Snackbars
geven
te
weinig
patat
voor
teveel
geld
Nieuwe prijsbeschikking met flinke korrel zout genomen
ZATERDAG 31 OKTOBER 1981
PAGINA 19
Enige weken geleden heeft het
ministerie van economische zaken de
prijzenbeschikking voor patates frites
bijgesteld. De prijs van een zakje frites
zonder mayonaise werd daarmee met
een dubbeltje verhoogd van 1,00 per
165 gram naar 1.10.
Konsumenten Kontakt (KK) was daar
niet bijster gelukkig mee. KK wees een
prijsverhoging van de frites al bij
voorbaat af, omdat veel patatbakkers
volgens KK te weinig patat geven voor
een te hoge prijs.
In de afgelopen twee weken namen wij
bij 58 snackbars in de regio een kleine
en eenvoudige proef op de som. Bij elke
van die 58 snackbars kochten we een
zakje patat zónder, en wogen dat op een
brievenweger.
Onze bevindingen, die u elders op deze
pagina aantreft, waren ronduit
bedroevend. Slechts twee van de 58
zakjes patat waren zwaarder dan de
prijzenbeschikking voorschrijft. Ruim
de helft ervan bevatte enkele tientallen
grammen minder frites dan
voorgeschreven.
Schandpaal
Overigens zij hier nadrukkelijk gesteld
dat we de snackbars, die ons te weinig
patates frites voor een te hoge prijs
hebben verkocht, daarmee geenszins
aan de schandpaal willen nagelen. Het
betreft immers slechts één
waarneming; daar kunt u dus niet
blindelings op vertrouwen. Evenmin is
het onze bedoeling om patatbakkers,
die de prijzenbeschikking aan hun
laars lappen, de hand boven het hoofd
te houden.
De prijzenbeschikking was in 1978 nog
aanleiding voor grote beroering onder
de patatbakkers, nadat de prijzen van
patates frites (tengevolge van de
stijging van de aardappelprijzen)
volledig uit de hand waren gelopen. De
patatbakkers stelden toen een
frieten-blokkade in het vooruitzicht.
Zij dreigden duizenden kilo's
voorgebakken vette frieten op
snelwegen in de Randstad uit te
strooien.
Treurig
Om onder meer te controleren in
hoeverre die prijzenbeschikking wordt
nageleefd, is er in Den Haag de
economische controledienst. Deze
dienst, waarvan bovenal een
preventieve werking uitgaat, beschikt
over ongeveer honderd
opsporingsambtenaren, die af en toe
kleine steekproeven houden.
Directeur M. Engels: „Krijgen we van
de consument een klacht over
bijvoorbeeld het gewicht van een zakje
patat, dan gaan wij daar op af. We
kopen ter plekke een zakje patat,
verzegelen dat, wegen t op een geijkte
weegschaal en maken eventueel
proces-verbaal op."
Volgens Engels is het met de
nalevingsgraad van de
prijzenbeschikking treurig gesteld.
Kras stelt hij: „Wanneer het bij al onze
ondernemers zo was als bij de
patatbakkers, dan stond Nederland er
slecht voor."
Nonchalance
De directeur van de economische
controledienst wijt de nonchalance
van de patatbakkers voor een deel aan
hun overtuiging dat de prijs van
patates frites in Nederland altijd al te
laag is geweest, in verhouding tot
bijvoorbeeld de arbeidskosten.
Secretaris S. de Boer van het
bedrijfschap Horeca zegt daarover:
„Bij het vaststellen van de
prijzenbeschikking is men uitgegaan
van een verkeerde verdeelsleutel. Men
is te veel afgegaan op de omzet. De
factor arbeidskosten is daarbij sterk
onderschat. Hetzelfde geldt voor de
prijzen van energie, die de afgelopen
jaren flink zijn gestegen."
Volgens het bedrijfschap Horeca is het
daarom niet onredelijk de prijs van
patates frites met nog eens 15 cent te
verhogen naar 1,25. Snacks, die
minder „arbeidsintensiviteit" vergen
(zoals slaatjes) zouden dan in prijs
kunnen worden verlaagd.
Hogere boetes
Intussen pleit Konsumenten Kontakt
ervoor de prijsovertreders onder de
patatbakkers hogere boetes op de
leggen. „In Frankrijk en de Verenigde
Staten worden dergelijke
prijsovertreders niet zelden verplicht
hun produkt gedurende een bepaalde
periode voor veel minder dan de
vastgestelde prijs te verkopen. Zo gaat
het geld. dat aan de prijsovertreder
teveel is betaald, weer terug naar de
consument. Zo'n regeling zou ook in
ons land moeten worden ingevoerd", to
beveelt een woordvoerder van
Konsumenten Kontakt aan.
