O
Nieuwe
ploeg
van
v. Agt
DONDERDAG 10 SEPTEMBER 1981
PAGINA n
Minister
president
Van Agt
(CDA)
algemene zaken
De carrière van mr. Andreas van Agt
(50) laat zich in kale feiten simpel
vertellen: rechtenstudie in Nijme
gen (tot 1955). advocaat in Eindho
ven (2 jaar), ambtenaar op de minis
teries van landbouw en justitie (11
jaar), wetenschappelijk medewer
ker en later hoogleraar in het straf
recht te Nijmegen (tot 1971). minis
ter van justitie in de kabinetten
Biesheuvel en Den Uyl. minister
president. Een alleen naar die fei
ten al indrukwekkende carrière,
maar daarmee is no niet de helft
van het verhaal verteld.
Van Agt is voor Nederlandse begrip
pen een politiek fenomeen, zcals
dat in onze geschiedenis slechts
zelden voorkomt. Aanbeden door
massa's, verguisd door velen. Over
zijn politiek vrij kortstondige leven
vallen boeken vol te schrijven. Een
korte beschrijving als deze kan dan
ook niet volledig zijn. Van Agt
kwam in de politiek als een „ver-
licht en modern denkend jurist",
die voor het eerst onderuit ging in
het debat over de Drie van Breda
(„ik ben een Ariër"). Toonde aan
vankelijk voorkeur voor de PvdA.
maar die slonk snel. met name tij
dens het kabinet-Den Uyl. De
diammerigheid van socialisten
(Den Uyl) haat hij.
Dieper zijn de wonden geslagen tij
dens de Bloemenhove- en Menten-
affaires, toen hij door coalitiege
noot PvdA genadeloos onderuit
werd gehaald. Toen bleek al dat de
sympathie voor hem groeide, naar
mate hij harder werd aangevallen.
Wilde aftreden, maar bleef om een
slechte abortuswet tegen te hou
den. Zijn wraak kwam in 1977, toen
hij het verzet tegen de hervor
mingsdrift van Den Uyl c.s. aan
voerde, wat leidde tot de val van
het kabinet-Den Uyl. Hij kondigde
die val aan via de tv. zoals hij ook
later vaak schokkende uitspraken
via radio of tv - bij voorkeur vanuit
het buitenland - zou doen. In de
partijtop nam men hem dat kwa
lijk, het CDA-volk vond het prach
tig.
Hij werd in 1977 lijsttrekker omdat
Aantjes. Andriessen en Lubbers
om uiteenlopende redenen niet wil
den of mochten. Bleek een popu
list. die graag een direct beroep
deed op de emoties van het kiezer
volk. Een anti-held die openlijk zijn
afkeer van de politiek beleed, maar
in de loop der jaren grote aanleg
voor dat vak toonde. Bleek in 1977
al een taai onderhandelaar, die niet
zwichtte voor de socialisten. Dat
leidde tot vier jaar samenwerking
met de VVD, waarbij Van Agt zich
zichtbaar wel voelde. Ondanks zijn
voorkeur voor regeren met de libe
ralen heeft hij zich nu moeten neer
leggen bij een nieuw avontuur met
de socialisten.
Vice-
premier
Den Uyl
(PvdA)
sociale zaken
Den Uyl (62). alias 'Ome Joop', alias
'Joop Atoom', is al jarenlang de
belichaming van de Partij van de
Arbeid. Den Uyl leeft voor de poli
tiek. brengt daar een gedrevenheid
in die in Den Haag zeldzaam is. Die
het hem in onderhandelingen met
meer relativerende geesten als Van
Agt soms ook moeilijk maakt. Den
Uyl de gedrevene, de bejaarde
doordouwer wordt ook wel gezegd,
is onlangs door de parlementaire
pers voor de zesde keer in acht jaar
uitgeroepen tot politicus-van-het-
jaar.
Aan mannetjesmakerij heeft hij een
hekel. Verplichte nummertjes, zo
genaamd ongedwongen contact
met potentiële kiezers zijn hem
zichtbaar een gruwel. Des te over
tuigender komt hij over met een
verhaal waar hij in gelooft. Sommi
ge voorbeelden blijven in het ge
heugen gegrift, zoals zijn vlam
mend protest, vanaf het dak van
een auto, tegen de dictatuur in
Spanje.
