Vrije
school:
spelend
leren
De goede
vergissing
Bridge
Kabouter
van vilt
ZATERDAG 31 OKTOBER 1981
Ms je op de vrije school zit, heb je
niet meer vrije dagen dan op een
gewone lagere school. Ook mag
je er niet doen en laten wat je
wilt. Er zijn wel degelijk regels.
Maar toch zijn er bepaalde din
gen anders dan op de vrije
school. Aan het eind van de Mar-
nixstraat zit in de Van Voorthuy-
zenschool één klas van de Vrije
Kleuterschool Leiden-Noord.
Geen leerspelletjes
In de vrije kleuterklas vind je geen
leerspelletjes, zoals spelletjes die
de kleuters het begin van reke
nen of lezen aanleren. Er is wel
veel speelgoed waarmee de kleu
ters kunnen fantaseren, telkens
weer iets anders bedenken met
hetzelfde spel. De vrije kleuter
school heeft twee klassen. On
langs heeft de school een open
dag gehouden. Eén van de twee
leidsters, Marrie Groeneweg ver
telt: "het is heel belangrijk voor
een kind om veel te spelen. Door
te spelen leert het kind ook een
heleboel dingen. Ik zal een voor
beeld geven. Als een kleuter op
een bank klimt en eraf springt,
en dat dan een paar keer achter
elkaar doet, dan kun je hem ver
tellen dat je omhoog klimt en
omlaag springt. Het verschil tus
sen "hoog" en "laag" weet hij
dan, omdat hij het zelf heeft ge
daan. We doen ook veel "vinger-
spelletjes". Met onze vingers
beelden we bijvoorbeeld beesten
uit en die "vingerbeesten" laten
wij dan van alles beleven"!
den dan speciale seizoenspel
letjes bij verzonnen".
Vrij spelen
a het seizoenspel mogen de kin
deren vrij spelen. Marrie zegt:
"ik speel dan niet mee. Alleen als
het nodig is, help ik een kind een
stukje verder te komen. Na een
uur vrij spelen ruimen we met
z'n allen het speelgoed open
gaan dan gezamenlijk eten. Daar
na spelen de kinderen buiten.
Als ze weer in de klas komen, ligt
het aan de dag wat we gaan doen.
Maandag bijvoorbeeld is "teken
dag", en dinsdag "kleidag". Als
er kinderen zijn die geeh zin heb
ben om te kleien, dan dwingen
we ze niet, maar proberen ze wel
over te halen om toch mee te
doen. En vaak gebeurt het dat ze
toch gaan mee doen als ze zien
dat de groep gezellig bezig is.
Seizoenenspel
Marrie gaat verder: "elke dag ge
beuren dezelfde dingen op de
zelfde tijd. Alles gaat volgens een
bepaald ritme. Als de kinderen
i:'4t L
Als je op een Vrije School zit betekent dit niet, dat je er maar een janboel van kunt maken.
's morgens komen, gaan we, na
dat we elkaar hebben begroet, in
de kring zitten en spelen vinger
spelletjes, en daarna een seizoe
nenspel. Ik heb bijvoorbeeld met
de kinderen "bakker" gespeeld.
Met onze vingers en handen heb
ben we geroerd, gekneed, brood
jes gevormd zonder dat er echt
deeg aan te pas kwam. Daarnaast
zongen we liedjes en versjes. Na
een week of twee toen er echte
broodjes moesteh worden ge
bakken, hoefde ik niets meer uit
te leggen, want de kinderen voel
den zich echt "bakker" en alles
ging als vanzelf! Er is, nu het
herfst is, een prachtige herfstta-
fel gemaakt, met bomen waarin
kabouters wonen, eikels, denne-
appels en kastanjes. Daar wor-
Geen plastic
Er worden alleen natuurlijke spul
len gebruikt: katoen, wol, riet en
bijvoorbeeld ook eikels, kastan
jes enz. nu het herfst is. Je vindt
er dus geen plastic poppen. Pop
pen zijn helemaal gemaakt van
stof, door de kinderen en de leid
sters of de ouders. In de klu-
terklas zitten kinderen van 4, 5
en 6 jaar. Zo'n klas blijft twee
jaar bij dezelfde kleuteijuf. Na de
kleuterschool ga je naar de "on
derbouw", dat is de lagere
school. Bij de onderbouw", zegt
Marrie, "blijft de leerkracht ze
ven jaar bij één klas. Dat bete
kent niet dat je elke dag aan één
stuk door dezelfde onderwijzer
hebt. Er worden namelijk veel
vaklessen gegeven door andere
leerkrachten". De onderbouw
duurt dus één jaar langer. Dat
komt omdat er op de vrije school
veel meer wordt gedaan aan te
kenen, schilderen, muziek, hand
werken en handenarbeid, en ook
omdat je meer vakken krijgt bij
voorbeeld "mineralogie" en
"heemkunde".
