Bachvereniging heeft
nog heel wat wensen
*2*
9Ë GROENE MASKERS
ZATERDAG i2 SEPTEMBER 1981
J*! AARDEN-UTRECHT (GPD) - Zestig jaar werkt de Nederlandse Bachvereniging nu aan
de bevordering van de belangstelling voor de muziek van Johan Sebastian Bach En
j, daarbij stond Bachs meesterwerk, de Matthaus Passion, steeds centraal. Zo was het in de
i beginjaren nadat Johan Schoonderbeek, die in de vestingstad Naarden toen al vele jaren
5 een voor die tijd heel markante muz.ektraditie had ontwikkeld, het initiatief had geno-
men.
Ook na zestig jaar
Schoonderbeek had ook in Den
Haag reeds uitvoeringen van de
Matthaus Passion geleid (bij de
Koninlijke Zangvereniging Ex
celsior, van i908 af), maar er moet
hem toch iets anders voor ogen
hebben gestaan: met een eigen
koor werken aan een zo authen
tiek mogelijke uitvoering van de
ze passiemuziek. Hij vond een
aantal goeddeels welgestelde,
maar in elk geval muziekminnen-
de Gooiers bereid met hem de
Bachvereniging op te richten: op
13 september 1921 in de villa „De
Duinen" van mevrouw M. van
Eeghen-Boissevain in Huize-
En die groep heeft sindsdien, onder
leiding van verschillende beken
de Nederlanders als voorzitter
(eerst de pedagoog prof. dr. J. H.
Gunning, na hem onder andere
prof. dr. G. van der Leeuw (theo
loog) en jhr. mr. C. J. A. de Ranitz,
de toenmalige burgemeester van
Utrecht) gebouwd aan de ontwik
keling van een Bach-traditie in
Nederland, die nauwelijks haars
gelijke in de wereld heeft. Waar
wordt in enig ander land de Mat
thaus Passion zo vaak en op zo'n
voortreffelijk niveau uitgevoer
de?
Voorzitters bepaalden voor een be
langrijk deel het bestuursbeleid,
het muzikaal beleid berustte in
de eerste plaats bij de dirigenten.
Johan Schoonderbeek was de
eerste, maar helaas kwam reeds
zes jaar na de oprichting een ein
de aan zijn leven. De vermaarde
Evert Cornelis - vernieuwer van
het Nederlandse concertleven bij
uitstek - werd in 1927 zijn opvol
ger. Typisch trekje voor deze he
laas ook veel te jong overleden
muziekleider was zijn weigering
om in 1928 de Matthaus Passion
uit te voeren zoals dat in die tijd
gebruikelijk was: sterk verkprt.
Integraal of helemaal niet...
Het werd voor dat jaar geen Mat
thaus Passion, maar de Johannes
voor wie een integrale uitvoering
bij een betrekkelijk korte tijd van
voorbereiding blijkbaar eenvou
diger lag. De reeks van Matthus
Passion-uitvoeringen door de
Nederlandse Bachvereniging
werd voor de eerste maal even on
derbroken. Alleen de oorlogsom
standigheden hebben daar in de
jaren veertig nog een enkele maal
toe genoopt.
In 1929, precies 200 jaar na de oer-
uitvoenng in Leipzig en 100 jaar
na de „wedergeboorte" onder
Mendelssohn, dirigeerde Evert
Cornelis in Naarden voor het
eerst in een volledige uitvoering
van de ..Matthaus". Sindsdien
zijn verkorte uitvoeringen bij de
Bachvereniging ondenkbaar.
Naarden bleef ook de traditionele
plaats voor deze elk jaar meer be
zoekers trekkende manifestatie
(nu al vele jaren telkens drie uit
voeringen in de Stille Week), die
voor velen min of meer het karak
ter van een bedevaart heeft ge
kregen. De restauratie van de
Grote Kerk binnen de vesting
heeft alleen nog een paar maal tot
uitwijken naar elders (Monniken
dam) geleid.
Evert Cornelis overleed in 1931.