Voor de vijfde keer was hij dit jaar
lijsttrekker voor zijn partij. Voor
het zover was. heeft hij gedreigd af
te treden als het congres niet bereid
was zich uit te spreken voor het be
houd van een of twee kernwapenta-
ken. Hij kreeg zyn zin. meer bij ge
brek aan een andere lijsttrekker
dan door zijn overtuigingskracht.
Intussen is waarschijnlijk dat hij
niet nog eens lijsttrekker zal zijn.
Hij wordt te oud.
De econoom Den Uyl was ambtenaar
op economische zaken, journalist.
directeur van het wetenschappelijk
bureau van de PvdA. raadslid en
wethouder in Amsterdam, kwam in
1956 in de Tweede Kamer, was mi
nister van economische zaken in
1965-'66 (sloot toen de kolenmij
nen). en werd in 1973 minister-pre
sident. Als premier beleefde hij het
toppunt van zijn politieke loop
baan. Maar na de verkiezingen in
'77. die de PvdA niet minder dan 10
zetels winst opleverden, kwam de
grote afknapper: hij speelde te
hoog spel tijdens de kabinetsfor
matie en verloor.
Het tweede kabinet Den Uyl komt er
toch. zei hij verbitterd. Verbittering
bleef het karaker van de oppositie
die hij de afgelopen vier jaar voer
de. Totdat hij. kort voor de verkie
zingen van dit voorjaar, opleefde en
nieuw leiderschap uitstraalde zo
dra de prognoses een tweede kabi
net onder zijn leiding mogelijk le
ken te maken. De verkiezingsuit
slag (negen zetels verlies) beteken
de echter opnieuw een domper.
Sindsdien kennen we een andere
Den Uyl: de inschikkelijke. Een
jaar geleden riep hij nog: Van Agt
en ik in één kabinet, dt zou verloe
dering van de politiek zijn.
Vice-
premier
Terlouw
(D'66)
economische zaken
Zonder Jan Tcrlouw is het twijfelach
tig of D'66 nog wel zou bestaan.
Zijn voorganger, de nu door de De
mocraten naar voren geschoven
minister van defensie Van Mierlo.
heeft met zijn innige omarming van
de progressieve samenwerking de
partij op de rand van dc afgrond ge
bracht. Er is in 1976 zelfs op een
congres een stemming gehouden of
de partij wel moest voortbestaan.
Terlouw deed op het D'66-decem-
bercongres van '76 een dramatisch
beroep op dc aanwezige leden om
16666 adhesiebetuigingen te verza
melen. als voorwaarde voor zijn
voortgezette leiding van de partij.
Dat lukte en D'66 was gered. Met
het aantreden van Terlouw veran
derde echter de eens zo bevlogen
beweging uit de jaren '60 in een
normale politieke partij. die een
vaste plaats heeft verworven in het
politieke spectrum.
Terlouw (49) studeerde wis- en na
tuurkunde aan de Utrechtse uni
versiteit. Daarna was hij onder
zoeksmedewerker in Amerika op
natuurwetenschappelijk terrein.
Hij is sinds 1971 lid van de Tweede
Kamer, waar hij in 1974 Van Mierlo
opvolgde als fractievoorzitter. Tij
dens zijn kamerlidmaatschap heeft
Terlouw drie populaire kinderboe
ken geschreven.
Aan het begin van de jongste forma
tie wees iedereen erop dat hij een
soort brug tussen de kemphanen
Van Agt en Den Uyl ZOU zun Hn
heeft deze naam niet helemaal waar
kunnen maken, maar hu heeft toch
door het door hem gepredikte 're
delijke' denken een aantal doorbra
ken mogelijk gemaakt. Zo heeft hu
door het aanvaarden van het pre
mierschap van Van Agt de PvdA
over deze moeilijke streep getrok
ken.
Op economisch terrein is hij altyd
een groot voorstander geweest van
een vernieuwend industriebeleid
en industriëlevernieuwing. Er moet
volgens hem meer ruimte komen
voor het bedrijfsleven om de nodi
ge investeringen te kunnen doen
om op de wereldmarkt mee te ko
men. Hij zal zich op zyn departe
ment dan ook voornamelijk met de
ze zaken bezig houden. Bovendien
heeft hu grote belangstelling voor
de problemen rond de kernenergie.