Jaarfeesten
Tot slot vertelt Marrie nog: "bij ons
vind je geen televisie, pick-up,
cassetterecorders enz. Wij ma
ken zelf muziek en bedenken zelf
toneelstukken, waarvoor we al
les zelf maken, decors, kos
tuums, noem maar op. En dat la
ten we dan horen en zien op de
jaarfeesten. Dat zijn feesten die
naast Sinterklaas en Kerstmis
worden gevierd. Ze werden heel
lang geleden al gevierd en laten
zien wat de mensen hebben
doorgemaakt en hoe dicht de
mensen bij de natuur stonden".
Na de onderbouw kun je naar de
bovenbouw (dat is de middelba
re school) in Den Haag en Haar
lem gaan. Na de onderbouw kun
je ook zonder problemen naar
een gewone middelbare school.
Het kaboutertje is gemaakt door
oudere kleuters van de Vrije
Kleuterschool. Jij kunt het ook
maken met hulp van het patroon
(zie tek. 1)
knip het patroon uit en leg dat op
een lapje vilt, knip het vilt uit
volgens het patroon
sla het lapje vilt dubbel en naai
de bovenkant dicht (zie tek. 2),
en draai de stiknaad naar binnen.
rijg daarna een draad door het
lapje (zie tek. 3) van rechts naar
links (hou de uiteinden van de
draad lang)
vul de kabouter op met kamband
of schapewol of watten
rimpel het jasje in door aan de
uiteinden van de rijgdraad te
trekken, en knoop dan de draden
vast.
Radactie: Anneloes Timmerije.
Bijdragen van: Monique Uiterwaal en
Julia Szirmai.
Reacties: Klepperdoos, Postbus 54,
2300 AB, Leiden.
Vervolgverhaal (slot)
Toen vielen de theelepel en het
quartshorloge op de grond. Ze
bonden hem vast met een stevig
touw, dat ze eigenlijk in de film
hadden moeten gebruiken. En
daar kwam Kees aan, die eigen
lijk voor boef had moeten spelen.
"Sorry dat ik zo laat ben, maar de
Reigerstraat was helemaal afge
sloten. Ze zijn daar aan 't opbre
ken, en ik moest helemaal omrij
den"!
"Geeft niks, bel de politie, we leg
gen het straks wel uit". "Maar..".
"Ga nou"!. "Ja, ja al goed! en
Kees haastte zich naar een tele
fooncel.
Toen ging alles heel snel. De politie
kwam en ze namen Rogier mee
naar het bureau, en gingen naar
de Rode Gracht negen. De hele
bende was aanwezig. Iedereen
was net zo overdonderd als Ro
gier was geweest. En toen "de
baas" z'n geheime kluis opende,
slaakte iedereen een kreet van
verbazing. Goud, zilver en dia
manten blonken hen tegemoet!
Alles werd naar het bureau ge
bracht en daar door vele dolge
lukkige eigenaars opgehaald. De
bende kreeg hun verdiende loon:
één maand gevangenisstraf.
Later zijn alle bendeleden hun le
ven gaan beteren. En de beste
vriend van Rogierdat is Kees
geworden!!
CILLEKE MARKSLAG
Horizontaal: 2 Japanse parelduik
ster, 4 deel van het lichaam, 7
vrucht, 10 Engels bier, 12 opkik-
ker-borrel, 17 papegaai (Australië
en Ind. Eil.), 18 rivier in Duitsland,
20 zandheuvel, 21 strijdperk, 23 ge
lofte, 24 deel van een boom, 26 ho
ge berg, 27 vuur, 29 ijver, 30 rege-
rings-reglement (afk.), 31 bevroren
water, 32 dat is (Latijnse afk.), 33
deel van de mast, 35 bewaarplaats
van vee, 38 het zijn (Latijn). 41 be
dorven, 42 nachthemd, 44 uitroep/
schreeuw. 45 heideplantje. 47 uil.
49 vangwerktuig, 50 grote gehoor
zaal, 52 inflatie, 56 afslagplaats bij
golf, 57 bouwland, 58 deel van het
oor, 59 eest, droogoven.
