Trijfel
Sobere 'Gebedsgenezer'
van de Haagse Comedie
DE GROENE MASKERS
I
DONDERDAG 24 SEPTEMBER 1981
Het rode haar
Het meisje met het rode
haar"... Een mooie, uitsteken
de fil m, zoals u al uit de film
kritieken hebt begrepen Er
zit een scène in waarin Han-
nie Schaft, gezocht door de
SD, haar rode haar zwart
verft om al te snelle herken
ning te voorkomen. Onwille
keurig moest ik toen even
denken aan tante Mary",
die het omgekeerde deed. Van
eind 1942 tot eind 1943 heeft
zij bij ons ondergedoken geze
ten, althans bij mijn ouders
thuis, waar ik ook woonde.
Eerst op driehoog op de Ad
miraal de Ruylerweg in Am
sterdam. waarna ze eind
1943 meeverhuisde naar de
Plantage Middenlaan. Daar
vond ze het toch te link wor
den en ze werd overge
plaatst" naar juwelier Breen
op de Nieuwendijk.
Hoe ze van achteren heette heeft
mijn moeder nooit geweten.
Het enige wat ik me van haar
herinner is dat ze rood haar
had en daarom most ik dus
aan haar denken tijdens het
kijken naar „Het meisje met
het rode haar". Tante Mary,
zoals ik haar moest noemen,
had, behalve een uitgespro
ken joods uiterlijk en een
joodse spraak, zwart haar, en
bleekte dat regelmatig, waar
door het rood werd. Ik heb
mijn moeder nu maar eens
gevraagd hoe het allemaal in
elkaar stak en wat ze zich nog
herinnerde was in elk geval
anders dan wat de gemiddel
de Nederlander die de oorlog
niet heeft meegemaakt -voor
ogen heeft, als hij boeken over
de oorlog leest en tv-program-
ma's ziet.
Om te beginnen is het, vind ik
nu als oudste zoon en gezins
hoofd, bijna onvoorstelbaar
dat je als vader van 39 jaar
en moeder van 38 jaar met
kinderen van 12, 8 en 0 jaar
(mijn oudste zusje moest nog
geboren worden), in een be
scheiden woning op driehoog
V
Door
Mco
Scheepmaker
een joodse onderduikster in
huis nam, met buren op twee
hoog en eenhoog op dezelfde
trap van wie ze geen idee
hadden of ze te vertrouwen
waren of niet. En als tante
Mary zich nu maar koest had
gehouden op het zolderka
mertje, maar nee, ze ging
(zonder ster op, uiteraard)
boodschappen doen en moest
dan door mijn moeder af en
toe gemaand worden bij de
groenteman niet zo aan een
stuk door te rebbelen, want er
hadden wel eens mensen ge
waarschuwd dat dat mis
schien minder verstandig
was. Tante Ina (ook een pseu-
do-tante, die aan de overkant
bij mijn oma ondergedoken
zat, maar overdag altijd
overwipte naar ons huis,
waar ze dan met „tante Ma
ry" wedijverde wie mijn pas
geboren zusje Ans in het bad
mocht doen) ging als het 's
avonds donker was ook nog
wel eens naar de bioscoop,
maar zij oogde iets minder
joods en maakte minder
drukte.
Nu zult u zeggen: dat gereb-
bel" van Mary bij de groente
man zal wel een beetje over
dreven zijn, maar mijn moe
der vertelde dat een collega
van zijn vader, Van Ossen
bruggen geheten, die schuin
tegenover ons woonde aan de
overzijde van de „binnentui
nen", een keer gezegd had dat
er bij ons in de buurt een heel
vreemd mens woonde, dat
met een oranje helm op het
dak klom zodra er geallieerde
vliegtuigen over vlogen,
waar ze dan uitbundig naar
begon te zwaaien. Dat bleek
tante Mary te zijn, die dan
met het oranje vergiet op
haar hoofd om zich te bescher
men tegen de granaatscher
ven van het luchtafweerge
schut, op het platte dak klom
om naar onze bevrijders te
zwaaien die nog twee jaar op
zich zouden laten wachten...
Sam Olij
't Was anders, zei Speenhoff al.
Mijn ouders verhuisden naar
de Plantage Middenlaan,
tante Mary verhuisde mee,
maar daar zat ze vlakbij de
Hollandsche Schouwburg, en
bovendien woonden we daar
net toen iemand aanbelde om
te vragen of het dak nog lekte.
