Cancun: vrijblijvend gepraat met twijfelachtig resultaat Het gelijk van Joop den Uyl Kort geding werkt tegen onderhoudsgebreken IIIJ.'II.'MJ.'I Instituut Burgerraadslieden DONDERDAG 29 OKTOBER 1981 Zelf zijn de deelnemers nogal te vreden over de afloop van de Noord-Zuid-conferentie in Can cun. De dialoog komt tenminste weer op gang, dankzij de 'toe geeflijkheid' van de Amerikaan se president Reagan. Maar op vallend bij de optimistische ge luiden is, dat die voornamelijk uit de hoek van de rijke landen komen (VS, Frankrijk), terwijl de arme landen nagenoeg zwij gen. Kritiek komt vooral van de zijde van de Sowjet-Unie. Maar dat is niet meer dan logisch. Moskou weigert immers deel te nemen aan dit soort bijeenkomsten met het smoesje dat de Noord-Zuid kwestie, het probleem van een betere verdeling van de rijkdom tussen rijke en arme landen, voornamelijk is veroorzaakt door de kapitalistische westerse lan den. Want volgens het commu nistische systeem bestaat - naar de mening van de heren in het Kremlin - het verschil tussen rijk en arm niet. Wat echter uit deze kritiek duide lijk boven komt drijven is het feit dat de Noord-Zuid-dialoog wordt verstrengeld met het Oost- West-conflict. Het zijn weer de Sowjet-Unie en de Verenigde Op deze manier wordt het werkelij ke probleem versluierd en gaan de landen van de Derde Wereld opnieuw met een kater naar huis. Want niet alleen wordt de kwes tie in de Oost-West-sfeer getrok ken. maar van een betere verde ling is ook al weinig sprake. De Amerikaanse minister van bui tenlandse zaken Alexander Haig heeft het zelf heel duidelijk ge zegd: "We moeten de welvaart niet verdelen, maar we moeten over de hele wereld streven naar een grotere welvaart voor ieder een". Dus: de rijke landen nog rijker, de arme landen ook rijker, maar de kloof blijft bestaan. Waar de Amerikaanse president c.s. op bleef hameren was het ontwikkelen van een vrije markt economie in de landen van de Derde Wereld. Nu heeft de ge schiedenis geleerd dat die vrije markteconomie slechts in het be lang van de sterksten werkt. EG De Europese Gemeenschap is daar een voorbeeld van. Het vrijhan- delsverkeer tussen de landen van de EG is een van de belang rijkste principes van dat EG-ver band Tegelijkertijd wordt dat principe met voeten getreden. vooral door Groot-Brittannié, dat vooral op het gebied van land bouw en visserij allerlei stringen te maatregelen bepleit om onder die vrije handel uit te komen. En wie binnen de EG worden de du pe9 Arme landen zoals Italië en Ierland, die daarom dan ook wel cynisch de 'Derde Wereld-lan den' van de EG worden ge noemd. Overigens is - op een andere ma nier - Groot-Brittannié evengoed een voorbeeld van het niet werken van een vrije markt-eco nomie De Britse premier Marga ret Thatcher kan er dan wel - sa men met haar compaan Reagan een groot voorstander van zijn het systeem heeft de Britse derdanen tot nu toe alleen maar windeieren gelegd. Bovendien gaat die vrije markt economie pas op. wanneer aan een bepaald aantal voorwaarden is voldaan. Zo moeten landen die met elkaar dat vrijhandelsver- keer hebben afgesproken op on geveer gelijk niveau staan wat betreft hun economische ont wikkeling (inflatiepercentage, fi nancieringstekort. werkloos heidscijfers en produktie-appa- raat). Alleen deze voorwaarden al maken het voorstel van Reagan tot een regelrecht lachertje. Hoe moeten Dorde Wereld landen vanuit hun huidige positie in een vrije markt-economie concurreren met de rijke landen9 Het is op zijn minst een staaltje van groot opportunisme van mijnheer Rea- gan dit voorstel m Cancun te de poneren. De VS kunnen er im mers alleen maar beter van wor den? President Shagari van Nigeria merkte in dit verband terecht op "U bepaalt welke prgzen wij moeten betalen voor