Moebarak belooft lijn Sadat door te zetten Gejuich vijanden Sadat voorbarig VS waarschuwen Libië en SU Huis van afgevaardigden tegen verkoop Awacs "Overleg over prijzen of staking Weer twee dissidenten Labour naar sociaal democraten Egypte aanvaardt nieuwe leider in kalmte Bazargan verdedigt Iraans verzet Angola meldt nieuwe inval in Ziüd-Afrika 't ls weer tijd om bloembollen te planten. Maak er dit weekend een plant- feest van in uw tuin. DONDERDAG 8 OKTOBER 1981 BUITENLAND PAGINA 9 Solidariteit: 'Egypte met rust laten* GDANSK (DPA/AFP/UPI/ Reuter) - Het congres van het vrije Poolse vakver bond Solidariteit heeft de autoriteiten gisteren opge roepen tot overleg over mogelijke prijsverhogin gen van primaire artikelen en goederen. Ook nam het verbond een nieuw pro gramma aan, waarin het verklaart het openbare le ven ingrijpend te willen veranderen. De prijzen van de eerste levensbe hoeften dienen bevroren te blij ven, tot de regering en Solidari teit het eens zijn over een pro gramma om de crisis te boven te komen. Als de regering op deze oproep niet ingaat, zal de natio nale leiding van Solidariteit bin nen twee weken een waarschu wingsstaking in het hele land uit roepen. Die hoeft niet langer dan een kwartier te duren, om de eco nomie niet extra te schaden. Na maart is het niet meer voorgeko men, dat Solidariteit met een na tionale staking dreigde. Toen greep het vakverbond naar dit middel, nadat in Bvdgozsz drie activisten waren gemolesteerd. Het dreigement toont de verbit tering aan onder de congresgan gers over het besluit van de rege ring, de prijs van sigaretten en andere goederen - zonder over leg met Solidariteit zeer dras tisch te verhogen. Waarnemers op het congres ver klaarden, dat het programma, dat de afgevaardigden gisteren aannamen, meer wegheeft van een handvest voor de rechten van de mens dan van een opsom ming van beginselen van een vakbeweging. Het programma heeft tot doel, de Poolse staat en economie ingrij pend te wijzigen zonder te tor nen aan de bondgenootschappen waaraan het land gebonden is. Een nieuw element in het pro gramma is, dat Solidariteit de re gering ertoe oproept, een gerech telijke vervolging in te stellen te gen degenen die verantwoorde lijk zijn voor de onderdrukking van de onlusten die zich in 1956, 1970 en 1976 in het land hebben voorgedaan. Hetzelfde geldt voor de acties tegen studenten in 1968 en de incidenten in Bydgozsz, eerder dit jaar. Ook wil Solidari teit, dat zij gestraft worden, die Polen in de periode 1970-1980 hebben laten verworden tot een "economische rüine". Als de regering met voor het eind van het jaar strafvervolging in stelt, dan zal Solidariteit zelf een tribunaal opzetten, dat de schul digen moreel, maar niet straf rechtelijk moet veroordelen. De indiener van het voorstel verge leek het tribunaal met het Viet- nam-tribunaal, indertijd door de Britse filosoof Bertrand Russell opgericht om de wreedheden van de Amerikanen in Vietnam (moreel) te veroordelen. BRADFORD (Reuter) - De Britse Sociaal-Democratische Partij (SDP) heeft gisteren een nieuw succes behaald doordat twee le den van de Labourfractie in het Lagerhuis overstapten. Eén van hen is Thomas McNally, een voormalig adviseur van James Callaghan toen deze premier McNally en James Dunn werden met gejuich begroet toen zij op het podium verschenen op het jaarcongres van de SDP in Brad ford. In totaal beschikt de nieuwe partij nu over 21 zetels in het Lager huis. Twintig daarvan worden bezet door voormalige Labouraf- gevaardigden en de resterende door een overgelopen conserva tief. In de afgelopen drie dagen namen vier Labourafgevaardig- den een overstap. De zetelverdeling in het 635 zetels tellende Lagerhuis is nu: conser vatieven 