rheo van Goghs Luger:
lubieuze misdaadfilm
m
Trijfel
DE GROEI MASKERS
INSDAG 29 SEPTEMBER 1981
De lift
„De lift", heette de tv-film sim
pelweg, die zaterdagavond
werd uitgezonden over een
groepje mensen dat dertig
verdiepingen boven de grond
in een lift komt vast te zitten.
Een van die mensen is een ge
wapende roofovervaller die
aan claustrofobie lijdt, want
een ongeluk komt zelden al
leen.
Nu voelt niemand zich vermoe
delijk voor honderd procent
happy in een lift, maar er
zijn mensen die echt een fobie
voor liften hebben, en volgens
de Amerikaanse psychiaters
neemt die angst voor liften
toe. Dat komt natuurlijk ook
omdat er steeds meer liften
komen naarmate er minder
grond overblijft om te bou
wen en de huizen daardoor
steeds hoger worden. Over de
hele wereld verspreid gaan
momenteel zo'n 2,7 miljoen
liften op en neer, en komen er
dit jaar weer 120.000 bij. De
kans om ze te ontlopen via de
trap) wordt dus steeds klei
ner. Er zijn mensen die aan
een zo sterke 'liftofobie' lij
den, dat zij genoodzaakt zijn
hun dokter, hun tandarts,
hun restaurant, hun hotelka
mer en niet te vergeten hun
psychiater uit te kiezen naar
hun mate van bereikbaar
heid zonder lift. Weliswaar
wijzen de cijfers uit dat het
op en neer gaan met de lift
een van de veiligste manieren
van reizen is tijdens de 50
miljard tripjes op en neer
over een afstand van 2,9 mil
jard kilometer in de Verenig
de Staten en Canada gedu
rende het afgelopen jaar vie
len er slechts 15 doden, voor
het merendeel door eigen on
voorzichtigheid), maar als je
die combinatie van claustro
fobie (de angst voor gesloten
ruimtes) en acrofobie (de
angst voor grote hoogten) in
je lijf en ziel meedraagt, kun
nen ook de geruststellendste
cijfers je niet over de brug
helpen.
Er wordt natuurlijk wel iets ge
daan. Nieuwe liften worden
uitgerust met luidsprekertjes
die, zonodig, vertellen dat de
instaanden niet bang hoeven
te zijn omdat er alleen maar
van een tijdelijke stroomon-
derbreking sprake is. En in
een nieuwe wolkenkrabber
van de American Telephone
and Telegraph Corporation
Door
\ico
Scheepmaker
H
zullen 16 liften worden aan
gebracht die witte, koepelvor
mige plafonds hebben om
meer ruimte te suggeren. Otis
Elevators, 's werelds grootste
liften fabriek, en ook de eerste
trouwens (sinds 1854), geeft
voor mensen met liftofobie
een boekje uit, „Teil me about
elevators", omdat de psychia
ters van mening zijn dat fei
ten een goed tegengif vormen
tegen angst. Dr. Manuel Zo
ne, directeur van een fobia-
kliniek in White Plains
(schrijft The Wall Street Jour
nal, waaraan ik een en ander
ontleen), neemt zijn patiënten
mee de lift in, en laat ze dan
vele malen onder zijn deskun
dige begeleiding op en neer
gaan, waarbij hij hen onder
tussen geruststellend toe
spreekt. Binnen tien weken
praat hij op die manier de lif-
tangst uit zijn patiënten weg!
