Sadat "zuivert" Egypte Interne strijd Labour Bezuinigingen Bonn "sociaal aanvaardbaar" Angola verder bezet Kania zet druk op Solidariteit Polen: nieuwe partij? Tegenstanders de mond gesnoerd Noordse landen: geen kernwapens? VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1981 BUITENLAND PAGINA 9 WARSCHAU (Reuter/UPI/AFP) - Dc Poolse partijleider Stanis- law Kania heeft gisteren in zijn slotrede tot het centraal comité van de communistische partij verklaard dat niet geprobeerd moet worden de regeging "tot de afgrond" te dwingen. Ilij voeg de eraan toe dat de autoriteiten alle noodzakelijke middelen zul len aanwenden om het socialisme in Polen te verdedigen. Kania onderstreepte dat de autoriteiten vast zullen blijven houden aan hun recht om mensen te benoemen in leidende functies. "De partij zal niet haar beleid opgeven om het kaderpersoneel te benoemen bij staatsinstellingen. Dit vloeit voort uit de histori sche verantwoordelijkheid van de partij voor de ontwikkeling van het land en voor zijn socialistisch aanzien", aldus dc Poolse partijleider, die overigens tegelijkertijd nog eens beklemtoonde dat hij niet zal afwijken van zijn beleid van vreedzame dialooe. Het Poolse centraal comité heeft twee dagen vergaderd over de kwestie van het arbeiderszelfbestuur. Gisteren werd de vergade ring afgesloten met het aannemen van drie resoluties. Deze heb ben betrekking op het door Solidariteit geëiste arbeiderszelfbe stuur en op de instelling van een commissie die een onderzoek moet instellen naar dc oorzaken van alle sociale conflicten die zich in het naoorlogse Polen hebben voorgedaan. Een derde resolutie bepaalt dat de eerste-secretarissen van de pro vincies (Wojewodztwo). die geen lid zijn van het centraal comité, wel volledig bevoegd lid zullen worden van de commissies van het comité. WENEN (GPD) - De Poolse onaf hankelijk vakcentrale Solidari teit is volgens de Poolse vice-pre- mier Miecyslaw Rakowski, die de taak heeft met de vakcentrale te onderhandelen, van plan op korte termijn een nieuwe Poolse Arbeiderspartij op te richten. De ze opmerkelijke mededeling deed hij tijdens een persconfe rentie in Warschau, de tweede die de vroegere hoofdredacteur gaf sinds zijn benoeming tot vi- ce-premier zes maanden gele den. Een nieuwe politieke partij zou niets nieuws zijn. In het Poolse parlement zijn behalve de com munistische Verenigde Arbei derspartij nog twee andere verte genwoordigd. Politieke partijen zijn in Polen toegestaan zolang hun doelstellingen niet strijdig zijn met die van de heersende communistische partij. Maar een nieuwe partij met een bijna gely- ke naam als de bestaande com munistische partij en die open staat voor iedereen zou wel iets nieuws zijn. Men kan van de be staande partij alleen lid worden na een strenge selectieprocedu- Het effect van de oprichting van een door „Solidariteit" gesteun de partij laat zich voorspellen. Net als tien mihoen vakbondsle den vorig jaar overstapten naar de nieuwe vakcentrale en de communistische vakbond verlie ten. zou de communistische par tij zich waarschijnlijk geconfron teerd zien met een veel grotere socialistische partij. De manoeuvre om een nieuwe communistische partij op te rich ten in plaats van de bestaande is evenmin nieuw. De methode werd in Tsjechoslowakije ge bruikt na de interventie van het Warschaupact in 1968 om de door Dubcek geleide partij te ontbinden en een ander op te richten, waardoor alle hervor mers uitgeschakeld werden. Tegen de achtergrond van de mas sale Russische militaire oefenin gen langs de Russisch-Poolse grens en op de Oostzee, die vrij dag beginnen en tien dagen zul len duren, heeft het centrale co mité van de Poolse communisti sche partij haar vergadering over arbeiderszelfsbestuur voortge zet. Veel leden van het centrale comité - een op de vijf is ook lid van Soli dariteit - spraken zich uit tegen de extremisten binnen Solidari teit. Ze waren er ook fel tegen dat arbeiders het recht krijgen de di rectie te kiezen van de bedrijven waarvoor zij werken of zelfs, zo als Solidariteit heeft gesugge reerd, mede-eigenaar van de be drijven worden. Voor de morgen beginnende eerste