"Velen
sis die
blijven je zien
gek van toen"
12322®
Selfkicker-verleden blijft Johnny van Doorn achtervolgen
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1381
PAGINA 17
Vijftien jaar geleden
vestigde hij in het Am
sterdamse Carré zijn
imago ais stuntman
van de krelenpoezie en
ontboezemde: „Er is
iets geknapt in mijn
bol." Hij ontdekte hel
gedicht ais vuurwerk
en het duurde niet
lang of hij werd „de
dolle dichter met de
theatrale inslag" ge
noemd. „die met zijn
schuimbekkende
mondmitrailleur volle
zalen neerknalde."
Opgegroeid in Arnhem
kwam Johnnv van
Doorn tot extase in
Amsterdam: de stad
die hij in één van zijn
Arnhemse dromen in
een magisch licht op
een berg zag liggen.
Halverwege de jaren
zestig explodeerde hij
er tot Johnnv the Self-
kicker: een brallende
woordenspuger. die
naar Johnny's zeggen
meester was in wat hij
noemde „het beheer
sen van de niet-be-
heersing."
Vanaf die tijd luisterde
deze Selfkieker me
nige literaire bijeen
komst op. Galmend en
op preektoonachtige
wijze stak hij zijn de
clamaties af. En soms
deed hij dat met een
pathos, die aan hyste
rie grensde. Zo ook in
1975. tijdens de roem
ruchte Nacht van de
Poëzie in het Amster
damse Concertge
bouw. Nadat hij zes
jaar tevoren nog ver
momd als Sinterklaas
te paard door Sneek
was gereden, verzocht
Johnnv da&r gillend op
de Bühne plotsklaps
om een mes teneinde
de hand aan zichzelf te
slaan.
Zover is het niet geko
men. De tot Selfkieker
geëxplodeerde John
ny. die in 1972 met
„Tussen de Schuifdeu
ren" bij de NOS een ei
gen televisieshow
kreeg, is zoals Johnny
dat zelf uitdrukt in
middels weer „geïm-
plodeerd" tot de dich
ter en schrijver John
nv van Doorn. Twee
dichtbundels en even
zoveel prozawerken
staan op zijn naani. En
momenteel is Johnny
in zijn flat in Amster
dam—Noord bezig de
laatste hand te leggen
aan zijn eerste roman,
getiteld: „Gevangenis
directeur aan Zee."
Zijn meest recente werk
is de langspeelplaat
„Oorlog en Pap", die
onlangs het licht zag
en is afgeleid van de
gelijknamige en veel
beluisterde serie cau
serieën, welke Johnnv
van Doorn vorig jaar
voor de VPRO-radio
hield. Meer nog dan in
zijn eind 1977 versche
nen boekje „De geest
moet waaien" levert
Johnny van Doorn op
„Oorlog en Pap" een
aardig stukje ge
schiedschrijving over
de jaren zestig, waar
over ook in bijgaand
vraaggesprek.
.Ja. er is totale hysterie.
Wat is je boodschap?, is een vraag die Johnny the
Selfkieker in vroeger dagen placht te beantwoor
den met: „No message mister X." Bijna geheim
taal vergeleken met wat 36-jarige Johnny nu
antwoordt: „De boodschap laat ik aan de lezer
zelf over. De boodschap is als je iets uit de nevels
trekt, zodat de mensen een licht opgaat en hun
geest wórdt verscherpt."
Soms heeft hij de neiging sneller te praten dan zijn
gedachten lijken te kunnen bijhouden. Opgeto
gen verklaart hij zich meer als schrijver te heb
ben bekwaamd. „In mijn nieuwe boek kan ik
dingen kwijt, die ik eertijds niet aan het papier
kwijt kon. Wat ik toen weergaf, is slechts een
klein gedeelte van wat ik nu kan weergeven. Ik
trek veel meer registers open. Ik heb het schrij
ven nu onder de knie."
Goeroe
'Gevangenisdirecteur aan Zee' wordt volgens
Johnny een vrij lijvig boek. Het zit goed in el
kaar, zegt hij. En het is nog slechts zaak het ge
heel „virtuoos te monteren. Finishing touch-
werk. Ik heb er ook heel lang over nagedacht om
het te schrijven. Aan gegevens had ik dus geen
gebrek."