Kabels
In Japan worden de liften te
genwoordig uitgerust met
seismografisch gevoelige in
strumenten die de liften, in
geval van een aardbeving,
onmiddellijk en automatisch
doen stoppen. Zulke instru
menten zouden echter te veel
van het goede zijn voor de lif
ten van de tweelingtorens
van 110 verdiepingen hoog
van het World Trade Center
in Manhattan. Bij krachtige
wind zwaaien de torens aan
de top meer dan de gebruike
lijke 30 centimter heen en
weer, waardoor de kabels
van de lift in elkaar verward
kunnen raken, en liftkabines
tussen de verdiepingen stil
blijven staan. Daarom wor
den de liften bij stormachtige
wind óf geheel gesloten, óf in
hun gebruikelijke snelheid
van bijna 29 km per uur afge
remd-
Ondanks alle veiligheidsmaat
regelen, zoals dubbele kabels,
snufjes waardoor in geval
van nood de elektriciteit on
middellijk wordt uitgescha
keld, metalen 'kaken' in de
liftschaft die bij een vrije val
de kabine opvangen, en grote
hydraulische buffers op de
bodem van de liftschaft bij
wijze van spfingzeil, gebeu
ren er toch nog wel eens onge
lukjes. Vorige maand nog
bleef een overbelaste lift bo
ven de elfde verdieping van
een wolkenkrabber in Man
hattan hangen. Een employee
opende de deur met een sleu
tel en hielp de passagiers
door handreiking naar bene
den te springen. Een 29 jaar
oude vrouw sprong uit de ka
bine, maar verloor haar even
wicht toen ze op de grond te
recht kwam en viel achter
waarts in het gat onder de lift
de liftschacht in. Daar moet
je toch ook even niet aan den
ken, maar ik vrees dat dat nu
te laat is, nu u dit gelezen
hebt. Goed onthouden dus: als
u uit een vastgelopen lift
springt niet recht omlaag
springen, maar vooroverge-
boven, met de handen naar
voren, zodat, u niet naar ach
teren om kunt kiepen. En als
u van plan bent naar Ameri
ka te emigreren, doet u er ver
standig aan eerst liftmecani-
cien te worden. In New York
is in elk geval een groot tekort
aan controleurs. De 45.237 lif
ten die New York telt moeten
eigenlijk tweemaal per jaar
gecontroleerd worden op
zichtbare en onzichtbare ge
breken. Daarvoor zijn maar
45 vakbekwame controleurs
beschikbaar, waardoor er een
behoorlijke achterstand is.
Het probleem is dat die con
troleurs ongeveer 10.000 dol
lar per jaar minder verdie
nen dan de gemiddelde lift-
mecanicien in de liftindus-
tne. Daarvan zijn er dan ook
20.000 in de Verenigde Sta
ten, die soms meer dan 40.000
dollar per jaar verdienen. De
controleur verdient dus min
der dan de gecontroleerde.
Trappen
Geen geruststellend idee, waar
het feit dat volgens de statis
tieken trappen lopen nog al
tijd gevaarlijker is dan met
de lift gaan, nauwelijks te
genop weegt...
UTRECHT (GPD) -
Meest aandachttrekkend
het afgelopen weekeinde
tijdens de Nederlandse
Filmdagen in Utrecht zijn
zoals verwacht de openba
re debatten gebleken en
de hervertoningen van de
grote speelfilms.
pmerkelijk was dat in de wandel
gangen een tweede golf waar
neembaar was van reacties op
,Het meisje met het rode haar",
die wat enthousiasme betreft een
stuk gematigder blijken dan de
uitzinnige lof van de meeste
kranterecenties tien dagen gele
den. Weliswaar alom groot res
pect voor het regietalent en
sfeerbouwend vermogen van
Ben Verbong, maar anders dan
de meeste critici hebben gedaan,
blijken veel festivalgangers toch
ook niet geringe bezwaren te ma
ken tegen onmiskenbare scena
riozwaktes.
!n watje ook beluistert, is een gro
te bewondering voor films die
aan de bioscoopkassa nooit
fantastisch hebben gedaan,
maar die in Utrecht uitgespro
ken herwaardering ten déél val
len. „Het teken van het beest",
.Charlotte", maar heel frappant
ook „Vrijdag" van Hugo Claus,
hebben links en rechts diepe in
druk gemaakt. Als kanshebbers
op gouden kalveren, of de prijs
van de filmkritiek, zijn ze in staat
misschien woensdagavond
nog voor verrassingen te zorgen.
