer onontdekt. Het
gebied wordt uit IJsland 24 uur
per dag systematisch afgevlogen
door onderzeeboot-bestnjdings-
vliegtuigen. IJsland is NAVO-
üd.
Te lang
Wat Zweden betreft verklaarde een
woordvoerder van de mannestaf
in een interview, dat een volledig
waarschuwingssysteem langs de
hele 2.700 kilometer lange kust
niet te betalen is. Voor de bewa
king van de kust zijn er boven
dien maar tien helicopters. Van
deze hele kust is het uit honder
den eilanden bestaande scheren-
gebied voor de marinebasis
Karlskrona het sterks ver
schanst. Er bevinden zich radar-
stations, artillerie in atoomvaste
bunkers, werven, voorzienings-
posten en ziekenhuizen uitge
houwen in de rotsen alsook mij
nenvelden die radiografisch kun
nen worden bediend Op elke
zeekaart staat dit gebied duide
lijk als verboden militair gebied
aangegeven. Vandaar dat ook
niemand in NAVO kringen ge
looft in een navigatiefout van de
commandant van de juist daar
vastgelopen Rus. By de mannes
van de Noordse NAVO-landen
Denemarken en Noorwegen kan
men een Licht gniffelen daarover
toch niet onderdrukken. Samen
hiermee poogt men het pijnlijke
van een zeker dilettantisme ook
aan de andere zijde - de Zweedse
radarcontrole faalde en de onder
zeeër werd pas na lange tijd ont
dekt, niet door de marine, maar
door een vissersschip - daar weg
te poetsen door het incident aan
te duiden als "whisky on the
rocks".
Sinds 21 oktober heeft het col
lectieve leiderschap in Joego
slavië een nieuwe voorzitter
in de persoon van Dusan Dra-
gosavac. Overeenkomstig het
testament van president Tito
wordt de voorzittershamer
elk jaar doorgegeven, Drago-
savac blyft voorzitter van de
Joegoslavische communis-
tenbond tot het twaalfde con
gres van de partij dat naar
verwachting in juni volgend
jaar wordt gehouden.
Het collectieve leiderschap dat
na de dood van Tito werd in
gesteld bestaat uit acht man,
die zes Joegoslavische repu
blieken en twee provincies
vertegenwoordigen De nieu
we voorzitter vertegenwoor
digt de republiek Kroatië, dat
economisch het sterkste deel
van het land is.
Afgezien van de onrust en de
rellen in de provincie Kosovo
en de arrestatie van ..dissi
denten" in Kroatië schynt al
les in Joegoslavië sinds de
dood van Tito ordelijk en rus
tig te zijn verlopen
De problemen van Polen en an
dere Oosteuropese landen
waaronder ook het buurland
Roemenië hebben de neiging
berichten over minder spec
taculaire problemen in Joe
goslavië te overschaduwen,
problemen die echter langza
merhand uitgroeien tot één
groot probleem waarvan de
wortels liggen in een te hoge
schuldenlast en economische
teruggang
Identificeren
Het twaalfde partijcongres vol
gend jaar wordt een kritiek
congres. Het moet een nieu
we structuur vastleggen voor
het collectieve leiderschap.
Er wordt al heftig gediscus
sieerd of het „circulerende
leiderschap" niet moet wor
den gewijzigd om één figuur
de gelegenheid te geven twee
jaar het voorzitterschap te
bekleden of om het uit te
breiden tot een drieman
schap dat vijf jaar aan het
hoofd staat.
Na alle jaren met Tito als presi
dent vindt het Joegoslavi
sche volk het moeilyk zich te
identificeren met een leider
die een bepaald gebied moet
vertegenwoordigen, en die
zeven van de acht keer voor
een andere groep staat Het
probleem strekt zich ook uit
tot de betrekkingen met het
buitenland. Andere landen
hebben cr moeite mee een
persoonlijk contact met het
collectieve leiderschap tot
stand te brengen.
Op een topconferentie van de
communistische party op 30
september werd een allerel
lendigst beeld gegeven van
de toestand waarin de econo
mie van het land zich be
vindt. De secretaris van het
centrale comité Dubroslav
Ckulavic ging zelfs zover vast
te stellen dat de collectieve
leiding niet bereid of niet in
staat was de waarheid over
de economie onder ogen te
zien. Recente berichten over
tekorten aan papier zijn
slechts een indicatie van de
crisis die ook zijn weerslag
heeft op de dagelijkse levens
behoefte en machtsmidde
len.
