Solidariteit tart oostblok
Democratie in
Egypte alleen
voor de braven
Angolezen massaal de straat op
Gadaffi werkt aan
nationalisatie olie
"Media moeten onder maatschappelijke controle
Begin
plunderde
staatskas
Spanje retourneert
protest Sowjet-Unie
Zuid-Afrika arresteert
zwarte vakbondsleiders
MMM„.
MOSSELEN
BIJAC!
WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
ROME (DPA) - Libië zal mogelijk binnenkort de nationalisering van zijn
olie-industrie aankondigen. Dit hebben Italiaanse kranten gisteren ge
meld vanuit de Libische hoofdstad Tripolis.
Volgens de kranten beoogt de Libische leider Gadaffi met de nationalise
ring een soort politieke vergelding voor het neerschieten van twee Libi
sche straaljagers door Amenkaanse gevechtsvliegtuigen op 19 augus
tus. Libië heeft zijn olie-industrie tot nu toe in tegenstelling tot andere
olieproducerende Arabische landen niet in eigen hand genomen. Natio
nalisering zal een groot aantal buitenlandse, vooral Amerikaanse olie
maatschappijen treffen.
AMSTERDAM (ANP) - Acht jaar
na de val van de democratisch
gekozen regering-Allende wor
den in Chili nog steeds mensen
opgepakt, gemarteld, gedood of
verbannen. Dit heeft de interna
tionale mensenrechtenorganisa
tie Amnesty International van
daag verklaard naar aanleiding
van de achtc verjaardag van de
militaire staatsgreep in Chili op
11 september 1973.
Amnesty doet een beroep op het
publiek, organisaties en regerin
gen bij de Chileense autoriteiten
erop aan te dringen mensen die
om politieke redenen gearres
teerd zijn vrij te laten, een eind te
maken aan de martelpraktijken
door veiligheidsdiensten en poli
tie alsmede opheldering te ver
schaffen over de ongeveer 1500
Amnesty: in
Chili 1500
mensen "zoek"
Volgens de organisatie heeft een
totaal verbod van politieke par
tijen en activiteit sinds 1973 ge
leid tot duizenden arrestaties.
Men schat het aantal verdwijnin
gen tussen 1973 en 1977 op 1500
Op grond van getuigenverklarin
gen en ber»chtcn uit Chili stelt
Amnesty vast dat de manier
waarop de mensenrechten wor
den geschonden in de loop der
jaren is veranderd. De golf van
verdwijningen is inmiddels voor
bij maar er komen steeds meer
berichten dat gearresteerde of
ontvoerde mensen zijn gedood.
Martelingen lijken "een systema
tisch onderdeel van het over
heidsbeleid" te zijn aldus Am
nesty.
Zij zegt zich bewust te zijn van het
feit dat sommige Chileense op
positiegroeperingen geweld heb
ben gebruikt. Dit ontheft de re
gering echter niet van haar ver
plichtingen op het gebied van dc
mensenrechten, aldus de organi
satie.
DEN HAAG/GDANSK (GPD/AFP/DPA/Reuter) Op de vierde dag van haar eerste con
gres heeft de Poolse onafhankelijke vakcentrale Solidariteit een serie resoluties aan
genomen, die een regelrechte uitdaging vormen aan het adres van de communisti
sche machthebbers in Warschau en de andere Oostbloklanden.
Op het punt van de massa-media
werd gisteren verklaard, dat ra
dio. kranten en televisie onder
worpen moeten worden aan de
'maatschappelijke controle. De
Poolse communistische partij
heeft herhaalde malen te ver
staan gegeven, dat ze de macht
over de media niet wil delen, laat
staan afgeven. Voor de staatste
levisie en -radio is de toon jegens
Solidariteit gaandeweg harder
geworden. In een tweede resolu
tie dreigt Solidariteit dat zij op
eigen houtje een referendum
JERUZALEM (Reuter) - Omvang
rijke subsidies van de regering
van premier Mcnachim Begin tij
dens de Israëlische verkiezings
campagne in juni hebben geleid
tot een sterke stijging van het te
kort bij de overheid. Dit blijkt uit
gisteren gepubliceerde cijfers
van de Israëlische centrale bank.