Volgens de KK-zegsman is dat een
beter alternatief dan dat de consument
zich voortaan naar de snackbar begeeft
met een brievenweger. zoals
verslaggever Sjak Jansen, die zich als
een ware Cor van der Laak van
snackbar naar snackbar begaf en
bijgaand verslag uitbrengt.
1,00 (volgens prijzenbeschikking 150 gram patates frites)
Snackbpr 't Anker. Varkevisserstraat, Katwijk aan Zee 140 gram
Snackbar Wouters. Heercwcg. Lisse 139 gram
Automatiek Postma. Hoofdstraat. Sassenheim 137 gram
Snackbar Bakker. Herenstraat. Voorhout122 gram
De Dne Vissers. Haarlemmerstraat. Leiden 134 gram
't Bakkie. Hooigracht. Leiden140 gram
Snackbar Schenk. Noordeinde. Roelofarendsveen 140 gram
Snackbar Wildenburg. Langeraarseweg, Langeraar 136 gram
't Kelderje. Burg Colijnstraat. Boskoop128 gram
Snackbar Van Dam, Dorpsstraat. Boskoop 140 gram
Snackbar De Toren. Dorpsstraat. Hazerswoude 142 gram
De Smikkclshop. Doeslaan. Leiderdorp 144 gram
Snackbar De Mors. Morsstraat. Leiden 144 gram
1,10 (volgens prijzenbeschikking 165 gram patates frites)
Snackbar Van Egmond. Sandtlaan. Rijnsburg 149 gram
Snackbar De Lampion. Kapelstraat. Lisse 196 gram
Snackbar't Centrum. Dorpsstraat. Warmond 123 gram
Snack AJ. De Kempenaerstraat. Oegstgeest146 gram
Snackbar Atlas Morsstraat. Leiden 145 gram
Snackbar. Steenstraat 25. Leiden112 gram
Snackhuis Joco. Geregracht. Leiden 137 gram
Snackbar Hendo, Hoge Ryndyk, Leiden165 gram
Snackbar Timor, Timorstraat. Leiden144 gram
Snackbar Bram. Prins Hendrikplein. Leiden 162 gram
Snackbar Pim. Vijf Meiplein. Leiden 147 gram
Hoki Poki. Noordcmde. Leiden 161 gram
De Driehoek. Magdalena Moonstraat, Leiden 149 gram
De Luifel. Vijf Meipletn. Leiden 159 gram
De Farm. Haarlemmerstraat. Leiden153 gram
Snackbar Jasfa. Kerklaan. Zoeterwoudc 164 gram
1,15 (volgens prijzenbeschikking 172,5 gram patates fntes)
Automatiek Willemse. Dorpsstraat. Noordwykerhout 142 gram
Automatiek 't Centrum. Korevaarstraat, Leiden154 gram
Van der Drift. Hofce Rijndijk. Leiden 105 gram
Snackbar De Graaf. Lage Rijndijk. Leiden 151 gram
Mister Ed. Ridderhof. Alphen aan den Rijn 149 gram
1,20 (volgens prijzenbeschikking 180 gram patates fntes)
Snackbar Molcnzicht. Tulpstraat. Katwijk aan den Run 134 gram
Snackbar André, Vrou wens teeg. Leiden131 gram
Snackbar Risa. Levendaal. Leiden157 gram
De Koperwiek. Kopermolen. Leiden 170 gram
Twee Sleutels. Herenstraat. Leiden166 gram
Veroniquc. Lage Ryndyk. Leiden 171 gram
De Wigwam. Veerstraat. Oude Wetenng 160 gram
1,25 (volgens prijzenbeschikking 187,5 gram patates fntes)
Snackbar De Wurft, Voorstraat. Katwgk aan Zee 186 gram
Snackbar Van Westerop. Kerkstraat. Noordwyk 145 gram
Snackbar A&P. Hoofdstraat. Noordwgk aan Zee 94 gram
Snackbar Van Rooycn. Hoofdstraat. Noordwgk aan Zee 134 gram
Cafétaria Restana. H. Dunantplein. Hillegom201 gram
Snackbar De Singel, Zijlsingel. Leiden 179 gram
Snackbar De Morspoort. Morsstraat. Leiden 138 gram
Snackbar De Hoorn. De Genestetstraat. Leiden 168 gram
Eethuis. Ringvaartdijk 398. Wctenngbrug 174 gram
Snackbar Majeto. Dorpsstraat. Leimuiden 176 gram
Snackcar Aviko. Vosholplein. Ter Aar163 gram
Snackbar Trudy, Noordenseweg. Nieuwkoop 159 gram
Snackbar Dandy. Concertweg. Alphen aan den Ryn 180 gram
Snackbar Den Tol. P Hendrikstraat. Alphen aan den Ryn 178 gram
De Smulpaap. Hoogewaard. Koudekerk aan den Ryn 182 gram
1,30 (volgens prijzenbeschikking 195 gram patates fntes)
Snackbar Liberty, Schoolstraat, Voorschoten 189 gram
1,35 (volgens prijzenbeschikking 202,5 gram patates fntes)
Smulhuis De Luster, Lysterlaan, Alphen aan den Ryn 179 gram
Met een brievenweger op de
achterbank en een luchtver
frisser in het dashboardkast
je rijden we die gure dinsdag
ochtend door Katwijk. Het is
klokke elf .en het regent dat
het giet, maar gelukkig is 4
snackbar 'Het Anker' in de
Varkevisserstraat al ge
opend. We besluiten dan ook
daar onze 'patattocht' door de
regio te starten en bestellen
een zakje patates frites zón
der. Maar alsof de duvel er
mee speelt, moet de eerste
snackbarman ons meteen al
teleurstellen: „Het vet is nog
niet heet."
