oed beeld van t
Nederlands Design
xc
Paidus bij 'Ex Animo':
dramatisch oratorium
DE GROENE MASKERS
Expositie in 'De Lakenhal'
ZATERDAG 31 OKTOBER 1981
L.EIDEN Alles uit onze leefom
geving. van schoenlepels tot bui
tenboordmotoren, is ooit door ie
mand ontworpen en vormgege
ven. Dat een lucifersdoosje ont
worpen kan zijn door iemand die
een stoel vormgeeft lijkt wel
haast belachelijk, maar is in
praktijk vaak genoeg voorgeko
men.
De onbekendheid met de "Desig
ners" die achter dit soort indus
triële produkten staan is in Ne
derland schrikbarend hoog.
Waar in andere landen veel waar
dering wordt gevonden bij de ge
bruikers en de overheid ten aan
zien van "Design" (ontwerpen),
krijgt de Nederlandse vormgever
weinig soelaas.
*A1 is dit beslist geen waarde oor
deel dat Nederland bol staat van
de bloemetjes gordijnen en
goudgerande koffiekopjes en ge
krulde asbakstandaards, het
blijft een gegeven dat produkten
van "Designers" nog veel te wei
nig mensen beroeren. De exposi
tie in de Lakenhal, "Design in
Nederland", lijkt daar iets aan te
kunnen doen. Tot en met 29 no
vember is deze expositie in de
Lakenhal te vinden en zij is be
slist een bezoek waard.
De tentoonstelling is samengesteld
door de N.K.S. (Nederlandse
Kunst Stichting). Een eerdere
expositie "Design Aus Den Nie-
derlanden), gemaakt door het
B.B.K.B. (Buro Beeldende
Kunst Buitenland) behelste het
zelfde onderwerp, maar was voor
het buitenland vervaardigd en al
leen hier te lande in Groningen
te zien.
Omdat nu niet altijd al het beste
voor de export bestemd moet
worden en ook de Nederlander
in staat te stellen van het "Made
in Holland" te genieten, heeft de
N.K.S. deze expositie min of
meer overgenomen. Met enige
kleine verschillen in de samen
stelling van de exposanten is de
ze N.K.S. expositie krek hetzelf
de als de B.B.K.B. expositie. Be
zuinigingen ook binnen het ex-
positiebeleid.
De catalogus bevat een inleiding
geschreven door E. Rodrigo (van
het B.B.K.B.!), die in een snel-
treinfeitenvaart schiet door de
Designers van vroeger en tevens
enige industrieën vermeld die
iets aan vormgeving van hun
produkten hebben gedaan.
'Op de tentoonstelling uit zich deze
stap door de eerste vijf decennia
van deze eeuw in een klein aantal
ontwerpen van produkten als
serviesgoed, autobussen, radio's
en een stoel, namelijk die over
bekende stoel van Rietveld
(waarom dan ook niet de buis-
stoel van Mart Stam).
Deze ouderwetse en toch modern
aandoende ontwerpen staan wat
uilig tussen al de designs van he
dendaagse ontwerpers. Design
in Nederland gaat dus over pro
dukten die voor de industrie ver
vaardigd kunnen worden en die
ontworpen en vormgegeven wer
den dopr de hedendaagse specia
listen op dat terrein de "desig
ner".
Er zijn een groot aantal deelnemers
en meer nog verschillende voor
beelden van industriële vormge
ving. Van een prachtig ontwor
pen horloge van Bruno Ninaber
van Eyben, tot het bijzonder
handzame babyzitje van het
Leidse ontwerpersduo Frans van
Nieuwenborg en Martijn Weg
man.
Maar ook elegante gordijnstoffen,
ingenieuze lampen en een bloed
mooie racefiets. De produkten
die voor de industrie vervaar
digd kunnen worden moeten
niet alleen funktioneel goed
kloppen, maar ook goed ogen om
de verkoopbaarheid van het pro-
dukt te garanderen. Per slot van
rekening wordt bijna elk pro-
dukt beoordeeld op het "mooi"
zijn, of het nu gaat om behang of
theaterstoelen. Er is natuurlijk
nog veel meer waaraan een pro-
dukt moet voldoen (zoals econo
mische haalbaarheid), maar daar
kan men zelf het beste achter ko
men op deze expositie.
