Mexico: doekje voor het bloeden Ontruimd eiland met 1500 gasten Cancun is hel voor de armen i ji vuvnmu!. Toonbank 's werelds goederen lost probleem armen niet op Noord-Zuid conferentie in Mexico vergt enorme organisatie WOENSDAG 21 OKTOBER 1981 CANCUN, MEXICO - Na de aanslagen op de paus en Ronald Reagan en de moord op Anwar Sadat, is het nauwelijks een won der dat Mexico de Noord- Zuid-conferentie in de luisterrijke badplaats Cancun heeft vastgemet- seld in veiligheidsmaatre gelen van allure. Vandaag de dag brengen 22 staats hoofden en regeringslei ders 1500 officiële delega tieleden op de been en zo'n 2500 journalisten: bij na 200 man per leidsman dus. En dat wijst op infla tie van het politiek ver nuft, alsmede van het ge zond verstand. Mexico, met al zijn trage charme, omlijst door fonkelende stukjes muziek, op de rand van de grote kloof tussen ontwikkelingsl and en olierijkdommen, heeft niet de reputatie van een feilloze organi satie. De Noord-Zuid-conferen- tie, het produkt van denkwerk van de Commissie-Brandt (ge noemd naar de Duitse socialist Willy Brandt), stelt alleen al tech nisch eisen waaraan Mexico nau welijks toe is. Het is daarbij met noodzakelijk dit land voortdurend te schetsen te gen de achtergrond van zijn car toon-beeld: een mannetje dat met een sombrero over de ogen getrokken tegen een boomstam ligt te maffen in een landschap vol cactussen. Maar afgezien daarvan, het is toch een niet ge ringe opgave, voor 22 regerings leiders en staatshoofden - om van de journalisten nog maar niet te spreken - feilloze tele foonverbindingen naar verre uit hoeken der aarde aan te leggen. Ook in Peking willen ze tenslotte wel weten wat eerste-minister Jianying zo ver van het vader land uithaalt. Veiligheid Wat de veiligheid betreft heeft Me xico de zaak eenvoudig opgelost door Cancun als conferentie plaats te kiezen: een eiland dat slechts door twee dunne brug gen verbinding heeft met het vasteland, en dat ontruimd kon worden. Zelfs de duurste bad gasten hebben hun biezen moe ten pakken voor een historische bijeenkomst. Historisch, niet omdat er nog nooit eerder Noord-Zuid-conferenties heb ben plaats gehad en zijn mislukt, maar omdat het een confrontatie is van economische systemen waartussen Ronald Reagan de tegenstellingen scherper dan voorheen gebruikelijk heeft ge definieerd. Regio's als West-Eu ropa en Japan, industrieel mach tig ondanks hun gebrek aan ei gen grondstoffen, beseffen beter dan de VS dat er en modus van samenwerking moet worden ge vonden met de arme landen. Want die hebben wel grondstof fen, bestaan vaak van een uitslui tend daarop toegespitste econo mie en hebben van de OPEC ge leerd dat een kartel heel wat brood op de plank kan brengen. Reagan gaat, zei hij zelf, om te le ren en te luisteren - de VS zul len, zei minister van buitenland se zaken Haig, niet proberen wie dan ook zijn economisch sys teem op te dringen, omdat elk land zijn weg naar ontwikkeling zal plaveien met zijn eigen histo rie, filosofie en belangen. Het ligt dan ook voor de hand dat de con ferentie staat en valt met Japan se en Westeuropese inspannin gen. die wortelen in puur eigen belang. alsmede met de moge lijkheid om Reagan en zijn dele gatie te overtuigen van het grote belang dat voor de westelijke veiligheid is gemoeid met een behoorlijke verstandhouding tussen gebruikers van grondstof fen en de arme producenten er van. En zo'n behoorlijke verstan doud ing betekent niet anders dan dat het arme „zuiden" (een geografisch wat aanvechtbare term) moet groeien, met hulp van het zogenaamde „noorden". Tussenwegen zijn er in feite niet Niet vrolijk Het is geen vrolijk gezelschap dat te Cancun bijeenkomt. De mooie stranden vragen niet om een de coratie van zwaarbewapende mi litairen, of een