Mijn moeder zei dat er op dat
ogenblik aan gewerkt werd
en vroeg of hij even wou kij
ken, denkend dat het de aan
nemer of zo iemand was. Tan
te Mary was toen boven bezig
met wat dan ook, maar de
man zei dat dat niet hoefde,
hij was de eigenaar. En hij
stelde zich voor: Sam Olij.
Olij. zei hij, met de ij van blij.
Mijn moeder schrok zich te
pletter: Sam Olie, zoals de
Amsterdamse bevolking hem
in die jaren kende, was een
van de beruchtste SD-joden-
vervolgers!
„Zal ik uw adres dan even note
ren, je weet nooit of het niet
eens te pas kan komen", zei
mijn moeder koelbloedig, en
ze noteerde zijn adres. Geluk
kig had hij dus geen zin al die
trappen naar het dak op de
klimmen, zodat hij ons rood
harige dienstmeisje Mary ook
niet tegenkwam. Tante Marij
vertrok zo gauw mogelijk, en
heeft, evenals trouwens „tan
te Ina", de oorlog overleefd.
Dat was dan een tweede ver
schil met dat andere meisje
met het (echte) rode haar...
DEN HAAG Als eerste première
van het nieuwe seizoen bracht de
Haagse Comedie in het Paradijs,
het kleine zoldertheater boven
de Koninklijke Schouwburg,
"Gebedsgenezer" van Brian
Friel. Dit avondvullende stuk is
opgebouwd uit vier monologen,
die terugblikken op het merk
waardige leven en de dood van
een sjofele Ierse gebedsgenezer,
George Garrick. De eerste en de
vierde worden gesproken door
Garrick zelf en de twee daartus
sen geven herinneringen weer
van respectievelijk zijn vrouw
Grace en zijn manager Teddy.
Het gebruikelijke procédé, ge
beurtenissen en mensen van ver
schillende kanten belichten, is
door Friel wel heel stringent toe
gepast. De drie personages be
perken zich in hun vertellingen
vrijwel voortdurend tot een paar
gebeurtenissen die op volstrekt
tegengestelde manieren worden
weergegeven. Weinig subtiel,
maar daardoor biedt het geheel
een beetje de indruk van drie sta
pels ruw filmmateriaal die de
toehoorder tijdens de voorstel
ling naar eigen inzicht kan mon
teren. Een zwakheid in de con
structie is de nadruk die Friel
legde op de dramatische afloop
van Garrick's carrière. Het thril
ler-effect heeft hij daarbij niet ge
meden, maar een dergelijke
aanpak gaat wel nog verder ten
koste van een psychologische
verfijning in de tekening van de
personages.
In de regie van Kees Collen is een
visueel sobere voorstelling tot
stand gekomen, waarbij ge
streefd werd naar een grote in
tensiteit in de tekstbehandeling.
Met name Wim van den Heuvel
(Garrick) schoot daarbij zijn doel
echter wel eens voorbij door een
al te barokke voordracht die niet
leek meegegroeid met de stap
van de grote zaal naar het kleine
Paradijs. Anne-Marie Heyligers
kwam als de neurotische Grace
in deze kleine ruimte veel beter
tot haar recht en zou haar mono
loog ook in de lichtcirkel van één
enkele spot evenveel of nog meer
kracht kunnen geven. Aan Gas
ton van Erven kwam de ondank-
Wim v.d.
Heuvel
als de
gebedsgenezer
bare taak toe om via de mond
van Teddy voor de komische
noot te zorgen en ondertussen
ook even met verdrongen be
trokkenheid "de afloop" te ver
tellen. Geen gemakkelijke opga
ve, maar de overtuigingskracht
zal nog toenemen naarmate hij
zijn bewegingen weet te reduce-
PAUL KORENHOF
De Amerikaanse kunstschilder
Joseph Hirsch is op 71-jarige
leeftijd in New York aan kanker
overleden. In Amerikaanse mu
sea is veel werk van de figuratief
allegorische Hirsch te vinden,
meer in het bijzonder in het Me
tropolitan Museum of Art in New
York.
Vorig jaar kocht paus Johannes
Paulus II een werk van Hirsch
voor de afdeling moderne kunst
van de Vaticaanse musea.
Joseph Hirsch bracht elke zomer
enige tijd om te schilderen door
in zijn huis in Nice.