De expositie geeft een goed beeld
van het design in Nederland en
zal menigeen op andere ideeën
brengen, al was het maar om te
beseffen dat de hanglamp "de
light" (van F. van Nieuwenborg
en M. Wegman) ook kan liegen.
Een vrij revolutionaire omscha
keling ten aanzien van lampen.
Die door zo'n simpel lijkende
lamp als delight tot stand wordt
gebracht. Men zal echter veel
meer kunnen ontdekken indien
men openstaat voor wat desig
ners ons in vormgeving willen
vertellen.
JURRIAAN VAN KRANEN
DONK
LEIDEN - "Felix Mendelssohn's muziek is de mu
ziek van de goede smaak voor al het goede dat reeds
geweest is; zij wijst steeds achter zich". De juistheid
van deze uitspraak van Nietsche wordt zeker onder
streept door de grote belangstelling die Mendels
sohn had voor de muziek van Mozart en Haydn, en
vooral voor de muziek van Bach. Zonder zijn be
wondering en enthousiasme was de Matthaus Pas
sion waarschijnlijk nog lange tijd onbekend geble
ven, want met de hulp van zijn leermeester Zeiter
lukte het Mendelssohn dit werk in 1829, voor het
eerst sinds Bachs dood, weer uit te voeren.
De in welstand geboren en opgegroeide Mendelssohn
had nog meer geluk: tijdens zijn leven werd hij
geacht en bewonderd. Een oorzaak daarvan ligt on
getwijfeld in het feit dat hij inderdaad geen vernieu
wer was, zich niet aan experimenten waagde en met
fijnzinnige smaak te werk ging.
Het Paulus-oratorium schreef hij op 27-jarige leeftijd.
Het was de laatste wens van zijn net overleden vader
dat hij dit oratorium zou afmaken. Al in de inleiding
roept de componist de herinnering aan Bach op
door het koraal "Wachet auf, ruft uns die Stimme"
in de ouverture op te nemen. Het verhaal van Saulis/
Paulus wordt breed opgezet: op dramatische wijze
wordt de steniging van Stephanus verhaald, waar
Saulus zijdelings bij betrokken was. In zijn aria
Vertilge sie, Herr Zabaoth!", blijkt Saulus een fana
tieke vervolger van Christenen. Onderweg naar Da
mascus wordt hij door God tot de orde geroepen:
"Saul, was verfolgst du mich". Als extra effect ge
bruikt Mendelssohn alleen de vrouwenstemmen om
Gods stem uit te beelden. De hele bekeringsscène
toont een inventieve en krachtige Mendelssohn,
vooral in et grootse koorwerk: "Mache dich auf,
werde Licht"!, waarin een prachtig fugatisch deel
verwerkt is.
Het tweede deel laat Paulus zien, predikend rondtrek
kend, met alle problemen van dien. Felle dialogen
over geloofszaken tussen 'heidenen' en Christenen.
Tenslotte de marteldood van Paulus bezongen door
sopraan en koor.
Dit drama zal dirigent Wim de Ru met het koor 'Ex
Animo' woensdagavond 4 november ten gehore
gaan brengen in de Stadsgehoorzaal. Het 'nijpende
tenor-tekort', zoals de Ru het zelf uitdrukt, is deze
keer tijdelijk voor een deel opgelost door 4 'geleen
de' tenoren uit een Zoeterwouds koor. Jongenstem-
men vinden voor het jongenskoor, dat in het tweede
deel voorkomt, was geen enkel probleem. Op die
leeftijd zingt men blijkbaar nog graag! De begelei
ding is zoals gewoonlijk in handen van het Geweste
lijk Orkest voor Zuid-Holland en de solisten zullen
zijn: Jorine Samson (sopraan), Willemke van Claer-
berghen (alt), Jos van der Lans (tenor) en Cor Nies-
sen (bas).
ELLEN LOOYESTIJN
GROTE VAART
Atlantic Star 29 vn Baltimore nr New
York.
Benattow pass 29 Suezkanaal nr Sou
thampton,
Britseum pass 29 Delaware Bay nr Phi
ladelphia.