Wie had dat nu voorzien..? Zo
zou er in de daaropvolgende
57 snackbars een geheel nieu
we wereld voor ons open
gaan. Met een eigen jargon.
Een wereld van kroketjes en
fricadelletjes speciaal, van
balletjes gehakt en be-
reklauwtjes met saus, maar
bovenal een wereld van pa
tatjes mét en patatjes pinda.
„Wat mag het zijn?", vraagt het
meisje van snackbar 'De
Wurft' in de Katwijkse Voor
straat.
„Graag één patat."
.Mét of zonder?"
„Zonder."
Meenemen of opeten?"
„Meenemen."
De brievenweger in de auto
wijst 186 gram aan. Anderhal
ve gram te weinig. Nauwe
lijks de moeite van het recla
meren waard, ook al zijn er in
Nederland mensen te vinden,
die in zo'n geval op hun stre
pen gaan staan en veronge-
lykt roepen dat je wordt af
gezet, waar je bij staat."
Pips
Op naar Katwijk aan den Rijn,
naar snackbar 'Molenzicht' in
de Tulpstraat. Zegt u het
maar", zegt de snackbarman.
„Een patat zonder om mee te
nemen, alstublieft."
Twee handen grijpen daarop in
een bergje patat. Koud, pips
en taai gaan de frieten het vet
in, om er nog geen twee mi
nuten later gebruind, glim
mend, knapperig en wel weer
uit te komen. Als je niet beter
wist, zou je geloven in een
wonder.
Eén gulden en twee dubbeltjes
leggen we op de toonbank
En op de brievenweger lezen
we af - ook al zit het zakje
boordevol dat we er deze
keer menig grammetje patat
by inschieten (134 gram in
plaats van 180). Maar wat
geeft het, als je er de buik al
van vol hebt.
Niet goed
Via snackbar Van Egmond aan
de Rynsburgse Sandtlaan
voert de tocht naar Noord-
wijk. Bij snackbar Van
Rooyen in de Hoofdstraat
worden we geholpen door
een jongeman, die ons waar
lijk tekort doet.
Voor één gulden en een kwartje
krijgen we niet de daarvoor
vastgestelde 187,5 gram pata
tes frites, maar slechts 134
gram. Foei toch. Snackbar
A&P aan de overkant geeft
voor dat'bedrag nog minder:
94 gram, maar hier betreft het
dunne Franse frietjes en die
wegen lichter dan de door-
snee-frites. Nogmaals zy
hier gezegd, dat het bij onze
test om slechts één waarne
ming gaat en dat we de
snackbars geenszins op het
toen vastgestelde aantal
grammen willen vastpinnen.
Niet altijd krijg je te weinig pa
tat voor je geld. Cafétaria
'Restaria' in Hillegom bij
voorbeeld stopt ons tegen be
taling van een gulden en een
kwartje 201 gram patat in de
handen, terwijl dat maar
187,5 gram had moeten zijn.
Ook cafétaria 'De Lampion'
in de Lisser Kapelstraat toont
zich royaal: 196 gram fntes in
plaats van 165 gram. Als we
de eigenaar later vragen of hij
altijd te veel patat geeft, zegt
hij niet begrijpend: „Ik weet
het niet meer Geef je te wei
nig, is het niet goed En geef
je, zoals nu, te veel, dan is het
ook niet goed..."
Verzegeld
Is het gewicht toevallig niet
goed en mocht je onverhoop
de economische controle
dienst op bezoek krijgen, dan
loopje grote kans op een pro
ces-verbaal. Tref je het
slecht, dan moet je voor de
economische politierechter
verantwoording afleggen.
