De misleidende
glans van goud
Schrik beheerst obligatiemarkt
Beursweek
"Gezellig beleggen":
plezier zonder risico
JL
4 november:
Dag van het aandeel
Speculeren met bierblikjes
Economie
Extra
ZATERDAG 31 OKTOBER 1981
EXTRA
PAGINA 17
Vandaag het vierde deel in de serie over beleggen ter
gelegenheid van de "Dag van het aandeel", die volgende
week wordt gehouden. Daar zal gesproken worden over
de plaats van het aandeel in de huidige samenleving en
de knelpunten die aan de aandelenbelegging verbonden
zijn. Niet aan de orde komen de "alternatieve' beleg
gingsmethoden. Meest besproken is ongetwijfeld het
goud. Een schaars goed dat vroeger vooral als betaal
middel dienst deed, later een monetaire rol speelde als
dekking voor het geld in omloop en de laatste tien jaar
populair werd bij beleggers. In bijgaand artikel wordt
nader ingegaan op de rol van goud en op de Zuidafri-
kaanse, en daarom omstreden beleggingmunt de Kruger-
rand. Elders op deze pagina een bespreking van het
boekje "Gezellig Beleggen" van Erik Albarda.
amro tortt
ecwus van vurnc
gewone aahdhzn
twintig gulden
Twaalf jaar geleden koste een
kilo goud in Amsterdam
ruim vierduizend gulden. Nu
moet voor eenzelfde hoeveel
heid ruim vijfendertgduizend
gulden worden betaald. In
twaalf jaar tijd dertigduizend
gulden winst op 1 kilo goud.
Het edelmetaal lijkt een bij
uitstek betrouwbaar beleg
gingsobject.
Toch is het dat allerminst. Veel
beleggers hebben juist de af
gelopen jaren moeten erva
ren dat de glans van goud een
bijzonder misleidende is en
dat het succes van een beleg
ging in goud allerminst ver
zekerd is.
De aantrekkingskracht van
goud is al zo oud als het pro-
dukt zelf, maar kreeg een
nieuwe dimensie toen in 1968
de kunstmatig in stand ge
houden prijs van 35 dollar
per ounce (ruim 28 gram)
werd verlaten.
Voorraad
Als betaalmiddel had goud zijn
functie toen al lang verloren.
Belangrijkste rol was die van
dekking van het totaal van
valuta in omloop. Centrale
banken, zoals de Nederland-
sche Bank, gingen van het
principe uit dat althans een
deel van alle guldens in om
loop gedekt moest kunnen
worden door de goudvoor
raad. Dat beginsel is tot op de
dag van vandaag in de mees
te Weterse landen overeind
gebleven. Goud was en is
echter een schaars goed wan
neer de voorraden van de ver
schillende landen buiten be
schouwing worden gelaten
en alleen wordt gekeken naar
de jaarlijks geproduceerde
hoeveelheid. De wereldgoud-
produktie in de niet-commu-
nistische landen stagneert al
heel lang en komt niet boven
de 1200 ton per jaar uit.
Grootste producent is Zuid-
Afrika (ruim driekwart van
de produktie van de niet-
communistische landen). Ja
pan, Australië, Canada en de
VS nemen een gering deel
voor hun rekening. Over de
produktie van de Sowjet-
Unie is weinig tot niets be
kend. Vast staat wel dat dit
land over grote voorraden be
schikt en niet vies is van ka
pitalistische speculatietrucs
op met name de zo discrete
Zwitserse markt. Dat is nodig
als er weer eens tekorten te
dekken zijn door bijvoor
beeld tegenvallende graan
oogsten.
Barometer
Tegenover die produktie stond
destijds een toenemende
vraag, niet alleen voor ver
werking in sieraden, maar
voor uiteenlopende indus
triële doeleinden en als be
leggingsobject. Van 1933 tot
1968 lag de prijs vast op 35
en toen deze werd losgelaten
en de nieuwe prijs tot stand
kwam via vraag en aanbod
was de ene stijging na de an
dere aan de orde.
H'
(nt
t
.7»
Goud werd al snel tot een baro
meter van de wereldecono
mie. Gaat het met die econo
mie slecht, dan nemen beleg
gers hun toevlucht tot dit
edelmetaal. Gaat het daaren
tegen goed, dan blijft de po
pulariteit van goud beschei
den.
Die wisselende rol van goud is
de afgelopen jaren vooral
duidelijk geworden ten tijde
van de jaarlijkse zomerse
"dollarcrises". Na de veelbe
sproken rede van president
Nixon in 1971 (de koppeling
tussen dollar en goud werd
toen verbroken) daalde de
koers van de dollar sterk. Be
leggers hadden weinig ver
trouwen in zijn economische
plannen en keerde de dollar
en masse de rug toe. Het ver
breken van de koppeling met
het goud, gaf Nixon de arm
slag om de tekorten op zijn
begroting met behulp van de
bankbiljettenpers ("mone
tair") te financieren.