)ie grote films hebben vele volle
zalen getrokken, maar het is een
gunstig verschijnsel geweest dat
de twee filmhuizen ook de
programma's met kort werk be
vredigend zijn bezocht. Daar
hebben onder meer films ge
draaid van de jongste generatie
Nederlandse cineasten. Dave
Schram oogstte er applaus voor
„Tussen de regels" (klein meisje
heeft een toekomstdroom die ge
ruisloos overloopt in de herinne
ring van een grootmoeder) waar
mee meer vormperfectie en in
spiratie gedemonstreerd werd
dan je van eindexaminandi van
de Filmacademie gewend bent.
Hoe weinig dergelijke kwalitei
ten nog vanzelfspreken na een
opleiding van drie jaar, bleek uit
bijvoorbeeld uit „The way to Pa
ris" waarmee Danniel Danniel
kans zag ver boven zijn macht te
grijpen in een hevig getruceerde
behandeling van een driehoeks
verhouding in intellectueel-artis
tieke kring.
De Rotterdamse éénling Frans van
der Staak demonstreerde met
„Er gaat een eindeloze stoet
mensen door mij heen", dat beel
den voor hem van nog bijzakelij-
ker betekenis zijn geworden dan
de laatste jaren al het geval was.
Tekst (langs elkaar gesproken
wijsheden, dooddoeners en tri
vialiteiten in eindeloze rij) geven
zijn film een weggedrukte emo
tie mee die in de beelden totaal
ontbreekt.
Meest opzienbarende manifestatie
van jonge filmambities, bleek in
tussen de lange speelfilm „Lu
ger", van Theo van Gogh. In een
volgepakte zaal zat het publiek
er naar te kijken als koeien naar
onweer. Een groep jongens uit
Wassenaar liep al sinds de mid
delbare school rond met de wens
een misdaadfilm te maken, die
zich afspeelt in donker Den
Haag. Met eigen middelen heb
Schepen
GROTE VAART
cila 26 285 zw Yokohama nr Manilla,
^cteon 25 ten anker rede Chittagong,
Antilla Bay 28 te Salvador verw,
Atlantic Star 28 te New York,
Baarn 26 te Jeddah.
Benattow 28 vn Jeddah nr Singapore.
Broere Aquamarine 26 te Birkenhead.
Bror Emeral 26 270 nw Freetown nr La-
Chevron Nederland 28 rede Bujairah.
Chevron The Hague 27 te Rotterdam.
kTinulia 28 te Stanlow.
Coral Maeandra 26 vn Ventspils nr Stet-
Docklift-1 27 te Duinkerken.
Eemsborg 25 vn Kiel nr Mantyluoto.
Felania 26 ten anker Lissabon.
Flammulina 27 te Genua,
Fossarys 27 vn Ango Ango nr Lagos,
Fossarina 27 vn Sal nr Banana,
Gooiland 26 vn Rio Grande nr Porto Al-
gre.
Hollandia 26 vn Kingston nr Ponce,
Incotransspeed 26 te Houston,
Katendrecht 26 vn Thunderbay nr Mon-
Kylix 26 vn Teesport nr Shellhaven.
Lanai 27 te New York,
Lingegas 27 vn La Coruna nr Imming-
ham,
Loosdrecht 25 vn Port Arthur nr Cadiz.
Meerdrecht 28 vn Tilbury nr Bremerha-
Mountsbay 26 vn Port Said nr Sou
thampton.
Nedlloyd Amsterdam 26 te Tauranga.
Nedlloyd Bahrain 27 te Rotterdam.
Nedlloyd Barcelona 28 te Bahrein,
Nedlloyd Dejima 26 vn Hongkong nr
Singapore.
Nedlloyd Franklin 27 te Auckland.
WOEKER
MAAI? S'JvtEN S£|ÖAAT
STSOPÉNP-TÊN OwP££...
Mree /s qez. op
SfTMOKLEie&J. HA**
It weer wk, haat Aiier
Hen
oue Die P/osr ach/d
/lew.