wat we (van de rijke landen) kopen, maar als u onze goederen (van de arme landen) koopt roept u: vrge markt, vrije markt". Dooie mus Het lijkt er dan ook op dat de lan den van de Derde Wereld naar huis zgn gestuurd met een dooie mus in de hand Er is slechts vol daan aan de minimale voorwaar den. waarmee het rapport van de commissie-Brandt vorig jaar de Noord-Zuid-dialoog weer op gang wilde brengen Dat overleg was toen totaal vastgelopen en de commissie deed in het zoge naamde Brandt-rapport de aan beveling om een topconferentie te organiseren, waar de leiders van zowel landen uit de Derde Wereld als van rgke landen met elkaar zouden moeten praten over de mogelijkheid om de dis cussie over het probleem weer op gang te brengen. Een nogal voorzichtig uitgangspunt praten over hoe je weer kunt gaan pra ten. Binnen de Verenigde Naties is men een jaar aan het bakkeleien geweest om zo n topconferentie te organiseren. Die is dan nu ge houden En het enige resultaat is zo vrijblijvend en droevig tege lijk. dat de vraag rijst of er wel ooit een oplossing kan komen: de dialoog zit niet meer vast. maar er kan verder worden ge praat. Datum en tijdstip of alleen maar een agenda met uitgangs punten zyn echter nog niet vast gesteld. Om met de Canadese premier Tru- deau te spreken: "Er is niets waarmee we morgen of volgende week kunnen beginnen Het resultaat van Cancun is dan ook veel twyfelachtiger dan uit kreten van sommige staatslieden die over "het wonder van Can cun" spraken, valt af te leiden. ANNEMIEK RUYGROK Met een minutenlange staande ovatie heeft het congres van de PvdA Joop den Uyl het afgelopen weekeinde een flinke portie krachtvoer meegegeven voor de "vechtfase" waarin de informa tie nu is beland. Het zou echter pas nieuws zijn geweest als applaus er niet u Ome Joop rekende volledig op de steun van zijn achterban. De ka binetscrisis vroeg eenvoudig om een signaal in de richting van CDA, D'66 en VVD Want in die kringen bestond een sterke nei ging om "het gedram" van Den Uyl bij het opstellen van de rege ringsverklaring als oorzaak van de crisis te zien. En zo zou buiten het Binnenhof wel eens de indruk kunnen ontstaan dat de crisis ei genlijk nergens over ging. De PvdA wenste dat niet en onder streepte Den Uyls leiderschap dus nog eens met een ferm ap plaus: zijn strijd voor een werk gelegenheidsplan was de strijd van zijn achterban. Dat werkgelegenheidsplan en het financierinsgtekort (het oude te kort en de erfenis van het vorige kabinet) zijn de sleutelbegrippen in de strijd die de afgelopen maanden in het nieuwe kabinet is gevoerd. Het tekort op de over heidsbegroting is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Tijdens de kabinetsformatie bleek het om een kleine acht procent te gaan. En dat vonden de politieke partijen veel te hoog. In de zomerperiode werden er op twee fronten afspraken gemaakt om de tekorten terug te dringen. Het oude kabinet (CDA/WD) deed dat aan de hand van de Mil joenennota, en de nieuwe coali tiepartners (CDA/PvdA/D'66) probeerden dat te doen via het regeerakkoord. Uit beide clubs rolden de volgende conclusies: CDA en VVD besloten het finan cieringstekort in 1982 terug te brengen tot 6,5%, hetgeen een vermindering met 1Vi% bete kende. CDA/PvdA/D'66 kozen voor een verlaging in 1982 met 1%. Sindsdien hebben die twee beslui ten voor grote verwarring ge zorgd. De oude regeringscoalitie had als uitgangspunt een tekort van 6.5%. Met andere woorden: valt het tekort groter uit dan wordt er meer dan l'/4% bezui nigd. De nieuwe coalitie sprak slechts over een vermindering met 1%, los van de hoogte van het uiteindelijke tekort. Tijdens de gesprekken die ter voorbereiding van de regerings verklaring werden gevoerd kwam het bericht van het minis- terie.van financiën