De oppositie in Israël had Begin er
al eerder van beschuldigd de
staatskas tijdens de campagne te
hebben geplunderd om de kie
zers mild te stemmen. De ïege-
ring-Begin heeft kort voor de
verkiezingen de belasting op een
groot aantal duurzame ver-
bruiksgoederen verlaagd en de
subsidies voor de belangrijkste
levensmiddelen verhoogd. Daar
door was het mogelijk de inflatie,
die in ïsraël rond de 130 procent
per jaar ligt. enige tijd betrekke
lijk laag te houden en zo de kie
zers te misleiden wat betreft de
resultaten van het regeringsbe
leid.
INDIANAPOLIS (AP) - Een 3-
jarig jongetje heeft in Indiana
polis, Verenigde Staten, zijn 18
maanden oude zusje per onge
luk doodgeschoten met een .357
magnum revolver. Hij had het
wapen gevonden in het huis van
zijn grootvader, zo is gisteren
door de politie meegedeeld.
De jongen. Joshua Mavnard, ont
dekte het wapen maandagoch
tend in een la van een nacht
kastje. Het slachtoffer, Jennifer,
werd door haar broertje dood
geschoten toen zij aan het spe
len waren op een bed in het huis
van hun grootvader.
over arbeiderszelfbestuur zal or
ganiseren. als de regering niet
aan de eis van een volksraadple
ging tegemoet wil komen. Ver
der stemden de bijna 900 af
gevaardigden in met een verkla
ring. waarin zij hun steun geven
aan collega's in de andere Oost
bloklanden die streven naar een
vrije vakbond.
In de gisteren aanvaarde resolutie
over zelfbestuur wordt gesteld
dat Solidariteit de wet die door
de regering is voorgesteld zal
boycotten, wanneer het parle
ment hem zou aannemen. In het
wetsvoorstel, waarover dc Pool
se parlementarirs zich 17 sep
tember zullen buigerj. houdt de
regering vast aan de bestaande
praktijk dat de communistische
partij een beslissende stem heeft
in de benoeming van directeuren
van bedrijven. Solidariteit wenst
dat daar verandering in komt, en
dat de arbeiders hun eigen be
drijfsleiding kunnen benoemen
en ontslaan. Daarnaast wil zij de
mogelijkheid dat arbeiders me
de-eigenaar worden van hun be
drijf en dat zij delen in de winst.
Een confrontatie op dit punt tus
sen de autoriteiten en het vrije
vakverbond komt steeds dichter
bij. Met de wens van een referen
dum -dat op zich al een unieke
gebeurtenis zou zijn in Polen-, en
de eis van vrije verkiezing van di
recteuren raakt Solidariteit de
fundamenten van de Poolse staat
en de macht van de communisti
sche partij. In een boodschap
aan in het buitenland wonende
Polen stelt Solidariteit onom
wonden: ,,Wij zijn geen vakbond
meer, maar een sociale bewe
ging".
De afgevaardigden op het congres
in Gdansk stemden gisteren met
daverend applaus in met een op
roep aan de arbeiders in andere
Warschaupactlanden, die daar
een vrije vakbeweging naar het
model van Solidariteit willen op
zetten. Tot nu toe is Polen het
enige Oostblokland met een offi
cieel erkende onafhankelijke
vakcentrale.
Deze resolutie, gericht aan de ar
beiders in Albanië, Bulgarije,
Tsjecho-Slowakije. de DDR.
Hongarije. Roemenië en de Sow
jet-Unie, stelt onder meer: „in te
genstelling tot de leugens die er
over ons worden verspreid door
uw regeringen, verzekeren wij u
dat wij een authentieke 10 mil
joen man sterke vertegenwoordi
ger van de arbeidersklasse zijn.
We steunen diegenen onder u die
besloten hebben te beginnen aan
de strijd voor een vrije vakbewe
ging'.De hoop wordt uitgespro
ken dat het spoedig mogelijk zal
zijn om bijeenkomsten te organi
seren tussen vertegenwoordigers
van verschillende vrije vakbon
den om ervaringen uit te wisse
len.