FRED BASSET
Er schynt een pekinezen -
pbag ce heersen'
De belevenissen van Jommeke
Hij zit zeker erqens
iets uit te knobbelen
om ons te
verlossen
CROUTON
VARIATIE
Ontkorit
brood on be«lryk
cvn zyde mol ren dun
laagir mosterd Klop
een ei los met een eetlc
pel room. vier eetlepel»
geraspte Gruyere en
twee theelepel» papn
kapoedcr Voeg eventu-
versgemalen
naar smaak U
Zout a
leen als do kaas flauw
Lrg een beboterd vel fo
lie op een bakplaat en
lef hierop de «ncetjr*
brood Verdeel het ei
mengsel erover en zrt
ben ze het project verwezenlijkt
gekregen met Van Gogh als het
brein van de onderneming en
Willem Hoogenboom, Willem
Verboom en Jan-Bernhard Bus-
semaker als technische uitvoer
ders.
Het is uitgedraaid op een hele wil
de, provocerende film over een
manlijke hoer die in één klap rijk
probeert te worden door het kid
nappen van een geestelijk gehan
dicapte miljonairsdochter. Het
rare van deze thriller is dat hij via
een vindingrijke fotografie en
een oorspronkelijke, zij het knap
warrige montage van beeld en
geluid (er is gewerkt met nauwe
lijks een script) een atmosfeer
schept die nogal sterk is. Er is
onmiskenbaar talent geïnves
teerd in de merkwaardige vorm
van deze film, die je tegelijkertijd
volledig verbijstert door de on
bezonnen, puberale tendenzen
van de inhoud. Zorgeloos ge-
smijt met sick-jokes en een on
verantwoordelijke reeks beledi
gingen aan het adres van vrou
wen, invaliden, joden en negers.
Buitengewoon nieuwsgierig waren
we ernaar hoe Theo van Gogh de
uiterst dubieuze elementen in
deze debuutfilm zou proberen te
verantwoorden, maar de jeugdi
ge regisseur bleek een dusdanig
stuk in z'n kraag te hebben, dat
communicatie met het publiek
niet mogelijk was. Hopelijk is hij
eveneens in staat van dronken
schap geweest dat hij deze film
geconcipieerd heeft, want als het
met nuchterheid geweest is dat
deze knapen uit Wassenaar hun
geld en talent gebruiken om
zoiets zieks als „Luger" te fabri
ceren, dan is er sprake van een
werkelijk bedenkelijke uitwas.
PI ETER VAN LIEROP
Nedlloyd Freetown 29 te Manila verw.
Nedlloyd Fresco 26 vn Monorovia nr
Abidjan,
Nedlloyd Holland 26 vn Singapre nr
Tauranga.
Nedlloyd Kembla 26 vn Longview nr
San Francisco.
Nedlloyd Kyoto 27 te Melbourne,
Nedlloyd Leuve 25 vn Keelung nr
Hongkong,
Nedlloyd Main 25 te Livorno.
Nedlloyd Marseille 26 vn Hongkong nr
Singapore,
Nedlloyd Moji 28 te Rotterdam,
Nedlloyd Rochester 26 vn Suezkanaal
nr Jeddah.
Nedlloyd Rotterdam 26 vn Charleston
nr Portsmouth.
Nedlloyd Westerkerk 26 te Paramaribo,
Nedlloyd Willemskerk 26 te Calcutta,
Qbelix 25 vn St James nr Nigeria.
Kleine vaart
Breehelle 28 250 nnw Ierland nr Kopen-
Breehoek 28 100 no Malta nr Mersin,
Breekade 27 dw Jamaica nr Tampico.
Dutch Glory 27 te Pernis.
Dutch Mate 27 vn Rotterdam nr Pur-
fleet.
Dutch Sailor 27 pass Northforeland nr
Antwerpen.
Dutch Spirit 27 te Rotterdam
Leidse bioscopen
LUXOR (121239) "Battle beyond the
stars", da 14.30. 19.00 en 21.15 uur. Zo.
14.15. 16.30, 19 00 en 21 15 uur. al
CAMERA (124919): "Raiders of the lost
are", da. 19.00 en 21 15 uur. 12 jr
Kindermatinee "Asterix verovert Ro
me". za. zo en wo 14 30 uur
LIDO 1 (124130): "Het meisje met het
rode haar", da. 14.30. 19.00 en 21 15 uur
Zo 14.30. 16.45. 19.00 en 21 15 uur. 12 jr
LIDO 2 "For your eyes only", da. 14 30.