Toen na de eerste oliecrisis van
'73 de gestegen energieprij
zen nieuwe gaten in de begro
ting sloegen, werd het oude
beleid van geld drukken in
verhevigde mate voortgezet.
Door
Ton van Brussel
Dat maakte dat de dollar in
relatie tot het goud allerminst
schaars was. De afstand tus
sen de waarde van de dollar
en die van het goud nam toe
en dat heeft aan het einde van
de jaren zeventig een dollar
crisis tot gevolg gehad.
den. Uit de komst van presi
dent Reagan is veel hoop op
verbetering geput en dat
heeft tot een herstel van de
dollarkoers geleid. Maar in
middels staat de effecten
beurs in Wall Street in het te
ken van een reactie op de
(lang uitgebleven) presiden
tiële erkenning dat ook de VS
zich niet aan de recessie kan
onttrekken. Voor dollar en
goud blijft dat niet zonder ge
volgen.
Het Amerikaanse voorbeeld
toont hoe een lage notering
van een zo dominante valuta
als de dollar altijd vergezeld
gaat van een hoge notering
voor goud en andersom. On
zekere tijden zijn de glorieda
gen van goud. Zo steeg de
goudprijs (uitgedrukt in dol
lars) in de periode '78/79 met
negentig procent. Begin dit
jaar was er echter weer een
daling van 21%.
De vraag van beleg
gers neemt wat af, ook de in
dustrie is terughoudend. De
enige constante m dit ver
band zijn wellicht de tandart
sen. Zo is de bescheiden
Westduitse goudproduktie
net voldoende om aan bin
nenlandse vraag naar gouden
kronen te voldoen.
Krugerrand
Aan de populariteit van goud
als belegging is de laatste tien
jaar veel gedaan
door Zuid-Afrika. In 1971
werd de International Gold
Corporation opgericht als
marketingorganisatie voor
goud. Inmiddels heeft Inter-
gold, zoals deze instelling in
de wandeling heet, kantoren
in Zwitserland, West-duit-
salnd, Engeland, Frankrijk,
Spanje, Italië, New York en
Hong Kong. Aanvankelijk
heette heet het doel van In-
tergold "de stimulering van
goudverbruik voor industrië
le doeleinden", maar inmid
dels bestaat een belangrijk
deel van hun werk uit de pro
motie van het fenomeen
"Krugerrand".
Die Krugerrand kwam in 1970
als beleggingsmunt op de
markt. Éen Krugerrand bevat
een ounce goud. Met name
bij de kleine belegger is de
munt populair. Toen de
goudprijs een hoogtepunt be
reikte en de aanschaf van
Krugerrands voor de kleine
spaarder moeilijker dreigde
te worden, besloot Zuid-Afri
ka tot uit tot uitbreiding.
Eind september kwamen er
drie munten bij. Een van een
halve, een van een kwart en
een van een tiende ounce
goud. Van die Krugerrand
zijn er inmiddels zo'n dertig
miljoen verkocht. Voor het
gegeven dat de munt wordt
geproduceerd in een land dat
internationaal aan grote kri
tiek bloot staat, is de markt
daar betrekkelijk ongevoelig
voor gebleken. Woordvoer
ders van Intergold hebben er
steeds opgewezen in hun ac
tiviteiten weinig hinder te
hebben ervaren van de kri
tiek op het thuisland.
Te laat
Intergold, waarvan de belan
gen in Nederland worden be
hartigd door het Amsterdam
se Profiles Int. Promotions
blijft er ook vandaag de dag
op hameren dat beleggen in
goud een zinvolle zaak is. In
kringen van de handel wordt
daar anders overgedacht.
Hoewel de toppen van twee
jaar geleden achter de rug
zijn wordt algemeen aange
nomen dat de prijs van goud
op het ogenblik nog steeds
aan de hoge kant is. Wie in
goud wil beleggen is te laat
en moet eigenlijk wachten
totdat de prijs fors lager ligt
en de rol van goud alom als
uitgespeeld wordt be
schouwd. Pas dan is aanko
pen verstandig. Dat moet dan
wel gebeuren met geld waar
over op korte termijn niet be
schikt hoef te worden, want
zoals bij iedere belegging
waarvan de winst door spe
culatie op tafel moet komen,
is een lange adem i
de.
Een ding is zeker op de "Dag
van het aandeel" zal volgen
de week veel worden gespro
ken over "beleggen", maar de
kans is groot dat daarbij de in
Nederland meest populaire
vo»-m van beleggen met aan
de orde komt. Voor een deel
is dat begrijpelijk. Aan de "al
ternatieve belegging" komen
keurige instellingen als de
Amsterdamse Effectenbeurs
en de Vereniging voor Effec
tenbescherming niet te pas.