De bestuurders van Solidariteit,
van wie er velen gevangenisstraf
fen hebben uitgezeten tijdens de
tien jaar die zijn voorafgegaan
aan de erkenning van Solidari
teit zijn zich terdege bewust dat
de mensen die zij willen steunen
en ontmoeten voor het grootste
deel in de gevangenis zitten, met
uitzondering van misschien
Hongarije.
De door Solidariteit nu aangeno
men resoluties zullen naar ver
wachting de opstelling van de re
gimes in Oost-Europa tegenover
het vakbondscongnes verder
doen verharden. Na een tijd van
drukkende stilte waren de offi
ciële media in de Warschaupakt-
landen al weer begonnen met
hun aanvallen op Solidariteit.
Het Russische persbureau Tass
reageerde gisteren in een onge
woon scherp commentaar dat
het congres van Solidariteit aan
toont dat deze organisatie de
macht wil veroveren in Polen.
Een omineuze aanval, wanneer
men weet dat over de grens de
Sowjet-Unie een legeroefening
houdt, die de grootste van na de
oorlog wordt genoemd.
Indonesiërs:
25 procent
analfabaat
JAKARTA (AFP) - Een kwart
van de Indonesische bevol
king, die ongeveer 147 mil
joen mensen telt, is nog anal
fabeet, zo heeft Maftuhah Yu-
suf, leider van een alfabetise
ringscampagne, gisteren be
kend gemaakt.
Volgens hem zijn slechts twee
miljoen mensen gealfabeti
seerd door de programma's
die sinds 1975 zijn geintensi-
veerd door de oprichting van
studiegroepen op het platte
land.
In Spanje komen 2,5 miljoen
analfabeten. Zij vormen acht
procent van de bijna 38 mil
joen Spanjaarden.
Volgens het conservatieve Ma-
drileense blad 'ABC' is 62
procent van de analfabeten
ouder dan 35 jaar, terwijl an
derhalf procent onder de 15
jaar is.
MADRID (GPD) - De Spaanse minister van buitenlandse zaken, Perez
Llorca, heeft gisteren een Russisch protest per omgaande geretour
neerd aan de Russische ambassade. De reden hiervan was dat het vol
gens Perez Llorca „zowel qua toon als inhoud niet strookte met de
diplomatieke gebruiken" en „een inmenging betekende in het interne
politieke debat dat momenteel in Spanje gaande is". Maandag presen
teerde de Russische zaakgelastigde in Madrid, Ivanow, een memoran
dum op het Spaanse ministerie van buitenlandse zaken, waarin de
Spaanse autoriteiten gewezen werd op de negatieve consequentie van
Spanje's komende toetreding tot de NAVO.
Tegenover een groep buitenlande journalisten verklaarde de Spaanse mi
nister gisteren, dat de komende toetreding van Spanje tot de NAVO
voor de Sowjet-Unie geen aanleiding kan zijn om zich ongerust te ma
ken. „Het is geen daad van agressie of een maatregel gericht juist tegen
de Sowjet-Unie, maar alleen een formele bevestiging van al jaren be
staande betrekkingen tussen Spapje en de NAVO. die Perze Llorca
bestempelde als „tot dusverre voor Spanje weinig eervol".
De bewindsman benadrukte herhaaldelijk, dat er in de toekomst, als
Spanje eenmaal lid is van de NAVO, geen atoomwapens op Spaans
grondgebied gestationeerd zullen worden. Hiertoe zou een officieel
compromis met de NAVO bereikt zijn. Eventuele repercussies van
Sparye's toetreding tot de NAVO - waarmee de Sowjet-Unie de afgelo
pen weken meermalen heeft gedreigd - zegt Perez Llorca niet te ver
wachten.
Sowjet-Unie beticht Zuid-Afrika van "desinformatie"
ADVERTENTIE
LISSABON (Reuter/UPI/DPA/AP)
- Enige tienduizenden en volgens
sommige schattingen meer dan
honderdduizend Angolezen heb
ben dinsdag in de hoofdstad
Luanda gedemonstreerd tegen
Amerikaanse steun voor de
Zuidafrikaanse invasie in Ango
la, zo heeft het Angolese persbu
reau Angop bekendgemaakt. De
betogers, die een stoet vormden
van meer dan 3 kilometer riepen
anti-Amerikaanse leuzen als
"dood aan Reagan".
