Evert Castelein (70)
rolstoeldansen van
krijgt
de grond
Na vijf
jaar
lessen
in tien
steden
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1981
EXTRA
PAGINA 21
KATWIJK - Vijf jaar geleden
verklaarden collega's hem
voor gek. Nu staat de tele
foon bij Evert Castelein (70)
niet stil. Het heeft lang ge
duurd, maar uiteindelijk is
het de Leidse dansleraar ge
lukt om het rolstoeldansen
in Nederland van de grond
te krijgen. Want, zo rede
neert Castelein, waarom
zouden rolstoelgebruikers
niet net zo goed kunnen stijl
dansen? Natuurlijk niet met
alle subtiele pasjes die bij de
vele varianten van de dan
sen horen - een rolstoel, hoe
licht en wendbaar ook, is en
blijft omvangrijker dan een
Evert Castelein
land danslessen voor rol
stoelgebruikers gegeven. De
tango, quick step. zelfs dis
codansen kan - ineens ge
looft iedereen erin. Caste
lein wist het in 1976 al in,
toen hij in Engeland met het
rolstoeldansen werd gecon
fronteerd. Maar zijn enthou
siasme werkte niet aanste
kelijk. op z'n zachtst gezegd.
Uiteindelijk wist hij met
veel moeite een dansgroepje
van de grond te krijgen in
het Katwijkse Zeehospi
tium. Hetzelfde groepje dat
vier jaar later, in juni van
dit jaar, voor een landelijke
doorbraak in het rolstoel
dansen zorgde. Op het lande
lijke Congres van Danslera-
ren werd het doodstil, toen
de groep een demonstratie
gaf van haar kunnen. Evert
Castelein daarover: "Echt.
het werd muisstil. En na af
loop kregen we een groots
applaus. De mensen konden
nu, bij het zien ervan, pas ge
loven dat dansen met een
rolstoel kén."
Meteen aan het eind van die
maand kon Castelein begin
nen met het instrueren van
dansschoolhouders en ande
re belangstellenden. Zodat
deze leerlingen op hun beurt
dezer dagen kunnen gaan
lesgeven in steden als IJui-
den, Rotterdam, Schiedam,
Eindhoven en Lelystad.
Het gaat ineens hard. Er is al
een landelijke stichting in
het leven geroepen die de
opleiding regelt tot instruc
teur rolstoeldansen. En
Castelein, hij deed zijn dans
school in Leiden twee jaar
geleden van de hand. heeft
het nog nooit zo druk gehad.
Hij weet zich echter ge
steund door Corrv van Hug-
ten, een ex-kleuterleidster.
Jarenlang assisteerde zij in
een dansschool. Na een ern
stige ziekte belandde ze vijf
jaar geleden in een rolstoel.
Castelein spoorde haar op
en maakte haar enthousiast
voor zijn plannen. Corry van
Hugten heeft sindsdien het
gevoel dat ze weer meetelt.
"Het maakt mij niets meer
uit, voor mij is die stoel pre
cies hetzelfde als voor een
ander z'n benen. Ik leef
weer. En toen mijn ex-colle
ga's mij weer zagen op het
Congres beseften ze dat het
hun ook kan overkomen.
Dan moet je niet bij de pak
ken gaan neerzitten"
Castelein heeft het pleit defi
nitief gewonnen, maar hij
heeft geen tijd om daar lang
durig bij stil te staan. Hij
praat al over landelijke
wedstrijden (in navolging
van een land als Engeland)
en internationale uitwisse
lingen. En zijn laatste stok
paardje voorlopig: het stijl
dansen voor paren waarvan
de één valide, de ander ge
handicapt is. "Dat zal niet
altijd kunnen. Misschien al
leen als het danspaar el-
kaars partner is. En de dan
sen moeten worden aange
past. Maar het is mogelijk."
Het opgedofte laagje is er
een beetje vanaf gesleten.
Maar het stijldansen is op
gepoetst en 'terug van
nooit
weggeweest', zoals de re
clame-slogan van dans
school Castelein het ty
peert. De roerige jaren
zestig en de anti-burgerlij
ke jaren zeventig hebben
een deuk geslagen in het
bolwerk van dansscholen
van voorgeprogram
meerde danspasjes moest
de gemiddelde jongere in
die dagen niets hebben.