Schepen
(KLEINE VAART»
Albert V 22 v Wisbech nr Rotterdam.
Atlantic Wave 22 110 o Kp de Gata nr.
Gunness.
Atlantisch pass 22 Villano nr. Amster
dam.
Baltic 22 150 no Durban nr. Beira,
Bakengracht pass 22 Kp Manuel nr.
Abidjan,
Carla 22 80 w Dominica nr. Kingston.
Charolais Express 22 100 z Ierland nr.
Alexandrie,
Dutch Spirit 22 te Rotterdam.
Elisabeth Broere pass 22 Greenwich-
boei nr. Le Havre,
(GROTE VAART)
Abida 22 320 nw Kaap Comorin nr. Sin
gapore,
Amersfoort 22 3155 zzo Colombo nr.
Tauranga.
Amstelbrink 22 270 zw Azoren nr. USA.
Amstelburcht 22 pass Jeddah nr. Port
Said.
Amsteldiep 22 930 o Georgetown nr.
Galveston.
Amstelland 22 100 no Kaap Villano nr.
Hamburg
Atlantic Crown 22 50 no Kaap Race nr.
Broere Aquamarine 22 70 ozo Kaap San
Vicente nr. Bikenhead.
Chevron Nederland 22 620 zo Colombo
nr. Bahrain,
•DocJcexpress-10 22 pass Yokohama nr
Tampico,
Dockexpress-11 2 vn Ardersier nr Edin-
Esso Bonaire 22 100 w Laccadive Island
nr Ras Tanura.
European Express 22 870 zzo Diego Gar
cia nr Japan.
Flammulina 22 t.a. rede Skikda.
Fossarina 22 960 wzw Sao Vicente nr
Sal.
Happy Mammoth 22 vn Singapore nr
Jubail,
Hollandia 22 te Puerto Cortes.
Incotrans Speed 22 180 zo New Yorlenr
Houston.
Largay 22 365 ozo Socotra nr Port Kee-
lang.
Latia 22 30 o Sabang nr Fahal.
Maasbree 22 100 o Port Sudan nr Perzi
sche Golf.
Meerdrecht 22 110 zw Brest nr Rotter-
Meta 22 15 zw Ouessant nr Rotterdam.
Mountsbay 22 200 o Aden nr Southamp
ton.
Mydrecht 22 270 n Dakar nr Kaapstad.
Nedlloyd Bangkok 22 vn Kaohsiung
Kong.
Nedlloyd Fremantle 22 1100 zw Cocos
Island nr Port Louis.
Nedlloyd Fresco 22 te Monrovia.
Nedlloyd Fukuoka 21 vn Singapore nr
Osaka.
Nedlloyd Hobart 22 350 zzw Colombo nr
Nedlloyd Katwijk 22 vn Suezkanaal nr
Mombasa,
Nedlloyd Korea 22 320 wzw Finisterre
nr St. Maarten,
Nedlloyd Kyoto 22 te Fremantle.
Nedlloyd Marseille 23 te Keelung verw,
Nedlloyd Moji 21 vn Bremen nr Tilbury.
Nedlloyd Napier 22 te Hong Kong verw
Nedlloyd Rhone 22 te Anmtwerpen.
Nedlloyd Rochester 22 70 w Tunesia nr
Suezkanaal,
Nedlloyd Rockai\je 22 95 o Malaga nr
New York.
Nedlloyd Rouen 22 200 w St. Vincent nr
New York.
Nedlloyd Schie 22 480 no Mauritius nr
Singapore.
Nedlloyd Weser 23 te Hong Kong verw.
Nedlloyd Wissekerk 22 270 zw Labuan
nr Muana,
Niso 22 vn Lymabay nr Kaap Verdische
Eilanden.
Onoba 22 510 w Azoren nr Lymabay.
Prins Maurits 21 vn Sangi Palembang,
Savonia 22 te Leixoes,
artsew
noeroe oe fwnEAjr je
IVA^AJ t>S£ /AJ SEPEfcTE TEi
vee.TEu-EAJ, OF juiir t<&i
LAFE/J SDVRUCFÊAl.'
FRED BASSET
De belevenissen van Jommeke
Agenda
Marcelle Cahn, een van de eerste
schilders in Frankrijk die de geo
metrische abstractie aanhing, is
op 87-jarige leeftijd in Neuilly-
sur-Seine overleden.