333. Labour 247. so ciaal-democraten 21 en liberalen 11. Voorts zijn er twee zetels va- kant. terwijl de resterende zetels worden bezet door onafhankelij ke en andere afgevaardigden, on der wie de niet-meestcmmende voorzitter. (Van onze correspondent Henk Kolb) WASHINGTON - De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Alexander Haig heeft gisteren „buitenlandse machten" ge waarschuwd niet in de Egyptische politiek tussenbeide te komen, gedurende de perio de van onzekerheid na de moord op presi dent Sadat. Hij richtte zich daarbij niet al leen tot Libië, maar ook tot de Sowjet-Unie, in de eerste officiële reactie van de Ameri kaanse regering op de ingrijpende verande ring die de dood van Sadat in het politieke beeld van het Midden-Oosten teweeg kan brengen. Gegeven de onzekerheid over de koers die Egypte onder een nieuwe leider uiteindelijk zal kiezen, kan de Amerikaanse regering mo menteel weinig anders doen dan de huidige betrekkingen met gematigde Arabische lan den consolideren in de hoop na verloop van tijd daarop verder te kunnen bouwen. Haig zei: „Ik denk dat de Sowjet-Unie weet dat wij onze vriendschap met Egypte van vitaal belang achten voor onze belangen en ons in die zin zullen opstellen. Hoewel tot dusver niets wijst in de richting van buitenlandse orkestratie van de tragische gebeurtenissen, dragen naties die historische veranderingen bevorderen door geweld, bloedvergieten en terrorisme, bij aan een klimaat van toene mende internationale wetteloosheid". Bij herhaling onderstreepte Haig, tijdens een via radio en televisie uitgezonden persconfe rentie. dat verder moet worden gewerkt aan het vredesproces zoals dat in de akkoorden van Camp David is vastgelegd. Maar. hoewel het naar het inzicht van vele politieke waar nemers nu meer dan ooit nodig is een snelle weg te vinden om de Palestijnen bij het overleg te betrekken, handhaafde Haig het Reagan Om veiligheidsredenen zullen de Amerikaan se president Reagan en vice-president Geor ge Bush niet naar Egypte reizen voor de be grafenis van president Sadat. De Verenigde Staten sturen niettemin een omvangrijke de legatie. waarvan de drie ex-presidenten Car ter, Ford en Nixon deel zullen uitmaken. Minister van buitenlandse zaken Haig leidt formeel de afvaardiging, die verder zal be staan uit minister van defensie Weinberger, VN-ambassadrice Jeanne Kirkpatnck, Hen ry Kissinger, voormalig speciaal onderhan delaar voor het Midden-Oosten Sol Lino- witz, alsmede de Republikeinse en Demo- cratrische leiders van Senaat en Huis van Af gevaardigden. CAIRO (AFP/UPI) - De overgang van de macht van wij len president Sadat naar zijn opvolger Moebarak ver loopt soepel. Zij moet woensdag haar beslag krijgen in het als een formaliteit beschouwde referendum voor de aanwijzing van een president Taleb al regeringsleider en opperbevelhebber. noodtoestand voor een jaar goed. Moebarak zei. dat deze alleen maar zal worden gebruikt voor de bescherming van het volk en wat dit heeft bereikt en dat de wet terzake eenvoudigweg niet zal worden gebruikt als dat niet nodig is. Wel kondigde Moeba rak voor de tijd van de rouwpe- riode van veertig dagen na de dood van Sadat een verbod af op alle religieuze manifestaties bui ten moskeeën. Dit volgens waar nemers vooral met het oog op de viering van een moslemfeest. dat vandaag begint en vier dagen zal duren. Doch volgens hen tevens om orthodoxe moslems te ver staan te geven, dat hij geen "nieuw machtsvertoon" zal dul den, waarvan wijlen Sadat hen beschuldigde. Vorig jaar verza melden enige tienduizenden zo genaamde moslems-fundamen talisten zich bij dit feest op een plein tegenover het presidentiele paleis. Moebarak ontving de Westduitse minister van buitenlandse za ken, Genscher. en