uit"
"Als iedereen zich in;
kan honger de wereld
Communist toch in vertrouwensfunctie bij PTT
De Nederlandse Hongerstichting
Vrouw mag haar
aanrander niet
neerschieten
Brief hongerstichting aan regering en Eerste en Tweede Kamer
Door Mr. Roel Schut
Na drie jaar strijd:
DONDERDAG 8 OKTOBER 1981
PAGINA 11
Bij de invoering van het luxe
btw-tarief zou een deel van
de meeropbrengst recht
streeks gekoppeld kunnen
worden aan de bestrijding
van de honger in de wereld.
Deze suggestie heeft de Hon
gerstichting gedaan aan de
regering en aan de fracties
in de Eerste en Tweede Ka
mer. Verder heeft de Hon
gerstichting gevraagd om
ondersteuning van een reso-
Door
Ametoes Timmerije
Sinds een jaar kent Nederland een
stichting, die in haar beleid af
wijkt van de min of meer gebrui
kelijke hulpverleningsvormen:
De Hongerstichting. Wat is er nu
zo anders?
"Het verschil tussen de Honger
stichting en andere organisaties
die zich voor de honger in de 3e
Wereld inzetten", zegt Jan de
Lange, voorzitter van de Honger
stichting, "is dat organisaties
voor voedselhulp een directe
vorm van hulpverlening kennen.
De Hongerstichting probeert het
hongerprobleem bij de mensen
te laten leven. Zij gaan ervan uit,
dat honger een oplosbaar pro
bleem is. En omdat het een we
reldwijd probleem is, moet ieder
een zich ervan bewust worden,
dat honger uitgebannen moet en
kan worden", aldus De Lange
De Hongerstichting ziet haar acti
viteiten gesteund door de hon
gerstaking van een Italiaans par
lementslid en tevens lid van het
Europese Parlement, Marco Pan-
nella. Pannella begon zijn actie
enige weken geleden uit protest
tegen de honger in de wereld. Hij
is van plan de hongerstaking vol
te houden tot er afdoende maat
regelen zijn genomen om ten
minste vier miljoen mensen ge
durende één jaar lang genoeg
voedsel te geven om in leven te
blijven.
Op een persconferentie in Den
Haag verklaarde Pannella niet te
zullen hongerstaken tot de dood
er op volgt. Hij laat zich door zijn
medische begeleiders voorzien
van zouten, mineralen en vitami
nen. Pannella legde uit, dat het
weinig zin heeft om tegen de
dood van miljoenen te proteste
ren door zelf dood te gaan.
lutie van de Belgische Se
naat, waarin het bijeenroe
pen van de Veiligheidsraad
wordt bepleit, aangezien het
voortduren van de honger
een regelrechte bedreiging
is van de wereldvrede.
Tenzij er acute maatregelen
worden genomen, vreest de
Hongerstichting, dat er voor
het jaar 2000 één miljard
mensen gestorven is van
honger en ondervoeding.
Behalve het Italiaanse parlements
lid zijn er nog meer mensen die
zich inzetten voor het hongerpro
bleem. Zo heeft een aantal No
belprijswinaars, waaronder onze
landgenoten Jan en Nico Tinber
gen, een manifest opgesteld ter
bestrijding van de honger in de
wereld. Dit manifest is mede on
dertekend door om de andere de
dinsdag vermoorde president
Sadat van Egypte en Simone
Veil, voorzitter van de Europese
Parlement.
Amerikaans voorbeeld
In navolging van het Amerikaanse
"Hungerproject" hebben Jan de
Lange en Wim Slooten de Hon
gerstichting in het leven geroe
pen met als doel de "de publieke
opinie over honger op wereld
schaal te mobiliseren". De stich
ting kent geen leden, maar draait
geheel op donaties van sympa
thisanten.