Verticaal: 1 gissen, aannemen, 3 af
gemat, 5 vlaktemaat. 6 air-conditio
ning, 7 rond voorwerp, 8 halmen
van gedorst koren, 9 bevroren wa
ter. 10 stad in Duitsland, 11 iets
zjjnd (Latijn), 13 landhuis. 14
schoorsteenzwart, 15 opdracht, 16 rivier m Egypte, 29 bezit van een "Jn6' 1,6 toespraak, 48 bejaarde, 49
werkelijk/wezenlijk, 19 deel van boer, 34 voor (Latijn), 36 opgewekt/ klein soort paard, 51 plas/kolk, 53
een ambtsgewaad, 22 plaats in Bel- met lust, 37 boksterm, 39 soort vis, ontkenning, 54 soort verzekering
gië, 25 rivier in Noord-Brabant, 28 40 soort groente, 42 deel, 43 reke- (afk.), 55 lokspijs.
De prijs van 25,- werd toege
kend aan Mevr. H. Buijsen G.
Kastemstraat 34 2321 RW
Leiden. De prijs wordt de
winnaar toegezonden. Oplos
singen met vermelding
"Kruiswoordraadsel" voor
donderdag zenden aan
Redactie Leidsch Dagblad
Witte Singel T 2311 BG Lei
den.
DDR - Evenals België heeft
ook de DDR een emissie uit
gebracht die verzamelaars
van het thema "filatelie" niet
zullen willen missen. Op 6
oktober verschenen in het
kader van de "dag van de fila
telisten 1981" twee zegels
met op de ene een afbeelding
van een brief van Friedrich
Engels uit 1840(10 5 pf; op
lage 3,5 miljoen) en op de an
dere een kaart van Karl Marx
uit 1878 (20 pf.; oplage 8 mil
joen).
De jaarlijkse solidariteitszegel
die op 6 oktober verscheen
(10 5 pf.; oplage 3,5 miljoen)
gaat in de richting van het
volk van Namibië. Op de ze
gel een Afrikaan die zijn ke
tens verbreekt.
Op 6 oktober werd ook de per
manente reeks (met zegels
van klein formaat) afgerond
met zegels van 60 pf. (rood),
Dresden en 80 pf. (blauw),
Rostock-Warnemunde.
Tot slot kwam op 20 oktober
een serie van zes zegels uit
gewijd aan de binnenscheep
vaart. Op de zegels o.a een
aak. een ïjsbreker en een bag-
gerschuit. Waarden: 10, 20.
25. 35. 50 en 85 pf
DENEMARKEN - Met vier ze
gels. die op 8 oktober ver
schenen vraagt Denemarken
aandacht voor de (Deense)
luchtvaartgeschiedenis. Op
een 1,00 kr.-zegel zien we de
Deen Johan Christian Elle-
hammer, de eerste Europe
aan, die er op 12 september
1906 in slaagde zich met een
vaartuig "zwaarder dan
lucht-' te verplaatsen. Over
een 1.30 kr.-zegel vliegt de R
1. een Fokker-vliegtuig,
waarmee kapitein Botved in
1926 van Kopenhagen naar
Tokio vloog en weer terug.
Een 1,60 kr.-zegel toont de
De 25e aflevering van de 'Ber
muda Bowl', het officiële
kampioenschap voor landen
teams is onder een slecht ge
sternte van start gegaan. Het
'credentials committee' van
de Wereld Bridge Federatie
heeft zich bepaald gebla
meerd door Terence Reese,
de Engelse captain, te weige
ren zonder opgaaf van rede-,
nen. Het comité dient ter con-'
trole van de geloofsbrieven
der deelnemers; een belang
rijk comité, er zitten uitslui
tend hoofdbestuursleden in,
dat bovendien zijn beslissin
gen volgens art. 8 van het
WBF-reglcment niet behoeft
toe te lichten. Aanvankelijk
dacht men dat de afwijzing
was gebaseerd op de beschul
diging aan Reese's adres van
vals spel tijdens het WK 1965
in Buenos Aires. Van deze
beschuldiging werd hij later
evenwel vrijgesproken en in
1976 bij de Olympiade in
Monte Carlo werd hij vervol
gens geaccepteerd als cap
tain van het Engelse team.
