Uitvinder wil geen
Willie Wortel zijn
boeken - boeken - boeken - boeken - boeken - boeken - boeken
Niet alleen prullen op Rotterdamse beurs
\nterv\ew
„De lange reis van
een gevangene"
even doorbijten
NIEUWE
UITGAVEN
WOENSDAG 28 OKTOBER 1981
PAGINA 19
Door
Jan Westerlaken
Nederlandse en buitenlandse uitvinders ongeveer 130)
zijn deze week (morgen, vrijdag en zaterdagdrie da
gen in het Rotterdamse Ahoy waar zij hun 'bedenksel'
voor het eerst aan de openbaarheid prijs geven. Het is
de tweede keer. dat een dergelijke beurs wordt gehou
den.
De verwachting van het Uitvinderscentrum Nederland
(de organisatoris, dat ook nu weer veel mensen een
bezoek aan Ahoy zullen brengen. Om dit te stimuleren
heeft het centrum zelf zevenduizend bedrijven aange
schreven. Want juist u,t deze hoek moeten de uitvinders,
met hun veelal technische brein, het hebben. Zelf zullen
zij, voorzover mogelijk, op de beurs aanwezig zijn om
tekst en uitleg te geven.
Wat er al zo te zien is:
een opvouwbare stoel die, ingeklapt, acht millimeter
'dik' is. Op één meter kunnen er 125 staan. Het Uitvin
derscentrum spreekt van de platste stoel ter wereld;
een toilet met drie brillen. Wordt de wc doorgetrokken,
dan schuift óók de bril door. De volgende toiletganger
heeft dus te allen tijde een schone 'zit'. Voor particulie
ren waarschijnlijk niet zo'n noodzaak, maar wél voor
ziekenhuizen of horeca-gelegenheden;
ook is er een telefoon-doorkiezer. Thuis of in de auto
rinkelt de telefoon zes keer. Wordt hij niet opgenomen,
dan gaat de bel automatisch over op het toestel in de
wagen óf in huis.
Dit is slechts een fragment van wat er op de beurs is te
zien. De openingstijden van Ahoy: donderdag 12-18
uur; vrijdag 10-18 uur en zaterdag 10-17 uur.
Willie Wortel, de niet zo snuggere uitvinder uit de Donald Duck-
strip, is toch één keer zijn 'collega's' té slim afgeweest. Toen een
Deen kans zag een wrak van de zeebodem te lichten, een klus
die niemand was gelukt, door hét vol met 'piepschuim' te spui
ten. vroeg hij patent op die methode aan. Kon niet, besliste men.
Omdat Willie Wortel in die strip, zo liet met weten, al eens het
zelfde had aangetoond. Niet met 'piepschuim', maar met ping-
pong-balletjes
Van dat imago wil de uitvinder
wel af. De beurs in Rotter
dam moet aantonen, dat die
uitvinder heus wel tot iets an
ders in staat is dan alleen
maar prulletjes maken. Hoe
van dit 'Willie-Wortel-aan-
zien' afkomen?
Weenen, één van de medewer
kers van het Uitvinderscen
trum Nederland: "Domweg
laten zien, dat ze meer in hun
mars hebben, dan - alleen
maar vreemde dingetjes ma
ken. Natuurlijk, ook nu heb
ben we weer apparaten ge
weigerd waar we absoluut
niet mee uit de weg konden.
En ik wil heus niet zeggen,
dat wat er nu allemaal cp die
beurs staat, zo verschrikke
lijk goed is. Je hebt de groot
ste moeite om een uitvinder
naar een beurs te lokken.
Zo'n man is nooit en te nim
mer klaar. Altijd bezig en erg
solistisch ingesteld. Boven
dien loopt hij met angst rond,
dat zijn uitvinding wordt ge
stolen."
Weenen heeft het nog niet mee
gemaakt dat dit is voorgeko
men. Wel heeft hij ondervon
den hoe sterk die gedachte
bij de uitvinders leeft.
"Ze komen soms bij me binnen
om te vertellen, dat ze iets bij
zonders hebben ontdekt.
Maar ze vertellen er niet bij
.wat. Nou, wat moet ik dan
met zo iemand beginnen?