Nu gaan alweer tweemaal
zoveel jongeren naar stijl
dansen als tien jaar gele
den. Bijna 200.000 Neder
landers doen dat niet eens
meer alleen voor de pure
lol. Zij werpen zich in de
fanatieke strijd om een
bronzen, zilveren of gou
den speldje.
De foxtrot, cha-cha-cha,
Weense en Engelse wals,
de tango - de passen zijn
bepaald. Maar er is veel
veranderd. Het danscen
trum is geen 'school'
meer, maar een 'ontmoe
tingscentrum'.
Klagen doen de Leidse dansscholen
zeker niet (meer). De tijden zijn
anders wel slecht geweest. Wie
ging er in de beginjaren zeventig
nou nog op dansles. Dat was trut
tig, dat was een deel van de op
voeding voor slechts de degelijker
figuren in de schoolklas.
Maar nu is stijldansen de gewoon
ste zaak van de wereld voor jon
geren. Bovendien regent het aan
meldingen vanwege het inhaal
effect: ouderen die de dansles
vroeger hebben overgeslagen
toen stijldansen uit was en zich
alsnog opgeven. Want ze staan er
zo ongelukkig aan de kant bij op
bruiloften en partijen. Men moet
zich tenslotte kunnen bewegen.
Dyo van der Tuijn. hij kocht enkele
jaren geleden dansschool Evert
Castelein, over de animo om te
gaan dansen: "Het is fabelachtig.
Je hebt de tijd echt méé." Van
der Tuijn adverteert dan ook met
de kreet 'terug van nooit wegge
weest'. Hoewel hij zo reéel is om
een verdere groei in deze econo
misch slechtere tijden uit te slui-
ten.
De Leiderdorpse dansschool Van
der Linden zit ook goed. Juist in
de dorpen hoort stijldansen er
helemaal bij. Daarom ook heeft
Martin Visser nooit geklaagd.
Als reizende leraar doet hij al
ruim veertig jaar landelijke dor
pen als Nieuwkoop, Boskoop en
Langeraar aan voor de wekelijk
se dansles. De malaise in de jaren
zestig is totaal aan de dorpen
voorbij gegaan en nu zijn de tij
den weer beter dan ooit.
De dansscholen Nieuwenhuizen
en Wielinga zijn wat voorzichtiger
met optimistische woorden. Res
pectievelijk delen ze mee dat
dansen "wel populair is maar er
geen verdere groei te verwachten
is" en dat "er in deze branche
altijd zeven magere en zeven vet
te jaren zijn".
Zalen
Aan het uiterlijk van de danszaal is
nooit geknoeid, ook niet toen de
tijden slecht waren. Wat altijd zal
blijven zijn de glimmende par
ketvloeren. De flonkerende spie
gelwanden die door het zachte
licht in de zaal zo flatteus weer
geven.
Toch hebben de dansscholen zich
aangepast. De top-40 hits zijn in
gevoerd en het blijkt prima (stijl)-
dansen op de bekende deuntjes.
Af en toe worden in het geijkte
lesprogramma een paar eigen
tijdse dansen ingevoerd - vaak
blijken dat eendagsvliegen waar
niemand na een halfjaar nog om
vraagt. Spijkerbroeken en ander
soortige vrijetijdskleren worden
oogluikend toegestaan - mits
schoon en heel. Noodgedwon
gen. want het schoolse predikaat
dat een beetje dansschool jaren
geleden had, moest plaatsmaken
voor dat van ontspanning.
Dus moeten de leerlingen
zich op hun gemak voelen, en als
ze dat niet doen in driedelig pak,
dan maar in makkelijke broek en
overhemd.
Normen
De normen die de Leidse dans
scholen er wat kleding betreft op
na houden ontlopen elkaar niet
of nauwelijks. Vrijheid blijheid -
tot op zekere hoogte. Dat neemt
niet weg dat er in Nederland ze
ker nog scholen zijn waar een
colbert, overhemd plus stropdas
respectievelijk een rok of jurk
verplicht zijn. De leraren in deze
regio hebben ieder zo hun eigen
methode om de klanten duide
lijk te maken wat hóórt.
Mevrouw Maas van dansschool
Wielinga: "Bij de inschrijving
vragen de meisjes al wat ze aan
moeten. Het liefst een rok na
tuurlijk. Va&k blijken ze dan al
leen maar broeken te hebben. En
ineens halverwege de cursus zie
je ze dan in een rok lopen, die
speciaal gekocht is voor dansles.