Coral Ru brum 29 vn Yuzhniy nr Pi-
Crania 30 te Sarnia,
Eemhaven 29 vn Sao Francesco do Sul
nr Vitoria,
Eemsborg 29 vn Vallvik nr Zaandam,
Esso Bonaire 30 t.a. Singapore.
Hollandia 30 te Ponce,
Incotrans Speed 30 te Miami.
Incotrans Spirit 29 vn Ac^jutla nr Long-
beach.
Kylix 29 vn Shellhaven nr Teesport,
Largsbay pass 29 Gibraltar nr Gree
nock.
Latia 15 nov. te Pulu Bukom verw,
Loosdrecht 29 vn Rouaan nr Rotterdam,
Maasbree 30 te Ras Tanura,
Mannula 2 nov. th.v. Dubai verw.
Merwegas 29 te Lavera,
Meta 29 te Bonny.
Nedlloyd Auckland 30 te Napier.
Schepen
Nedlloyd Dejima 28 vn I/e Havre nr Fos,
Nedlloyd Franklin 30 te Gagayan,
Nedlloyd Fresco pass 29 Madagascar nr
Singapore.
Nedlloyd Nagoya 29 vn Durban nr Sin
gapore
Nedlloyd Hongkong 30 te Kobe.
Nedlloyd Honshu 31 te Mombasa verw,
Nedlloyd Kembla 30 te Durban.
Nedlloyd Korea pass 29 Landsend nr
Hamburg,
Nedlloyd Linge 29 vn Singapore nr
Mauritius.
Nedlloyd Madison 29 vn Antwerpen nr
Port Said,
Nedlloyd Main 29 vn Durban nr Singa
pore.
Nedlloyd Napier 29 te San Jose.
Nedlloyd Rosario 29 te Portsmouth.
Nedlloyd Rotterdam pass 29 Mokha nr
Djeddah,
Nedlloyd Schelde 30 te Pointe Noire,
Nedlloyd Sinoutskerk 29 vn Hongkong
Singapore,
Zafra 28 te Aukfield.
KLEINE VAART
Aat-V 29 vn Rotterdam.
Adara 29 te New York
Antarctic 29 200 z Kp. Verdische eil. nr
Vigo.
Atlantic Cornet 29 vn Rotterdam nr Eas-
tham,
Baltic 29 110 n Dakar nr Rostock.
Barendsz 30 te Rotterdam.
Bontegracht 29 280 ono Aden nr Livor-
Breehelle 29 te Skikda,
Carebeka-3 29 50 w Galitas nr Rotter
dam.
Catrebeka-5 29 te Rotterdam,
Carebeka-6 29 320 o Azoren nr Ponta del
Gada,
Dutch Faith pass 29 Duinkerken nr Rot
terdam,
Dutch Sailor 29 te Rotterdam.
Dutch Spirit 29 te Rotterdam
Mare Altum 29 op Westerschelde nr
ARAJCX.PS
REISBUREAU
(/«AAtJ MAAf
OMZE SPECIALE
ACAJOCO, WAr 'S
DAT speoaue-
AAW pie
pe
CÊI2EA|?
V~
l__
De belevenissen van Jommeke
Qegroct, Grootmeester
MOSSELBKIGVrrs
Agenda
Leidse bioscopen
LUXOR (121239) 'Tarzan. the ape-
man". da. 14 30. 19.00 en 21.15 uur, zo.
14.15. 16.30. 19.00 en 21.15 uur. al
CAMERA (124919): "Jaws", da. 19.00 en
21.15 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Dik Trom en het cir
cus", za.. zo. en woe. 14.30 uur
Nachtvoorstelling: "Jabberwocky". vr.
en za. 24.00 uur. 16 jr.
LIDO 1 (124130): "Hoge hakken, echte
liefde", da. 14.30. 19.00 en 21.15 uur, zo.
ook 16.45 uur, 12 jr.
LIDO 2: "Time Bandits", da. 14.30,19.00
en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 12 jr
LIDO 3: "Blow out", da 19 00 en 21.15
uur, do., vr., ma. en di. ook 14.30 uur, 16
jr-
Kindermatinee: "Herbie is de pisang",
za. en woe. 14.30 uur, zo. ook 16.45 uur
LIDO 4: "Het meisje met het rode haar",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. zo. ook
16.45 uur, 12 jr
STUDIO (133210): "History of the
world, part 1". da. 14.30. 19.00 en 21.15
uur. zo. ook 16 45 uur. al
TRIANON (123875): "Escape to victo
ry". da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. zo.