Zijn opvolger werd dr. Anthon
van der Horst, die de Bachvereni
ging tot 1965 muzikaal leidde;
sindsdien is het Charles de Wolff,
die ook bij dejubileumuitvoenng
op zaterdagmiddag 31 oktober
(met Bachs „Hohe Messe" in de
Grote Kerk van Naarden) de diri
geerstok hanteert.
Toekomst
Dat is dan de „blik terug", die bij
een jubileum als dit past. Maar
dat doet natuurlijk óók een blik
vooruit en daarvoor hadden we
een gesprek met de heer F. A. M.
de Vilder, sinds het aftreden van
jhr. De Ranitz, in 1974 voorzitter
van de Nederlandse Bachvereni
ging, die overigens zich met en
kele verwante instellingen (o.m.
de Nederlandse Handelvereni-
ging) sterker heeft gemaakt in de
overkoepelende stichting Comu
in Utrecht. Directeur van deze
stichting en daardoor tevens za
kelijk leider voor de Bachvereni
ging is Pascal Rijnders, die in op
dracht van het bestuur een zake
lijk en artistiek beleidsplan had
opgesteld en nadien door zijn be
noeming ook met de uitvoering
daarvan werd belast.
Daarmee werd de Bachvereniging
van de toch wel enigszins „elitai
re club", die men altijd was ge
weest, een met een duidelijke vi
sie geleide instelling voor wie de
huidige voorzitter - als groot
bouwondernemer ook een be
stuurder met een duidelijk zake
lijke inslag, maar tegelijkertijd
bezield door grote belangstelling
en liefde voor de muziek van
Bach - nog altijd een goede toe
komst in het verschiet ziet.
Maar dan moet er naar de mening
van de heer De Vilder wel wat
veranderen in de houding van de
overheid ten opzichte van dit
soort zaken. Een ander subsidie
beleid met name! De overheid
pompt nu grote bedragen in het
Nederlands concertleven door
middel van forse subsidies aan de
symfonische orkesten, maar die
brengen toch eigenlijk maar mu
ziek van een zeer beperkte perio
de. Laten we zeggen twee eeu
wen De romantiek komt daarbij
volledig aan zijn trekken, maar
wanneer horen we van die kant
nu iets uit bijvoorbeeld de barok-
en de
(Kleine vaart»
Adara 10 200 nw Natal nr Asuncion,
altair pass 10 Rostock nr Antwerpen,
Anna Broere 10 vn Rotterdam nr Star
Atlantic Sun 10 te Rotterdam.
Azolla 10 100 zw Ouessant nr Londen.
Barracuda pass 10 Walcheren nr Rutter-
dam.
Bickersgracht pass 10 Dardanelle nr Pi-
Bloemgracht pass 11 Zandvoort nr Am-
sterdam.
Breehees pass 10 Kp. St. Vincent nr Se-
tubal.
Breehoek pass 10 Kp. St vincent nr Se-
tubal.
Breehoek pass 10 hartleportl nr Gent.
Culafia 10 300 n Belem nr Barbados.
Carebeka-7 10 120 w Kp Villano nr Azo-
Cornelia 10 te Rotterdam.
Corne Broere 11 vn Rotterdam nr Huil,
Dependent 10 te Rotterdam.
Dien Danielsen verm 11 vn Uddevalla.
Dutch Faith pass 11 Kp. d'Antifer nr
Rotterdam.
Electron pass 10 Cromer nr Antwerpen.
Elger pass 10 Bungo Suido nr Brisbane.
amstelvaart 10 330 w Walvisba;
nesdal.
Amstelveen 10 420 ono Miami
Atlantic Star 10 700 w Landsend nr Sou
thampton.
Baarn 10 vn Hongkong nr Joddah.
Benattow 10 te Rotterdam
Breda 11 te Baltimore.
Broere Aquamarine 10 55 no Ouessant
nr Genua.
Broere Emerald 10 te Teesport.
Chevron Madrid 11 te KaohMung.
PlÊ KNOL tn UlTTlJÊK
KÉN WAAROM IOÜ IK
H'J (J80ÊIT ALS KOOL
Kr
middeleeuwen maar met eens te
spreken. Dat is ook eigenlijk geen
muziek voor „grote" symfonie
orkesten, maar zou het dan niet
rechtvaardig en wenselijk zijn
dat een groter deel uit de subsi-
diepot naar andere instellingen
en ensembles ging, die zich wel
met deze oudere muziek bezig
houden?