19.00 en 21.15 uur Zo. 14.30. 16 45. 19.00
en 21 15 uur. 12 jr
LIDO 3 "Possesion", da. 14 30. 19.00 en
21.15 uur.Zo. 14.30, 16.45, 19 00 en 21 15
uur, 16 jr
LIDO 4 "Escape from New York", da.
STUDIO (133210) Christian? F". da
19.00 en 21.15 uur. Do. vr en ma ook
14 30 uur. 12 jr
Kindermatinee "Donald Duck", za en
wo: 14.30 uur Zo 14 3U en 16 45 uur
TRIANON (123875) "Stingrav da
14.30, 19.00 en 21 15 uur. Zo: 14.15,16.30,
19.00 en 21 15 uur. 12 jr
REX (125414) "Long, hot Sissvda,
14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo. 14.15,16.30.
19 00 en 21.15 uur. 18 jr
Nachtvoorstelling "Wat meisjes na
schooltijd doen", za. 23.30 uur, 18 jr
Bioscopen Alphen
(reserveren 01720-20800)
EURO 1"For your eyes only", da 18.45
en 21.30 uur. Do. vrij, ma cn di ook
13.30 uur. Zo. 16 15. 18.45 en 21.30 uur.
12 jr.
Nachtvoorstelling: "Airport '80 the
Concorde", za 24.00 uur, 16 jr.
Kindermatinee "Sjnrs en Sjimmie en
het zwaard van Krijn", za. zo en wo
13.45 uur
Galerie Van der Vlist - Botermarkt 3, tot
1 november. Henk Corduwener - aqua
rellen, Kees Haak - schilderijen, di. Lm
za. van 10-17 uur
Openbare bibliotheek - Nieuwstraat 4.
tekeningen van Camilo Minero, 23/9 tot
10/10.
Galerie de Oude Rijn - Stille Mare 4.
fm 29 9. expositie van Comeillc litho's
en Nick Fritz keramiek, dl l m za van
10-18 uur. do van 10-21 uur en zon van
11-17 uur
Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Steenstraat 1. t/m 3 1 '82. "Indianen van
Mexico. Azteken in 't Verleden, Nahuas
van Heden, geopend ma t/m za 10-17
uur; zo- en feestdagen 13-17 uur
Hortus Botanicus - Orapjene. ingang
Rapenburg 73. tot 28/9. tentoonstelling
'Bomen. Beesten, Hout', geopend van
ma t/m za van 10 tot 16 30 uur en zo van
12.30 tot 15.30 uur
Museum Boerhaave - Steenstraat la. t/m
15/11. tentoonstelling "Mooie klokken,
beste kijkers". Sterrenkunde in de 19e
EURO 2: "Chnstiane F", da. 13.30. 18.30
en 21 15 uur. Zo 13 15. 16 00. 18 30 «n
21.15 uur. Zo. 13.15, 16.00, 18.30 en 21.15
uur. 12 jr
Nachtvoorstelling: "The Rose", za. 24.00
uur, 16 jr
EURO 3 Excalibur".da 13.30,18 30 en
21 15 uur Zo. 13 15. 16.00. 18.30 en 21.15
uur. 12 jr
Nachtvoorstelling: "Excalibur". za.
24.00 uur. 16 jr.
EURO 4: "Twee maffe vogels", da
13.30. 18.30 en 21.00 uur. Zo. 13.30, 16.00,
18 30 en 21 15 uur. al.
Nachtvoorstelling: "Teenagers op het
pornopad", za. 24.00 uur, 18 jr.
Bioscoop Voorschoten
reserveren 01717-4354)
GREENWAY: "Vrijdag de 13e". do Lm
za 21 15 uur; zo. 18.30 en 21 00 uur; ma
en di 20.30 uur 16 jr.