Hij is een tegenstander van kerne-
neie en heeft vaak de voordelen van
alternatieve energiebronnen bena
drukt. Aardig is dat het departe
ment van economische zaken ge
leid gaat worden door drie mensep
die geen economie gestudeerd heb
ben. Dr. J. Terlouw niet. staatsse
cretaris voor exportbevordering ir
W. Dik niet. en staatssecretaris voor
midden- en kleinbedrijf P. van Zeil
niet.
Van
Thijn
(PvdA)
Binnenlandse zaken
Van Thijn (47) is al jarenlang de
tweede man van de PvdA
achter Den Uyl. In zo'n vijf
tien jaar heeft de Amster
damse politicoloog een
hoofdrol gespeeld in de so
cialistische politiek. Die car
rière vindt nu zijn bekroning
in. een ministerschap. Van
Thijn was in de Amsterdam
se gemeenteraad fractieleider
van de PvdA. In 1967 deed hij
zijn intrede in de Tweede Ka
mer. Toen Den Uyl in 1973
minister-president werd,
klom Van Thijn op tot fractie-
leider van de PvdA in de
I Tweede Kamer. In de kabi-
netsformatie van 1977 was hij
vijf maanden lang de PvdA-
onderhandelaar. Over zijn er
varingen toen schreef hij zijn
beroemd geworden „Dag
boek van een Onderhande
laar".
Na voorts de afgelopen maan
den eerst informateur en ver
volgens formateur te zijn ge
weest, behoort hij tot de klei
ne groep formatiedeskundi-
gen-bij-uitstek. De afgelopen
vier jaar was hij - onder Den
Uyl - vice-voorzitter van de
PvdA-kamerfractié. Het bin
nenlands bestuur was al ja
ren een specialisatie van Van
Thijn.
Van
Keme-
nade
(PvdA)
Onderwijs
Een oude bekende keert terug
in het ministerie op de Nieu
we Uitleg. De twee Contou
rennota's, die hij tijdens zijn
vorige ministerschap het
licht deed zien, hebben het
onderwijsveld danig in be
roering gebracht. Van Keme-
nade (44) wordt ondanks alles
erkend als een gedreven des
kundige. Hij studeerde na
zijn gymnasium-bèta, socio
logie aan de Katholieke Uni
versiteit van Nijmegen, be
haalde zijn doctoraal in 1960
en promoveerde in 1968 op
het proefschrift „De katholie
ken en hun onderwijs".
Van 1958 tot 1973 werkte hij bij
het Sociologisch Instituut
van de Nijmeegse universi
teit, was part-time weten
schappelijk adviseur van het
KASKI en directeur van het
Instituut voor Toegepaste
Sociologie in Nijmegen. In
1973 werd hij lid van het Col
lege van Bestuur van die uni
versiteit en in hetzelfde jaar
minister voor onderwijs en
wetenschappen in het kabi
net Den Uyl. Is sinds 1977 lid
van de Tweede Kamer, secre
taris van de PvdA-fractie en
buitengewoon hoogleraar on
derwijskunde aan de univer
siteit van Groningen.
Buitenlandse Zaken
Terug van weggeweest. Het
vier jaar opgebrachte geduld
- het Tweede-Kamerlidmaat
schap lag hem niet meer zo -
is dus toch beloond. Ex-mi
nister van buitenlandse za
ken die in binnen- en buiten
land een groot aanzien ge
niet, voortkomend uit zijn
vier jaar op BZ in het kabi
net-Den Uyl. Van der Stoel
(57) zette zich met verve in
voor de mensenrechten. In
Griekenland leverde hem dat
- na het kolonelsregime - een
naar hem genoemde straat
op. Heeft al een drukwekken-
de politieke carrière achter
de rug.