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur. al
REX (125414): "Nachtboekgeheimen",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15
16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Wellust van wel
eer', za. 23.30 uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Hoge hakken, echte liefde",
da. 19.00 en 21.30 uur. do., vr.. ma. en di
ook 13.30 uur, zo. 16.00. 19 00 en 21.30
uur, 12 jr.
Ayksmuseum van Geologie en Minera
logie - Hooglandse Kerkgracht 17, t/m
31/l/*82, ma t/m vr van 10-17 uur, zo van
14-17 uur, "Evolutie van beenvissen".
Kindermatinee: "Superster Goofy", za..
zo. en woe. 13.45 uur.
Nachtvoorstelling. "Operation Thun-
derball', za. 24.00 uur, 18 jr.
EURO 2: "Hoge hakken, echte liefde",
da. 13.30. 19 00 en 21.30 uur. zo. 13.15.
16.30. 19.00 en 21.30 uur. 12 jr. za. ook
24 00 uur. 16 jr
EURO 3 "De rechter- en de linkerhand
van de duivel", da. 13.30. 18.45 en 21.15
uur. zo. ook 16.15 uur. 12 jr.
Nachtvoorstelling: "The swarm". za.
24.00 uur. 18 jr.
EURO 4 "Het meisje met het rode
haar", da. 13.30, 18.30 en 21.00 uur, zo.
ook 16 00 uur. 12 jr.
Nachtvoorstelling: "Onverzadigbare
wellust", za. 24.00 uur, 16 jr.
GREENWAY- "Het meisje met het rode
haar", do., ma., di. en woe 20.30 uur. vr
en za. 19.00 en 21.15 uur. zo. 20 45 uur. 12
jr
Kindermatinee "De bende van hier
naast". za. en woe 16 00. zo 15 30 uur
"De avonturen van het varkentje Ham
metje". za. 14.00. zo. 13.30. woe 14.15
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Jaws". 14.45. 18.45 en 21.15
uur. 12 jr.
CITY 2: "Christiane F da. 14.45 (beh
woe. en za 18.45 en 21.15 uur. 12 jr
Kindermatinee. "Q en Q". woe en za.
14.30 uur
CITY 3: "Alligator", da. 14 45. 18 45 en
21.15 uur, 12 jr.
CITY 4 "One flew over the cuckoo's
nest", da. 14.45.18.45 en 21 15 uur. 16 jr
WINA BORN
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van
dinsdag 13.00 uur tot woensdag
13.00 uur (Diaconessenhuis) en van
vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00
uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis: Middagbezoe
kuur: 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur: 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling:
dagelijks van 14 00-19 00 uur (Niet
dan 2 bezoekers per patiënt).
Sportmedisch Advies Centrum:
blessuresprcekuur: Elisabethzie-
kenhuis Leiderdorp, 's maandags
van 19.30-20.30 uur
Bezoekuren St. Elisabeth-Zieken-
huis: Volwassenen: dagelijks van
14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur.
Klasse afd.: dagelijks van 11.15-
12.00 uur. van 14.00-14.45 uur en
van 18 30-19 30 uur
Kraamafdeling dagelijks van
11.15-12.00 uur (alleen voor echtge
noot) en van 15.00-16.00 uur en van
18.30 19 30 uur
Kinderafdeling: dagelijks van
15.00-18.30 uur.
C.C.U. (hartbewaking) dagelijks
van 14.15-14.45 en van 19.00-19 30
Intensieve verpleging dagelijks
van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurcnafdeling dagelijks
van 14.30-14.45 uur en van 18.30-
18.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten
wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toege
staan kan de hoofdverpleegkundi-
Antwerpen.
"Vondsten uit
•Lak-foyer - Levendaal 150/III en Aca
demiegebouw. Rapenburg 73. t/m 31/10.
ma t/m vr van 11-17 uur. Rapenburg ma
t/m vr van 9-17 uur, Tentoonstelling van
Aad van Hou welingen.