dat het finan cieringstekort volgend jaar door allerhande tegenvallers tegen de 9% zou gaan bedragen. Had het vorige kabinet er nog gezeten, dan had dit op grond van de af spraken in de Miljoenennota moeten besluiten tot een totale bezuiniging van 2,5%. In die kring was een tekort van ten hoogste 6.5% immers het uit gangspunt. In de nieuwe ploeg daarentegen is nimmer een afspraak over de omvang van het tekort gemaakt. In die kring is slechts volstaan met een vermindering van 1%. Dat leverde tijdens de laatste vergadering van het kabinet een belangrijk knelpunt op. De PvdA wilde vasthouden aan de 1%,-norm, omdat anders de finan ciering van het werkgelegen heidsplan in gevaar kwam. Het CDA, daarin aarzelend bijgeval len door D'66, keek over het re geerakkoord heen en kwam met de formule van het vorige kabi net op de proppen. Nieuwe cij fers, dus een nieuwe situatie, al dus het CDA. Het regeerakkoord bleek ook op dit punt al na luttele weken een moeilijk te hanteren richtsnoer. De PvdA weigerde de afspraken van het regeerakkoord te verla ten en de breuk was een feit. D'66-leider Laurens-Jan Brink horst kwam vervolgens met het voorstel om een "boedelbeschrij ving" op te stellen over de stand van zaken met "s lands finan ciën": de oorzaak van het plotse ling toegenomen financieringste kort moest op tafel komen. Aan vankelijk leek het erop dat de in formateurs Halberstadt en De Galan zo'n beschrijving zouden ophoesten, maar inmiddels is dat zeer twijfelachtig geworden. VARA's herboren actualiteitenru briek "Achter het nieuws" gaf die cijfers (afkomstig van het mi nisterie van financiën) vorige week maandag wel. Een bedrag van 4,2 miljard aan tegenvallers, veroorzaakt door öf onvoorziene Het gelijk van Joop den Uyl is het gelijk van de PvdA omstandigheden (minder op brengsten uit het aardgas door een veranderde dollarkoers) öf door het uitgeven van "ongedek te cheques" op een aantal depar tementen (Verkeer en Waterstaat 800 miljoen, Volkshuisvesting 740 miljoen. Onderwijs 400 mil joen etc.). "De informateurs De Galan en Halberstadt hebben zich'een enorme klus op de hals gehaald", maar, voegde parle mentair redacteur Henk van der Hoorn er cynisch aan toe: "Ge lukkig heet zoiets in Den Haag een uitdaging". Om in WD-jargon te spreken, het nieuwe kabinet zal eerst het "puin moeten ruimen" dat het vorige kabinet heeft achtergela ten. Minister van financiën Van der Stee, in het verleden nogal gekritiseerd vanwege zijn bezui nigingen via boekhoudkundige trucs, is nu door een nota van zijn eigen ambtenaren door de mand gevallen als de zwakke mi nister waar financieel/monetaire deskundigen hem al enige tijd voor hielden. Wat het voorstel van de informa teurs ook mag inhouden, zeker is dat in de geprekken met de poli tieke leiders van CDA, PvdA en D'66 twee bekende, in politieke termen vertaalde economische theoriëen over het financierings tekort weer op tafel zullen ko men. De ene theorie, het sterkst beleden door de WD, stelt een verlaging van het financierings tekort hoe dan ook voorop. De andere, aangehangen door de PvdA. wil die verlaging ook, maar legt een relatie met de werkgelegenheid. De opvatting van de informateurs (die bekend staan als gematigde socialisten) bleek vlak vóör de crisis duidelijk uit een mede door hen opgesteld rapport van een Commissie van Economi sche Deskundigen (CED) uit de Sociaal Economische Raad. Die commissie schreef: "Het nastreven van een lager fi nancieringstekort als doel op zich brengt direct ongunstige werkgelegenheidseffecten mee die bovendien op zich weer tot vergroting van het beroep op de collectieve sector leiden. De bood schap dient dus niet te zijn: ver laag koste wat het kost het finan cieringstekort, maar: houd er re kening mee dat het tekort