landelijke vergadering van Soli dariteit zijn in Gdansk de voor bereidende besprekingen in vol le gang. Daarbij was niets te be speuren van een oplossing voor het probleem van het verslaan van het congres via radio en tele visie. De vakcentrale verwierp opnieuw de eis van de regering dat zij zich van stakingen zal ont houden en drong er op aan dat zij en niet de regering het recht van censuur heeft over het rapporte ren van het vakbondscongres via de door de staat gecontroleerde media. JERUZALEM (GPD) - In Egypte is een grootscheepse zui veringsactie begonnen onder tegenstanders van het re gime van president Sadat. De minister van staat voor presidentiële zaken Mansoer Hassan bevestigde gister avond dat enige honderden arrestaties zijn verricht on der geestelijk leiders, journalisten, advocaten en poli tici. Het gaat volgens een officiële be kendmaking om „subversieve elementen die misbruik maken van de vrijheid en democratie in Egypte en die moslims en christelijke kopten tegen elkaar opzetten". President Sadat zelf zal vrijdag in een toespraak tot het volk nieuwe maatregelen te gen de oppositie bekendmaken en toelichten. Al enige tijd is in Egypte sprake van een groeiende oppositie te gen president Sadat, vooral waar het zijn Israël-politiek betreft. Die oppositie komt vooral tot ui ting via twee bladen: El Shaab, het orgaan van de wettige Socia listische Partij, en El Dauwa, het orgaan van de onwettige maar getolereerde Moslimbroeders. Beide zijn gisteren met nog vier kranten gesloten en verboden. Waarnemers in Cairo zijn het er over eens dat de kleine maar roe rige oppositie, zowel van islami tische als van linkse kant, geen onmiddellijke bedreiging voor het regime betekent, maar dat met name de fundamentalisti sche islamitische groeperingen op langere termijn een levens groot gevaar betekenen voor pre sident Sadat als niet tijdig wordt ingegrepen. Het gaat niet alleen om Sadats poli tiek jegens Israël. De moslims beschuldigen het regime van goddeloosheid op ieder gebied. Britse adel geeft zich bloot op vialnisbeh LONDEN (UPI/DPA) - In Londen is opschudding ontstaan nadat een 14-jarige jongen op een vuil nisbelt in het graafschap Leices tershire medische papieren van de koninklijke familie, een mi nister en bekende artiesten had gevonden. Op de 130 km ten noorden van Londen gelegen vuilnishoop trof men laboratoriumresultatcn van zwangerschapsproeven en gege vens over afhankelijkheid van verdovende middelen en alcohol aan uit de praktijk van dr. Jean Shanks, die in bloedproeven is gespecialiseerd. Op de papieren stonden gegevens van leden van het Britse konink lijk huis zoals de hertogin van Kent en de hertogin van Glou cester, de hertog en hertogin van Bedford en van de voormalige premier Edward Heath. Er wa ren ook gegevens bij over Denis Thatcher, de man van premier Margaret Thatcher, de huidige minister van handel, John Bif- fen, en van artiesten zoals Rudolf Nurejev, David Frost. Dudley Moore en Jean Shrimpton. Dr. Shanks noemt het allemaal een vreselijk misverstand. Volgens haar gaat het om gegevens uit 1977 en 1978 die zonder haar me deweten niet zijn verbrand maar zijn weggegooid. Ze zei dat de papieren geen medi sche diagnose bevatten én alleen begrepen kunnen worden door artsen. Zij en de juridische advi seur van de kliniek hebben ver zekerd dat de gegevens voortaan zullen worden versnipperd. En de verscherping van tegen stellingen tussen fanatieke mos lims en de koptische christelijke minderheid (ongeveer 6 miljoen van de ruim 40 miljoen tellende Egyptische bevolking) is een soort van katalysator voor tegen stellingen binnen de Egyptische maatschappij. De afgelopen zes maanden is het enkele malen gekomen tot ern stige botsingen tussen kopten en moslims, waarbij koptische ker ken in brand zijn gestoken. Als reactie daarop zijn de kopten be gonnen zich te organiseren, on der meer via een bewapende on dergrondse militie. De religieuze twisten betreffen trouwens niet alleen kopten en moslims. Er worden zo nu en dan ook mos keeën beschadigd door rivalise rende islamitische stromingen. Deze incidenten duiden op een mislukking van Sadats