"Sinds in 1977 in de Verenigde Sta
ten het Hungerproject van start
is gegaan, hebben zo'n anderhalf
miljoen mensen zich achter dit
'hongerplan' geschaard. Het doel
van de Nederlandse Honger
stichting komt in grote lijnen
overeen met het Hungerproject",
zegt De Lange. "We hebben ver
schillende van hun ideeën over
genomen en er zijn over en weer
contacten, maar de Hongerstich
ting is een zelfstandige organisa
tie. De stichting staat los van el
ke politieke- of religieuse partij,
onafhankelijk van elke denkrich
ting", aldus Jan de Lange.
Tijdens de komende Noord-Zuid-
dialoog in Mexico zal er weder
om naar oplossingen gezocht
worden om de honger in de we
reld te bestrijden. De Lange is
vrij optimistisch over deze ko
mende top-conferentie. "Het ligt
niet in de lijn van de Honger
stichting om met concrete plan
nen voor de oplossing van het
probleem te komen. Bovendien
zijn wij niet voldoende op de
'De bereidheid om mee te
werken aan structurele ver
anderingen mag geen alibi
zijn om dadenloos toe te zien
bij de weerzinwekkende
slachting die dagelijks
plaatsvindt. Het redden van
levens in het jaar 2000 is op
dit moment een papieren be
zigheid. Nu, op ditzelfde
ogenblik creperen honderd
duizenden mannen, vrou
wen en kinderen door ge-
hoogte van de 3e Wereld-proble
matiek om te kunnen vertellen
hoe het dan wel zou moeten. Wij
zien ons gesteund door het in
1979 verschenen rapport van de
Commissie-Brandt, waarin poli
tici van velerlei signatuur heb
ben ondergeschreven, dat de
kloof tussen arm en rijk in de we
reld dient te worden overbrugd.
De commissie stelt in haar rap
port, dat wanneer de rijke landen
niets doen aan het hongerpro
bleem, de honger ook hier zijn
intrede zal doen. De commissie-
Brandt zegt, dat daarom het hon
gerprobleem een zaak is van ons
allemaal", zegt Jan de Lange.
brek aan voedsel, dat elders
in de wereld in overdaad
aanwezig is. Iedere twee se
conden sterft ergens een
kind van de honger. Tegelij
kertijd verspilt de wereld in
wederzijds wantrouwen en
blinde zelfzucht, astronomi
sche bedragen aan wapens
een luxe uitgaven", aldus de
Hongerstichting.
De nationale economische
problemen mogen niet ge-
Bewustwording
"Het is daarom, dat de Honger
stichting er van uit gaat dat er
iets gedaan moet worden aan de
bewustwording van de mensen.
Je kunt het vergelijken met het
verschil in belangstelling voor
een belangrijke voetbalwedstrijd
en de Noord-Zuiddialoog in Me
xico. De kranten zullen bol staan
van de verslagen over een voet
balwedstrijd. Radio- en televisie
ploegen worden uitgezonden om
ter plaatse te zijn. De in verhou
ding natuurlijk veel belangrijker
Noord-Zuidtop wordt met een
berichtje afgedaan. Wanneer nu
bruikt worden als voor
wendsel om genoegen te ne
men met de huidige Neder
landse inspanningen op het
gebied van ontwikkelings
samenwerking.
'Die problemen zinken im
mers in het niet bij de holo
caust, die zich nu voor onze
ogen afspeelt en waarvan
niemand kan zeggen het niet
geweten te hebben".
de mensen zich bewust worden
van het feit, dat iedereen in deze
wereld te eten moet hebben, en
dat het ook mogelijk is iedereen
van voedsel te voorzien als er
maar een gelijke verdeling is,
dan zal de publieke opninie zich
wijzigingen en de media zullen
zich daaraan aanpassen.
Het gaat de Hongerstichting dus
vóór alles om de persoonlijke be
trokkenheid van onze sympathi
santen. Doot het ontplooien van
eigen activiteiten zal het begrip
honger meer aan de opppevlakte
komen en steeds meer onder de
mensen gaan leven", zegt Jan de
Lange.