Cahn, in 1895 in Straatsburg gebo
ren, studeerde in Duitsland. Ge
durende de Eerste Wereldoorlog
was zij in Berlijn pupil van Lewis
Corinth. Zij ontmoette de grote
expressionisten van die dagen
(Jawlenski, Kokoschka, Franz
Mare), maar raakte niet in hun
ban. In 1920 vestigde ze zich in
Parijs.
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Battle beyond the
stars", da. 14.30. 19.00 en 21.15 uur. Zo
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur. al.
CAMERA (124919): "Raiders of the lost
arc", da. 19.00 en 21.15 uur. 12 jr
Nachtvoorstelling: "Het pornokasteel",
vrenza 23.30 uur. 16 jr
Kindermatinee: "Asterix verovert Ro
me". za. zo en wo: 14 30 uur
LIDO 1 (124130): "Het meisje met het
rode haar", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur
Zo. 14.30. 16.45. 19.00 en 21.15 uur, 12 jr
LIDO 2 "For your eves onlv". da. 14.30.
19.00 en 21.15 uur. Zo 14.30, 16 45. 19.00
en 21.15 uur. 12 jr
LIDO 3 "Possesion", da. 14.30. 19.00 en
21.15 uur.Zo. 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15
uur. 16 jr.
LIDO 4 "Escape from New York", da.
14.30.19.00 en 21.15 uur. Zo. 14.30.16 45.
19.00 en 21.15 uur. 16 jr
STUDIO (133210) 'Christiane F", da.
19.00 en 21.15 uur. Do. vr en ma ook
14 30 uur. 12 jr
Kindermatinee: "Donald Duck", za en
wo: 14.30 uur. Zo 14.30 en 16 45 uur
TRIANON (123875) "Stingray" da.
14.30,19 00 en 21.15 uur. Zo: 14.15,16.30,
19 00 en 21.15 uur. 12 jr
REX (125414) "Long, hot Sissy", da.
14.30,19 00 en 21.15 uur. Zo. 14.15,16.30.
19.00 en 21.15 uur. 18 jr
Nachtvoorstelling: "Wat meisjes na
schooltijd doen", za. 23.30 uur. 18 jr
Bioscopen Alphen
(reserveren 01720-20800)
EURO 1 'For your eyes only", da 18 45
en 21.30 uur. Do, vrij. ma en di ook:
13.30 uur. Zo. 16.15. 18.45 en 21.30 uur.
12 jr
Nachtvoorstelling: "Airport '80 the
Concorde", za 24.00 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en
het zwaard van Krijn", za, zo en wo
13.45
EURO 2: "Christiane F", da 13 30. 18 30
en 21.15 uur. Zo. 13 15. 16 00, 18.30 en
21.15 uur. Zo. 13.15, 16.00. 18.30 en 21.15
uur. 12 jr
Nachtvoorstelling: "The Rose", za. 24 00
uur. 16 jr.
EURO 3: "Excalibur", da. 13.30, 18.30 en
21.15 uur. Zo. 13.15, 16.00, 18.30 en 21.15
uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: "Excalibur", za.
24.00 uur, 16 jr.
EURO 4: "Twee maffe vogels", da.
13.30,18.30 en 21.00 uur. Zo. 13.30,16.00.
18 30 en 21.15 uur. al.
Nachtvoorstelling "Teenagers op het
pornopad", za. 24.00 uur, 18 jr
Bioscoop Voorschoten
(reserveren 01717-4354)
GREENWAY: "Vrijdag de 13e". do I'm
za 21 15 uur; zo. 18 30 en 21.00 ut
en di 20.30 uur 16 jr.
"Prisoners of Zenda", vrij 19 00 u
16 00 en 19.00 uur; zo 15 30 uur. wc
Bioscoop Katwijk
(reserveren 01718-74075»
CITY 1 "Een brug te ver", da. 19.45. Za.
zo en wo 14 15 uur
CITY 2 "The hunter", da. 14.45 (beh. za
en wo) en 18 45 en 21.15 uur
Kindermatinee "Sjors en Sjimmie en
SORBET
Loc ISO k >u
dl kokend i
kerstroopji
eetlep*
dc siroop.
eetlepels niet al te droge
pel var een of andere n
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur EUsabeth-ziekenhuis.)
'Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18 00-18.30 uur Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur (Niet meer dan
2 bezoekers per patiènt).