..In het eèrste hoofdstuk ben ik bezig met het on
derwerp godsdienst. En dan godsdienst in de zin
van het goeroe- en discipelwczen. Maar voor ik
daar kom. is er een tijdloos verhaal, dat zich af
speelt in Vlaanderen. Ik stuit daar op de katholie
ke atmosfeer en dat brengt mij op de gedachten
hoe net vroeger met mij en godsdienst was ge
steld. Mijn ouders waren helemaal niks, gingen
nooit naar de kerk."
„Vanuit die unieke instelling heb ik af en toe toch
wel iets te maken gehad met het godsdienstige
fenomeen. Dat nu ben ik een beetje nagegaan en
als je dat beschrijft kom je vanzelf weer in dat
sfeertje van dc jaren zestig terecht. Dat sfeertje
van trappen tegen het been van al het autoritai-
Twinkelingetje
De jaren zestig. Op zijn kersverse langspeelplaat
'Oorlog en Pap' verhaalt Johnny er uitvoerig
over. Hij doet dat in de vorm van smakelijke
anekdotes over de oertijd van hel Chinese eelwe-
zen, de zwarte jaren van de sex. de glorietijd van
Coca Cola. dc periode even voor Provo en het
zelfonderzoeken met behulp van LSD en ma
rihuana.
„Ik heb eens per ongeluk een gigantische overdo
sis LSD. vermengd met belladonna, naar binnen
gekregen. Ik dacht, ik neem een klein tripje om
een licht twinkelingetje in mijn ogen te krijgen,
dat staat wel sexv Maar ik kwam terecht in een
eindeloze opeenstapeling van hellen. Ik lag in het
drijfzand beneden in een krocht en had het ge
voel dat ik een fysieke dood tegemoet ging. Plot
seling zag ik bovenin de krocht een smal reepje
blauwe lucht cn opeens schoten er padvinder
achtige. militante woorden clichématig uit mijn
keel: ..Wilskracht! Marsch! Vooruit.' Vuur!" Die
woorden hebben mij gered. Als een raket schoot
ik uit de krocht omhoog, totdat ik bemerkte dat
ik weer in een kamer zat. Het was weliswaar een
soort poppenkamer. waarin allerlei serpenten en
monsterachtige creaturen rondfladderden, maar
ik was bij bewustzijn. Als een man van 800 jaar.
een zeer oud besje, lag ik te mummelen op bed."'
Aldus Johnnv van Doorn een jaar geleden in het
weekblad Vrij Nederland
- De tijd ook van therapieen. van zoek jezelf
.Inderdaad, overal iets achter zoeken Ik ben dan
bijna geneigd te zeggen van mensen, sta toch niet
zo te zaniken. Van. wat een gezeur, wat een teer
hartigheid ook Ik krijg dan de neiging om net als
dominee Kater (de Amsterdamse hervormde pre
dikant. die o.m het huwelijk van Beatrix en
Claus inzegende SJ) te zeggen, zoiets als De pa
den op dc lanen in. Naar buiten jongmens. Steek
je hoofd eens onder de kraan.' Dat miezige gedoe
van wie ik ben ik nou. Ik weet voor de donder
niet wie ik ben. Ik ga wel eens wat na. maar al dat
gepsychologiseer. Traininkje zus. traininkje
Er is enorme gevoelsarmoede.
- Het gaat je op de zenuwen werken, dat mensen
raar gaan doen. wanneer jij ergens binnenkomt.
.Ja. maar niet meer zoveel als vroeger, omdat ik
niet meer zo vaak dc deur uit kom. Ik bezoek het
café niet zo vaak meer. Maar als ik er kom. hoor je
steevast fluisteren daar heb je hem weer Men
sen weten zich dan geen houding te geven. Gaan
raar doen. Ze zien in mij de popular,s terwijl ze
zelf de populans uithangen Dat kan wel cén keer
grappig zijn, maar op den duur word je daar een
beetje raar van."