herhaalde bij die gelegenheid dat het beleid van Sadat zal worden voortge zet. Het vredesproces met Israel in bondgenootschap met de VS zal volledig worden voortgezet. Wij komen altijd ons woord na", zo zei hij. Moebarak zei ervan overtuigd te zijn, dat Israël dit ook zal doen en zich uiterlijk 25 april geheel uit de Sinai zal te rugtrekken. Moebarak verklaarde zich in een vraaggesprek volledig voorstan der van de levering van de Ame rikaanse radarvliegtuigen aan Saoedi-Arabië. "Saoedi-Arabië houdt de olieprijzen laag en heeft de Verenigde Staten 25 miljard dollar geleend tegén een rente van drie procent. Zou het dan niet de Awacs verdienen om zijn olievelden te beschermen, die van vitaal belang zijn voor Ame rika en West-Europa", zo zei hij. De nieuwe Egyptische leider, die gedurende zeker zeven jaar zorg vuldig werd opgeleid door zijn il lustere voorganger, zei dat hij dit punt vorige week in Washington ook had aangesneden met Ame rikaanse regeringsfunctionaris sen en leden van het congres. Het Egyptische parlement keurde gisteren de dinsdag kort na de moord op Sadat afgekondigde TEHERAN (Reuter/DPA) - In een opzienbarende rede heeft de Iraanse oud-premier Mehdi Ba zargan het gisteren opgenomen voor de Moedjahiedin-e-Chalq, de linkse 'Stryders van het Volk' die op grote schaal in Iran wor den terechtgesteld. Direct na Ba- zargans rede in het parlement drongen aanhangers van de or thodox-islamitische regering aan op zijn executie. Bazargan die de eerste premier was na het aan de macht komen van ajatollah Chomeini, veroor deelde de dagelijkse terechtstel lingen van linkse islamitische militanten. "De wraakoefenin gen van deze regering zullen het land tot een oceaan van bloed maken", aldus de oud-premier. Volgens hem gaat het niet om Amerikaanse agenten, maar om mensen die strijden voor een be ter leven van de massa. Overi gens vond Bazargan datfcbeide partijen verantwoordelijk zijn voor het bloedvergieten. Deze uitlatingen van Bazargan. die zoals bij vergaderingen van het parlement gebruikelijk, recht streeks per radio werden uitge zonden, veroorzaakten heftige reacties onder de volksvertegen woordigers van wie er verschei- denen de zaal verlieten. Na Ba- zargans rede schorste voorzitter Rafsandjani de bijeenkomst. Politieke waarnemers noemden het optreden van de oud-premier een sensatie. Bazargan, een voor malig aanhanger van ex-presi- dent Bani-Sadr, had sinds de af zetting van dit staatshoofd niets van zich laten horen. Aanleiding tot zijn rede zou de te rechtstelling zijn geweest van de zonen van het parlementslid Ali Golzadeh. Kort na de bezetting van de Ameri kaanse ambassade in Teheran op 4 november 1979 moesten Bazar gan en zijn gematigde regering het veld ruimen voor de Islamiti sche Republikeinse Partij die sindsdien in Iran aan de macht Stabiel "De situatie in Egypte is stabiel", zo zei Moebarak in het vraagge sprek. Met het beleid van Sadat neemt hij echter ook diens vijan den over. In het binnenland dreigt daarbij het grootste gevaar juist van de zich steeds meer roe rende moslem-fundamentalis ten, tegen wie Sadat vorige maand optrad met zuiveringsac ties. In het buitenland erft Moebarak als vijanden behalve de meest Arabische landen, de Palestijnse bevrijdingsorganisatie (PLO) en vooral Libië. Dit bedreigt thans, naar Egypte al in het weekeinde zei. het buurland en naaste bond genoot Soedan. De regeerstijl van Moebarak zal volgens waarnemers zeker in het begin totaal anders zijn dan die van Sadat, die autocratisch te werk ging en zelf de belangrijke beslissingen nam. Hij is goed in gevoerd in de politiek en ver trouwt sterk op eigen oordeel, doch zal naar diplomaten menen zeker voor de eerste tijd willen regeren in nauw overleg