Galerie Denise Stephan - Bakkers te«g
18-20. 8/11. vr t/m zo van 13 30-
17.30 uur, tentoonstelling van Gerda
Vink en Guus de Ruiter met schilderij
en en aquarellen.
Art Tea .House De Oude Rijn - Stille
Mare 4. 30/10. di t/m za van 10-18
uur. do tot 21 uur en zo van 11-17 uur.
tentoonstelling van Fanny Masure met
gouaches en Nick Fritz met keramiek
Galerie Van der Vlist - Botermarkt 3. tot
1 november, Henk Corduwener - aqua
rellen, Kees Haak - schilderijen, di. t/m
za van 10-17 uur
Rijksmuseum voor Voikertkunde.
Steenstraat 1, t/m 3/1 '82. "Indianen van
Mexico. Azteken in 't Verleden. Nahuas
van Heden, geopend ma lm za 10-17
Muf, zo- en feestdagen 13-17 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat la. t/m
15/11. tentoonstelling "Mooie klokken,
beste kijkers", Sterrenkunde in de 19e
eeuw. ma. t/m za van 10-17 uur: zo., 13-
i7 uur (na 1/10 tot 16 uur).
ge hiervoor speciale kaarten ver-'
strekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks: 15.00-15.45 uur en 18.30
19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.00 uur.
Alphen aan den R(jn
Rijnoord: le-en 2e klas 11-11.30
uur; 13.30-14.15 uur en 18 30-19.30
uur: 3e klas 13.30-14 15 uur en
1830-19.30 uur Kraamadeling
13.30-14.45 uur alleen voor echtge
noten 19-20 uur. Kinderafdeling
voor ouders 18.00-18 30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden ge
meld bij het informatiecentrum
Geluidshinder Schiphol (tel 020
175000).
lieiuus
31 oktober 1981
Honderd jaar geleden stond in
de krant.
- De politiewacht in de kazerne
van het regiment grenadiers
en jagers te 's-Gravenhage
zal telephonisch verbonden
worden met het hoofdcommis
sariaat van politie, ten einde
bij brandgevaar de militaire
brandweer des te spoediger te
kunnen waarschuwen Ook te
Maastricht is eene telephoon
ver bindt np tot stand geko
men. Aangelegd op kosten der
gemeente, verbindt zij voors
hands nog slechts de verschil
lende burelen van politie.
Onlangs hebben tivee men-
schen in Amerika - geen In
dianen, maar beschaafde
heeren - een tweegevecht ge
houden boven het meer Onta
rio Beiden zaten in een lucht
ballon en schoten op dien der
anderen. Het gevolg was. dat
de een zonk en de vechtlustige
reiziger met moeite gered kon
worden, terwijl de andere
ballon wegdreef en spoorloos
is verdwenen Dus weder een
nieuwe soort "A men kaan-
sche tweegevechtn"
- (Adv.) Winterprovisie. Heden
gearriveerd eenige ladingen
puike Winteraardappelen,
zooals puike Winter Jammen
d 3.50 per hectoliter, puike
Fnesche aardappelen a
f 2,70, j 3,-en j 3,30 per hec
toliter. Hamburgers en Saksi
sche. uitnemend geschikt voor
winterprovisie tegen concur-
rterende prijzen Verkrijg
baar in de Pakhuizen van M
van der Bent. Schapensteeg
bij de Paardensteeg. Leiden.
en J.W. Florijn jr., Vrouwen-
steeg. Leiden.
Vijftig jaar geleden
- In Amerika ts de waarde van
Edison's nalatenschap bere
kend op 12 millioen dollars.
De voornaamste erfgenamen
zijn Edison's jongste zoons
Charles en Theodore Z\jn an
dere vier kinderen uit het eer
ste huwelijk, worden in het
testament niet genoemd en le
gaten aan vereenigtngen of
instellingen zijn niet pedaan
Overigens hebben Edison's
zes kinderen samen met Hen
ry Ford een maatschappij op
gericht om Edison's laatste
uitvinding, het vervaardigen
van synthetische rubber, te
exploiteren Later werd be
kend dat W1L1AM Edison.
een van de vier kinderen uit
het eerste huwelyk, de geldig
he id van het testament zal be
twisten.