invasie van per soonlijke veiligheidsdiensten, terwille van een aantal oudere heren, met zwake gezondheid. Het kleine plaatselijke hospitaal is dan ook opgetuigd met Mexci- co's beste medische specialisten. Het Sheraton-hotel, waar de machthebbers vergaderen, werd uitgerust met een helikopter voor noodgevallen. En bloed van elk denkbaar type is in voorraad. De gezondheid van het breekba re gezelschap heeft al een aan slag gedaan op de conferentie. Helmuth Schmidt, Houphouet- Boigny (Ivoorkust), Figueiredo (Brazilië) en co-voorzitter Kreis- ky (Oostenrijk) hebben vanwege een variëteit aan kwalen moeten afzeggen. De Canadezen, zo wordt nu verondersteld, zullen zodoende een grotere rol spelen dan was voorzien, Trudeau mag misschien mede-voorzitten en dit betekent althans een kleine genoegdoening voor Nederland. Canada immers was een der „ge lijkgezinde landen" die onlangs in Stockholm vergaderden om een filosofie vast te leggen. Ook Nederland was daarbij. Montezuma's wraak Voormalig VS-president Jimmy Carter heeft ooit internationale opschudding veroorzaakt door tijdens een staatsiebezoek aan Mexico een grap te maken over „Montezuma's wraak", de vry- wel onvermijdelijke diarree waardoor het merendeel van Me xico's bezoekers wordt getrof fen. weliswaar verlaagt dit fysie ke verschijnsel de bloeddruk, wat niet ongezond behoeft te zijn, maar de Saoedi's, de Indiërs en de Japanners hebben hun ei gen koks meegebracht, zoals elk gemiddeld voetbalploegje dat te genwoordig ook doet. De logistiek alleen al is min of meer verbijsterend. Niet zozeer omdat Trudeau heeft gevraagd om een dozijntje verse rozen per dag, zodat hij zijn revers steeds kakelfris kan opsieren, noch om dat de Britse Margaret Thatcher om een Mexicaanse kapper heeft geëist die vandaag, morgen en vrijdag met de fnseertangen of wat daarvoor doorgaat gereed moet staan. Het is maar een bij komstigheid dat president Ferdi nand Marcos van de doodarme Filippijnen een DC-10 vooruit heeft gezonden met zijn persoon lijk meubilair. En het ligt min of meer voor de hand dat elke rege ringsleider een terras heeft met jazuzzi (wervelbaden) vergezeld van uitzicht op zee of de lagune, want die kamers en jazuzzi's wa ren er al. En verder wordt het eten voor de gasten gewoon Cancun gevlogen, zoals altijd, want het is een eenzaam eilandje, dat wel. Negen talen voor de officiële tol ken: dat zegt iets omtrent het we reldwijde aspect van de bespre kingen: Frans, Duits, Engels, Chinees. Spaans, Arabisch. Ja pans. Zweeds en Servo-Kroatisc h voor de Joegoslaven. Maar de stemmen die in de oorknopjes klinken komen over via een spe ciaal systeem dat onderschep ping van buiten vrijwel uitsluit. Mexico, kortom, heeft flink in de beurs getast voor deze gelegen heid, in een opzichtige poging een politieke catalysator te wor den in Midden-Amerika en het Caraibisch gebied, van hanteer baarder karakter dan de Cubane- Zestien miljoen Nog maar wat cijfers: in de lobby van het Sheraton-hotel, is een conferentietafel gebouwd, voor 44 gedelegeerden (twee per land, op Duits aandringen) met een omtrek van zo'n 37 meter en dan is VN-secretaris-generaal Kurt Waldheim nog met eens meege rekend. Dat wordt benauwd zit ten kennelijk. Alleen die tafel, heet het in Mexico, heeft met al zijn technische voorzieningen al een miljoen gulden gekost. Het hele spektakel zal volgens de Me xicanen niet meer dan zestien miljoen gulden kosten en Can cun zal blijvend profiteren van vers geasfalteerde wegen en een verlengde startbaan op het vlieg veld. De voorbereidende confe De strenge bewaking van het Sheraton Hotel tn Canctin - de vergader plaats van de 22 regeringsleiders - begon zich vorige week al af te teke nen. toen enkele wachten gebouw posteerden. i de Mexicaanse militaire