met de ministers en eenheid in het kabi net willen hebben, maar dit zou kunnen veranderen als hij een maal president is. Tijdens de mis ter herdenking van de Egyptische president Anwar Sa dat wordt het Ronald Reagan even teveel. Naast Reagan zijn echtgenote Nancy en minister Haig van buitenlandse zaken. LISSABON (Reuter) - Zuidafri- kaanse troepen zijn in Angola een nieuw offensief begonnen om drie plaatsen nabij de grens met Namibië te heroveren die zij vorige maand hadden ontruimd. Dit heeft het Angolese ministerie van defensie gisteren bekendge maakt. Volgens het communiqué hebben de Zuidafrikanen eind septem ber een nieuwe actie ingezet te gen Mongua en Xangongo in de provincie Kunene. Voorts wer den op de basis Enana in Nami bië Zuidafrikaanse militairen en tegen de Angolese regering age rende guerrillastrijders samen getrokken voor een grootscheep se aanval op n'Giva, de hoofd plaats van genoemde provincie. Afgelopen maandag ontkende Zuid-Afrika dat zijn troepen nog delen van Zuid-Angola bezet zouden houden. De Angolese re gering heeft echter steeds staan de gehouden dat de Zuidafri- Minder Franse kerncentrales PARIJS (AFP/DPA) - In Frank rijk zullen in 1982-83 zes en geen negen nieuwe kerncentrales worden gebouwd, zoals de vori ge regering wilde. Daartoe heeft de Franse nationale vergadering vanochtend besloten met een grote meerderheid van 331 tegen 67 stemmen. Over het energie plan van de nieuwe socialisti sche regering van Francois Mit terrand Was twee dagen gedebat teerd. SPD weert journalisten van Springer BONN fDP A- Enkele honderden politici en vakbondsmensen in de Bondsrepubliek zullen niet meer samenwerken met kranten en tijdschriften die tot het Springer concern behoren. Het appel "Politiker arbeiten nicht fiir Springer-zeitungen" is onder meer gefundeerd met het argu ment. dat de publikaties van Springer de lezer niet informe ren. Zij hebben "manipulatie ten gunste van conservatieve en reactionaire belangen" ten doel. Het zijn vooral politici van de so ciaal-democratische SPD. onder wie 42 afgevaardigden in de Bondsdag, die het appel onder schrijven. kaanse troepen cue op 23 augus tus een grootscheepse operatie in Angola begonnen om bases van de Namibische verzetsbewe ging SWAPO te vernietigen, zich niet geheel uit Kunene hebben teruggetrokken, al ontruimden zij midden september de plaat sen n'Giva, Xangongo en Mon gua. Een woordvoerder van het Zuid afrikaanse ministerie van defen sie bestempelde het bericht uit Luanda als "absoluut onwaar" Hij verwees naar een eerdere ver klaring van Zuidafrikaanse zijde dat Zuid-Afrika op 4 september de actie tegen steunpunten van de SWAPO in Angola had afge sloten na terugtrekking van al zijn troepen. De Europese Commissie (het "da gelijks bestuur" van de EGheeft in Brussel besloten dat aan An gola een noodhulp ter waarde van ruim een miljoen gulden zal worden verstrekt. Het geld zal ten goede komen aan de bevol king van de provincies Cunene en Huila, die hun woningen en landerijen hebben moeten verla ten. Deze financiële hulp zal via de samenwerkende Nederlandse organisaties Cebemo, Memisa, Mensen in Nood en via andere internationale organisaties wor den verdeeld. Bomaanslagen Italië m ROME (UPI/DPA) - In het Israeli- sche verkeersbureau in het cen trum van Rome en op het sta tionsplein van de voorstad Os- tia, waar 's avonds honderden joden bijeen komen, zijn giste ren bommen ontploft. Dit heeft de Romeinse politie meege deeld. Bij de explosie in het Israëlische verkeersbureau raakte eén per soon licht gewond. Op het sta tionsplein in Ostia vielen vijf gewonden. De schok die in het Westen door de dood van Sadat werd veroorzaakt, staat in scherp contrast met de grote tevre denheid zoals die zich