Bach-orkest
Wanneer een ruimere subsidie dat
mogelijk zou maken, zou de heer
De Vïlder bijvoorbeeld graag zien
dat de Nederlandse Bachvereni
ging naast haar koor ook een ei
gen Bachorkest kreeg: voor de
begeleiding van koorwerken én
voor de uitvoering van instru
mentale composities, niet alleen
van Joh. Seb. Bach, maar ook van
diens zonen. Want de Bachver
eniging zou graag aan de muziek
van de gehele familie Bach meer
bekendheid geven.
Een andere wens betreft de stimu
lering voor dit werk van Neder
landse artiesten. Door het initia
tief van dr. Anthon van der Horst,
diein 1951 binnen de Bachvereni
ging een eigen Schola Cantorum
oprichtte, is men er al toe kunnen
komen eigen solisten te „kwe
ken". Voorlopig nog slechts vrou
welijke, maar die hebben dan ook
dit jaar rond Goede Vrijdag laten
horen dat Bachs aria's ook door
jong talent uitstekend tot klinken
kunnen worden gebracht. Die
weg moeten we beslist vervolgen,
aldus de voorzitter, die verder
wijst op belangrijke initiatieven
als het geplande „Musica 1983",
waarmee men in dat jaar de twee
honderdste geboortedag van
Bach, Handel en Scarlatti wil her
denken.
Buitenland
Met dit alles denkt de heer De Vil
der aan een bewust en voortdu
rend streven naar verbetering,
verbreding en verdieping, moge
lijk indien de overheid ook haar
subsidiebeleid wil verbreden en
versterken. Dat zou wellicht te
vens mogelijkheden openen om
de activiteiten van de nu jubile
rende Bachvereniging zelfs tot
over de landsgrenzen uit te brei
den Men heeft reeds aanvragen
in deze richting uit Finland en de
DDR, Polen heeft eveneens inte
resse getoond, maar zolang een
dergelijk experiment niet finan
cieel voldoende gefundeerd kan
worden, kan er geen sprake van
zijn dat de Nederlandse Bachver
eniging met haar Matthaus Pas-
sion-uitvoering naar het buiten
land trekt. En toch is daarom ge
vraagd...
HENK BOSSCHART
va 'i
FRED BASSET
De belevenissen van Jommeke
Verdraaid, het gat is dicht!
Agenda
Leidse bioscopen
LUXOR (121239) 'Raiders of the lost
are da 14.30, 1900 en 21.15 uur. Zo
14 15. 16.30. 19.00 en 21.15 uur 12 jr
CAMERA (124919) 'Samen uit. samen
thuis', da 19.00 en 21.15 uur a l.
Nachtvoorstelling 'Casanova', vrij en za
23.30. 16 jr
Kindermatinee 'Martijn en de magiër'
za. zo en wo 14.30 uur.
LI DO 1 (124130) 'Christiane F', da 14.30.
19.00 en 21.15 uur. Zo 14.30. 16.45. 19 00
en 21 15 uur 12 jr
LIDO II For your eyes only", da 14.30
i 21.15 uur Zo 14.30. 16 45. 19.00
Nachtvoorstelling Christ
24 00 uur
EURO III 'Fo
13.30, 18.45 en 21 14 t
18 45 en 21.30 uur
Nachtvoorstelling 'Salon Kitty', za 24.00
uur. 18 jr.
EURO IV Death hunt", da 13 30, 18.45
en 21.00 uur Zo 13 45. 16.15. 18 45 en
21 00 uur. 16 jr
Nachtvoorstelling 'Hot lady' za 24.00
uur. 18 jr.
Bioscoop Voorschoten
(reeerveren 01717 4345)
GREENWAY 'Kentuckv fried mov
do t m za 21 15 uur zo 18.30 en 21.00 u
ma en di 20.30 uur 16 jr.