Nee, ik zeg haast nooit iets. Ik
stuur alleen mensen in gerafelde
spijkerbroeken weg. Maar de
manier waarop je kijkt geeft ze
vaak al een hint als het er niet
goed uitziet."
Dyo van der Tuyn loopt in net
danscentrum aan de Hooglandse
Kerkgracht consequent in drie
delig pak.
Maar hij heeft geen moeite met
een overhemd plus (nette) broek.
Dat kan er per slot van rekening
ook leuk uitzien. Het gaat om de
aandacht die er aan de kleding is
besteed, vindt dansschoolhou
der Nieuwenhuizen. Een donker
blauw pak is aardig, maar zodra
het "stijf staat van het vet" zal hij
de drager ervan subiet ivegstu-
Vaak lost het probleem zich zelf
op. Naarmate de leerlingen lan
ger komen zijn ze netter gekleed,
constateren de leraren. En hele
maal probleemloos is de groep
gevorderden. Speciale dans
schoentjes worden aangeschaft
en daar hoort een zwierige jurk
boven. De mannelijke partner
gaat daar heus niet in spijker
broek bij staan.
Het uitkiezen van een dansschool
is allang geen vanzelfsprekende
zaak meer. In vroegere tijden
was het etiket dat elke school
steevast op zich had, bepalend.
Evert Castelein bijvoorbeeld was
overduidelijk een katholieke
school. Een gereformeerd jon
getje kwam daar echt niet bin
nen. alleen een katholieke ge
zindheid was waarborg voor het
deelnemerschap. Wielinga op de
Nieuwe Rijn was er voor de beter
gefortuneerden, de professoren,
of de aankomende elite, de stu
denten. Nieuwenhuizen (voor
heen dansschool Boes) idem di
to, met het verschil dat de achter
grond van deze school aan de
Hogewoerd confessioneel is.
Voorbij
Die tijden zijn echt voorbij. Geen
enkele dansschool kan het zich
veroorloven om een eigen doel
groep te hebben. Dat neemt niet
weg dat een echte Leidse glibber
zich niet zal thuisvoelen bij Wie
linga. En zo selecteren de Leidse
dansscholen zich vanzelf toch
uit. Al roepen ze om het hardst
geen bepaald publiek (meer) te
trekken.
Mevrouw Maas weet dat haar
school een elitaire naam had en
nog heeft. Ze pretendeert echter
de deuren voor alle lagen van de
bevolking open te houden. "Als
de mensen zich maar aanpassen
Niet luidruchtig doen. niet
schreeuwen, niet ordinair zijn."
Door
Miep de Graaft
Van der Tuyn "We hebben van al
les. Bloemenkwekers en profes
soren. Echt een doorsnee-pu
bliek. En iedereen accepteert el
kaar."
De Leiderdorpse dansschoolhou
der Van der Linden zegt wél de
indruk te hebben dat mensen die
er financieel en sociaal beter
voor zitten meer dansen. Een pu
bliek, afkomstig uit een sociaal-
zwakker milieu ziet hij niet gauw
een dansschool betreden.
Grijze haren
Als er iets is dat de dansschoolhou
ders door de jaren heen gryze ha
ren heeft bezorgd dan moet dat
wel de aanwas van mannelijke
danseurs zyn. Welke oud-leerlin-
g(e) herinnert zich niet de pijnlij
ke momenten als er muur
bloempjes aan de kant moesten
blijven zitten vanwege een tekort
aan jongens. Dansen is nu een
maal van oudsher een sport voor
meisjes: jongens gingen liever
voetballen. En ze trappen van
daag de dag ook liever tegen een
bal aan.
Dus hanteert dansschool Wielinga
een wachtlijst voor meisjes of
verzoekt ze de vrouwelijke klan
ten zelf een partner mee te ne
men. Die maatregelen sluiten de
boze telefoontjes van moeders
niet uit 'dat hun dochter wéér de
hele avond aan de kant heeft ge
zeten'.
Nieuwenhuizen gebruikt niet voor
niets de slogan in reclame-bood
schappen '23 leuke meisjes zoe
ken 23 leuke jongens' 'De man
nen moeten nu eenmaal gerich
ter worden benaderd. Je hoort de
meest wilde verhalen over lessen
die uit 40 meisjes en 10 jongens
bestaan. Ja. je moet er als dans
schoolhouder hard aan trekken
om een evenwicht te krygen. Het
inschryven van 40 meisjes is
geen enkel probleem. Dat is echt
zo gebeurd
Maar dat is dus "vragen om rottig
heid" Want wordt het verschil
tussen de geslachten op dansles
groter dan vijf, zes. zeven, dan
valt het gat niet meer te dichten.