Het is een bezigheid die zich
voor een groot deel aan hun
waarneming onttrekt. Er is
ook geen direct economisch
of maatschappelijk belang
mee gediend, zoals in het ge
val van de aandelenbeleg
ging. Veeleer gaat om een
persoonlijk hobby, die veel
plezier geeft en. mits goed
opgezet, winstgevend kan
zijn.
Merkwaardig is wel dat het spe
culatie-element van aande
lenbelegging veel mensen af
schrikt, terwijl eventuele
winst uit de zo populaire "al
ternatieve belegging" door
gaans in zyn geheel specula
tiewinst is.
Waar gaat het om? Het feno
meen van "alternatief beleg
gen is twee jaar geleden
voor het eerst goed te boek
gesteld door Enk Albarda
columnist van het maand
blad Avenue. Een aangevul
de bloemlezing van zijn bij
dragen aan dit maandblad
verscheen bij uitgeverij Bert
Bakker r der de titel "Gezel
lig belegden" (bij de uitgever
uitverkocht, vermoedelijk
pas in het voorjaar herdrukt,
maar her en der in de boek
handel nog te krijgen voor
17,50).
Zijn intro: "Veel mensen den
ken bij het woord beleggen
aan grote vermogens, miljoe
nen dollars op geheime Zwit
serse bankrekeningen en lou
che manipulaties"gezelli
ge" beleggingen zijn voor ie
dereen haalbaar. Het gaat
daarbij om kleine bedragen,
van een paar tientjes per jaar
tot een paar duizend gulden.
Toch leveren die kleine be
dragen al gauw een reisje
naar Parijs op of een etentje
buiten de deur".
Albarda's boekje behandelt uit
eenlopende "doelwitten" als
munten, postzegels, oude
aandelen, jeneverflessen,
blikjes, merklappen, aarde
werk, Wajangpoppen, opties
en goud.
U koopt van alle postzegels
die door de PTT worden uit
gegeven een vel van honderd
stuks. Dat kost u ongeveer
duizend gulden per jaar. U
legt die vellen in een kluis en
na een jaar of zes verkoopt u
ze weer. Een "heel jaar"
brengt dan zo'n tweeduizend
gulden op. Duizend gulden
gebruikt u voor de zegels van
het volgend jaar - zodat na zes
jaar de belegging zichzelf be
druipt. niets meer kost en
toch doorgaat - en met die an
dere duizend gulden zit u een
weekend in de Plaza Athë-
nce.
Wat dacht u van twee miljoen
fiessenverzamelaars in de VS
en zo'n vijfentwintig in Ne
derland. In het buitenland
wordt flessenverzamelen
veel gedaan. In Nederland
zijn flessen te koop voor 25
die in de VS 250 dollar doen.
Het verzamelen van "beer
cans" heeft in de VS even
eens een hoge vlucht geno
men. Een maatschappij als
Skol heeft hier alleen 110 ver
schillende bierblikjes uitge
geven. die leeg in de VS ten
minste 1 dollar per stuk ople
veren Een verzameling van
500 blikjes (sneller aangelegd
dan men denkt) doet in de VS
al zo n 10.000 dollar.
Merklappen. Ieder meisje van
goed huize maakte er vroeger
een. In Nederland worden ze
in bescheiden mate verza
meld en afhankelijk van de
staat,,uitvoering en ouderom
leveren ze hier tussen de 50
en de vijftienhonderd gulden
op. In de VS tussen de 500 en
de 1500 dollar.
"Gezellig Beleggen" bevat tal
loze van deze curieuze tips.
maar het gaat ook m op de
meer traditionele belegging
in bijvoorbeeld goud, mun
ten onroerend goed en an
tiek Een zeer aanbevelens
waardig boekje met een aan
trekkelijke ondertoon van
relativering geschreven.
TON VAN BRUSSEL
De aandelenmarkt van de Am
sterdamse Effectenbeurs be
kende opnieuw geen kleur en
bleef in afwachting van de
politieke ontwikkeling in het
binnenland. Er werd, vooral
voor de internationals, enige
steun ontvangen van Wall
Street, waar ondanks vrij
aanzienlijke fluctuaties na
drie dagen van handel de in
dex van Dow Jones op vrij
wel hetzelfde niveau stond
als eind vorige week. Aande
len Koninklijke Petroleum
en Unilever lagen er goed en
dit hield de algemene index
in Amsterdam ook vrijwel op
het peil van een week gele
den.