Hij werd in 1963 voor het eerst
Tweede-Kamerlid. Was
voorts medewerker van de
Beckmanstichting, interna
tionaal secretaris van de
PvdA, lid van de Eerste Ka
mer C60-'63). -.staatssecretaris
van buitenlandse zaken in
het kabinet Cals, lid van het
Europees Parlement en van
de Noordatlantische Assem
blee. In de PvdA heet hij
„rechts" te zijn, maar zijn
deskundigheid en gezag zijn
toch zo groot dat zijn benoe
ming volstrekt onomstreden
De
Koning
(CDA)
Landbouw en Visserij
En van de twee ex-informa
teurs die in het nieuwe kabi
net terecht is gekomen. Hoe
wel iedereen De Koning (54)
kent als minister van ontwik
kelingssamenwerking, heeft
hfj ook een langdurige erva
ring op landbouwgebied als
secretaris van de Christelijke
Boeren en Tuindersbond. re
den waarom zijn overstap
naar dit departement niet on
logisch is, zij het voor hem
zelf wel spijtig, want de ont
wikkelingssamenwerking
heeft zijn hart gestolen.
De Koning is sociaal-geograaf.
Hij werkte na zijn studie en
kele jaren aan de Vrije Uni
versiteit. Zijn politieke erva
ring is 12 jaar oud: in 1969
werd hij lid van de Eerste Ka
mer, in 1971 van de Tweede
Kamer, waarin hij zich tot
1977 vooral met landbouwza
ken bezighield. Hij was lid
van het Europees Parlement.
De Koning was in het mid
den van de jaren '70 voorzit
ter van de ARP. De afgelopen
twee maanden fungeerde hij
als informateur, samen met
Lubbers (CDA) en later Van
Thyn (PvdA).
Financiën
Van der Stee (53) begint nu aan
zijn derde kabinet. Eerst was
hij staatssecretaris van finan
ciën (belastingzaken) in het
kabinet Den Uyl. vervolgens
minister van landbouw in de
kabinetten-Den Uyl en -Van
Agt-I en vervolgens, na het
vertrek van mr. Frans And
riessen, minister van finan-
cin. Dat mag hij nu blijven,
vooral om namens zijn grote
vriend Van Agt de knip van
de staatsportemonnee geslo
ten te houden voor de verlan
gens van de 'socialistische
geldsmijters'. Hij is geen vak-
econoom, maar een ex-belas
tingconsulent. Voor Van der
Stee - oud-voorzitter van de
KVP - is dat echter geen han
dicap. Hij staat bekend als
een uitstekend manager, en
een deskundig, harde onder
handelaar.
Toch koste het de CDA-top an
derhalf jaar geleden erg veel
moeite om Van der Stee voor
deze post over te halen, na
het vertrek van Andriessen.
Veel liever ging hij als Euro
pees commissaris naar Brus
sel, maar hij moest kiezen
(minister van financiën) of
delen (ook niet naar Brussel).
Van
Dam
(PvdA)
Volkshuisvesting
Ook terug op het oude nest,
want hij was in het kabinet
Den Uyl vier jaar staatssecre
taris op volkshuisvesting (on
der D'66'er Gruijters, met
partijgenoot Schaefer. Van
Dam (43) was al een landelij
ke beroemdheid voordat hij
de politiek inging, door vier
jaar VARA's eerste Ombuds
man te zijn. Deze Utrechtse
socioloog werkte bovendien
twee jaar voor de Wiardi
Beckmanstichting (weten
schappelijk bureau van de
PvdA). Kwam in 1977 in de
Tweede Kamer en toonde
zich daar een geducht tegen
stander voor zijn opvolger op
volkshuisvesting, de CDA'er
Brokx. Hij behoorde tot de
harde kern van de PvdA-frac
tie, die Den Uyl gedurende
de formatie dagelijks terzijde
stond. Staat bekend om een
uiterst scherpe tong. wat hem
lang niet bij iedereen geliefd
maakt en in het kabinet nog
tot aardige confrontaties kan
leiden. Trad afgelopen winter
vier maal op als discussielei
der in geroemd tv-praatpro-
gramma ..Dc achterkant van
het gelijk", waarvoor hij de
Nipkow-schijf, de prijs van
de tv-critici, kreeg.