politie zich t rentie in Ottawa, waar zeven geïndustrialiseerde landen teza men kwamen heef tenslotte ook maar 20 miljoen gulden gekost Zo gaat dat dus in Cancun, met vol le militaire eer, als vandaag alle leiders met tussenpauzen van een half uur arriveren. Dat bete kent voor Mexico's president Lo pez Portillo een dagtaak van ruim tien uur handenschudden, ongeacht of de heren hun eigen dure toestellen nemen, zoals de Saoedi's uiteraard, maar ook de Algerijnen, of dat, zoals de Zwe den gewoon per geregelde dienst arriveren. En dat alles binnen oogbereik van de arme mensen op het schiereiland van Yucatan. Daar staan niet alleen befaamde ruines uit de dagen vafivoor de Spanjaarden, toen de Maya's nog de baas waren, maar er leven „campesi nos" in zo'n bittere ar moede dat zij volgens de Mexi caanse diplomaat en filosoof Car los Fuentes, op hun knieen naar de kerk kropen om te bidden voor het doorgaan van de oorlog in Korea, die de vraag naar hen nepvezel had vergroot. Dat was in 1952 Een tiental jaren later zei de toenmalige Amerikaanse mi nister van defensie Robert McNamara dat de veiligheid van de VS in het geding was vanwe ge de armoede in de derde we reld en de ruimte die deze ver schafte aan Sowjet-expansionis- In Cancun zal niet worden gespro ken, althans niet openlik, over het verschijnsel dat arme landen door politieke omstandigheden worden gedwongen tot wape naankopen. die hun economisch gnf alleen maar verder uitdie pen, die inflatoir zijn en zodoen de economische heroriëntatie in de weg staan In Cancun speelt de wereld omgeven door bela chelijke luxe. xylophoon op de ribben van de hongerlijders Dat is griezelige muziek HENK KOLB WASHINGTON - In de luxueuze Mexicaanse badplaats Cancun, een speeleiland voor de rijken, komen morgen en overmorgen staatshoofden en regeringslei ders van 15 ontwikkelingslanden en 7 geïndustrialiseerde naties bijeen, om de armoede in de we reld te bespreken. Deze Noord - Zuid-conferentie, in een geluid- dichte vergaderruimte, heeft geen agenda en er zullen geen besluiten vallen. Er zal zelfs geen slotcommuniqué worden uitge geven. Uit een opsomming van de beide gastheren, de Mexicaanse presi- Door Henk Kolb dent Lopez Portillo en de Oos tenrijkse kanselier Kreisky, zal de wereld vernemen of een nieu we economische orde in het ver schiet ligt, voor het kopen, ver kopen en financieren van 's we relds goederen en diensten, op dat voor de arme landen een be ter vooruitzicht op ontwikkeling gaat ontstaan. Want daar gaat het om: de bijna geïnstitionaliseerde armoede van wat samenvattend de Derde Wereld heet, vormt een bedrei ging voor de politieke veiligheid van het verhoudingsgewijs rijke deel van de naties der aarde. Maar hoezeer dat ook als gege ven wordt begrepen: tussen de rijke landen en dan met name tussen de Verenigde Staten en hun Europese bondgenoten be staan ogenschijnlijk niet te over bruggen verschillen van inzicht waarop dat pro bleem moet worden aangepakt. Ironie Mitterand is het slag geoefend poli ticus waarmee Ronald Reagan het in Cancun moeilijk krijgt, ook al staat dan reeds bijvoor baat vast dat, zoals een Ameri kaans diplomaat beweerde, een conferentie van 22 staatshoofden en regeringsleiders nooit kan mislukken. Het is niet zonder ironie, dat Mitterand naar de Verenigde Staten komt om het ontstaan van een nieuwe staat te vieren, terwijl na 200 jaar de pre sident van die naderhand Ver enigde Staten, in de Derde We reld met zijn talloze ties, als de grote vijand, econo misch en politiek, te boek staat- De Verenigde Staten zullen de armlastigen in deze wereld niet anders behandelen dan de ar moedzaaiers van eigen bodem. Ronald Reagan krijgt te maken met omstandigheden waarin hij - zonder steun van tevoren ge schreven tekstkaarten - zijn