Alleen de lokale industrie brok
kelde af en de banksector
sloeg steeds nieuwe laagtere
cords aan, evenals de obliga
tiemarkt. Dat laatste hield
verband met de vrees voor
een nieuwe financiële crisis
in ons land en allerlei pittige
uitspraken van finaciële ex
perts, alsmede het uitschrij-
staatsle
ning tegen het nog niet eer
der voorgekomen renteper
centage van 12,75 procent.
Het begon deze week met de
opmerking van dr. Duisen-
berg, de komende opvolger
van dr. Zijlstra als president
van De Nederlandsche Bank,
het begrotingstekort van 6,5
procent van het nationale in
komen, genoemd in het rege
ringsakkoord, nog veel te
hoog te vinden. Indien er
werkelijk kans op een be
langrijke rentedaling zou
zijn, zou dit tekort nog tot de
helft terug moeten worden
gebracht.
Dit had direct al schrik en ont
steltenis op de obligatie-
markt tot gevolg, die er niet
beter op werd toen Rorento,
het obligatiebeleggingsfonds
van het Robeco-concern, be
richtte zich bewust van Ne
derlandse staatsfondsen te
hebben afgewend. Als motief
wordt opgegeven de Neder
landse sociaal-economische
politiek niet te vertrouwen en
te vrezen dat ons land naar
steeds grotere begrotingste
korten afglijdt.
En toen prompt daarop de
nieuwe staatslening bekend
werd, tegen een nog nooit
eerder vertoonde couponren
te van 12,75 procent, was he
lemaal het hek van de dam.
De obligatiemarkt zakte af
tot nieuwe dieptepunten ats
nimmer voordien aangesla
gen en op de Beurs begon de
alarmklok te luiden. Men
wees erop dat de geldnood
van de regering wel enorm
groot moet zijn, want vorige
week nog werd een door de
Staat gegarandeerde lening
van de Ontwikkelingsbank
geplaatst met een couponren
te van 12,25 procent. Binnen
één week dus een officieel
renteverschil van een half
procent. Ook dat is wel een
novum.
Het spreekt voor zichzelf dat,
niettegenstaande de geleide
lijke hoge rente van bijna 13
procent, er actiegroepen on
der de beleggers zijn ont
staan die erop aandringen uit
protest niet op de nieuwe
staatslening in te schrijven.
Dit om zo de onttakeling van
het financiële bestel te voor
komen. De demissionaire mi
nister van financiën heeft zelf
al aangegeven dat. zo door
gaande, in het midden van de
jaren '80 het gehele begro
tingstekort van thans uit ren
telasten op de staatsschuld
zal bestaan. Voor 1982 wordt
dat al een totaalbedrag van
rond 11 k 12 miljard gulden.
Een zwarte Weck dus voor de
obligatiemarkt, maar ook
voor de rente in het alge
meen. Alle hoop en verwach
ting op een forse rentedaling
zijn hiermee verdwenen, on
danks de onlangs doorge
voerde revaluatie van de gul
den. Gevreesd moet worden
dat op korte termijn de kort
geleden al licht opgetrokken
hypotheekrente een nieuwe
forse opwaartse impuls zal
ontvangen.
Ook de werkgelegenheid zal
door deze nieuwe ontwikke
ling ernstig worden ge
schaad, terwijl nieuwe beta
lingsproblemen voor de ban
ken kunnen ontstaan. Geen
wonder dat deze een slechte
week afdraaiden. De index
sloeg elke dag een nieuw
laagterecord aan en de vier
banken zakten van 205 terug
tot circa 199 ABN liet f3.
NMB zelfs f 10. De obligati
eindex. die begin vonge
week nog op 80 stond, zakte
deze week in tot circa 77. Het
is begrijpelijk dat onder der
gelijke omstandigheden de
aandelenmarkt weinig reden
tot juichen had.
Opnieuw ging een weck heen
van weinig handel en een
kleurloze koersontwikkeling
die zich overigens van een
echte terugval wist te vrijwa
ren Dit kwam omdat ook
Wall Street geen directe in
zinking aan de dag legde
Hier schoten de koersen met
verschillen van acht punten
op en neer, maar een echte
richting viel er niet uit te be
speuren.
door
C. Wagenaar
Behalve bankaandelen moes
ten deze week ook de hypo
theekbanken Inkvi n n
Westland-Utrecht Hypo
theekbank bijvoorbeeld ver
loor circa f3 Ook Slaven
burg moest opnieuw terug,
met een daling van rond f 10.
Een forse verliezer was Ocë-
Van der Grinten, die door het
grote sanenngsverlies bij de
Engelse dochtermaatschap
pij terug moest van circa f 90
gulden naar rond f75. Um-
kap was f 10 lager, maar daar
tegenover stond een winst
van een paar gulden voor Ko
ninklijke Petroleum en Uni
lever en van een kleine f5
voor Elsevier-NDU.
