Argentinië, het
verwende
jongetje...
Krotbewoners
na deportatie in
Kaapstad terug RAMPSPOED
J0SQQ3B
Actiegroep eist ontsmetten van eiland
WOENSDAG 14 OKTOBER 1981
PAGINA 17
Door
Annemiek Ruygrok
"Mijn vriend, broer, hoeveel heb ik die nacht van je geleerd. Vol
gens mijn berekeningen moet het in april of mei 1977 zijn ge
weest. Ineens stak je je neus voor het kijkgat en wreef erover. Dat
was een liefkozing, nietwaar? Ja, een liefkozing. Je had al zoveel
ervaringsniveaus in onze gevangenis ingebracht en toch bleef je
volhouden dat alle menselijkheid zou terugkeren. Op dat ogen
blik riep je tederheid op, terwijl je je neus liefkoosde en mij aan
staarde. Je deed het een paar keer. Een liefkozing, daarna ie oog.
Weer een liefkozing en weer je oog. Misschien heb je gedacht dat
ik het niet begreep. Maar we begrepen elkaar van meet af aan. Ik
wist heel duidelijk dat je me vertelde dat er weer tederheid zou
komen".
"Wat heb ik die dag mijn vroüw vervloekt! Hoeveel keer heb ik
tegen mezelf gezegd dat ik die brief niet zou lezen en die snoepjes
niet zou opeten. Na zoveel krachtsinspanning om niet te herinne
ren, niet lief te hebben, niet te begeren, niet te denken, stort de
hele moeizame structuur van de blinde architect boven mijn
hoofd in. Ik begon al te horen bij de wereld om me heen, de wereld
waar ik echt bij hoor, de gevangeniswereld waarin mijn hart en
bloed zijn ondergebracht, die wereld die me al heeft opgenomen,
die hier werkelijkheid is, die overeenkomt met de opschriften op
de muur en met de geur uit de latrine. Dezelfde geur die van mijn
huid en kleren afkomt. Die wereld met die grijze tinten, die gelui
den van staal en geweld, die harde schreeuwerige of hysterische
stemmen. En in deze goed gepantserde, solide, onvervangbare
wereld zonder enig scheurtje is een brief met twee snoepjes bin
nengedrongen. Waarom heb je me dat aangedaan, Risha?"
Bovenstaande citaten
zijn uit het boek 'Ge
vangene zonder naam
zonder nummer' van de
Argentijn Jacobo Ti
merman. Het zijn getui
genissen van twee soor
ten gevoelens, waaraan
een gevangene kan
blootstaan. Het eerste
is een schreeuw om te
derheid, een gevoel
waaraan een gevange
ne in de concentratie
kampen van Argentinië
tussen alle martelses
sies door zo'n afschu
welijk grote behoefte
kan hebben.
Het andere is juist het tegen
deel daarvan: de gevangene
die tederheid heeft uitgeslo
ten en woedend wordt om die
inbreuk op zijn leefwereld,
waar tederheid niet meer
past.
Timerman was niet zomaar een
politieke gevangene in Ar
gentinië. Hij was hoofdredac
teur van de door hem zelfop
gerichte krant La Opinión.
Een blad dat zowel bij links
als rechts kritische kantteke
ningen plaatste. Daarbij is hij
ook jood, zionist zelfs.
In 1977 werd hij gearresteerd
en zonder vorm van proces
twee jaar lang vastgehouden,
gemarteld, vernederd en van
de meest elementaire mense
lijkheid uitgesloten. Na zijn
gevangenisperiode en een
jaar huisarrest kon hij Argen
tinië verlaten en woont hij nu
in Tel Aviv, waar hij zijn erva
ringen te boek stelde.
Timerman heeft geluk gehad.
Hij was bekend, in Argenti
nië zelf en in de internationa
le politiek. Zijn vrouw heeft
bij de toenmalige Ameri
kaanse president Carter ge
daan gekregen dat deze via
de commissie voor de men
senrechten een beroep op de
Argentijnse regering deed Ti-
Jacobo Timerman met zijn boek in het perscentrum Nieuwspoort
merman vrij te laten. Argenti
nië kon hem na verloop van
tijd niet langer vasthouden
zonder het prestige helemaal
te verliezen.