liberali- seringspolitiek. Want met name de legale Socialistische Partij, die Sadat aanvankelijk zeer ge stimuleerd heeft, moest als voor beeld dienen hoe in Egypte de democratie kon funktioneren. In het partijblad El Shaab was het dan ook mogelijk forse kritiek op de president te uiten, zonder dat er meteen een censor achter de deur stond. Aan de vooravond van het bezoek van de Israëlische premier Begin aan Alexandrië - 10 dagen gele den - werd de oplage van El Shaab in beslag genomen. De re den hiervoor waren heftige aan vallen op Begin, die Sadat niet gelegen kwamen en daarom als „opruiende en ondermijdende aktiviteiten" werden gekwalifi ceerd. Deze maatregel, en het in beslag nemen van andere oppo sitiebladen, waren al een eerste aankondiging van op handen zijnde maatregelen die een einde betekenen van de - beperkte - li beralisering. Van doorslaggevend belang, zo zei een westers diplomaat, is de po sitie van het leger. Zolang Sadat op de steun van het leger kan re kenen, is er geen bedreiging van zijn positie. En aangezien het Egyptische leger zich sinds de dagen van Nasser steeds minder met de politiek bemoeit, kunnen Sadat en de zijnen, voorlopig al thans, rustig blijven slapen. MOSKOU (ANP) Russische Joden tonen belangstelling voor de boekenstand van Israel op de derde interna tionale boekenbeurs in Moskou. Op e woensdag geopende beurs zijn 160.000 boeken uit 86 verschillende landen tentoongesteld. Volgens bronnen in Lissabon LUANDA (Reuter/AFP) Angola heeft gisteren gezegd dat een Zuidafrikaanse troepenmacht van meer dan 11.000 man ge steund door tanks en andere pantservoertuigen, zes steden in de zuidelijke provincie Kunene bezet houdt. Eerder meldden of ficiële Angolese bronnen in Lis sabon dat dc Zuidafrikaanse troepen aan een nieuwe opmars waren begonnen in de dunbe volkte provincie Kuando Kuban- go. die aan Namibië grenst. Volgens eem verklaring van het Angolese ministerie van defensie heeft een gemotoriseerde een heid van Zuid-Airika de steden Ngiva. Monoua. Xangongo. Mu- cope, en Cuamoto en Kunene be zet. Volgens Angop. dat de ver klaring citeerde, beschikte de in vasiemacht over Centurion- tanks, pantserwagens en kanon nen van 140 en 150 mm Het An golese persbureau maakte geen melding van een Zuidafrikaanse opmars in de provincie Kuando Kubang, zoals uit Lissabon was De Zuidafrikaanse minister van buitenlandse zaken. Roelof "Pik" Botha, zei gisteren in een tv-interview dat dc betrokken heid van de Sowjet-Unic in An gola het niveau bereikt van haar rol in Afghanistan. Het feit dat er Russische soldaten meevi cht< n bewijst volgens hem dat zij met de Namibische bevrijdingsbewe ging Swapo meevechten Zuid- Afnka meldde eerder deze week een Russische officier te hebben gevangen en twee luitenants-ko lonel te hebben omgebracht bij de aanvallen in Angola. Een woordvoerder van het Zuid afrikaanse leger wees gisteren een bericht uit westerse kringen van de hand dat onder de gedode Russische militairen twee vrou wen waren. Hij verklaarde "niet op de hoogte te zijn" van het om brengen van vrouwen. In goed ingelichte westerse kringen in Johannesburg werd vernomen dat sinds de Zuidafrikaanse in val in Angola vier Russische mi litairen zijn omgebracht. De verliezen aan de Zuidafrikaan se kant bedragen volgens officië le cijfers uit Johannesburg twaalf man. onder wie twee zwarte soldaten uit Namibië. Het Angolese leger en de Swapo ver loren naar schatting 400 tot 500 man. Volgens de Zuidafrikaanse legerleiding is de Zuidafrikaanse operatie in Angola "vrijwel" beëindigd en is de terugtrekking van de troepenmacht "prak tisch" voltooid. Na lang heen en weer ge praat tussen de beide regeringspartijen SPD en FDP en een twee da gen durend overleg in het kabinet staat de Westduitse begroting voor 1982. evenals de fi nanciële middellange- termijnplanning tot 1985, nu vast. Een kennelijk opgeluchte en tevreden minister van finan ciën. Matthofer, heeft dit gis teren op een persconferentie in Bonn bekendgemaakt. De begroting stijgt als verwacht met 4.2 procent tot een totaal volume van 240 8 miljard mark. De staatsschuld wordt beperkt tot 26.5 miljard. Hier voor