behalve disciplinaire effecten binnen de collectieve sector ook macro-eco nomische effecten heeft". In de dagelijks politieke praktijk koerste het CDA tijdens de sa menwerking met de WD in de richting van de door de CED ge kritiseerde oplossing van "koste wat kost een lager financierings tekort". Als coalitiepartner van de PvdA leken de christendemo craten tijdens de kabinetsforma tie hun koers enigszins te gaan verleggen. Het leek erop dat het CDA bij het terugdringen van het tekort rekening wilde hou den met negatieve effecten voor de werkgelegenheid. De breuk in het kabinet heeft dui delijkheid gebracht over de keu ze die het CDA nu op dit punt heeft gemaakt: onder de gegeven omstandigheden is een werkge legenheidsplan nog steeds zin vol, maar verdient verlaging van het financieringstekort een lich te voorrang. Die keuze is vermoedelijk ook beïnvloed door de wisseling van coalitiepartner. Het CDA is er veel aangelegen om aan te tonen wat Van Agt en Van der Stee tij dens de vorige periode voortdu rend betoogden: ander beleid is onmogelijk. De PvdA heeft die opvatting steeds bestreden. Ander beleid was volgens de socialisten wel degelijk mogelijk. Dat was en is een kwestie van kiezen, bijvoor beeld voor een geleidelijker ver laging van het financieringste kort. De PvdA en de vakbewe ging huldigen de theorie dat ma tiging beter te verkopen is als duidelijk wordt dat de opbrengst van die matiging voor werkgele genheid wordt ingezet. Maar van belang zijn ook de door de CED genoemde "macro-eco nomische effecten". Grote bezui nigingen bij de overheid leiden tot meer werkloosheid Een fors verlies aan koopkracht (zoals bij voorbeeld onlangs door prof Goudzwaard in Hervormd Ne derland werd bepleit) heeft een negatieve invloed op het niveau van de binnenlandse bestedin gen en zal alleen al in het mid den- en klein bedrijf op korte ter mijn tot hernieuwde afbraak van werkgelegenheid leiden Vice-voorzitter mr J Nelissen van de raad van bestuur van de Am- robank becijferde onlangs in "Economisch Stati®-' Berich ten" dat een bedrag van acht mil jard nodig is om de nationale in vesteringen weer op het niveau van 1979 te brengen, de periode van vóór de huidige recessie Ook hij trekt de conclusie dat dat geld er moet komen door j;erla ging van het financieringstekort en de daarmee samenhangende verruiming van de mogelijkhe den voor het bedrijfsleven om op de kapitaalmarkt investerings krediet te lenen In zijn artikel blijft, als in veel be schouwingen over dit onder werp. het nadelige werkgelegen heidseffect van een onmiddellij ke forse verlaging van het over heidstekort onbesproken. Nelis sens' verhaal bevat wel de sleutel voor een uitwerking van hel PvdA- en CED-alternatief. Een gefaseerd verlagen van het finan cieringstekort. gekoppeld aan een werkgelegenheidsplan van de overheid, brengt zowel op de kapitaal- als op de arbeidsmarkt verlichting Gesuggereerd is wel dat de PvdA- aanpak alleen voor de korte ter- myn werkgelegenheid oplevert, terwijl de aanpak van de WD en nu ook het CDA op langere ter mijn een meer blijvende oplos sing zou bieden Dat laatste moet worden betwijfeld De door deze partijen aangehangen theorie, in de economie bekend als die van de "supply economy", gaat uit van het beginsel dat loonmati ging en goedkope kredieten de rendementspositie van de bedrij ven verbeteren en .lulomatisch tot uitbreiding van werkgelegen heid leiden. Hoewel veelvuldig beproefd is daar in de geschiede nis helaas nooit iets van geble ken. Er is nog een wapen dat politici (Van der Stee) en economen (Zglstra en tot veler verbazing re centelijk ook diens opvolger als president van de Nederiend e Bank prof. Duisenberg) in de strijd hebben geworpen Een laag tekort van de overheid doet de behoefte om op de