Airport '80 the concord' vrij 19 00 uui
za 10 00 en 19 00 uur. zo 15 30 wo 16 00
en 20 30 uur 12 jr
Kindermatinee 'Kuifje en het haaien
meer za 14 00 uur. zo 13 30 en wo 14.13
Bioscopen Katwijk
CITY I Vrndag de dertiende da 14 45
18.45 en 21 13 uur 16 ji
CITY II 'Vier vuisten van de duivel', da
14 45. 18 45 en 21 15 uur 12 ji
CITY III Dused car*, da 14 45. 18.45 en
21 45 uur 12 jr
CITY IV De spiegel barstte ma. di do
vrij n zo 14 45. 18 45 en 21 15 uur 16 jr
Kindermatinee 'Dombo. de vliegende
olifant za en wo 14 30 uur
t 21.15
12 j
Coral Isis 10 900 w Cocos Island r
Flommulina pass 10 Wight nr Rotter-
Fulgur 22 te Curacao verw.
Gardenia 10 vn Northfields nr Gent.
Happy Mammoth 10 vn Oita nr Singa
pore.
Kylix 10 te Milfordhaven.
Lepton pass 10 Suez nr Perzische Golf.
Lingegas 10 vn Cartagéna nr Ceuta,
Maas bracht 10 750 w Ascensios nr
Kaapstad.
Marinula 10 250 ozo Masira nr Mne al
Ahmadi,
Meerdrecht 10 230 nw Aden nr Suez.
Meta 16 te Las Palmas.
II dn cht 11 fc Lhrorno
Nedlloyd Bangkok 10 1700 z Midway nr
Kaohsiung.
Ncdllovd Dejima 10 vn Singapore nr
Hongkong.
Nedlloyd Nagoya 10 vn Fort Aleza nr
Recife.
Nedllovd Rosario 10 vn Suez nr Jeddah.
LIDO III Death hunt', da 14.30. 19.00 en
21.14 uur. Zo 14.30. 16.45. 19 00 en 21 15
uur. 16 jr.
LIDO IV Fort Apache the Bronx', da
14 30. 19 00 en 21 15 uur. Zo 14 30. 16 45.
19 00 en 21.15 uur 16 jr.
STUDIO <133210) 'La provinciale', da
19 00 en 21.15 uur. Do. vrij. ma en di ook
14.30 uur. 16 jr
Kindermatinee Donald Duck'. zo en wo
14 .'in uur to M 30 en 10 45 uur
TRIANON (123875) 'City of the living
Death', da 14.30. 19.00 en 21.15 uur Zo
14.15. 16 30. 19 00 en 21.15 uur
REX (125414) 'Bativlon pink da 14.30.
19.00 en 21.15 uur. Zo 14 15. 16.30. 19.00
en 21.15 uur 16 jr
Bioscopen Alphen
(reserveren 01720 20800)
EURO I 'For your eyes onlv'. da 18.30 en
21.15 uur. do. vrij. ma em di ook 13 30
uur Zo 16.00. 18.30 en 21.15 uur. 12 jr
Nachtvoorstelling 'Mannen van staal',
za 24 00 uur. 16 jr
Kindermatinee Tekenfilmgrabbelton'.
za. zo en wo 13 45 uur
EURO II 'Christiane F', da 13.30. 18.30
en 21 15 uur. Zo 13.15. 16.00. 18 30 en
Galerie de Oude Rijn - Stille Mare
t/m 29 9. expositie van Corneille litho
en Nick Fntz keramiek, di t m za va
10-18 uur. do van 10-21 uur en zon va
11-17 uur
Rijksmuseum voor Volkenkunde.
'Teenstraat 1. t/m 3 1 '82. "Indianen van
Mexico. Azteken in 't Verleden. Nahua
van Heden, geopend ma t m za 10-17
uur; zo- en feestdagen 13-17 uur
Hortus Botanicus Oranjerie, ingang
Rapenburg 73. tot 28 9, tentoonstelling
'Bomen. Beesten. Hout', geopend van
ma trn za van 10 tot 16.30 uur en zo van
12 30 tot 15.30 uur
Museum Boerhaave - Steenstraat la. t/m
15/11. tentoonstelling "Mooie klokken,
beste kykers". Sterrenkunde in de 19e
eeuw. ma tm za. van 10-17 uur zo.. 13-
l"rr m«er. h.pp.