JOHANNESBURG (UPI/Reuter) - De politie van het zwarte thuisland
Ciskei heeft 205 vakbondsleiders gearresteerd wegens schending van
de veiligheidswetgeving in het gebied, zo heeft de politie gisteren
meegedeeld.
De leiders werden maandagavond
gearresteerd na een vakbonds
vergadering in de Zuidafrikaan
se havenstad East London. Vol
gens de politie was de bijeen
komst in strijd met de wet op
vergaderingen in Ciskei.
De 205 gearresteerden vertegen
woordigden drie grote zwarte
vakbonden die alle streven naar
betere betaling en betere werk
omstandigheden voor zwarte ar
beiders. De vakbonden staan be
kend als groot, maar onbekend is
hoeveel leden ze precies hebben.
De Australische vakbonden heb
ben vandaag gestemd voor een
verbod op het laden en lossen
van Zuidafrikaanse schepen
voor de penode van een week
vanaf komende maandag. Ze wil
len hiermee protesteren tegen de
arrestatie van zwarte vakbonds
leiders in Zuid-Afrika.
De betogers werden toegesproken
door luitenant-kolonel Evaristo
Domingos, minister en een van
de leiders van de regeringspartij
MPLA, die de Amerikaanse rege
ring scherp veroordeelde en
sprak van het "perfecte huwe
lijk" tussen de VS en Zuid-Afri
ka. Hij zei verder dat de inval en
het Amerikaanse veto over de re
solutie in de veiligheidsraad,
waarin de aanval wordt veroor
deeld. "de haat van de Angolezen
tegen het imperialisme en zijn la
keien" heeft en de vriendschap
met de "vrienden voor het leven"
versterkt.
De minister zei voorts dat heftige
gevecten tussen Angolese en
Zuidafrikaanse troepen in de
zuidelijke provincie Cunene nog
steeds doorgaan. Zuidafrika
heeft zulke beweringen steeds
tegengesproken, maar afgelopen
weekeinde kwam een groep bui
tenlandse journalisten in het
zuiden van Angola onder vuur
van Zuidafrikaanse gevechts
vliegtuigen. Een verslaggever
van de BBC werd licht gewond.
Volgens dc Sowjet-Unie heeft
Zuid-Afnka zijn toevlucht geno
men tot "desinformatie" door te
beweren dat buitenlanders mee
vechten in de gelederen van de
Namibische bevrijdingsorgani
satie SWAPO. j
Het partijblad Pravda meldde gis
teren dat berichten van deze
strekking het doel hebben om
het Amerikaanse "beleid van
toenadering tot het racistische
(Zuidafrikaanse) bewind te
rechtvaardigen".
De Sowjet-Unie heeft nooit beves
tigd dat ze in Angola militairen
heeft. Angolese regeringsfunc
tionarissen zeiden vorige week
evenwel dat Russische militaire
adviseurs in het land zijn om An
golese soldaten met nieuwe wa
pens te leren omgaan. Er zijn ook
Cubaanse militairen in Angola
gestationeerd.
De regeringsleiders van de zoge
naamde frontlijnstaten in
Zuidelijk Afrika en president
Shehu Shagari van Nigeria zul
len vrijdag in de Nigeriaanse
hoofdstad Lagos bijeenkomen
om de Zuidafrikaanse invasie in
Angola te bespreken, zo heeft
een Tanzaniaanse regerings
woordvoerder bekend gemaakt.
De regeringsleiders van Tanzania,
Angola, Mozambique, Botswana,
Zambia en Zimbabwe zijn voor
deze top uitgenodigd, aldus de
woordvoerder. De Tanzaniaanse
president Julius Nycrere. voor
zitter van de frontlijnstaten (zo
genoemd vanwege hun ligging
nabij Zuid-Afnka) zal in elk ge
val de top bijwonen.