kapitaal markt te lenen, afnemen Dat heeft een gunstig effect op de rente, die dan tot onder de*icn procent zal dalen De juistheid van die redenering wordt dOOI het Centraal Plan Bureau sterk betwijfeld. Er is geen BOdd OOI dat te berekenen. Bovendien zal de invloed van het buitenland waar de rente nog hoog is. door- slaggegevend zijn. zo luidde veertien dagen geleden het com mentaar in deze krant van dr. Lempers (Centraal Planbureau), de man die de regering van cij fers over de economische ont wikkeling voorziet. Het mag daarom nauwelijks ver rassing wekken dat de PvdA be zuiniging gekoppeld aan een werkgelegenheidsplan tot een keihard strijdpunt heeft ge maakt. Zelfs de dreiging van een hernieuwde oppositierol heeft de sociaal-democraten daar - te recht - niet vanaf kunnen bren gen TON VAN BRUSSEL Huurders van woningen of ka mers hoeven niet lijdelijk toe te zien. dat hun huisbaas noodzakelijke reparaties aan de woning weigert te verrich ten. Integendeel, zij hebben zelfs de keuze uit verschillen de methoden om de repara ties af t dwingen. Toch blijven veel huurders ja renlang met achterstallig on derhoud zitten. En dan gaat het niet alleen om oude hui zen. Nieuwe of gerenoveerde woningen worden tegen woordig maar al te vaak al met gebreken opgeleverd. De bewoners van het Heren- gracht/Zijlsingel-gebied kunnen erover meepraten. Daaruit blijkt bovendien, dat dit probleem ook huurders van woningbouwverenigin gen treft. Vaak komen huurders uit angst niet in aktie Ze zijn bang voor ruzie met hun huisbaas of erger. Of ze geloven diens verhaal, dat hij hen op straat mag zetten. Maar we denken, dat huurders ook vaak niet goed weten, wat ze tegen die onderhouds- gebreken kunnen onderne men. Daarom hebben we hieronder de verschillende mogelijkheden van aktie te gen de eigenaar op een rij ge zet. Aanleiding vormen de succesvolle onderhoudsak- ties in Amsterdam van de laatste tijd (hierna bij punt 4 besproken). Deze staan be schreven in het blad Rechts hulp (1980, nr 7 en 1981 nrs. 3. 4 en 9). Behalve van deze artikelen hebben we voor dit stukje ook gebruik gemaakt van het boek "Recht voor de huurder" (D. Hartkamp e.a., uitg. de Mandarijn, Gorin- chem), overigens een rima gids voor huurders en hulp verleners. Welke mogelijkheden? Het is duidelijk, dat de huurder moet beginnen zijn huisbaas kenbaar te maken welke re paraties moeten worden ver richt. Daarbij moet het na tuurlijk gaan om reparaties, die voor rekening van de ei genaar komen. Komt de eige naar zijn verplichtingen töt onderhoud niet na, dan kan de huurder het volgende doen. 1. Hij kan de huurverhoging weigeren te betalen. (Voor met Rijkssteun gebouwde of verbeterde woningen bestaat deze mogelijkheid de eerste 5 jaar overigens in beginsel niet. Ho^ de huurverhoging geweigerd moet worden, staat in de jaarlijks verschij nende folder van het Ministe rie van Volkshuisvesting over de huuraanpassingen. In deze rubriek hebben wij daarover ook al eens geschre ven (L D 30-5-'81). Daarmee kan de huurder berei ken, dat de verhuurder eieren voor zijn geld kiest en toch maar repareert. Dit middel is vooral bruikbaar, als er niet al te veel aan het huis man keert en reparatie niet op stel en sprong hoeft te gebeuren. 