Motief? Zeggen dat ze me
niet kennen. Je weet dus
maar nooit. Ja, dan ben je
gauw uitgepraat. Voor ons
hoeven ze natuurlijk niet
bang te zijn. Wij hebben ge
heimhouding. Ook als we
niet meer voor het centrum
werken."
Beschermen
Maar een uitvinder kan zijn
geesteskind wel degelijk be
schermen. Op twee manie
ren: octrooi erop aanvragen,
een niet alleen moeizame be
zigheid, maar ook peperduur.
En dan is de uitvinding
slechts in Nederland 'be
schermd'. Niet over de lands
grenzen.
De tweede mogelijkheid is een
modellenbescherming.
Zoiets kost zevenhonderd
gulden. Voor vijf of zes jaar is
de uitvinder 'veilig'. Waagt ie
mand het na te maken, dan
kan hij direct worden aange
pakt. Het Uitvinderscentrum
Nederland wijst mensen, die
hier aankloppen, de weg.
Met de vindingrijkheid van de
Nederlandse uitvinder is het
niet beter of slechter, zo men
wil, gesteld, dan met zijn col
lega in het buitenland. Helaas
blijft er nogal eens wat talent
verborgen.
Weenen: "Ja, hoor, we kennen
er wel een paar. Die moeten
we, bijvoorbeeld, onder art
sen zoeken. In hun vak kun
nen ze niet experimenteren,
veel te link. Dus doen ze het
in hun vrije tijd. Uit zichzelf
komen? Nee, dat doen ze niet
gauw. Omdat ze voor hun lol
wat prutsen. Commerciële
belangen hebben ze niet.
Daarom moeten wij naar die
Boktors toe, die wat zinnigs
hebben ontdekt."
Het toetsen van de uitvindin
gen doet, onder anderen,
Weenen. "Zo op het eerste ge
zicht kunnen wij aardig bepa
len of de maatschappij er iets
aan heeft. Of er een markt
voor is. Zien we er geen
brood in, dan wijzen we het
af. Er wordt ook overleg ge
pleegd met andere deskundi
gen."
Niets 'wijzer'
Heel dikwijls wordt de uitvin
der nauwelijks iets 'wijzer'
als 'ie wat heeft ontdekt.
Zelfs de meest succesvolle
kan maar net het hoofd bo
ven water houden.
Weenen: "Hier en daar zijn er
die het duidelijk hebben ge
maakt. Maar 99 van de hon
derd uitvinders hebben meer
flops dan tops. Het gebeurt
wel eens, dat een bedrijf pro
fiteert van een arbeider die
een simpele verandering sug
gereert met grote gevolgen.
Zo'n man krijgt dan een
briefje van vijfentwintig gul
den in zijn handen gedrukt
en moet verder zwijgen. De
technische club in die zaak
gaat vaak met de eer strijken.
Zijn, dat van die gewone
werkman dus. uitgangspunt
„gebruiken ze in een moeilijke
constructie, zodat die arbei
der er niks van snapt. Die
technici zeggen dan, kijk, wij
waren daar ook al mee be
zig."
Wat voor mensen er al zo bij het
Uitvinderscentrum aanklop
pen?
"Van alles", zegt Weenen. "De
bovenlaag heeft wel een ho
gere opleiding. Maar uit het
bedrijfsleven komen de beste
suggesties. De individuele
uitvinder denkt, dat hij altijd
met wat heel bijzonders bezig
is. En dan stelt het geen fluit
voor. Ja, dat moet je hem
netjes aan het verstand bren
gen. Ze huppelen hier met
hun hoofd in de wolken bin
nen. De klap komt dan hard
aan als je vertelt er niets in te
zien Vallen er inderdaad
soms onvriendelijke woor
den. 't Is wel eens voorgeko
men. dat ik iemand moest
beetpakken en buiten de
deur zetten."
Zo bruin als een uitvinder in
Finland het bakte, heeft Wee
nen nooit meegemaakt. Die
man gijzelde het personeel
van een uitvindersceytrum.
Dertien uur later werden zy
pas ontzet Hele schietpartij
en gingen daarmee gepaard.