in de meeste Arabische hoofdste den manifesteert: in Beiroet vieren moslim-linkse milities en Palestijnse guerrilla's al twee dagen feest door voort durend in de lucht te schie ten. staven dynamiet op straat te laten ontploffen en door marsen te organiseren waarin het portret van Sadats voorganger Nasser wordt meegevoerd. De Palestijnen zijn ronduit uitgelaten over de dood van Sadat. Farouk Khadoumi. de PLO-mi- nister van buitenlandse za ken, beschouwt het als „het beste nieuws dat de Arabi sche wereld de laatste jaren heeft ontvangen". Gejubeld wordt ook in Damascus. Bag dad en Tripoli: kolonel Gad- haffi heeft, niet erg realis tisch. het Libische leger „ter beschikking van de Egypti sche oppositie gesteld, ten einde nu de macht te grij pen". De Libanese pers, waarin de verscheidenheid van bijna de hele Arabische wereld rede lijk tot uitdrukking komt. staat bol van commentaren naar aanleiding van de moord op Sadat. „De verra der Sadat is geëxecuteerd", jubelen de linkse bladen As Safir, Ash Sharq en An Nida. De gezeghebbende onafhan kelijke krant An Nahar meent dat de moord op Sadat onvermijdelijk was. Het fa- langistische (christelijke) ra diostation voorspelt dat de dood van Sadat de ïnter-Ara- bische tegenstellingen zal vergroten. Het Syrische regeringsblad Tichrin gelooft dat de val van Sadat het einde betekent van de Camp David-akkoorden. Ook de Algerijnse, Iraakse en Libische pers toont zich zeer ingenomen met de dood van Sadat. Opvallend daarente gen is dat de Saoedi-Arabi- sche media de dood van Sa dat melden zonder enig com mentaar. Op officieel niveau hebben in heel de Arabische wereld alleen Soedan. Oman en Marokko hun leedwezen geuit over het verdwijnen van Sadat. In de overige gematigde Arabi sche landen zijn er nauwe lijks reacties alleen voor de Jordaanse minister van infor matie. Abu Audeh, bewijst de moord op Sadat, door Egypti sche militairen gepleegd, dat iedere poging om de crisis in het Midden-Oosten op te los sen zonder de Palestijnen (wat Sadat volgens zijn kritici in feite probeerde) zal uitlo pen op binnenlandse opposi tie „tot de dood erop volgt". De Libanese premier Wazzan ten slotte meent dat Sadat ten onder is gegaan aan zijn eigen Camp David-akkoor- den, die de Arabische wereld hopeloos verdeeld hebben en Egypte geïsoleerd. In politie ke zin is deze observatie juist: Sadat had vele tegenstan ders. zowel in Egypte als daarbuiten, die in hun oppo sitie één ding gemeen had den: verzet legen Sadats vre despolitiek met Israël, die ten koste ging van wezenlijke Arabische. Palestijnse en tot op zekere hoogte islamitische belangen. De eugde over Sadats dood in het radicale Arabische kamp is oprecht Camp Da vid heeft veel ellende veroor zaakt voor landen zoals Liba non. Syrië en vooral voor de Palestijnen Juist door Camp David kon Israel zijn gang gaan in de bezette gebieden, in Libanon, maar ook tegen Irak. Over de precieze identiteit van Sadats moordenaars wordt zwaar gespeculeerd. Libische betrokkenheid, hoe voor de hand liggend ook. is niet be wezen. Vooralsnog gaat men ervan uit - ondanks de vele Egyptische oppositiegroepen opererend vanuit het buiten land die direct of indirect de „eer" opeisen Sadat te heb ben vermoord - dat moslim fundamentalistische oprgani- saties in Egypte zelf het leger geinfiltreerd hebben en de aanslag op Sadat pleegden. Nog geen maand geleden liet Sadat 1600 politieke en reli gieuze opponenten, waaron der veel leden van moslim- rechts. in de boeien slaan, en dat heelt veel kwaad bloed gezet Volgens de Egyptische regering is deze zienswijze juist, hoewel er volgens Cairo sprake was van een losstaand groepje fundamentalistische soldaten Toch is het met deze oppositie dat Moebarak - niemand twij felt