Timermans - zoals hij het zelf
noemt - journalistieke ver
slag van zijn persoonlijke be
levenissen maken bij het le
zen grote indruk. Niet alleen
omdat Timerman bepaalde li
teraire gaven niet kunnen
worden ontzegd, maar meer
nog door de strekking. Koel,
bijna onpersoonlijk geeft hij
zijn gevoelens weer. Analy
tisch beschrijft hij 'zijn ge
val': een kritisch journalist,
die eenmaal opgepakt, van
zijn folteraars steeds het ver
wijt krijgt jood te zijn. "Waar
om pikten ze van die arrogan
te journalist, die agressieve
aanklager van links en
rechts, zijn joodse aspect er
tussenuit als meest gevaarlij
ke, dat moest worden uitge
roeid?
In die wereld van politieke sa
menzweringen, ideologische
allianties, dialectische avon
turen, martelden ze de zionist
en kozen de 'joodse samen
zwering' als het meest gehate
onderwerp".
Timerman trekt de jodenver
volging van de Argentijnse
junta door naar die van de na
zi's, de Russische agitatie te
gen de joden en de vervol
ging van de joden door de
eeuwen heen. "In 1977 klonk
een echo van dezelfde ideolo
gie die Chmjelnitski (kozak-
kenhoofdman uit 1648 -red)
en de nazi's dreef, door in de
vragen die mijn verhoorders
in de clandestiene Argentijn
se legergevangenissen aan
mij stelden. En ook'in hun
martelmethoden. Maar ik
heb het overleefd om getui
genis af te leggen".
Tijdens een persconferentie,
ter gelegenheid van de publi-
katie van de Nederlandse
vertaling van zijn boek, zei
hij hierover: "Sjtsjaranski
(Russische dissident - red.)
wordt door Moskou beschul
digd van banden met de
Amerikaanse inlichtingen
dienst CIA en van zionistisch
kapitalisme. Ik werd door de
Argentijnse regering be
schuldigd van connecties
met de commissie voor men
senrechten van Jimmy Car
ter en van zionistisch r
Timermans verslag is meer dan
een verslag. Het is een koele
analyse van een systeem,
waarvan hij het slachtoffer
werd: het staatsterrorisme
van Argentinië. Daarin wijkt
het af van zoveel verslagen
uit gevangenissen van dit La-
tijnsamerikaanse land. Niet
dat die minder waard zijn,
maar Timerman bekijkt de
terreur vanuit een nieuwe in-
valshoek.Daardoor is zijn
"Gevangene zonder naam
zonder nummer" een opval
lend geslaagde poging om de
irrationele hysterie van de
Argentijnse leiders te door
gronden.
Het is een aanklacht tegen elke
vorm van fascisme of dat nu
door rechts of links wordt
uitgeoefend.
De twijfels en wanhoop tijdens
zijn gevangenisperiode wis
selt hij af met gedachten-
sprongen naar het verleden.
Zijn joodse opvoeding, zijn
eerste treden op het pad van
zionisme.
Om vervolgens het gevaar aan
te tonen van de zwijgzaam
heid van de Argentijnse jo
den. "De beste antisemiti
sche daad was diegenen tot
zwijgen te brengen die niet
bang waren hun mond open
te doen. Een zwijgend en
bang jodendom. Een joden
dom dat het wéér nodig heeft
gevonden zich zwijgend te
conformeren aan de realiteit.
Een grotere triomf voor het
Argentijnse antisemitisme
kan men niet vragen: een jo
dendom dat niet weet wat het
moet doen, niet weet wat het
te wachten staat, niet weet
hoeveel kracht het heeft, hoe
veel kracht de vijand heeft".
Die zwijgzaamheid van het jo
dendom komt terug op de
persconferentie en tijdens
het interview na afloop daar
van. "Zwijgzaamheid nè de
misdaad is nog erger dan de
misdaad zelf', is de mening
van Timerman. "Een holo
caust begint met zwijgen. En
ik denk dat de wereld een
nieuwe holocaust, ditmaal in
Argentinië, zal accepteren.
De wereld is bereid alles te
accepteren. Ik voorzie een
grote crisis. De situatie in Ar
gentinië is veranderd. Het
land is bankroet. Het land is,
op Cuba na, de belangrijkste
bondgenoot van de Sowjet-
Unie in Latijns-Amerika.
Moskou heeft in de commis
sie voor de mensenrechten
zijn veto uitgesproken over
een onderzoek naar de 26.000
vermisten. De regering-Rea-
gan is naïef zoals alle Ameri
kanen zijn en dom zoals alle
republikeinse Amerikanen
zijn. De VS willen alleen wa
pens sturen, maar die heeft
Argentinië niet nodig".
Hoe het zover met Argentinië
heeft kunnen komen? Het
land was, in tegenstelling tot
bijvoorbeeld Chili, schatrijk.