ideo logische dogma's moet afmeten tegen de overtuiging van ande ren, dat de binnenlandse politie ke ontwikkelingen in de Ver enigde Staten niet de omtrek be palen van de werkelijkheid waar mee de wereld te maken heeft. Even zwaar In feite gaat het er in Cancun - waar geen probleem wordt opgelost - vooral om de Verenigde Staten te overtuigen van de noodzaak binnen het raam van de Verenig de Naties globale onderhandelin gen te aanvaaden, waarin de stem van het gloednieuwe staatje Belize even zwaar telt als die van Amerika. Dat is het soort werkelijkheid waarmee een uit sluitend in machtsconcepten denkende president niet graag te maken krijgt, omdat het een de legatie van economische macht betekent, een overdracht van middelen naar een nieuwe we reld, die terecht beseft dat onaf hankelijkheid eerst waarde krijgt wanneer die ook econo misch gestalte krijgt. De Noord-Zuid-conferentie in Can cun is niet meer dan een farce, een doekje voor het bloeden. In dien landen die de technologie bezitten, een flink stuk onge bruikte produktiviteit en grote werkloosheid, niet willen samen werken met de naties, waar een grote potentiele vraag, zonder koopkracht van betekenis, of de landen die vanwege olieproduk- tie een kapitaal-over schot heb ben gekweekt, dat hun eigen economie niet kan absorberen. Het gaat om de vraag of deze we reld moet, of kan, blijven voort bestaan met de economische en politieke last op de rug van arme landen die tot een miezerige sta tus van bedelende consument worden veroordeeld en zodoen de politiek kunnen worden afge perst. De Amerikaanse paranoia, die Ronald Reagan tot beleid heeft verheven, dreigt de wereld terug te brengen tot de betrek kingen tussen twee supermach ten: de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie. Cancun doet in elk geval veel om de beperking van deze visie, die bondgenoten de gradeert tot de functie van pion nen, enigszins te verbreden. Ronald Reagan met andere woor den, krijgt de wereldatlas voor gelegd, waarin een bonte verza meling van totalitaire machtheb bers, democraten en volkstribu nen de pagina's aanwijst. Het is, zoals Frankrijks minister van buitenlandse zaken Claude Cheysson heeft gezegd, geen kwestie van liefdadigheid of van het weggeven van rijkdom, maar een voorwaarde voor ontwikke ling en wereldvrede. Botsing De belangrijkste opbrengst van 'Cancun' is niet het feit dat dit een botsing is tussen ideolo gieën, tussen de gevulde buiken en de magere ribbenkasten. Het is ook niet zozeer een poging om opnieuw controle te krijgen over de 700 miljard dollars in specula tief geld. dat de financiële mark ten in opschudding brengt, noch een zorgvuldig nadenken over de vraag hoe over 20 jaar de dan van 4,5 tot 6,5 miljard mensen ge groeide wereldbevolking moet worden gevoed, gehuisvest, op gevoed, aan het werk gezet en van energie moet worden voor- Zelfs zal Cancun, wat cosmetisofee, gebaren daargelaten niet eens toekomen aan de drie fundamen tele vraagstukken van onbelem merde handel: open markten dus, betaalbare energie en hon ger. Cancuns opbrengst zou vooral bewustwording moeten zijn omtrent een gigantisch, ge compliceerd probleem. Dat ont stijgt verre aan de vraag of er sprake moet zijn van globale on derhandelingen, waar de Ver enigde Staten te maken hebben met een systeem dat hun grond wet hoog houdt,doch dat Was hington politiek niet goed uit komt. Vanwege de getalsmatige meerderheid die de Derde We reld er in de schaal legt. Of dat wereldbank, Internationaal Mo netair Fonds en GATT (die han del en tarieven regelt) het forum zullen blijven waar het vraagstuk van arm en rijk wordt aangepakt en waar de Verenigde Staten ie der gewicht kunnen laten we gen. De cijfers doen op zichzelf niet zo terzake. De Verenigde Staten ge ven