Heb je minder pech, dan
toont de controledienst zich
barmhartig en kun je zo'n
proces-verbaal afdoen met
een schikking.
Eigenaresse Letty van de Leid-
se snackbar 'Risa' overkwam
dat enkele jaren geleden. z,e
moest het bezuren met een
boete van een driehonderd
gulden. „Op een ochtend",
vertelt ze, „bestelden hier
twee heren een zak patat zon
der. 's Middags kwamen ze
terug, zeiden wie ze waren en
vroegen: „Wist u dat u te wei
nig patat heeft gegeven?" Ik
wist van de prins geen
kwaad. En ze hadden ook
niks verzegeld of zo. Ze kon
den het dus niet hard maken.
Ik heb die boete toen wel be
taald, maar het is dat ik het in
die periode te druk had met
andere zaken, anders had ik
er een rechtszaak van ge
maakt."
Volgens Letty doe je als patat
bakker gewoon het zakje vol
met fntes en daarmee basta
Zakjes en bakjes zijn er ech
ter in vele soorten en maten.
Dichtschroeien
Heel anders wordt het als je
Franse frietjes verkoopt zoals
Joop van der Drift aan de
Leidse Hoge Ryndyk. By
hem krijgen we voor een gul
den en drie stuivers 105 gram
frites, in plaats van 172,5
gram In bepaald opzicht u
dat wel te begrijpen: Franse
frietjes zijn immers lichter
dan de gewone fntes en de
vraag is dan ook of de pnj-
zenbeschikkmg ook in die
dunne frietjes voorziet.
Van der Drift: „Omdat ze dun
ner zijn, gaan er natuurlijk
ook meer van in een bakje
Feit met die Franse frietjes is
wel, dat ze twee keer zo duur
zijn dan gewone fntes en dat
je elke dag nieuw vet moet
gebruiken, omdat ze meer
problemen geven met dicht
schroeien."
Dergelijke informatie voegt
aan een tocht van snackbar
naar snackbar zowat een ex
tra dimensie toe. Overal lig
gen de fricadellen en nasi-
schijven fraai gegroepeerd in
open vitrines uitgestald.
Soms hangt daar ietwat drei
gend een brandende sigaret
boven, bevestigd tussen de
lippen van de onverschillige
patatbakker Zijn ogen verra
den iets anders aan het hoofd
te hebben dan de spetters zi-
geunersaus op de muur. An
ders is het in een snackbar
verderop. Daar is het zo fris
en schoon, dat het Miep
Kraak zelve moet zyn, die
achter de toonbank staat
Stamgasten
Soms vraag je je af hoe de pa
tatbakker zal reageren, als je
hem zou vertellen dat het
zakje frites niet voor con
sumptie is bestemd maar
voor controle en vervolgens
voor de gemeentelyke reini
gingsdienst. De ene patat-
bakker zal dat een zorg zyn,
gezien de afwezigheid waar
mee hij zijn werk doet Een
snackbarhoudster elders
geeft haar taak een gans te
gengestelde inhoud en maakt
het zakje fntes met zorg
klaar, om niet te zeggen met
liefde. Ook dét komt op onze
tocht veelvuldig voor.
In byna elke snackbar vinden
we ook de flipper- en fruit
automaten. De consument
die zyn zoveelste njksdaalder
in de eenarmige bandiet
heeft geworpen, maakt ver
volgens het zelfde gebaar als
de patatbakker die de zoveel
ste portie ras— of spuifpatat
uit de automaat te voorschyn
doet komen.
Stamgasten zyn het snackbar-
wezen al evenmin vreemd
De gebnlde dertiger is snack
bar Van Dam bij de Boskoop-
se Hefbrug die zaterdag
avond nog maar nauwelyks
binnen of de verkoopster
raadt al dat het een slaatje
moet wezen. De herkenning
doet de man zichtbaar deugd
en informerend naar „de
brand van gisteren" neemt
hy rustig plaats in zijn praat
stoel by de toonbank, om
daar nog kwartieren te bly
ven zitten.
Shampoo
Maar onderwijl g*t onze- tocht
voort. Via Hazerswoude.
Koudekerk, Leiderdorp, Zoe
terwoudc en Voorschoten
weer naar Leiden, alwaar we
by snackbar 'De Mors' ons
58ste en laatste zakje patat
aanschaffen. Honderd vieren
veertig gram spuitpatat dit
keer voor één gulden zes
gram te weinig. We hebben
erger f Maft n Rfl
ten bovendien naar een ge
zonde prak hutspot m. t g
wier en een beetje shampoo
met zeep om de vettige lucht
van het lichaam te wassen
Door
Sjak Jansen