was een bezuinigings operatie ter grootte van bijna 15 miliard noodzakelnk. Minister Matthofer verkondig de trots dat er door wat in Bonn wordt genoemd „Ope ratie '82" niet is gezaagd aan de sociale peilers van de Bondsrepubliek Duitsland. De werkloosheidsuitkerin gen, de oudedagsvoorzienin gen. de doorbetaling bij ziek te en de verzorging van de oorlogsslachtoffers worden niet aangetast. Misbruik van sociale voorzieningen zal echter krachtig worden aan gepakt omdat het. aldus Matthofer, in moeilijke tijden niet aangaat op kosten van de gemeenschap uit te rusten De kinderbijslag voor het twee de en derde kind wordt met 20 mark verminderd, wat een bezuiniging van 1.5 miljard oplevert. Maar dat betekent volgens Matthofer slechts dat de stand van 31 januari van dit jaar. toen besloten werd tot een verhoging, weer is be reikt. In de nabije toekomst zullen verder onder andere medicij nen voor niet zware ziekten door dc patiënten zelf moe ten worden betaald en het ziekenfonds zal nog maar 60 inplaats van 80 procent van de tandartskosten vergoe den. Ook de subsidies voor zogenaamde Kur-vcrblijven worden verminderd. Inmiddels hebben de CDU- CSU-oppositie, de werkge vers- en werknemersorgani saties forse kritiek op de re geringsplannen uitgeoefend. Volgens de oppositie en de werkgevers leiden de geno men maatregelen niet tot een noodzakelijke sanering van de staatsfinanciën en zullen bestaande problemen daar om binnenkort versterkt te rugkeren. De vakbonden zijn van mening dat is verzuimd een effectief werkgelegen heidsprogramma in te voeren teneinde de sterk oplopende werkloosheid te verminde- Daarentegen heeft de president van de Duitse centrale bank. Otto Pohl. zich positief geuit over de begroting voor '82. Hij gelooft dat de bescheiden groei van het staatsbudget en de sterke begrenzing van de netto-kredietopname een gunstige uitwerking zullen hebben op de internationale kapitaalmarkten waardoor de koers van de mark wordt verbeterd. Ten aanzien van de toekomstige economische ontwikkeling /ei Puhi dat hU niet pessimistisch is. hoewel de centrale-bankpresident daar nadrukkelijk aan toe voegde dat het aantal werklo zen (nu 1.29 miljoen; 5.5 pro cent) naar alle waarschijnlijk heid zal toenemen. Verder verklaarde Pohl dat eventue le conjunctuurprogramma's, waarover dc laatste tijd druk is gepraat, niets hadden ge holpen om het werkloos heidsprobleem op te lossen. In de Bondsrepubliek is op dit moment sprake van een op merkelijke verbetering van de export. Bankpresidcnt Pohl loofde hiervoor de aan passingskracht van de Duitse industrie. De toeneming van de export draagt er toe bij dat het bruto sociaal produkt niet meer daalt en als deze ontwikkeling zich doorzet, zal de lopende rekening van de betalingsbalans over niet al te lange tijd waarschijnlijk geen tekort meer vertonen. Minister Matthofer zei gisteren dat iedereen - de centrale bank, de economische ad viesraad van de regering, de minister van economische za ken. de minister van finan ciën - zich had vergist bij het maken van prognoses over de financieel-economische ontwikkeling Dat de zoge naamde hoge-rentepolitiek van de Verenigde Staten zo lang zal voortduren en dat de belastinginkomsten dras tisch zouden teruglopen, was niet voorzien, aldus Mattho fer. Daarom was het noodza kelijk te zorgen voor meer in komsten van de staat De ac cijnzen op tabak en alcohol gaan omhoog, wat er op neer komt dat een pakje sigaretten bijna éénderde duurder wordt, een fles wijn circa 75 pfennig en een fles jenever ongeveer 1.50 mark. Mattho fer noemde dit echter sociaal aanvaardbaar omdat ieder een zijn drank- en rookge woonten kan veranderen. HANS AMESZ KOPENHAGEN (DPA) - De samenwerking van de Noord se landen in besprekingen over een kernwapenvrije zo ne in Noord-Europa moet volgens een besluit van de betrokken ministers van bui tenlandse zaken verbeterd worden. Dc ministers van Denemarken. Noorwegen. Zweden, Finland en IJsland kwamen gisteren ter afslui ting van hun conferentie in Kopenhagen overeen, de contacten wat deze kwestie betreft uit te breiden. Tijdens hun overleg, dat bij toerbeurt - in een vwn de vijf landen