Nieuwe staats
secretarissen
De staatssecretarissen van het
nieuwe kabinet Van Agt
zijn: mevrouw S.J. Stuive
ling (36), Binnenlandse Za-
ken(PvdA), G. van Leijen-
horst (54), Binnenlandse Za
ken! minderhedenbeleid )<C-
DA), H. van den Broek (34),
Buitenlandse Zaken(CDA),
A. de Boer (44), Cultuur, Re
creatie en Maatschappelijk
werk(CDA), A. Stemerdink
(45), Defensie(materieel)
(PvdA), W. Dik (42), Econo
mische Zakcn(export) (D'66),
P. van Zeil (54), Economi
sche zaken(midden- en
kleinbedrijf) (CDA), J.C.
Kombrink (34), Financiën
(PvdA), M. Scheltema (42),
Justitie (D'66), W.J. Deetman
(36), Onderwijs en Weten
schappen (CDA), J. Hermes
(52), Onderwijs en Weten
schappen (CDA), mevr. C. I.
Dales (49), Sociale Zaken
(PvdA), mevr. H d'Ancona
(43), Emancipatiebeleid
(PvdA), mevr. S. Langedijk -
De Jong (41), Volkshuisves
ting en Ruimtelijke Orde
ning (PvdA), mevr. J.J. a-
bers-Haquebard (35), «ks-
gezondheid en Milie» jygiè-
ne (D'66). J. C. Th. van der
Doef (47), Verkeer en Water
staat (PvdA).
Van
der
Louw 5Ï~
(PvdA)'
CRM
Met tien paarden hebben ze
hem naar Den Haag moeten
trekken, weten vrienden van
André van der Louw. Veel
liever was de nieuwe minis
ter van cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk in Rot
terdam gebleven als burge
meester. Dat hij toch naar
Den Haag ging, kwam door
het klemmende beroep dat
zijn partij op hem deed. De
PvdA-top ziet hem als de
meest waarschijnlijke opvol
ger van de oud wordende
Den Uyl als politiek leider.
Van der Louw (48 jaar) stamt
uit een rood nest. Zijn vader
was actief in de vakbond, hij
zelf in de AJC. Hij werkte ja
renlang bij de VARA, het
laatst als perschef. Daarnaast
schreef hij in het blad Hit
week. In de jaren zestig werd
hij een van de voormannen
van Nieuw Links, de radicali
serende beweging binnen de
PvdA. In 1969 werd hij eerste
ondervoorzitter (bij zijn be
noeming danste hij de horle
piep) en in 1971 volgde hij
Vondeling op als voorzitter
van de PvdA. Korte tijd was
hij lid van de Tweede Kamer.
Van
Mierlo
(D'66)
Defensie
De opmerkelijke terugkeer van
één van de oprichters van
D'66. Van Mierlo (50) richtte
in 1966 deze partij op, samen
met een aantal medestan
ders. uit onvrede over het
functioneren van de Neder
landse democratie. Vooral in
de beginjaren van zijn partij
was hu D'66 en genoot in du-
tijd ook een grote populari
teit. Zijn ster begon te dalen
na het-mislukken - rond 1972
- van zijn grote ideaal, een ge
bundelde progressieve party.
De verwijten tegen zijn per
soon betroffen vooral zijn
houding tegenover de PvdA.
aan wie hij D'66 mm of meer
verkocht zou hebben In 1977
verliet hij teleurgesteld de
Tweede Kamer, waar hu
sinds 1967 in zat. Hij legde al
in 1973 zijn fractievoorzitter-
schap neer. na een ruzie met
zijn fractie. De resterende tijd
in de Kamer was hij specia
list buitenland en defensie.
Na het afscheid van dc lande
lijke politiek was hij lid van
de CONS (commissie ontwik
kelingssamenwerking Ne-
derland-Sunname) en van de
ADA (adviesraad defensie-
aangelegenheden).