Verrukkelijk! Die zeeverse
Zeeuwse mosselen bij uw AC
Restaurant Volop verkriigbaar tot
15 oktober a s Klaargemaakt op
uw eigen favoriete manier. Kiest u
zelf maar
Gebakken mosselen, gemengde
salade, fntes en remouladesaus
f 11.75 p.p. In het Selfservice
Gekookte mosselen, gemengde
salade, frites stokbrood,
mosterdsaus remouladesaus
cocktailsaus en mklusicf 'n gratis
karafje witte wijn per 2 personen
f. 20.- p.p. In het Ecthuisie.
AC Leiderdorp
EKVA4 Rotterdam-Amsterdam
Persant Snocpwcg
Tel 071-899302
ll Oil AC RESTAURANTS
ITT ES TOCH EES BEETJE THITS
Ibrahim Shukri, de lei
der van de legale socia
listische oppositiepar
tij, was tot 1977 minis
ter van landbouw in n
van de regeringen van
president Sadat. Toen
heeft de president Shu
kri voorgesteld om een
oppositiepartij op te
richten. De president
legde uit dat hij van
Egypte een echte de
mocratie wilde maken
en in een echte demo
cratie is er een opposi
tie.
Shukri rook zijn kans en stem
de toe. Hij richtte een keurige
socialistische partij op die
zich op beschaafde wijze in
het parlement keerde tegen
de politiek van de president
en dan met name zijn wester
se oriëntatie, de vredespoli
tiek met Israël, het verraad
van de Palestijnse zaak en de
liberale economie. Dat alles
kwam ook tot uiting in het
weekblad El Shaab.
Sadat had zich in Shukn echter
vergist. Want Shukri en de
zijnen maakten er een echte
oppositie van. Zij spuiden
hun vaak niet malse kritiek
op de Rais. die alleen maar
toenam na het sluiten van de
Camp-Davidakkoorden en de
vrede met Israel. Shukri was
niet de enige wettige opposi
tiepartij. maar wel de belang
rijkste parlementaire. Er was
nog steeds een klein groepje
van communisten en nasse-
risten, meest linkse intellec
tuelen in de socialistische na
tionale progressieve unie
partij. en dan natuurlijk de
steeds groeiende islamisti-
sche oppositie.
Ook de moslim-broeders - in
1954 door wijlen president
Nasser na een bloedige con
frontatie verboden - genoten
van Sadats liberalisering. Al
in 1971 liet Sadat een aantal
van hun leiders vrij zonder de
moslim-broeders officieel m
ere te herstellen. Maar ook zij
konden van de betrekkelijke
persvrijheid genieten, en on
der leiding van één van hun
leiders. Omar Tilmesani,
werd een weekblad uitgege
ven, El Dauwi, dat geen blad
voor de mond nam.
Preek
Het bleef uiteraard niet bij het
geschreven woord: vooral op
vrijdag tijdens de wekelijkse
preek in de moskee werden
er felle politieke redevoerin
gen gehouden teRen het wes
terse imperialisme, dat in sa
menwerking met het zionis
me en christendom de mos
lims in zee wil drijven, en
zich in Egypte gesteund ziet
door de goddeloze Anwar Sa
dat en zijn regering.
Anderhalf jaar geleden besloot
de president in te grijpen. De
directe aanleiding was toene
mende gewelddadigheid tus
sen kopten en moslim-funda
mentalisten. Sadat, zelf af
komstig uit een religieus
moslim-gezin, vond het niet
verstandig de moslims al te
zeer tegen zich in het harnas
te jagen. Via een referendum
werd de moslim-wetgeving
tot de bron van wetgeving in
Egypte uitgeroepen.
Tegelijkertijd creéerde Sadat
een Shoera - een raad van wij
ze mannen wier taak het zou
zijn om toezicht te houden op
de persvrijheid. Aan de tradi
tionele driedeling van Mon
tesquieu van wetgevende,
uitvoerende en rechtspreken
de macht werd een vierde
toegevoegd: toezicht op de
pers, teneinde de bevolking
te beschermen tegen anti-
Egyptische en amorele activi
teiten, alsmede opruiende en
ondermijnende campagnes.