ge houden wordt, hebben de mi nisters Kjeld Olesen. Knud Frydenlund, Ola Ulsten. Paavo Vaeyrynen en Olaf Jannesson zich voor het eerst met deze discussie bezigge houden. Het thema van de kernwapen- vrije zone in Noord-Europa, dat oorspronkelijk alleen bui ten de agenda om besproken zou worden, werd tegen de verwachtingen in zelfs in het slotcommuniqué aangeroerd. De ministers onderstreepten daarin de "betekenis van een veiligheids-politiek even wicht in het noorden als bij drage voor het behoud van vrede en veiligheid, ook in een bredere internationale samenhang". Verder werd gezegd dat men zich op de hoogte zal stellen van de voorwaarden die - be halve voor de politiek van na tionale veiligheid - ook voor de vestiging van een kernwa penvrije zone zouden kunnen gelden. De ministers waren het erover eens dat zij hun contacten in samenhang met het verdere werk op dit ge bied zullen moeten voortzet- Tussen Britse arbeiders en 'middenklassers' LONDEN (GPD) - Nauwelijks teruggekeerd van vakantie storten de Labourpolitici zich met vernieuwde energie in de strijd om het vice-leiderschap van de Labourpartij. De strijd zal eind september worden uitgevoch ten op het jaarlijkse partijcongres in Brigh ton. Bruin verbrand en met zand van exoti sche badplaatsen nog in de oren maken de politici zich op voor de beslissende ronde. De belangrijkste kandidaten voor het vice-lei derschap zgn de tot de linkervleugel beho rende Tony Benn en de gematigder Denis Healey. Beiden zijn begonnen aan een mara thon van interviews om via de media de deelnemers aan het partijcongres op hun hand te krijgen. Zij immers moeten kiezen. Op het congres hebben de vakbonden de meeste stemmen en de stem van de grootste, de 1.250.000 leden tellende transportarbei- dersbond, zal de doorslag geven. Als de transportarbeidersbond voor Benn kiest, wint hij het vice-leiderschap Onthoudt ze zich van stemming da.i wordt het Healey, zeggen de voorspellingen. Aanhangers uit het Healey-kamp schilderen Benn af als een man onder wie de Labour partij zo'n fikse ruk naar links zal maken, dat de partij er zelf ten onder aan zal gaan. Het heet dat een extreem-socialistische La bourpartij geen schijn van kans zal maken bij de volgende verkiezingen. Dit zou slechts dc nieuwe Sociaal-Democratische Partij in de kaart spelen. Healey beschouwt Benns aanhangers, voorna melijk activisten uit de Labourpartij. als „elitaire middenklassers" Volgens hem is Tony Benn helemaal niet van plan Engeland democratischer te maken. Democratie naar Benns model is volgens Healey van hetzelf de soort „als de volksdemocratieën die Rus sen in Oost-Europa hebben opgezet en waar tegen de Poolse arbeiders nu rebelleren". Oud-ministers Harold Wilson en Jamt 1 laghan hebben al gezegd voor Healey te zijn. De huidige labourleider, Michael Foot, is de enige politicus die zijn mond houdt als hem gevraagd wordt naar zijn favoriete kandi daat. Aangenomen mag worden dat ook hg Benn liever ziet gaan dan komen sinds zgn verzoek aan Benn zijn kandidatuur voor het vice-leiderschap in te trekken. In een ingezonden brief in The Guardian zeg gen achttien prominente vertegenwoordi gers uit de Britse arbeidersbeweging zich te scharen achter Healey als „het symbool voor dc overleving van de Labourpartg op een zo breed mogelijke basis" Een aantal Labour- Lagerhuisleden heeft te kennen gegeven niet onder Benn als vice-partijleidcr te wil len dienen. Verwacht wordt dat wanneer de keuze op Benn valt. het aantal overlopers naar de Sociaal-Democratische Party met sprongen omhoog zal gaan. Benns opponenten vragen zich af of de La bourpartij bg dc volgende verkiezingen be ter voor de dag komt met programmapun ten als eenzijdige kernontwapening, meer nationalisaties en uittreding uit de EG Tony Benn wees ook het argument van Labour rechts van de hand dat Healey automatisch als vice-leider had moeten worden herko zen. „In duizenden afdehngsdistncten van de Labourpartij en in tienduizenden vak- bondsvergaderingen zgn er beleidsdiscus- sies gevoerd Dat zou nooit gebeurd zgn als Healey zonder tegenkandidaten herkozen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 9