Dagelijks sterven er 100.000 mensen aan de gevolgen van
voedseltekort. Deze cijfers zullen voor niemand nieuw
zijn. Via de media worden we er vrijwel dagelijks op ge
wezen. Talloze hulpverleningsinstanties beijveren zich
voor dat deel van de wereldbevolking, wat de eerste le
vensbehoefte, voedsel, moet ontberen.
Hoe ver mag iemand gaan om zich te verdedigen tegen aanvallers''
Deze vraag is opnieuw actueel geworden na de schietpartij in de
Amsterdamse Bijlmer, waar vorige week een vrouw één overval
ler doodschoot en een andere levensgevaarlijk verwondde
Zuiver emotioneel gezien, zullen veel mensen de neiging hebben
begrip te tonen voor de vrouw, die midden in de nacht door twee
straatrovers bedreigd werd. Juridisch gezien is een dergelijk be
grip niet zo snel aanwezig.
In een rechtsstaat is eigenrichting, dat wil zeggen het voor eigen
rechter spelen, terecht verboden Zo staan er in ons Wetboek
van Strafrecht onder meer regels die het doden van medemen
sen verbieden. Daarop is straf gesteld, zodat de overheid de kans
heeft om tegen begaan onrecht op te treden.
Uiteraard heeft ook de wetgever voorzien dat er situaties kunnen
zijn waarin iemand de regels overtreedt om het vege lijf te red
den. Artikel 41 van het Wetboek van Strafrecht duidt dit soort
situaties aan als 'noodweer' en 'noodweer-exces'.
Om met het eerste begrip, noodweer, te beginnen, daaraan heeft
ons Wetboek van Strafrecht duidelijke eisen gesteld Er moet.
zoals dat heet. sprake zijn van een onmiddellijke wederrechtelij
ke aanranding van iemands persoon of goed Om in gewoon
Nederlands te zeggen je moet aangevallen worden en daartegen
mag je je verdedigen. Uit de arresten van de Hoge Raad over het
begrip 'noodweer' blijkt duidelijk dat 'bedreiging' alleen niet
voldoende is. Als je buurman met een moker in de hand op je
toekomt is deze dreiging alleen niet voldoende om de klap die je
hem met een bijl geeft te rechtvaardigen
Als de feiten kloppen zoals die tot nu toe naar voren zijn gekomen
in de zaak van de schietende vrouw in de Bijlmer, mag er ge
sproken worden van een daadwerkelijke bedreiging De vrouw
zou van achter zijn beetgegrepen en met een mes zijn bedreigd
en zou daarop een pistool hebben getrokken, dat ze overigens
zonder vergunning bij zich droeg.
Ook al kan de feitelijke situatie onder het begrip 'noodweer' ge
bracht worden, dan hoeft het beroep daarop nog niet ingewilligd
te worden. Er moet namelijk ook een zekere evenredigheid zijn
tussen de 'aanranding' en het daartegen gebruikte middel Ge
zien het feit dat de vrouw na een waarschuwingsschot gericht
geschoten schijnt te hebben, lijkt die evenredigheid hier zoek.
Om aan bestraffing te ontkomen, zou dan nog wel een beroep
gedaan kunnen worden op het zogenaamde 'noodweer-exces'
zoals dat in de wet staat. Aangetoond moet dan worden dat de
vrouw in de opwinding die de overval bij haar veroorzaakt heeft,
in 'een hevige gemoedsbeweging' is geraakt Daarbij zal van de
kant van de verdediging ongetwijfeld aangevoerd worden dat de
vrouw al een keer was overvallen en dat in hetzelfde fiatgebouw
al zeker zeven andere vrouwen slachtoffer van een overval wa
ren geworden. De schrik en de angst zou dan de rechtvaardiging
zijn voor het straffeloos blijven van de dader
Mocht de rechter het beroep op zowel noodweer als noodweer
exces afwijzen, dan zyn de jundische mogelijkheden om 'be
grip' te tonen voor de daad nog niet uitgeput De rechter kan
namelijk ook bij het bepalen van de strafmaat de omstandighe
den waaronder de doodslag heeft plaatsgevonden laten meewe
gen. Hij zou kunnen volstaan met een betrekkelijk lage straf.