De reizende leraar Martin Visser
heeft een wat kostbare methode
om het tekort aan mannen aan te
vullen. Hy deelt gratis leskaarten
uit aan oud-leerlingen van het
mannelyk geslacht "Maar dan
zyn ze wél verplicht om elke
week te komen".
Van der Linden verkoopt al vier
weken 'nee' aan meisjes cq vrou
wen. Vandaar dat hy nu op een
praktisch even aantal mannen en
vrouwen zit.
Zweetdruppels
Ook bij Castelein kost het de nodi
ge zweetdruppels om aan een
even aantal te komen. Vaak gaat
het op het nippertje goed. "Echt.
die jongens komen wel" zo ver
zekert Dyo van der Tuyn "Al
leen: ze komen later. Maar als je
ze eenmaal hebt zyn ze vaak dol
enthousiast ook. Dan komen ze
rustig twee. drie keer per week
om te helpen by de lessen waar
een tekort aan jongens is."
Uit arremoede maar de overge
schoten meisjes mét elkaar laten
dansen7 Een suggestie die de ha
ren recht overeind doen staan
Dansen, of liever: stijldansen is
iets voor man en vrouw Twee
mensen van hetzelfde geslacht
die de tango doen. hoe meesle
pend ook. dat is een taboe Laat
staan dat twee homo-sexuelen
dansen kunnen leren. Het kan
natuurlijk wel. maar dan niet
met elkaar De dansscholen zul
len geen homofielen weren. Maar
aanpassen staat hoog in het
vaandel geschreven Bovendien
een man hoort by het dansen lei
ding te geven. Die aloude regel
sluit twee dansende mannen dus
al by voorbaat uit. De maat-
schappelyke normen staan wat
dat betreft onwrikbaar vast in de
dansscholen. Dat geldt net zo
goed voor de traditie dat dansles
dé gelegenheid by uitstek is om
een (U-ven i partner te ontmoe
ten. Dyo van der Tuyn wordt wel
eens gevraagd om als getuige bij
een huwelyk te fungeren. In vele
huwelijksaankondigingen die hy
onder ogen krygt is zyn dagelijks
brood op romantische toon ver
werkt: 'het begon met dansen.
Ook Nieuwenhuizen ontvangt ge
regeld trouwkaartjes van <ex)-
lecrlingen. Een logische zaak,
vindt hij. "Uitemdelyk preten
deer je een ontmoetingscentrum
te zyn Dus een plaats waar men
sen elkaar leren kennen. Als daar
verkering of een huwelyk uit
voortkomt is dat toch meegeno
men7" De stand byhouden doet
Nieuwenhuizen consequent niet
Dan heb je het idee dat je naar
Peyton Place zit te kyken. Maar
je ziet het wel eens aankomen.
Balavond
De finale, het hoogtepunt van elke
cursus is De Balavond Anno
1950 of 1981. ook by dit traditio
nele evenement in de danswe-
reld geldt dat de tyd er geen af
breuk aan kan doen Een net pak
dus. liever nog een smoking, en
een avondjurk Maar voor het
zover is dat de Stadsgehoorzaal
glorieus kan worden betreden
spelen zich de nodige drama's in
zakformaat af. Het kost de dans-
leraren heel wat overredings
kracht om sommige leerlingen
i k k: v. n M da outfit
aangepast wordt Als by geen an
dere gelegenheid geldt dat kle
ren de sfeer maken en wellicht
de nog niet perfecte pasjes ver
doezelen Legio leerlingen moe
ten voor deze gelegenheid strop
das en pak by vader lenen, meldt
Van der Linden. En Van der
Tuyn weet zyn moeite om de
leerlingen van colbert of avond
jurk te overtuigen beloond: "er
wordt over gespróken."
Dc echte oude tyden van de bal
avond komen niet meer terug.
Nieuwenhuizen Vroeger was
een slotbal een féést Daar werd
voor gespaard, voor genaaid Nu
heeft het bal veel minder waarde
Ze moeten m het lang. maar dat
gaat lang niet altyd van harte