Voortaan dienden de toespra
ken m de moskeeèn op vrij
dag a-politiek te zijn en zou
den slechts God mogen die
nen Het werkte korte tgd,
maar de kritiek verstomde
niet. Integendeel: rellen tus
sen kopten en moslims duur
den voort, de agitatie in de
moskeen tegen het regime
werd steeds ernstiger, de is
lam werd op straat steeds
duidelijker zichtbaar, al was
het maar in de vorm van ge
sluierde vrouwen. Kritiek on
der journalisten, artsen, pro
fessoren en advocaten via de
desbetreffende vakbonden
duurden voort en werd
steeds luidruchtiger.
Niet in gevaar
Het regime van Sadat was en is
niet in gevaar. Alleen het le
ger kan Sadat ten val bren
gen. Sinds de dood van Na
sser heeft het leger zich
steeds meer afzijdig gehou
den van de politiek. Maar Sa
dats probleem werd toch
steeds ernstiger. De kritiek
sloeg aan bij grote lagen van
de bevolking, die in al deze
verschillende oppositiegroe
pen verschillende aspecten
van Sadats politiek terugvon
den.
De eenvoudige boer en de klei
ne middenstander, beiden
diep gelovig, komt gemakke
lijk onder de indruk van de
islamitische argumenten, ter
wijl de gegoede burgerij en
de intellectuelen zichzelf te
rugvinden in de argumenten
van de linkse oppositie. Een
combinatie van al die ele
menten, en dat hoeft hele
maal geen georganiseerde sa
menzwering te zijn, kan ook
zijn weerslag binnen het le
ger krijgen waar uiteindelijk
ook mensen terug te vinden
zijn uit dezelfde sociale lagen
als in de burgermaatschappij.
Sadat wilde niet graag rigoreus
ingrijpen. Hij ziet zichzelf als
een vader van een grote
Egyptische verenigde fami
lie. Een vader die het goed^
voor heeft met zijn kinderen
en die hen zoveel mogelijk
vrijheid wil laten. Onder de
voorwaarde natuurlijk dat ze
braaf zijn. Het image van de
liberale pijprokende vader
komt ook zijn pro-westerse
politiek uitstekend van pas.
Het verhoogt het vertrouwen
in Egypte als een land dat de
democratische beginselen
hoog houdt.
Ja-knikkers
Een democratie is Egypte uiter
aard niet De geheime politie
speelt een belangrijke rol.
Het parlement bestaat gro
tendeels uit ja-knikkers. De
pers wordt grotendeels door
het gigantische overheidsap
paraat gecontroleerd. Maar
oppositie was mogelijk. En
dat maakte Egypte tot het
meest democratische Arabi
sche land.
Betekenen de nieuwe maatre
gelen die het volk donderdag
met een verpletterende meer
derheid van 99,7 of 99.8 pro
cent gaat goedkeuren nu dat
het met het kleine beekje de
mocratie m Egypte is afgelo
pen? Niet noodzakelijk. Sa
dat heeft dat afgelopen zater
dag in zijn rede duidelijk ge
maakt Hu heeft een groot
aantal oppositieleiders achter
slot en grendel gezet Hg
heeft religieuze leiders, zowel
moslims als kopten, de mond
gesnoerd. Hij heeft de gele
genheid aangegrepen om be
halve met de ware vgand. de
moslim-broeders en andere
moslimfundamentalisten,
ook met al zijn andere tegen
standers van links en rechts
af te rekenen, onder wie de
koptische paus Shnuda.
Maar hij heeft de socialisti
sche oppositiepartij en de so
cialistische nationale pro
gressieve unie-partij (nasse-
nstisch) met verboden.
Falen
Het kader voor de democratie
blijft bestaan, waarschgnlijk
om in een later stadium als de
gemoederen wat bedaard zijn
weer op te vullen Want een
definitief om zeep helpen van
de liberalisering zou voor Sa
dat een toegeven zijn van ei
gen falen. En dat de Rais het
zoals gewoonlijk bij het rech
te eind heeft, dat kan de
Egyptische bevolking nu on
gestoord lezen in de kranten
aan wie geen versehgmngs-
verbod is opgelegd
JAAP VAN WESEL