Shockeren doe je allang niet meer
.Wat versta je daar eigenlijk onder0 Ik denk dat
vroeger de goegemeente nog niet veel gewend
was Er valt nu niet veel meer te shockeren Vroe
ger had het nog enige functie Toen Jan Cremer
'Ik Jan Cremer schreef had dat een ongelooflijke
functie het heeft menige huiskamer verlicht. Als
je het echter nu leest, doet het zelfs een beetje
oubollig aan Maar toen was het messcherp
Kleffe gedoe
„Toen leefden we ook in een andere situatie Hoe
wel. Nu het economisch weer bergafwaarts gaat.
merk je dat dc mensen ko»-zeligcr worden cn dat
die kleinburgerlijkheid weer terugkomt De Kou
de-Oorlogstcmming kun je nu weer om je heen
voelen Met z'n allen op de fiets cn dat soort din
gen had je in die dagen in zekere male ook Je
ziet ook dat ze de schuld gaan geven aan buiten
landse werknemers, kunstenaars Je krijgt weer
dat kleffe, verschrikkelijke gedoe, wat je van
toen kende. Ja. noem het maar gewoon fascistoï
de en rascistische dingen, die ik om me heen zie."
.De toekomst0 Tja, ik denk dat het wat dat betreft
steeds slechter wordt Maar aan de andere kant
zie ik creatief gezien perspectieven En niet al
leen voor mijzelf Slechtere tijden, zeg ik altijd,
dan rijpt het dichterlijk" gemoed weer Dan
wordt er weer geschreven. Wordt er weer gedaan
Als je met de rug tegen de muur staat al de
tegenstellingen zich verscherpen, dan krijg je
„Precies, krijg je vibraties. Literair gebeurt er dan
weer wat"
En Johnnv van Doorn schenkt de
eens bij Op de laatste groeven
'Oorlog en Pap' /egt hij met enij
meer op komst. Ik heb gezegd'
AMSTERDAM Toen Johnny van
Doorn nog Selfkieker was, zei hij wel
eens: „Abakadoetsje badoe, badoe."
Maar nu Johnny weer tot zijn oor
sprong is teruggekeerd („omdat het on
getwijfeld mijn dood was geworden,
wanneer ik nog langer als de Selfkieker
was doorgegaan"), is ook zijn taalge
bruik weer zoals het was.
waren, dat ze niet in staat waren om hun kinde
ren naar school te brengen. Die dingen hebben
dan iets mufs. iets verlammends. Aan den lijve
ondervindend kan dat op je zenuwen werken
Popularis
Zijn superimago van de brallende halve gek achter
volgt Johnnv van Doorn vandaag dc dag nog
Johnnv: „Nog steeds zijn er mensen, die je hard
nekkig blijven zien als die malende gek van toen.
Niet dat ik me nu van die malende gek distan
tieer. maar het is wel vervelend als dat niet inge
vuld kan worden met de dingen die je nu doet."
Motteballen
Op 'Oorlog en Pap' deelt hij mee zelfs van motte
ballen visioenen te hebben gekregen. Dat ge
bruik van drugs had volgens Johnnv direct te
maken met de benauwde jaren '50-atmosfeer.
die toen heerste. „Het was in sterke mate afzetten
tegen de gevestigde, duffe orde van toen. Er heer
ste een autoritair iets. dat gedachten opriep aan
de jaren dertig. Die benauwende sfeer, waarin
dan niks kan."
„Die weèe sfeer van de jaren dertig, die mufheid.
de sjofele kledij waar de mensen in liepen, de
grote grijsheid, het zure niks-mag. het praten
over sex..., al die huichelachtigheden, al dat soort
Peyton Place-achtige dingen zoals het diepste
geheim van abortusHat was gewoon weerzin
wekkend."
Ofschoon Van Doorn niet graag in tijdvakjes zegt
te denken, waren de jaren zeventig naar zijn me
ning al niet veel beter „De algehele atmosfeer
was over het algemeen knap vervelend. Het had
veel te maken met een soort verburgerlijking,
een zucht tot collectivisme. Praatgroepen ont
stonden, feministische overdrijvingen. Opeens
stond de wereld bol van begrippen als 'alterna
tief en moesten we 'evalueren'. Niks dan holle
prietpraat."
Ik—tijdperk
..En niet te vergelen het ik-tijdpcrk Die grenzelo
ze zeurpieten] over mannen van hoe /n ik nou
eigenlijk in elkaar. Mensen die de helca.nnd
ten te praten over hoe ze hun kind. r. n mo. ten
opvoeden en de volgende ochtend dan moe