KMJiIlon w.n nekjes of
ncr er een et t lepel c».
rocnsip door Koer JSO
kwark lo» met een be-
lertj»- Uulgaarw yog
Roer de bgna
geleidelijk
WIN A BORN
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13 00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13 00 uur tot za
terdag 13.00 uur Eüsabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur 13 45-14 30 uur.
Avondbezoekuur 18 30-19.30 uur.
Kraamafdeling vaders extra van
18 00-18.30 uur Kinderafdeling dage
lijks van 14 00-19.00 uur (Niet meer dan
2 bezoekers per patient).
Sportmedisch Advies Centrum, blessu
respreekuur: Elisabethziekenhuis. Lei
derdorp. 's maandags van 19.30-20.30
Bezoekuren St Ebsabeth-Ziekenhuis
Volwassen dagelyks van 14 00-14 45 er
van 18.30-19.30 uur
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling dagelyks van 15.00-
Ci_U (hart bewaking) dagelyks
14 15 14 45 en van 19 00 19 30 uur
Intensieve verpleging dagelyks
Academisch Ziekenhuis
Voor alle paf venten fbehalue kinderen j
zijn de bezoekuren ali volgt
Elke dag
14 15-15 00 uur
18 30-19 30 uur
Avond bezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur
Praematurenafdehng dagelyks van
14 30-14 45 uur en van 18 30 18 45 uur
Bezoek aan ernstige patxmtcn wanne*.-
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Kinderkiintek
Dagelyks
15 00-15 45 uur
18 30-1900 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
14 15-15 00 uur
18 30-19 00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijn oord le en 2e klas 11 11 30;
13 30-14 15 en 18 30-19 30 uur 3e klas
13 30-14 15 en 18 30^ 19 30 uur Kraamaf
deling 13.30-14 45 alleen voor echtgeno-
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunner
dag n na. ht w.»rdrn gemeld hij h.-t in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
k>1 (020-175000)
((DaiAc1 Lieuws
12 september 1981
Honderd jaar geleden stond in
de krant'
- In Rusland bei eelt eene keizer
lijke ukase i beschikkino Red
de samenstelling van plaatse
lijke commissien ter overwe
ging t>an de Jodenquaestie in
die gouvernementen aan waar
de Israeheten een belangrijk
gedeelie der bevolking uitma
ken Deze commissien bestaan
de uil vertegenwoordiger, van
gilden en vereemgingei onder
voorzitterschap der gouver
neurs, zullen feilen uit eigen er-
de
anng verzamelen en au» Oen
minister ian btnnenlandsche
zaken die bedrijven der Israe
heten aanwijzen, welki
welvaart der oorspronkelijk
bevolking nadeehg zijn Zij zul
len binnen tuee maanden voor
stellen lot erbetering van den
toestand doen. De minister tuin
bmnenlandsche zaken heeft die
ukase ter kennis gebracht van
de gouverneurs te Keiw Wilna
Charkoic Odessa Minsk. Mo/u-
lew en Witebsk
Vijftig jaar geleden
- In Hartford, in den Ameri.
kaanschen .\taat Alabama,
hadden het hoofd der politie
Roadu en de oud-burgemeester
Radford turut gekreq
tads i
r het hu
Rad
ford was blijven staan Toen de
heeren het meI een* konden
u-orden, beslaten zij het geschil
op te lossen door een hoogst zon
derling duel Zij legden de lin
kerhand op eikaars schouder en
br ijonnen met een revolver tn de
n-chtcrhatid op elkaar te vuren
Nadat negen schoten u-aren ge
lost. vielen beiden dood neer
- In de buurtschap Be reus berg
bij Kerkrad* kregen I wee smok
keibenden, die elkaar verraad
verweten, hevigen twist die m
een vechtpartij ontaardd' Va-
Haf de messen waren getrokken,
moesten vier smokkelaars oe-
wond van het strijdtaoneel wor.
den weggedragen L'en vrouw
kreeg messteek tri het hoofd
Di sniakkchrnnr werein het ri
viertje de Worm geworpen