De
Ruiter
(CDA) 7
Justitie
Vier jaar geleden als politiek
volstrekt onbekende hoogle
raar door de toenmalige
CDA-fractieleider Aantjes
van de Vrije Universiteit ge
haald om plaats te nemen m
het kabinet-Van Agt. De Rui
ter (51) geldt als een progres
sieve jurist, maar nauwelijks
een echte politicus. In de
CDA-fractie speelde hij tij
dens de recente formatie ech
ter een opmerkelijke rol toen
hij het regeerakkoord van
Lubbers. De Koning en Van
Thijn van tafel veegde en zich
daarmee - tot zijn eigen ver
bazing - tot woordvoerder
van „rechts" in het CDA
maakte. Wordt hoog gewaar
deerd door het ontbreken
van vooringenomenheid op
zijn vakgebied en zijn - uit ja
renlange praktijk als rechter
opgebouwde - bereidheid
voors en tegens goed te aan
horen en af te wegen. Sleepte
op die manier vele wetten
(abortuswet, grondpolitiek,
leegstandswet) door dc
Tweede Kamer. Was van '63
tot '70 rechter in Zutphen.
vanaf '73raadsheerbij het hof
in Amsterdam.
Garde
niers
(CDA)
Volksgezondheid
Een van de ministers uit het
eerste kabinet Van Agt. waar
zij leiding gaf aan het depar
tement CRM. De Rotterdam
se mevrouw Gardeniers (56)
bezocht in haar geboorte
plaats de HBS. Voordat zy
trouwde in 1950, leidde zij in
een textielfabriek in Deurne
de afdeling export. Zij ver
vulde een groot aantal be
stuursfuncties: Katholiek
Maatschappelijk Beraad.
Raad voor de Kunst, stich
tingsbestuur Katholieke Ho
geschool Tilburg en hoofdbe
stuur consumentenbond.
Kwam in 1971 in de Tweede
Kamer en bleef daar tot zij
minister werd in 1977. Veel
ervaring op het gezondheids-
terrein heeft zu niet Wel was
zij één van de indiensters van
het CDA-initiatiefwetsont-
werp over de abortus, dat in
1976 werd verworpen.
£y is de enige van het minis
tersteam die in Leiden haar
domicilie heeft Vlak voor het
einde van het eerste kabinet
deed zij van zich spreken
door een harde strijd tegen
de commerciële invloeden op
radio en tv.
Van
Dijk
(CDA)
Ontwikkelings
samenwerking
Van Dijk (ex-SGP'er. ex-
CHU'er) is sinds 1977 CDA-
Tweede-Kamerhd. Een ver
rassende keuze op ontwikke
lingssamenwerking. al was
hij in het verleden zelfstandig
economisch adviseur in on-
wi kkeli ngs vraags t u kken
Geldt als een financieel ge
nie. is financieel-economisch
specialist van de CDA-fractie
en het is dan ook vooral om
de steun die Van Agt op dit
gebied van hem verwacht,
dat hij in het kabinet terecht
is gekomen.
De Rotterdammer Van Dyk
(50). die behoort tot de rech
terflank van het CDA. stu
deerde tot 1954 economie en
staatsrecht aan de Neder
landse Economische Hoge
school in Rotterdam. Was tot
1962 bestuursambtenaar in
het voormalig Nederlands
Nieuw-Guinea, van 1964 tot
1966 was hij consultant bij de
Organisatie voor Economi
sche Samenwerking en Ont
wikkeling in Parijs en van
1966 tot 1973 divisiehoofd bij
de Wereldbank in Washing
ton. Is ook lid van de Rotter
damse gemeenteraad.
Zee-
valking
(D'66)
Verkeer en Waterstaat
Ook Zcevalking (59) heefl in
het kabinet Den Uyl gezeten.
Hij was daar staatssecretaris
van justitie onder minister
Van Agt. Hij volgde zijn par
tijgenoot Jan Glastra van
Loon op, die in 1975 opstapte
na een ruzie met Van Agt
Zcevalking. geboren te Laag-
Keppel. studeerde rechten
aan de Utrechtse universiteit
en werkte daarna op een ad
vocatenkantoor in die stad
Van '64 tot '70 was hij secretaris
van de Orde van Vrijmetsela
ren onder het Groot-oosten
der Nederlanden Daarna
was hij Utrechts wethouder
van verkeer en openbare
werken tot '74. Hij heeft twee
keer in het bestuur van zijn
party gezeten: van '67 tot '69
als vice-voorzitter en van '79
tot nu voorzitter Aardig de
tail is dat hy ook deze laatste
functie overnam van Glastra
van Loon.
In 1979 werd hy ook benoemd
tot burgemeester van het
Zuidhollandsc Ryswyk