meer geld uit dan welk ander land ook. aan hulp. Maar Ameri ka komt bii lanee na niet aan de doelstelling van 7 gulden per briefje van duizend dat de Ver enigde Naties voorstaat. De Rus sen zijn opzichtig afwezig, omdat zij menen dat alle ellende van de ontwikkelingslanden hun ver antwoordelijkheid niet is. De Cu banen, een nominale leider van de Derde Wereld, zijn niet aan wezig omdat dit de prijs was voor Reagans komst. De Oosten rijkers aanwezig en zelfs co-voor zitter, omdat Kreisky een handi ge politieke manipulant is. Afwezig Nederland, dat de Noord-Zuid kwestie vrijwel heeft uitgevon den afwezig, bg gebrek aan een steekhoudend buitenlands be leid onder Van der Klaauw en zonder enige steun van beteke nis uit de ontwikkelingswereld Alleen Algerge en Joegoslavië bleken bereid voor d» K< landse aanwezigheid een lans te breken - de Amerikanen, Zwe den, de (Oostenrijkers, de Cana dezen. zogenaamde gelijkgezin den, staken geen vinger uit voor Nederland Dat was een diplo matieke nederlaag van de eerste orde. En een trieste. Moet de rijke wereld ervoor zorgen dat met hun fondsen wordt ge zocht naar energiebronnen in ontwikkelingslanden die vanwe ge de energiekosten hun hele be staan hebben verpand? Nee, zeg gen de Amerikanen. Ja zeggen de Fransen. Wereldwijde onder handelingen waann vanwege het stemmengewicht de arme lan den meetellen of 'Cancun'- con ferenties die een instituut wor den en waar de armen alleen maar hun hand kunnen ophou den? Het eerste, zegt Europa, vergeet het maar zegt Amerika. Zodoen de gaat de wereld i m interessante confrontatie tege moet op een eiland van 20 kilo meter lang, voornamelijk bc bouwd met hotels, waar 2500 journalisten komen gadeslaan hoe de wereld tekeer gaat. Can cun. waar de Mt Ml patrouilleert op de stukken wa ter waar doorgaans speedboten rondzoemen, met waterskien er achter. In deze zaal zullen de 22 regeringsleiders morgen en vrijdag gaan pralen in hel kader van de noord-zuid dialoog De zaak in onderweg in het luxueuze Cancun Sheraton Hotel, waar alle deelnemers gedurende de confrentie zullen logeren. (Van onze correspondent Rob Sprenkels) CANCUN - Ik heb nog nooit zo lekker pizza gege ten als bij Rolandi, tijdens mijn bezoek het enige "goedgevulde restaurant in Cancun. Goed, smaken verschillen, maar die pizza was wat mij betreft de eni ge prettige ervaring in het Mexicaanse toeristencen trum waar donderdag en vrijdag regeringsleiders uit 22 landen bijeenko men ir. een poging de ver schillen tussen arm en rijk te overbruggen. „Hier maken we het paradijs", ver kondigde in 1972 Luis Echever- ria, op dat moment president van Mexico. En in minder dan vijf jaar tijd werd dit Caraibische schiereilandje van nog geen 25 km lengte met zijn betoverende witte stranden van koraalzand en diepblauwe wateren omgetoverd tot een walhalla voor de toerist met goedgevulde portefeuille. Een paradijs van zon, zee, water sporten en exotisch eten voor wie het kan betalen Het goed koopste hotel nabij de stranden kost per nacht 45 dollar. Het ge middelde voor een tweeper soonskamer ligt maar liefst bo ven de 100 dollar. Met het paradijs kwam ook de hel. Simpele boeren uit alle hoeken van Mexico stroomden naar Can cun in de hoop op een betere le vensstandaard. Er bleek werk genoeg te zijn voor degene die stenen op elkaar wist te metse len. Maar terwijl de boeren dure hotels en luxe villa's uit de grond stampten, werd er niet aan hun toekomst gedacht. En daar zitten ze nu. met meer dan 30 000 man opeengehoopt in het voormalige vissersplaatsje Puerto Juarez, nu de krottenwijk van Cancun. Zonder riolering Kartonnen optrekjes, zonder stro mend water, zonder licht, zonder riolering. Halfnaakte, onge schoeide kinderen spelen tussen stinkende vuilnishopen „Scho len zijn er