'Gewoon een degelijke doorsneeambachtsman' Karikaturen met oog voor detail getekend Boek over LeuLse wagenmaker PAGINA 4 DO'ST LEIDEN WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1981 Bejaardenactivitei ten In verschillende dienstencentra en buurt— en clubhuizen is nog plaats voor deelnemers aan activiteiten voor bejaar den. Zo is er bijvoorbeeld be jaardengymnast ick. volks dansen, engelse les. zang en handwerken. Inlichtingen bij het bureau van de Stichting Dienstencentrum, tel. 123744 Afgelast Het popconcert dat vanavond zou worden gegeven in JAM gaat niet door Lezing De oogarts dr. M. Hogeweg houdt vanavond een lezing over oogcomplicaties en de versch 11 lende beh a ndel i n gs- mogelijkheden daarvan. De lezing wordt gehouden in de centrale polikliniek (gebouw 5), recreatiezaal 6e etage van het AZL. Aanvang acht uur Organisator is ae Diabetes Vereniging. Onderscheiding Aan prof. W. Nagel, emeritus-- hoogleraar, is de American Criminology Society Award toegekend. De onderscheiding wordt hem in Washington uit gereikt. Klussencursus Er is nog plaats voor deelne mers aan de klussencursus die 1 oktober in clubhuis "In de Vroolijcke Arke" begint. De curus bevat tien lessen over onder meer het gebruik van gereedschap, houtbewer king. witten, schilderen en be hangen. De lessen worden op donderdagavond van half negen tot half elf gegeven. In lichting bij Loes Flendrie, tel. 123271. V rouwenpra tgroep In de vrouwen praatgroep van Tuinstadwijk-Staalwijk is nog plaats voor enkele vrou wen. De praatgroep komt om de veertien dagen op dins dagochtend van half tien tot half twaalf bijeen in gebouw Staalwijk. Inlichtingen bij Loes Flendrie, tel. 123271. Jeugdwerk Jeugdwerk "De Molenwijk" be gint het nieuwe seizoen met een grote startmiddag aan slaande zaterdag. Jongens en meisjes vanaf vier jaar kun nen vanaf twee uur terecht in het wijkcentrum Oude Vest 13. Inlichtingen over diverse clubs in het wijkcentrum of bij J. Boogaarls, tel. 760555. Kaatsen De kaatsverenigmg "Wez-Wis" houdt zaterdag haar jaar lijkse "door—elkaar—loten" kaatspartij op het veld van de korfbalverenigmg "De Al gemene" in de Leidse Hout. Er wordt gespeeld in klassen voor senioren, dames en jeugd. Aanvang elf uur. Volksdansinstuif In het Leids Vrijetijds Centrum ivordt zondag weer een volks dansinstuif gehouden. Het programma is samengesteld door Yvonne "Nazdarovje" Knijnenburg. Aanvang ze ven uur. Ook opgeven voor de verschillende cursussen van het LVC is dan mogelijk. Portret van Leiden LEIDEN Menigeen die zich hier ter stede bekend achtte, zal te leurgesteld zijn: hy staat er niet in. In het boekje "Portret van Leiden", een verzameling kari katuren, op papier gezet door de Leidse tekenaar/politicus Joop Walenkamp. Maar wie ontbreekt kan zich troosten met de beken tenis die Walenkamp zelf in het boek doet: sommige mensen zijn niet in een karikatuur te vatten. Daarom zijn Piet Biegstraaten, die zijn bekendheid ontleent aan het voorzitterschap van de Sport stichting en wethouder Paul Bordewijk niet met het Oostm- disch inkt van Walenkamp ver eeuwigd. "Zij doen er goed aan snorren en baarden, petten en vlinderdassen, sigaretten en pij pen aan hun uiterlijk toe te voe gen. Wat mij betreft zit het er an ders niet in", merkt Walenkamp op. Mocht een van deze heren binnenkort een buitenissigheid aan zijn verschijning hebben toe gevoegd, dan weten we dus Wie is in Leiden bekend? Daar be staan geen maatstaven voor. Me nigeen zal "ome Joop" Vervoorn uit Leiden-Noord beter kennen dan, pakweg, Paul Bielke van boekhandel Kooyker. Vervoorn staat niet in het boekje, Bielke wél. Maar wat zegt dat? Portret van Leiden is daarom een boekje geworden met Leidenaars (42 mannen en 4 vrouwen) die vol gens Joop Walenkamp bekend zijn en bovendien een fysiono mie hebben die hij kon karikatu riseren. Veel "stadhuisfiguren", maar ook mensen als snackbarei genaar Andre Cam bier, fotograaf Herman Kleibrink en de Leidse "individualist" Jan van der Mast- "Portret van Leiden" is een al leraardigst boekje geworden. De tekenaar is met veel gevoel voor humor en oog voor detail te werk gegaan. Walenkamps tekentalen ten hij heeft ze bij deze krant in volle mate kunnen ontplooien blijken ruimschoots te voldoen aan het absolute criterium dat voor een karikatuur geldt: het onderschrift dient eigenlijk over bodig te zijn. Waarmee niet gezegd is dat de le zer/kijker de korte teksten die Walenkamp bij zijn tekeningen heeft geschreven, maar moet overslaan. Alleen al niet omdat sommige Leidenaars misschien wel minder bekend zijn dan hun aanwezigheid in het boekje doet vermoeden, maar ook omdat ze de moeite van het lezen alleszins waard zijn: puntig en subtiel. De ze slotzin bijvoorbeeld in een zesregelige biografie over burge meester Goekoop: "Aanvanke lijk in Leiden vooral woonachtig in het Academisch Ziekenhuis". De tekeningen verdienen meer dan een vluchtige blik: met zijn pen- nestreken heeft Walenkamp in sommige gevallen karaktertrek ken van zijn "slachtoffer" bloot gelegd die een nadere bestude ring rechtvaardigen. Een enkel incrowd-achtig grapje zij hem daarbij vergeven: zo zal slechts een enkeling in het mannetje op de pagina naast burgemeester Goekoop gemeente-ambtenaar Chris de Jong herkennen, onge twijfeld een van diens trouwste dienaren. Van sommige geportretteerden staat vast dat zij over enkele ja ren zullen zijn vergeten. Laat dat een stimulans zijn om dan ander maal een boekje met karikaturen uit te brengen. Misschien dat er dan ook plaats is voor de enige fractieleider (van het CDA) die nu ontbreekt. Zijn naam is Joop Walenkamp. JOHN KROON moest je voortdurend zeggen: vertel dat nou nog eens een keer". Het fotograferen is een heel hoofd stuk apart. Mönnich kan nu achteraf wel zeggen dat het een dankbaar onderwerp was ("al die stillevens"); de eerste keer dacht hij daar beslist anders over. "Ik kwam in die donkere spelonk en ik dacht bij mezelf: wat moet ik hier nou van terecht brengen. Ik zag het somber in". Later wende het allemaal. "Toen ging ik ook de details beter zien". Alleen moest hij toen naar eigen zeggen oppassen dat hij geen fo to's ging maken die op de beken de "Vakmanschap is Meester schap" reclames leken, "Ja, voor je weet zit je in die macra- mé-toestanden. Wat ik bedoel? Als je een tijdje bezig bent, krijg je de neiging hier en daar iets te willen verfraaien. Dat is nou juist de bedoeling niet, want daardoor krijg je die clichématige toestan den". Hij pakt een foto om zijn gelijk aan te tonen: "Kijk, hier zie je een ge reedschapskist open liggen. Die lag niet open. Dat heb ik gedaan. Geen gezicht toch. Je moet altijd proberen zo werkelijkheidsge trouw mogelijk te werken. Som mige foto's zijn daarom een beetje donker". Idealiseren Over onnodige verfraaiingen ge sproken: Heijbroek heeft er naar eigen zeggen ook voor gewaakt dat hij het leven van De Groot niet idealiseerde. "Geen verheer lijking, dat was ons uitgangs punt. Je moet wel goed oppas sen, want onbewust doe je het toch". Heijbroek: "Wij hebben De Groot willen afschilderen zoals hij is. Geen uitzonderlijk wagenmaker, maar gewoon een degelijke door snee ambachtsman. Iemand die in deze tijd opvalt, omdat hij één van de laatste der mohikanen is". Of zoals De Groot het zelf in zijn schoolhandschrift uitdrukt: "Ik ben nu nog de eenige in Leiden die een wiel kan maken. Het is spijtig, maar waar". Inderdaad, helaas voor hem bleken de woor den van de zeventiende eeuwse dichter Jan Luiken niet profe tisch. Het noodig werk van waagenma- ken, Kan nimmer in 't vergeetboek raa- ken: Zo lang men oude en zwakke vind WIM BRANDS Het echtpaar Favier-Zandbergenhoreca-ondememers. F. Kuijers, fractieleider van de VVD. De Groot werd openhartiger; wilde hij zich tijdens eerdere bijeen komsten nog wel eens in een stil zwijgen hullen, nu vertelde hij veel meer. "Je moest wel goed opletten tijdens die gesprekken, want het liefste vertelde