Sportmedisch Advies Centrum; blessu
respreekuur: Elisabethziekenhuis. Lei
derdorp. 's maandags van 19.30-20.30
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
C.C.U. (hartbewaking) dagelijks
14.15-14.45 en van 19 00-19 30 uur.
Intensieve verpleging dagelyks
14 00-14.30 en van 19 00-19.30 uur
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behah* kintfcfmi
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag
14 15-15 00 uur
18 30-19.30 uur
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18 00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14 45 uur en van 16 30 18.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten wanne*.
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelyks
15 00-15 45 uur
1830-1900 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag
Alphen aan den Rijn
Rlfeoortl: If 1. kbi 111130.
13 30-14 15 en 18 30-19 30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18 30-19 30 uur Kraamal
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur Kinderafdeling voor ou-
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunner
dag en nacht worden gemeld by het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
lol (020-175000)
Galerie Van der Vlist - Botermarkt 3. tot
1 november. Henk Corduwencr - aqua
rellen, Kees Haak - schilderyen, di. t/m
za. van 10-17 uur.
Openbare bibliotheek - Nieuwstraat 4.
tekeningen van Camilo Minero, 23 9 tot
10/10.
en Nick Fritz keramiek, di fm za van
10-18 uur. do van 10-21 uur en zon van
11-17 uur
Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Steenstraat 1. t/m 3/1 '82. "Indianen van
Mexico. Azteken in 't Verleden. Nahuas
van Heden, geopend ma t/m za 10-17
uur; zo- en feestdagen 13-17 uur
Hortus Botanicus - Oranjerie, ingang
Rapenburg 73. tot 28/9, tentoonstelling
'Bomen, Beesten, Hout', geopend van
,ma t/m za van 10 tot 16.30 uur en zo van
12.30 tot 15.30 uur
Museum Boerhaave - Steenstraat la. t/m
15/11. tentoonstelling "Mooie klokken,
beste kykers", Sterrenkunde in de 19e
eeuw ma t/m za. van IC 17 uur zo 13-
:i7 uur (na 1/10 tot 16 uur).
c(Óm.(Ic lieuius
24 september 1981
Honderd jaar geleden stond i
de krant
- Heden is het stoffelijk over
schot uan Prins Fredenk (1797-
1881, oom van Koning Willem
III, Red.) naar de Nieuwe Kerk
te Delft vervoerd, nadat ds
Bartstra, Ned. Hervormd pre
dikant te Wassenaar, in het
Huis "De Pauw", het geliefkoos
de buitenverblijf van den
Prins, woorden van troost had
gesproken tot de hooge betrek
kingen van den overleden
Vorst, dit naar aanleiding van
Prediker 7 2a. "Hel is beter |g
gaan in het klaaghuis dan m
het huis der maaltijden". In
den langen optocht van njtui-
gen waren de naaste verwan
ten des Prinsen gezeten, verte
genwoordigers van vreemde
ffOMH en vele burgerttyfet fH
militaire overheden Langs den
geheelen weg, dien de stoet volg
de, waren de pleinen en straten
met eene onafzienbare menigte
gevuld, en de woningen van be
neden tot boven met t esc hou
wers bezet Te Delft, waar de
optocht te één uur aankwam,
vertoonde zich htUtjftlê
schouwspel van eerbiedige be
langstelling en uiting win den
volksrouw In de kerk schaar
den de Koning en de Prinsen
zich met al degenen die tot den
optocht hadden behoord, om de
baar, traama dr CE. van
Koetsveld, hofprediker, een
aanspraak hield.
Vij/tig jaar geleden
Uit goede bron wordt verno
men, dat een dame te Amster
dam ruim een jaar geleden van
een familielid in Ind\e bijna
een millioen had geërfd, waar
door zij op het oogenblik tn ern
stige /mancieele moeilijkheden
is geraakt De erflater had haar
zijn aandeden Kon Petroleum
toegeivezen en deze hadden op
den dag van zijn overlijden de
waarde uan 950 000 Pas de
zer dagen was de geheel zaak
afgewikkeld en kwamen de
stukken in handen van de erf
gename De waarde is tnfus-
schen tot een derde gedaald,
maar de ficus eucht meër dan
een derde n.L 37 procent, van
de eenmaal aanvaarde erfenis
op Er is dus ren vrij groot na
deel iq verschil, tets van f 30 d
40 000 En dat kan de erfgena
me niet opbrengen.