Het had genoeg te eten voor
iedereen, het kon voorzien in
zijn eigen olie-behoeften, het
had een rijkdom aan minera
len. Wat is daar allemaal mee
gebeurd?
Timerman: "Ik weet het niet. Ik
woon nu in Tel Aviv. En daar
heb je aan de huizen zulke
grote balkons. Leefruimten
meer. Ik zit vaak op mijn bal
kon en kijk uit over de Mid
dellandse Zee. Dan zit ik te
filosoferen hoe het kon ge
beuren en hoe er een oplos
sing kan komen. Als politiek
journalist kan ik een politie
ke verklaring en een politie
ke oplossing bedenken. In
theorie, maar de praktijk is
anders. Misschien is Argenti
nië gewoon een verwende
jongen die het allemaal be
dorven heeft. Maar een com
promis tussen de politieke
partijen zal ook geen oplos
sing brengen. Het land is nu
straat- en straatarm. Er Ujden
mensen honger. Er moet een
oplossing komen. President
Viola denkt dat ook. Maar
hoe? Ik geloof dat niemand
eruit komt".
Timerman wordt door sommi
ge conservatieve republikei
nen in de Verenigde Staten
niet serieus genomen. Zoals
mijnheer Lefevre, die zich dit
jaar heeft teruggetrokken als
hoofd van de afdeling men-
senrcchtenbeleid in de VS.
Lefevre stelde een afwijkend
beleid voor van dat van presi
dent Carter Zo wilde hij een
heftige bestrijding van de re
gimes in communistische
landen, en daarentegen een
'zachte diplomatie' ten aan
zien van rechtse r
Timerman: "Mijn boek bewast
dat een autoritair (rechts)
land dezelfde methoden han
teert als een totalitaire
(linkse) staat". Mensen in
kringen van Lefevre. zoals
VN-ambbasadeur Jean Kirk-
patnek, gingen ertoe over
een ware campagne tegen Ti
merman te ontketenen "Ik
zou de kampbeul Joseph
Mengele hebben helpen ont
snappen". Lefevre en Kirk-
patrick hebben Timerman na
het verschijnen van diens
boek uitgenodigd met hen te
komen praten. "Die man zegt
dat Abraham Lincoln een
linkse radicaal was. Moet ik
dan met hem gaan praten"?
De campagne ging zelfs zover
dat tijdens persconferenties
die Timerman in de VS gaf
naar aanleiding van de ver
schijning van zijn boek spe
ciaal 'journalisten' werden in
gehuurd die hem 'harde' vra
gen stelden om hem als leu
genaar te ontmaskeren. Hun
pogingen zijn met geslaagd.
Toch waren er stringente maat
regelen genomen voor de
persconferentie. Om dit soort
tonelen in Nederland te ver
mijden. Timerman heeft al
genoeg ellende achter de rug.
"Ik heb geen van mijn ang
sten verloren. Heeft iemand
ooit gekeken in de ogen van
een mens, die op de vloer van
een cel ligt en weet dat hij
gaat sterven, hoewel nie
mand hem dat heeft gezegd?
Hij weet dat hij gaat sterven,
maar klemt zich vast aan zijn
biologische wil tot leven als
laatste hoop, want niemand
heeft hem gezegd dat hu gee-
xecuteerd gaat worden. Ik
hob vad van die blikken in
mu gegrift. Elke keer als ik
woorden van hoop. van ver
trouwen in de definitive over
winning van de mens schryf
of uitspreek, word ik bang: ik
ben bang één van die blikken
kwut te raken, 's Nachts tel ik
ze na, roep ze op, zie ze weer
voor me. reinig en verhelder
ze. Ik geloof dat die blikken,
die ik heb opgenomen in de
clandestiene gevangenissen
van Argentinië en die ik stuk
voor stuk heb bewaard, het
zuiverste moment van myn
tragedie waren. Vandaag zun
ze hier bg mij. En al zou ik
het willen, ik zou ze niet met
u kunnen delen. Ik zou niet
weten hoe".