De kogelgaten zijn nog altijd
zichtbaar in de muur.
Niet gratis
De gedachte van de uitvinder,
dat de steun van het Uitvm-
derscentrum Nederland hele
maal gratis is, is fout.
Weenen "De adviezen geven
we voor niks. Met de man, die
wat heeft bedacht waarvan
wij denken dat het zal aan
slaan, maken we een con
tract. Van de opbrengst moet
hy tien, twintig of dertig pro
cent aan ons afstaan. Veel af
zet1 Nou. wij zijn al blij als
vyf procent van de dingen
die worden ingezonden, de
markt haalt. Dan kun je spre
ken van een behoorlyke sco-
Geld aan uitvinders lenen doet
het centrum niet. Dat heeft ze
zelf ook niet. Met steun van
het ryk en de gemeente Rot
terdam kan men het hoofd
boven water houden. Tóch is
er wel eens iemand binnen
gestapt gestapt met het ver
zoek om 'even zes ton voor te
schieten' Hy had dé uitvin
ding van z'n leven gedaan. De
man is met zachte hand naar
buiten gewerkt, nadat hem
aan het verstand was ge
bracht, dat hy daarvoor by
een bank moest zijn.
Vooral nu. in deze tijd van 'zui
nig aandoen met energie', is
het Uitvinderscentrum als
het ware overspoeld met in
zendingen die een 'Perpe
tuum Mobile' (een toestel dat,
eens in beweging gezet, altijd
blijft bewegen) voorstelden
Weenen "Nou, dat is vreselijk
moeilijk. Je kunt die mensen
niet uit het hoofd praten, dat
hun machine niet werkt. In
het begin legden we nogal
eens uit hoe het kwam, dat
zyn apparaat niet functio
neerde. Daar zyn we nu van
afgestapt. Dat was geen doen
Nu zeggen we tegen de uit
vinder, jij moet bewijzen dat
het allemaal werkt. Niet wy."
Drie doden
Eén ding hoopt Weenen wel.
Dat het allemaal wat minder
triest zal verlopen dan vorig
jaar. Toen waren er de helft
minder inzendingen dan nu
Dne van de uitvinders maak
ten. voor ze lof konden oog
sten, de opening van de beurs
niet meer mee. Voor hen wa
ren de emoties té veel. Ze
stierven
"Bougainville" - F. Springer
Gedenkschrift over de schrijvers' perio
de op Java
Querido - 19,90
"Ordening" - Ellen Warmond
Gedichtenbundel
Querido - 15,-
"Het Q-document" - Robert Duncan
Thriller over een man die tweeduizend
jaar geleden leefd^
Bruna - 24,90
"Minister achter de Tralies" - Koos
van Zomeren
Onthullingen over een Haagse lente
"De sluimerende stranden va
geest" - Eddy Berlin
SF-verhalen uit het membraam-ui
Moussault - 79,50
AMBO - 22,50
i het einde van het
heelal" - Douglas Adams
Fontein Science Fiction - 18.50
"Archief 1931 -1960" - Gerard Reve
Samenstelling Pierr Dubois
Ambo - 29,50
"Kinderen van klein tot groot" - div.
"Winifred onttrekt zich a
Tom Pauka
Romandebuut
Querido - 19,90
enbundel
komst van de 'ni
Nijgh Van Diti
het teken van d
ïwe God" Maitreya
ir - 22,50
r mijn zoon" - Ali Gha-
Wereldvenster - 19,50
"De Mythische Formule" - div. auteurs
Dertig gesprekken met Harry Mulisch
De Bezige Bij - 35.-
"Mijn Reis" - Mischa de Vreede
Verslag van haar reis naar Java
De Bezige Bij - 22,50
"De feestavond" - Thomas Verhoogt
Verhalenbundel
De Bezige Bij - 19,50
"Ter gelegenheid van.." - Piet Paal-
Uiteenlopende gelegenheidsrijmpjes
Bzztóh - 17,50
"De Fetisjist" - Michel Tournier
Verhalenbundel uit het Frans vertaald
door Jeanne Holierhoek
Meulenhoff - 36.50
Van Goor - 12,50
"Gullivers Reizen" - Jonathan Swift
Bewerking door Peter van Gestel
Van Goor 12,50
"De reis om de wereld i
gen" - Jules Verne
Stripversie door Yvon Le
Van Goor - 15,90
"55 dagen in Peking" - Samuel Ed
wards
Roman in het Peking van 900
Het boek "De lange reis van de
gevangene" van de Roe
meense auteur Sorin Titel zal
geen stormloop op de win
kels ontketenen 't Is even
doorbijten met deze roman.