niet", vertelt Carlos, die niet precies weet hoe oud hij is. het op 35 houdt, maar er uit ziet als 55. „Ik woon hier sinds een jaar of zes. Eerst werkte ik in de hotelbouw, nu ben ik tuinman in een van de bungalowcomple- - Hoeveel verdien je? „Het minimumloon, 175 pesos (on geveer f 17 - red.) per dag" Maar die 17 gulden is voor Carlos te weinig. „In mijn geboorteplaats zou het een fortuin zijn, maar hier is het niet eens genoeg om elke dag eten te kopen", klaagt hg Cancun. het paradijs voor de rijke toerist, is een hel voor de Mexi caanse arbeider. Melk. maiskoe- ken, groenten, vlees, alles is gauw twee keer zo duur als in Mexico-Stad. waar de kosten voor het dagelijkse levensonder houd te vergelijken zyn met die in Nederland. Om maar te zwg- gen over de grondprijzen en de huren, die ver boven het geloof waardige uitsteken. In Mexico- Stad is 2000 gulden voor een enigszins acceptabel driekamer flatje niets. En in Cancun is het niet veel beter. Krot Carlos woont in een bouwvallig houten optrekje roet neten dak. geen licht, geen water. Een krot. Hg betaalt er per maand 100 gul den voor. Irena, een boekhoud ster op een van de banken, woont in een van de moderne wijken van Cancun. Ze verdient goed, 3000 gulden per maand, maar de helft daarvan gaat op aan de huur „De prijzen hier stij gen zo snel. dat ik er soms wan hopig van wordt", vertelt ze. Burgemeester José Irabien is de eerste om toe te geven dat er het nodige scheef zit in Cancun. „De niet-geschoolde arbeiders, de mensen die in Puerto Juarez le ven, moeten in de gemeenschap worden geïntegreerd", vindt hij Irabien is voorstander van het bouwen van populaire wonin gen, van een beter openbaar ver voer, van uitbreiding van de ge meentelijke reinigingsdienst. Maar zijn handen zijn gebonden aan de wensen van de hotelex ploitanten. want zonder de in komsten uit het toerisme is de gemeente Cancun niets. „Ik wil wel. maar je kan met", zo zegt burgemeester Irabien Cancun is er niet voor de Mexica nen. De winkels zijn volge stouwd met produkten uit de Verenigde Staten. Stereo-mstal- klcuren-tv l<>< broodroosters. Franse parfums Aan de kassa wordt doorgaans de 10 procent Mexicaanse btw berekend, maar alvorens op het vliegtuig naar Mexico-Stad te stappen worden de koffers ver rassend genoeg zorgvuldig door douanebeambten gecontroleerd Het gaat namelijk wel degelijk om zwarte handel. Smokkelarij die door de autoriteiten wordt toegestaan om de toeristen te paaien. Cancun is honderd pro cent Mexicaans grondgebied en officieel geen vrghaven Maar de Mexicanen die erheen gaan, wor den tgdens de terugreis behan- het buitenland Tegenstellingen Cancun is op alle fronten een ty pisch voorbeeld van de scherpe tegenstellingen tussen arm en rijk. Het is een nogal ironisch de cor voor een conferentie waar en kelen van 's werelds belangrijk ste presidenten met minder in vloedrijke collega's rond de tafel gaan zitten om te bestuderen langs welke wegen ontwikkelde en onontwikkelde naties dichter bg elkaar kunnen worden ge bracht Een conferentie waar de grondslag zal moeten worden ge legd voor het opheffen van de so ciale onrechtvaardigheid waar aan onze wereld ten onder dreigt te gaan. Het lijkt onwaarschgnlgk dat Ro nald Reagan of Francois Mitter rand tgdens zgn verblgf in Can cun kennis zal maken met de el lende van het dagelgks bestaan in Puerto Juarez De weelderige hotelzone zal gedurende de top conferentie hermetisch van de rest van de omgeving zgn afge sloten. Desalniettemin valt het te hopen, dat de deelnemers aan dc Noord-Zuiddialoog rekening zul len houden met een historisch gegeven, waarvan Cancun eens tc meer het bewgs vormt: de glo rie van de rgken wordt geschre ven met het bloed van dc armen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 11