(Van onze correspondent Lia
van Bekhoven)
LONDEN - Een onderzoek
naar een kluit aarde afkom
stig van het Schotse eiland
Gruinard, bevat volgens het
Britse ministerie van defen
sie sporen van miltvuur. Le
den van een'actiegroep en
micro-biologen deponeerden
de besmette aarde in de
buurt van een chemische af
deling van het ministerie van
defensie als onderdeel van
een actie het onbewoonbare
eiland weer leefbaar te ma
ken. Het eiland is al 40 jaar
ontoegankelijk voor het pu
bliek. nadat de Britse over
heid er tijdens de Tweede
Wereldoorlog met biologi
sche wapens experimenteer
de. De regering zou destijds^
van plan geweest zijn om
Volgens schattingen van de mi
cro-biologen zal het eiland de
komende 200 tot 1000 jaar be
smet blijven. De actievoer
ders eisen een onderzoek
naar de miltvuursporen op
Gruinard die ze onder een an
derhalve meter betonlaag
willen begraven. Zc zeggen
150 kilo van de besmette aar
de van het eiland gestolen te
hebben en die komende 12
maanden ovér strategische
punten te zullen verdelen. In
de verklaring zeggen de ac
tievoerders met dit protest,
genaamd ..Donkere oogst" de
regering te zullen dwingen
„het eiland dat zc in 1941 van
ons afnam aan ons terug te
ADVERTENTIE
(Van onze correspondent Karl
Brever)
JOHANNESBURG - Een groot ge
deelte van de meer dan duizend
illegale krotbewoners, die eerder
uit Nyanga bij Kaapstad waren
gedeporteerd, zijn intussen weer
teruggekeerd. Zij werden onge
veer zes weken geleden door de
Zuidafrikaanse politie in een raz
zia gearresteerd en met autobus
sen naar „hun" thuisland Trans
kei getransporteerd. Daar leef
den de slachtoffers van de Zuid
afrikaanse apartheidspolitiek in
kerkzalen in Umtata, de hoofd
stad van de Transkei. Zij werden
verzorgd door katholieke en pro
testantse hulporganisaties.
De krotbewoners hebben geen
middelen van bestaan in Trans
kei en waren ilegaal met hun fa
milies naar de Kaapprovincie ge
trokken, waar zij in menson
waardige krotten in de nabijheid
van Kaapstad leefden. Verleden
maand begon de politie met con
troles en arrestaties en stuurde
de meeste van hen terug naar de
Transkei. In de visie van het
Apartheidsbewind leefden zij il
legaal in gebied dat „blank" is,
net als alle goede grond in Zuid-
Afrika.
De uit Zuid-Afrika „uitgewezen"
krotbewoners werden voor de
zwarte bestuurders van Transkei
een politiek probleem. Minister
president George Matanzima
protesteerde in Pretoria, maar
dat haalde weinig uit. Het argu
ment vffn premier Matanzima
was dat de illegale arbeiders on
rechtmatig over de grens werden
teruggestuurd. Toen drie weken
geleden Zuidafrikaanse ambte
naren in Umtata verschenen om
met de „illegalen" te spreken,
werden zij bijna door de opge
wonden menigte, waaronder tal
rijke vrouwen en kinderen, ge
lyncht.
De regering-Matanzima bereikte
tenslotte dat de Zuidafrikaanse
regering aan elke teruggestuurde
krotbewoner een bedrag van on
geveer 180 gulden als compensa
tie betaalde. Zij gebruikten dit
bedrag onmiddellijk weer om
naar de Kaapprovincie terug te
keren. Van de autoriteiten in de
Transkei kregen zij bovendien
een vel papier, waarop staat dat
zij de „plakkers" (illegale bewo
ners) van Nyanga zijn.
Een zegsman van het bisdom van
Umtata zei inmiddels dat alle
vluchtelingen de kerken in de
Transkei hebben verlaten om
naar de Kaapprovincie terug te
keren. „Maar ik vrees", aldus de
zegsman, die anoniem wilde blg-
ven, „dat dit niet de definitieve
oplossing van het probleem is.
Het zijn mensen, die niet weten
waarheen zij moeten gaan. Zij
hebben geen geld, geen eten en
geen baan. Zij kunnen ook in de
dorpen, waar zij vandaan komen,
nauwelijks leven...".
F-28 - de windhoos, de klap, het eerste vuur.
Sadat - de aanslag, de reacties, de begrafenis.
Met spoed brengt Nieuwe Revu het
laatste nieuws uit de rampweek. 16 Pagina's
exclusieve foto's van de ramp met de F-28
en de aanslag op Sadat.
En er is méér spectaculair nieuws.
The Dutch Connection. On-Hollandse
actualiteiten rond playboys, geheime agenten
en illegale handel in wapens en drugs.
Bovendien behandelt Nieuwe Revu alle
gangbare en minder gangbare vechtsporten.
Het is er de tijd voor...
Nieuwe Revu ontrafelt.