Het gevoel van "wat is dit
nu" maakt naarmate het ver
haal vordert plaats voor een
onverklaarbare emotionele
betrokkenheid van de lezer.
De roman gaat over de barre
tocht van een gevangene en
zijn twee bewakers Meer in
formatie krijgt de lezer niet.
Doel van de tocht, het mis
drijf van de gevangene, zelfs
de identiteit van de drie man
nen blijven duister. Reizend
door afwisselend bittere kou,
regen of schroeiende hitte
verliezen de drie figuren elk
gevoel voor ruimte en tijd.
Hun tocht voert naar kille,
vochtige wachtkamers op
stations, modderige of be
sneeuwde velden en grauwe
steden. Via koortsachtige vi
sioenen komen de mannen af
en toe in contact met ande
ren.
Gaandeweg ontstaat twijfel by
het drietal over het doel van
de tocht. Langzaam vallen al
le zekerheden weg. De man
nen raken in een identiteits
crisis, waarbij ze in de ver
warring eikaars vrouwen en
kinderen verwisselen. Ook
de machtsverhoudingen ver
vagen: eerst had de gevange
ne een duidelijk onderge
schikte positie, maar halver
wege het verhaal vindt een
verbroedering plaats met zyn
bewakers. Zijn ketenen wor
den afgedaan, niets onder
scheidt de gevangene nog
van zyn reisgenoten. Of lie
ver gezegd: lotgenoten.
De drie mannen lijken immers
tot elkaar veroordeeld Ze
blijven samen, hoewel ze de
vryheid hebben elkaar te ver
laten. De mannen bestaan
niet langer als individuen
maar als groep: het samen
reizen vormt hun identiteit.
De manier waarop de auteur dit
verhaal vorm geeft is nauwe
lijks traditioneel te noemen.
Meestal knjgt de lezer in het
htjln van MB roman alle in
formatie aangereikt om het
verhaal te kunnen volgen. Ti
tel daarentegen geeft maar
één concreet gegeven de
reis. Aan het eind van het
boek is de lezer even ver als
in het begin. Alle vragen die
de reis oproept blyven on
beantwoord.
Systematisch wordt het ver
haal door de auteur opge
bouwd en weer afgebroken
Soepele zinsbouw maakt
plaats voor verbrokkelde zin
nen. aaneengeregen door
komma's. Nergens m het ver
haal wordt een naam ge
noemd, op één uitzondering
Aanvankelyk is een verteller
aan het woord, maar halver
wege maakt deze plaats voor
oen "ikfiguur" Wie deze
"ik" is wordt niet duidelyk
Een van de bewakers1 Of de
gevangene? Eigcnlyk kan de
"ik" ieder van de dne man
nen zyn Zo geeft Titel de
onttakeling van de persona
ges en het opgaan tn een
groep extra kracht.
Het zal duidelyk zyn "De lan
ge reis van de gevangene" is
iets voor liefhebbers van ex
perimenten. De aparte vorm
geving van het gebeuren
vormt de grote aantrekkings
kracht van deze roman en is
een fascinerende poging de
traditionele romanvorm te
doorbreken. Het boek is
voorzien van een uitstekend
informatief nawoord van So
rin Alexandrcscu en is goed
vertaald door Jan Willem
Bos.
De lange reis van de gevangene. Sè-
ron Titel, ultg Meulenhoff, prUs
MARGOT KLOMPMAKER
29. 30 en 31
oktober 19jj
de 130 inzendingen die op de
slechts 8 millimeter breed. De stoel
Weenen toont de opvouwbare stoel. Ingeklapt
uitvindersbeurs in Ahoy is te bewonderen.