In West-Duitsland deed zich onlangs een soortgelijk geval voor
waarbij de vraag gesteld werd hoe ver eigenrichting mag gaan
Daar ging het om iemand die de moordenaar van haar kind in de
rechtszaal doodschoot In dat geval kwam de Duitse rechter tot
de conclusie dat de dader wel schuld trof, maar op begrip kon
rekenen De betrokken vrouw werd veroordeeld tot zes maan
den gevangenisstraf. Ze kon meteen na de uitspraak trouwens
de gevangenis verlaten, omdat de straf gelijk was aan het voorar
rest.
Of dit in de Amsterdamse zaak ook zal gebeuren, is moeilijk te
voorspellen. Allereerst speelt er de kwestie van verboden wa
penbezit. waar ongetwijfeld een straf voor opgelegd zal worden.
Daarnaast speelt ongetwijfeld mee dat het voor eigen rechter
spelen moeilijk met straffeloosheid beloond kan worden Want
dat gevaar zit erin als mensen zich gaan bewapenen om zich
tegen overvallen te verdedigen. Dan loopje het risico datje zon
wapen in alle opwinding rond een overval met dodelijk gevolg
gebruikt. Dat gevaar heb je dan eigenlijk tevoren op de koop toe
genomen.
Natuurlijk zyn er redenen genoeg te vindon waarom mensen zich
gaan bewapenen. Enquêtes onder slachtoffers van misdrijven
hebben te zien gegeven dat met name gewapende overvallen de
laatste jaren sterk zijn toegenomen. Maar of een. al dan niet
illegaal, wapenbezit daar een goed antwoord op is, valt zeer te
betwijfelen.
DELFT - Zijn familie waar
schuwde Peter Reek vier
jaar geleden: „Weet waar
je aan begint. Het lidmaat
schap van de CPN kan je
je carrière kosten. Is het je
dat waard?" De nu 35-jari-
ge elektrotechnisch inge
nieur uit Delft is er achter
gekomen wat het bete
kent communist te zijn.
Door
Weert Schenk
In november 1978 solliciteerde Pe
ter Reek bij de PTT naar een
functie op de afdeling kwaliteits
bewaking telefoonkabels. Het
betrof één van de 30.000 vertrou
wensfuncties die de PTT in huis
heeft. In dit geval was het wel
zeer vertrouwelijk omdat de af
deling toegang heeft tot het ka
beinet van de NAVO.
Reek ontving een aanstellings-
brief. Hij kreeg de baan. zij het
onder het formele voorbehoud
dat het veiligheidsonderzoek
geen problemen zou opleveren.
Lange tijd hoorde de Delftenaar
niets. Toen kwam er een tele
foontje: ..Zeg je oude baan nog
niet op. Het zit niet goed". Maar
wat er mis was, wilde de PTT
niet zeggen.
Drie jaar lang is er vervolgens tot
op het hoogste politieke niveau
gevochten over de vraag of een
actieve CPN'er werkzaam mag
zijn in een vertrouwensfunctie
bij de PTT. Een grote meerder
heid van de Tweede Kamer on
dersteunde vorig jaar februari de
motie-Roethof, waarin de weige
ring van de PTT om Reek in
dienst te nemen wordt veroor
deeld. Desondanks bleef de PTT-
directie zich verzetten.
Eind vorige week hakte de nieuwe
minister van verkeer en water
staat, de D'66'er Henk Zeeval-
king. de knoop door: Reek mag
een keuze doen uit enkele vacan
te vertrouwensfuncties. Volgen
de week gaat de CPN'er daarover
praten. Het doet hem weinig dat
de vacature waarnaar hij in '78
solliciteerde al is vervuld. Hij
denkt het op een andere plek in
zijn vakgebied, de informatie-
transmissie, ook goed naar zijn
zin te kunnen hebben.
Peter Reek is erg blij met de beslis
sing van Zeevalkmg. Hij noemt
het een doorbraak voor de CPN
„Het is de erkenning dat de CPN
een gewone politieke partu is. De
Koude Oorlog, toen de commu-
nistenhaat een hoogtepunt be
reikte, lijkt helemaal voorbij".