hij alles in één minuut. Het was dus zaak telkens weer op dingen terug te komen. Bij technische dingen jaar heeft stilgestaan. Hoe zal ik het zeggen... er ligt een soort ar tistieke gloed over alles heen. Je ziet dat ook wel bij ateliers van schilders. Het grote verschil is echter dat het bij De Groot alle maal organisch zo is gegroeid". Moeizaam Heijbroek vroeg De Groot of hij zijn compagnon C. Mönnich eens een keer mocht meennemen. Met hem werkte hij in die tijd aan een boek over hofjes en deze fotograaf zou het zeker leuk vin den om het een en ander te foto graferen. De Groot stemde toe. Waarom ook niet? Als de heren het leuk vonden. Heijbroek: "En wij dachten: leuk dat we kans krijgen dit vast te leggen. Nee, het idee van het boek was nog lang niet geboren. Dat kwam pas veel later. In het begin vonden we het gewoon leuk om met De Groot te praten en dingen te fotograferen". Mönnich: "Weet je wat het is. Je hebt veel mensen die bepalend zijn voor een buurt, voor een stad. Het vervelende is dan altijd dat later haast niets meer over blijkt te zijn dat aan hen herin nert. Af en toe kom je een ver geelde foto tegen, maar dat is dan ook werkelijk alles. Wij wil den dat in dit geval voorkomen". De gesprekken vonden meestal op zaterdag plaats, hoewel Heij broek ook doordeweeks mening- maal bij De Groot op bezoek ging. In den beginne ging het overigens heel moeizaam. De Groot liet weinig los en begreep eigenlijk niet zo goed wat ze van hem wilden. Oude formulieren zien? Ze waren toch niet van de belastingdienst? Nou dan. Heijbroek: "Hij be grijpt het nu ook nog niet alle maal. Ben ik dan zo belangrijk, vraagt hij zich af. Nee, antwoor den wij dan, het gaat om de hele entourage". Spelonk Na vier sessies ging het beter. (Heijbroek: "Dit wordt wat, dachten we en we stapten naar de uitgever".) De Groot begon het zelf leuk te vinden. Mönnich: "Hij kwam nu ook aandragen met materiaal. Op zijn v/erkbank vond hij bijvoorbeeld, onder een hoop gereedschap, een mapje oude foto's. Maar ook de docu menten mochten we nu zien". LEIDEN - Vele zaterdagen bezochten J.F. Heijbroek en C.R. Mönnich de Leid se wagenmaker J.J. de Groot aan de Oude Var kenmarkt; spraken met hem over zijn werk en fo tografeerden zijn huis en werkruimte. Nu, meer dan een jaar later, is hun boek klaar: De Leidse wagen maker, een bedrijf in beeld, heet het. ook onze drijfveer. Nee, we heb ben niet gedacht: laten we dit boek maken, want dit onderwerp ligt goed in de markt. Van con cessies aan de commercie wilden we niets weten, echt niet". Mönnich: "Toen we eenmaal klaar waren vroeg de uitgever ons of we voor hem geen serie wilden maken in deze trant. Dat hebben we afgeslagen, omdat het niet leuk meer zou zijn. Dan krijg je van die stereotype boeken. Het is mooi geweest". Dat Heijbroek aan de Groenhazen- gracht woont, dus vlak achter De Groot, heeft alles te maken met dit boek. Heijbroek: "Ik kende De Groot - overigens geen mak kelijk mens - al redelijk goed. Ik hielp hem wel eens met klusjes. Het invullen van belastingfor mulieren enzo. Het contact groei de op die manier". "Telkens als ik bij hem kwam, werd ik gefrappeerd door het feit dat de tijd bij hem zo'n vijftig Ontstond dit boek, omdat bijna ie dereen in deze tijd last heeft van nostalgische bevliegingen en het bijgevolg lucratief is te schrijvan over de laatste echte ambachts lieden? Nee dus. J. J. de Groot, de laatste Leidse wagenmaker, demonstreert in zijn werkruimte aan de Oude Varken markt zijn vaardigheden. Het boek over zijn zaak zal deze week zonder veel bombarie aan hem worden overhandigd. Schrijver Heijbroek: "Dus geen burgenleester, die aan komt zetten met z'n stereotype praatjes". Schrijver Heijbroek, van beroep historicus en werkzaam op het prentenkabinet, vindt dat je de totstandkoming maar de ge schiedenis van een fascinatie moet noemen. "We vonden het boeiend om dit te doen; dat was

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 4