Haig
De bittere feiten zijn een infla
tie van 47 procent en een bui
tenlandse schuld van 16.300
miljoen dollar tegenover een
bruto-nationaal inkomen van
65.000 miljoen dollar. Aflos
sing van de schuld kostte het
land het afgelopen jaar 3 pro
cent van haar bruto-nationaal
inkomen maar stijgt het vol
gend jaar tot zeker 6 procent
Hier ligt de sleutel voor het
papiertekort. Het grootste
deel van de Joegoslavische
papierproduktie wordt geëx
porteerd om de buitenlandse
scnulden af te lossen
Halverwege september heeft
de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Alexan
der Haig een bezoek van 16
uur aan Joegoslavië ge
bracht. Amerika heeft zwaar
in Joegoslavië geinvesteerd,
maar de Joegoslaven zouden
liever meer participaties wil
len zien zoals bijvoorbeeld
die met Dow Chemical, die
sinds 1976 voor 49 procent
mede-eigenaar zijn van de
Joegoslavische oberaffinade
rij DVA Haig schynt er bij
zijn bezoek op te hebben ge
wezen dat de zware gevange
nisstraffen, die Kroatische
politieke opstandehngen
hebben gekregen, beslissend
hebben gewerkt op de terug
houdendheid van de Ameri
kaanse industr.e om nog
meer te investeren
Draconisch
De vooraanstaande Sloveense
pobticus en vroegere minis
ter president Mitja Ribcic
heeft ook geprotesteerd te
gen wat hy noemt draconi
sche straffen in Kosovo en
Kroatië Hy haalde daarby
het voorbeeld aan van een 18
jarige ongeschoolde arbeider
in Kosovo, die tot 12 jaar
dwangarbeid is veroordeeld
omdat hy een leuze by zich
droeg ten gunste van een on-
afhankelyk Kosovo
Op 10 september werd dr. Mar-
ko Vesehca in Zagreb tot elf
jaar gevangenisstraf veroor
deeld en kreeg een spreek
verbod van vier jaar nadat de
straf is uitgezeten. Hy werd
beschuldigd contact te heb
ben gehad met de verzetsor
ganisatie in ballingschap Us-
tascha. In Macedonië werden
op 10 september dne Albane
se nationalisten onder wie
een islamitische geestelyke
schuldig bevonden aan spio
nage en veroordeeld tot 12. 6
en 5 jaar gevangenisstraf. In
Kosovo zyn de hele zomer
door dergelyke processen ge
voerd.
Nu het lange zomerreces ten
slotte voorby is ziet de Joego
slavische leiding zich gecon
fronteerd met de hernieu
wing van de Albanese anti-
Joegoslavische campagne en
een conflict met Bulgarye.
Een bijeenkomst van de
grenscommissie werd in sep
tember afgelast nadat in de
Bulgaarse pers opnieuw een
discussie was begonnen over
de status van Macedonië.
De betrekkingen met de
rooms-katholieke kerk sle
pen zich moeizaam voort Af
gezien van de pynlyke aange
legenheid van het „Mostar-
mirakel" met pelgrims die
deze zomer het politiecordon
doorbraken om by de plaats
te komen waar zes kinderen
beweren de Maagd Mana te
hebben gezien en gesproken,
staan andere leden van de
kerk in het bijzonder in Kroa
tië onder hevige druk omdat
zy een beetje te pro-Kroa-
tisch zyn.
Polen
De Joegoslaven houden de ge
beurtenissen in Polen scherp
in de gaten De Joegoslavi
sche delegatie op het vak
bondscongres in Gdansk
gmg daar niet mee met een
verklaring van Solidariteit
over onafhankelijke vakcen
trales in andere communisti
sche landen. Maar de Joego
slaven hebben ook resoluut
de eis van de Poolse vakcen
trale voor arbeiders zelfbe
stuur ondersteund, het sys
teem waarom Joegoslavië zo
bekend is.
Juist dit systeem echter wordt
nu gezien als de grondoor
zaak voor het niet efficient
fungeren van de Joegoslavi
sche industrie. Leidende po
litici hebben openlyk ver
klaard dat het een schandaal
is dat „arbeiders met langer
het gevoel hebben dat zij
werkelijk eigenaar zijn van
de zaak waarvoor zy
werken".
De sleutelwoorden in de ideo
logische stryd, die aan het
ontvlammen is en die naar
het twaalfde partycongres
volgend jaar voert, zyn „de
mocratisch socialisme" te
genover „democratische een
heid". Hier woedt de stryd
vooral tussen Zagreb en Bel
grado.
Maar zeker niet het minst be
langrijke is dat er plannen
worden uitgewerkt om de
structuur van het opperbevel
van de strijdkrachten te ver
anderen, wat eveneens een
gebied is met een vacuum dat
president Tito na zyn dood
heeft open gelaten In plaats
van zoals op het ogenblik de
voorzitter van het collectieve
leiderschap officieel opper
bevelhebber van de stryd-
krachten is, is er een plan om
het opperbevel in handen te
geven van alle acht collectie
ve leiders. Dat betekent in
wezen dat de macht van Ni-
kola lyubicic, die sinds 1967
minister van defensie is, on
aangetast blyft.
Joegoslavië staat evenals ande
re landen in Oost-Europa
voor een moeilijke en harde
winter. Het volk ergert zich
over de inflatie, de tekorten
worden steeds groter en de
werkloosheid in sommige
gebieden 30 procent groeit.
De communistische party is
zelf te veel bezig met interne
kwesties vooruitlopend op
het beslissende partycongres
van volgend jaar dan zich by-
zondere zorgen t«- maken
over economische proble
men. De buurlanden, in het
byzonder Albanië en Bulga
rye zorgen bovendien steeds
weer voor nieuwe onrust De
ogenschynlyk rust is waar
schynlyk slechts oppervlak
kig
ANTON KOENE