Reek is dan ook niet bang dat hem
het werken in zijn nieuwe func
tie onmogelijk wordt gemaakt,
bijvoorbeeld door zijn nieuwe
collega's. „Mijn indruk is dat de
meeste mensen meer naar de
kwaliteit van de persoon kijken
dan naar het lidmaatschap van
de CPN". Een van de weinigen
die hierover een afwijkende me
ning met zich meedraagt, was di
recteur-generaal Ph. Leenman,
zegt Reek. De topman toonde
zich sterk gekant tegen commu
nisten in vertrouwensfuncties en
heeft steeds vastgehouden aan
het voeren van een zelfstandig
personeelsbeleid. De vorige mi
nister van verkeer en waterstaat,
de VVD'er Tuynman. heeft daar
aan niet willen tornen, ondanks
de aangenomen motie in de
Tweede Kamer en de adviezen
van een commissie voor antece
denten- en veiligheidsonderzoe
ken.
Reek zegt evenwel dat hij niet het
eerste CPN-lid is dat een vertrou
wensfunctie bij de PTT krijgt. Er
zijn er al meerderen. Over hen
zijn geen moeilijkheden geweest,
omdat de personeelsafdeling in
een bepaald district er geen punt
van maakte. De ene personeels
chef laat zich wel iets aan een
veiligheidsonderzoek gelegen
van de CPN minder belangrijk
en krijgt je persoonlijke visie
juist meer gewicht Ik denk dat
ik door de toestanden rond die
sollicitatie minder fanatiek
CPN'er ben geworden, minder
dogmatisch. Ik ben het betrekke
liggen; de andere doet er niets
mee. Ze vullen het beleid geheel
naar eigen inzicht in.
Dat betekent niet dat sommige
personeelsfunctionarissen kun
nen vasthouden aan een anti-
CPN-beleid, gelooft Reek. Ze
zouden een afwijzing van een
communist wellicht kunnen ver
klaren met het argument dat an
dere sollicitanten beter waren.
Reek: „Dat kan waar zijn. Maar
ze moeten wel erg uitkijken. Eén
foutje, en ze krijgen een hoop ge
donder". Bij Reek zelf is ook zo'n
foutje gemaakt. „Vreemd genoeg
hebben ze bij mij vergeten om in
een eerder stadium een veilig
heidsonderzoek te doen. Die fout
hebben ze willen herstellen en
daarmee zijn ze het schip inge
gaan".
De aifaire, die nu ten einde lijkt,
heeft op zijn persoonlijk leven
ook invloed gehad. Niet alleen
op de huiselijke omstandighe
den. maar ook op zijn levensvi
sie. Niet dat Reek van zijn geloof
is gestapt, maar Reek bekijkt het
lidmaatschap van de CPN toch
met andere ogen. Hij is gaan na
denken over wat het lidmaat
schap hem waard is.
„Mijn overtuiging ligt weliswaar
dichtbij die van de CPN. maar
komt toch niet geheel overeen
met het partijprogramma Voor
mu geldt met dat ik lid ben ge-
Peter Reek
kijkt na
deze affaire
toch wel
wat anders
tegen het
lidmaatsch
ap van de
CPN aan.
worden om het de partij allemaal
verder te laten uitzoeken. Nee. ik
wil zelf wat en de CPN kan me
daarbij het best van dienst zijn"
„Vanuit dat oogpuntvervolgt
Reek, „wordt het lidmaatschap
lijke van de dingen gaan inzien
Uiteindelijk heeft mijn familie
ongelijk gekregen, mijn carrière
is niet gebroken Maar ik had
nooit gedacht dat het CPN-lid
maatschap zoveel problemen
met zich mee zou brengen
*Jan de
Lange
rechts)
en Wim
Slooten
van de
Hongers-
tichten
lopen een
"honger-
wach t"
op het
Haagse
Binnenh
of-
Foto: De
Hongerstic
hting)