Het bleef gissen tot Ortiz Pa-
tino, de machtige president
van de WBF, in een interview
met de Times enige opening
van zaken gaf. Patino zei dat
het meerderheidsstandpunt
O
eenmotongc eendekker Bel-
lanca J-300. waarmee de
Deen Holger HoOjrns in 1931
samen met de Amerikaan Ot
to Hillig de Atlantische Oce
aan overstak. De serie wordt
afgerond met een zegel van
2.30 kr waarop een DC-7C
waarmee in 1957 de eerste
poolvlucht werd onderno-
Op 5 november zal de perma
nente Deense serie "golf-Uj-
nen" worden uitgebreid met
twee zegels 30 óre (oranje) en
40 óre (violet)
OOSTENRIJK - De Oosten
rijkse post bracht op 25 sep
tember dnc zegels in roula
tie 6 s XVIc congres van
kenners van de Byzantijnse
geschiedenis (oplage 3.6 mil
joen), 3 s.. 100c geboortedag
rechtsgeleerde Hans Kelsen
(1881-1973) (oplage 3.4 mil
joen) en 4s.. 200e herdenking
"edict van verdraagzaam
heid", die een einde maakte
aan het wetteloze bestaan
van aanhangers van Maarten
Luther (oplage 3,4 miljoen).
door
Ton Schipperheyn
van het comité stoelde op de
mening dat Reese door zijn
laatste publicaties het bridge
spel schade had berokkend.
Dat betrof dan ondermeer
Trick 13. een (overigens twee
derangs) thriller die zich af
speelt in een imaginaire bnd-
gewereld.
De uitgever is de enige die nog
enige waardering kan op
brengen voor het WBF-be-
sluit. Het boek dat hij eerst
aan de straatstenen niet kwijt
kon kan hij thans nauwelijks
in voldoende hoeveelheden
aandragen. Het boek handelt
over bridge maar is als (de
tectiveroman geschreven; in
het hele boek komt maar één
enkel spel voor dat beslis
send is in een wedstrijd waar
veel geld op Jiet spel staat.
Oost gever, allen kwetsbaar.
Oost opende 4 SA, zuid pas,
west 5 KI (geen aas), noord
pas. oost 6 Ha. zuid 6 Sch, ge-
A6
C> B7 3
O AH B97
«f842
VB95 AHV9865
<2 10 4 2 I
OV 10 863 1HVB973
10
H 10 87 4 3 2
O -
O 54 2
A 6 5
doubleerd door west. West
startte mt KI 10. oost de boer,
zuid het aas Zuid ging er van
uit dat oost die vrijwillig 6 Ha
had geboden met drie azen
weg kennelijk een tweekleu
renspel had Hij speelde Sch
2. via de 9 voor het aas. harten
getroefd, een snit met Ru 7('),
een tweede harten getroefd,
ruiten naar de 9. nogmaals
harten getroefd, ruiten mu
de boer en Ru All (zuid twee
klavers weg)
Zuid hield Sch H 10 8 over en
west Sch V B 5 Zuid speelde
Sch 10 en west maakte maar
één slag.
Engeland ging onder protest
met een andere captain van
start. In een volgende rubriek
hopelijk iets meer over de
technische prestaties tijdens
dit topevenement.
door
Ronald van Egmond
Aangezien (iet alweer een hele
Ujd geleden is dat u
meer problemen voorgescho
teld hebt gekregen, dacht ik.
"Kom, dan maar weer eens
een rubriek die geheel in het
teken van de compositie
staat". Het eerste diagram be
vat een probleem van de heer
J. Visser. Australië en het
tweede is van Van Duyn, die
mij deze problemen deed toe
komen. Voor beide geldt: wit
speelt en wint.
De composities voldoen niet
aan alle zogenaamde scherpe
regels, maar het blijven aardi
ge slagzetjes, waarvan som
mige finesses ook in de partij
voor kunnen komen.
Nu we het toch over problemen
hebben. Enige weken gele
den plaatste ik in de rubriek
over (wijlen) R C Keiler een
eindspelletje van zijn hand.
De cijferstand wit schijven
op 47 en 35 en zwarte op 31 en
4. Dit subtiele spelletje wint
wit als volgt 35-30, merk op
dat de oppositie in wits voor
deel is zodat zwart alleenmet
schijf 4 om schijf 30 hm kan
lopen. (4 9) 30-24 (9-13) 24-20
(13-19) 20-15 (19 23) 15-10 (23-
Voor de laatste keer een terug
blik op het afgelopen Inter
polis-toernooi. In het middel
punt van de belangstelling
stond na afloop de Russische
winnaar Alexander Beljavs-
ki. We hebben in deze ru
briek al gewag gemaakt van
zijn theoretische kennis en
voorbereiding. Grappig was
dat hij in de pionroofvariant
toesloeg door er zowel van
Hubner als Timman mee te
winnen. Zeker mag niet ver
geten worden hoe hij per
huisanalyse op vreselijke wij
ze de Deen Bent Larsen ver
sloeg
Nog wel ih een opening waar
van bekend is dat Larsen die
van haver tot gort kent. Dat
Timman tegen hem een ope
ning koos die hij zo goed kent
heeft een psychologische
achtergrond. Was Beljavski
namelijk afgeweken, dan zou
dat als zwaktebod zyn be
schouwd. Nu liep hij het risi
co in een voorbereide stand
terecht te- komen Daar niet
bang voor te zijn, is of naief of
een teken van kracht. Bij Bel
javski kan men rustig van het
laatste uitgaan We roven nog
eenmaal de pion samen met
29) 10-5 (29-34) 5-23' (34-39)
23-28' (39-43) 28-37 met winst
De nevenvarianten zijn met
al te moeilijk en eenvoudig te
vinden. Let wel steeds op het
offer 31-37. zodat wit na 29-34
niet 5-28 mag spelen.