"Prisoners of Zenda". vrij 19.00 uur; za
16.00 en 19 00 uur; zo 15.30 uur. wo 20 30
Bioscoop Katwijk
(reserveren 01718-74075)
CITY 1 "Een brug te ver", da. 19 45 Za.
zo en wo 14.15 uur
CITY 2: "The hunter", da. 14.45 (beh. za
en wo) en 18 45 en 21 15 uur
Kindermatinee "Sjors en Sjimmie en
de Gorilla", za en wo 14.30 uur
CITY 3 'Vrijdag de 13e". da. 14 45.
18 45 en 21 15 uur
City 4 "Dr Fu Machu". da 14.45. 18 45
en 21.15 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. Diacones-
se nhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis
Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling vaders extra van
18 00-18 30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14 00-19.00 uur (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Sportmedisch Advies Centrum: blessu
respreekuur Elisabethziekenhuis. Lei
derdorp. 's maandags van 19 30-20 30
Bezoekuren St Ehsabeth-Ziekenhuis
Volwassen dagelijks van 14.00-14 45 e
van 18 30-19 30 uur
Kraamafdeung: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
C.c.U. (hartbewaking) dagelijks
14 15 14 45 en van 19 00-19 30 uur
Intensieve verpleging dagelijks
1400-14.30 en van 19.00-19.30 uur
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten fbehalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag:
14.15-15 00 uur
18 30-19 30 uur
Avond bezoek uur afdeling Verloskunde
18 00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14 30-14 45 uur en van 18 30 18 45 uur
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Kinderklmiek
Dagelijks
15 00-15 45 uur
18 30-1900 uur
Bezoektijden kindera/deling
Elke dag
Alphen aan den Rijn
Rijn oord: le en 2e klas 11-1130;
13 30-14 15 en 18 30-19 30 uur 3e klas
13 30-14 15 en 18 3019 30 uur Kraamal-
deling 13 3014 45 alleen voor echtgeno-
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vbeg
verkeer van en naar Schiphol kunner
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
>o! (020175000)
c(Dudclieuws
29 september 1981
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Een zeer lange en indrukwek
kende stoet volgde het stoffe
lijk overschot van de Ameri-
kaanschen president Gar
field. dat in Cleveland ter
aarde is besteld. Er waren
troepen, oud-strijders. bur
gers. vereen igingen van allen
aard, zooals ambachtslieden,
gymnasten enz genootschap
pen en instellingen van wel
dadigheid enz., le zamen on
geveer 10.000 personen. De
lijkkoets werd door twaalf
met zwarte kleeden bedekte
paarden getrokken, twaalf
van Garftelds innigste vrien
den droegen de slippen van
het lijkkleed. Tallooze senato
ren en leden van het congres,
admiraals, gouverneurs van
staten, het kabinet, het corps
diplomatique, de raadshee-
ren van het hooggerechtshof,
de burgemeesters van de
groote steden volgden de lijk
baar. Alle kerkklokken luid
den en een kanon bulderde
bij vooraf bepaalde tus-
schenpoozen Aan het graf
sprak een kapitein pan Gar-
fields regiment een gebed uit.
waarna Dnitsche titdirtafl
(Garfield stamde uit een
Duitsche familie. Red een
koraalgezang aanhieven De
plechtigheid eindigde met het
uitspreken van een gebed en
den zegen
Vijftig jaar geleden
Een eigenaardig verschijnsel
doet zich thans te Weenen
poor, waar men honderden
zwaluwen kan aantreffen,
die door het slechte weer hun
vlucht over de Alpen naar het
Zuiden niet kunnen voortzet
ten Op initiatief oan de Ver-
eenigmg voor Dierenbescher
ming zullen de dieren, die ge
makkelijk te uangen zijn, per
vliegtuig over de Alpen wor
den gebracht, zoodal zij toch
het zonnige Italië kunnen be
reiken om er den winter door
te brengen
(Adv i De Leidsche Vruchten-
borstplaat van Gebroeders
Pel is u^ederom verkrijgbaar
de bekende kistjes f 1 00 - de
bekende doosjes i 0 45.
Nieuw! 1 ons verpakt 0 22.
uitgewogen per ons f 0 20 Ie
der borstplaatje is voorzien
van den naam Pel