eraan dat hij Egypte s nieuwe president zal worden - in de eerste plaats gecon fronteerd zal worden Mos lim-rechts lykt veel beter georganiseerd te zijn in Egypte, en zelfs kleine maar levensgevaarlijke - Sadat heeft het ervaren - steun te hebben in het leger Boven dien zal Moebarak te doen krijgen met de buitenlandse oppositie de Libiérs. Syriërs en de Palestijnen, alle Ara bieren (en dat zyn er nogal wat) die fel gekant zijn tegen het principe van vrede met Israel met Amerikaanse ze gen. Per saldo zijn niet minder dan 18 van de 22 leden van de Arabische Liga tegen de Camp David-akkoorden De secretaris-generaal van deze liga, Clibi. heeft weliswaar naar aanleiding van de dood van Sadat de wens uitgespro ken dat „Egypte nu zal terug keren binnen de Arabische moederschoot", maar ieder een in de Arabische wereld beseft dat dit „wishful thin king" is. meer een wens droom dan realiteit Het is uitgesloten en dat heeft Moebarak al heel duidelijk gemaakt dat Egypte de Camp David-akkoorden zal herroepen. Het gejuich in de straten van Beiroet. Damascus. Bagdad, Tripoli en Algiers is dus te vroeg: de Egyptische buiten landse politiek zal - indien Moebarak zyn positie snel weet te consolideren - op kor te termijn, in ieder geval tot april 1982. niet veranderen. Daarna is er wat meer speel ruimte en mag een voorzich tige toenadering tuSsen Moe barak - een rustig man. uitste kend op zyn taak voorbereid en veel minder „politiek be last" dan zyn illustere voor ganger Sadat en het gema tigde Arabische kamp niet worden uitfetlotflD RIENKO WILTON ADVERTENTIE (Van onze correspondent Henk Kolb) WASHINGTON - President Reagan van de Verenigde Staten heeft de eerste parle mentaire schermutseling over de ver koop van AWACS-radarvliegtuigen aan Saoedi-Arabie woensdag verloren. De commissie voor buitenlandse zaken van het Huis van Afgevaardigden stemde de verkoop af met 28 tegen 8 stemmen, na een uitstel van 24 uur in verband met de moord op de Egyptische president Sadat Dit resultaat wijst erop dat met Sadats dood en de instabiliteit die daaruit wat het Midden-Oosten betreft voortvloeit, de kansen voor de levering van kostbare militaire technologie aan de Saoedi's niet hebben vergroot. Reagan wil de vliegtuigen leveren om de strategisch vitale Saoedische olievelden te beschermen. Zyn plan is op grote op positie gestuit, niet alleen vanwege de vrees dat by een eventuele omwenteling in Saoedi-Arabie militaire geheimen van de VS in verkeerde handen zouden val len. doch ook omdat Israël zyn veiligheid bedreigd acht als de Saoedische lucht macht zo ingrijpend wordt versterkt als Reagan voor ogen heeft. Voor Reagan is met het doorgaan van zyn plannen een groot stuk politiek prestige gemoeid, op een ogenblik dat hy zich juist tegenover de Saoedi's als een be trouwbaar bondgenoot met gezag in ei gen land moet kunnen doen kennen. Mi nister van buitenlandse zaken Haig be klemtoonde gisteren tijdens een perscon ferentie dat een uitstel van het debat in de Senaat de Saoedi's een teken van wan kelmoedigheid zou geven. In de Sbnaat hebben de Republikeinen de meerderheid, in het Huis zyn de Demo craten oppermachtig. Reagans eerste ne derlaag daar komt dan ook niet als een verrassing Wat Reagan met zorg vervult, is dat de ontwikkelingen in Egypte niet in zyn voordeel werken Hy heeft de Re publikeinse senatoren naar het Witte Huis genood om hen over te halen zyn plan te steunen, want beide huizen van de volksvertegenwoordiging moeten te- BWMtanuncn '»m dt vvkoop ongedaan te maken Twee hunner hebben gezegd hun tegenstand in het licht van de nieuwe omstandigheden te zullen laten varen, maar nog steeds zyn er meer stemmen tegen dan voor.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 9