Ik merk dat er nog juist ruimte
is voor een korte partij uit de
eredivisiewedstrijd Huissen-
DAVO. Th Be-rends-M van
Dijk 32-28 (18-23) 33-29 <23-
x32) 37x28 (19-24) 38 33 (14-
19) 41-37 (20-25) 29x20 (25x14)
37-32(12-18)46 41 <7-12)41-37
(1-7) 43-38 (19-23) 28x19 (14-
x23) 35 30(10 14)40 35(14 19)
45-40 <5-10)49-43 (10-14) 47-41
(4-10) 30-25 (17-21) 32-28 (23-
x32) 37x28 (21-26) 41-37 <16-
21)37-32(26x37)32x41 (11-16)
42-37 (7 11) 50-45 (21 26)48-22
(11-17) 34-30, na aanvankelijk
een centrumstrijd te hebben
aangegaan, voert zwart de
druk op de slecht staande
witte linker vleugel gestaag
op. (19-24) 30x19 (14x32) 37
x28 (17-21) 41-37? (9-14) 33 29
(6-11) 39 33 (11-17) 44-39 <18-
22) 39-34'', nu forceert zwart
de winst, (21-27), dreigt 17-21
en 27-3137 32 (12 18) 32x23
(13-19 28x17 (19x37 29 23 (8
12) 17x8 (3x12) 34 29 een
blunder in verloren stelling,
(12-18) en wit gaf het op.
Beljavski - Hubner
1. e2-e4 c7-c5 2 Pgl-!3 d7-d6 3.
d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6
5. Pbl c3a7 a6 6 Lel g5e7-c6
7 f2 f4 Dd8-b6 8 Ddl d2
DMxbl Tal bl Db2-a3 10
f415 Pb8-c6 11 ftxc6 17xe6
12 Pd4xc6 b7xc6 13 4
d6xe5 14 Lg5xP6 g7xfl5 15.
Pc3-c4 Lf8-e7 16 Lfl-c2 h7-h5
17 Tbl b3 Da3 a4 18 Pe4xf6
Le7xf6 19. c2-c4 (op de dag
dat deze partu gespeeld
werd, stond in deze krant de
partij van de witspeler tegen
Michalcisin die c5 speelde
omdat Beljavski de nu vol
gende variant reeds enkele
keren gespeeld had en él
nieuws had gevonden) Le7-
h4+ 10 gl ff Lh4-e7 (aldus
kan de toren niet meer over
g3 ingrijpen) 21 0-0Ta8-a7 22
Tb3-b8 Ta7-c7 23 Dd2-d3
Le7-c5+ 24 Kgl-hl Kc8-c7
25. Dd3-t-4 (him wijkt wit af
van zijn eerdere partij tegen
Platonov, daar speelde hu
Df3, en in het verdere verloop
van de partij, kon hu nog net
remise maken) Ke7-d6 (deze
curieuze zet is de enige ma
nier om e5 te dekken, daar
Ld6 op Dg6 faalt) 26 TH-dl
Da4xdl+ 27 Le2xdl h5-h4
"TTI
I
A ij» A
A. A
a -w
(DIAGRAM) (zwart hoopt op
tegenkansen, via de ideale
combinatie van twee torens
cn loperpaar, en tracht de
witte koningstelling direkt
open te breken) 28 De4-d3+
Lc5-d4 29 c4-c5+ Kd6xc5 30.
Dd3-a3+ Kc5-d5 31. Ldl-b3+
Kd5 «-4 32 Lbl c4 Kc4 f5 33
Da3-(3+ Kf5-g5 34 g3xh4
Th8xh4 35 Df3-g3+ zwart
verliest de toren (10).