2. De huurder Kan douw- en Woningtoezicht van de ge meente inschakelen. (In Lei den: stadsbouwhuis, spreek uur 's morgens van 11 tot 12 De gemeente heeft nl. op grond van de Woningwet tot taak erop toe te zien. dat achter stallig onderhoud aan wonin gen wordt opgeheven. Om dat te bereiken schrijft de ge meente de eigenaar, die geen of te weinig onderhoud ver richt, aan om de gebreken binnen een bepaalde termijn te verhelpen. Doet de eige naar dat niet. dan laat de ge meente de onderhoudswerk zaamheden zelf uitvoeren. De kosten worden op de eige naar verhaald. Het staat er allemaal heel dwin gend, in de Woningwet: de gemeente moet dit, de ge meente moet dat. De praktijk is ook hier wel eens anders dan de leer. Zo werkt deze methode naar onze ervaring niet, als de huisbaas een wo ningbouwvereniging is. De huurders van particuliere ei genaren kunnen bij Bouw- en Woningtoezicht wel goed ge holpen worden. De ambtena ren van deze dienst proberen eerst n overleg met de eige naar een oplossing te vinden. Lukt dat niet, dan kan een aanschrijving volgen. Deze weg lijkt minder geschikt, als de eigenaar onwillig blijft en de huurder haast heeft. 3. De huurder kan de kanton rechter verzoeken om ge machtigd te worden de on derhoudswerkzaamheden zelf te laten verrichten en de ze met de huur te verrekenen. Deze procedure is net erg po pulair en dat is te begrijpen. Voor kleine reparaties is zg immers te ingewikkeld, ter wijl voor de grote weer het bezwaar is, dat de huurder de kosten moet voorschieten (hij krijgt deze immers pas achteraf terug via verreke ning met de huur). 4. De huurder kan de eigenaar voor de rechter dagen en zo eisen, dat hij zijn onder houdsverplichting nakomt Meer in het bijzonder kan dat gebeuren via een kort geding voor de president van de rechtbank. De hulp van een advokaat is daarvoor vereist. Midden 1980 ontdekten Am sterdamse rechtshulpverle ners, dat het kort geding een zeer effectief middel kan zgn ter bestrijding van onder houdsgebreken. De (vice- )president van de rechtbank in de hoofdstad deed toen de uitspraak, dat in kort geding opgetreden kan worden te gen die onderhoudsgebre ken, die "bezwaar" opleveren voor de huurder, mits duide lijk is, dat reparatie daarvan voor rekening van de eige naar komt. Deze voorwaar den zijn begrijpelijk, omdat het kort geding een snelle procedure is, die geen uitge breid onderzoek toelaat. Hier volgen wat voorbeelden van gebreken, waarvan de president in deze uitspraak herstel op straffe van een dwangsom heeft bevolen: - afbrokkelend slaapkamerpla fond; - verrotte keukenvloer; - zolderraam, dat niet open of dicht kan. - omhoog komend water in de gootsteen. - omheining van tuin aan straat- zyde, die door de slechte staat gevaar oplevert voor spelende kinderen; buitenschilderwerk, dat in zö slechte staat is. dat gevaar voor lekkage en tocht dreigt en het aanzien van het pand ernstig wordt geschaad Bevredigend In dezelfde tijd staken Amster damse rechtshulpverleners en wijk- en buurtcomites de koppen bg elkaar Zg togen de wyken in en verzamelden klachten Voor 80 m. gingen vervolgens advokaten aan het werk Vaak bleek de aanmaningsbrief van de ad vokaat al tot resultaat te lei den in maar liefst 68 nktB kwam het zonder kort geding tot een voor de huurder be vredigende oplossing De Amsterdamse rechtshulp verleners gaan door. Zg werken nu met een stan- dMfd mmanmgsbricf en een standaard-dagvaarding. Interessant is de medewer king van de Amsterdamse dienst Bouw en Woningtoe zicht. De ambtenaren van de ze dienst helpen de advoka ten met het opsommen van de gebreken in de dagvaar ding. En ook bg de uitvoe ring van het vonnis verlenen zij medewerking in de vorm van controle (door de advo kaat gevraagd en door de rechter opgelegd) Navolging Het is duidelijk, dat deze aktie in andere steden navolging verdient De Leidse rechts winkel is al bezig met een plan Ook de gemeente zal zich eens moeten beraden op haar rol in deze Laten ook de wgk- en buurtcomite's hier eens over nadenken en na- tuurlgk de huurders zelf De strgd tegen achterstallig on derhoud is de moete waard om gestreden te worden, niet alleen in het belang van de in dividuele huurder, maar ook in het belang van de leefbaar heid van de buurt in het alge meen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 11