Steensector krimpt in
Prijscompensatie
veroorzaakt ook
sneeuwbaleffect
Mogelijk koper Uniser
Beurs Amsterdam
Grotere tekorten
openbaar vervoer
Financieel beleicl FNV
aan kritiek onderhevig
Vijfhonderd tot duizend banen weg
Joegoslaven
scheepsbouw
onbeschermd
Reagan
rechten
eerbiedigt
vakbonden
Beursoverzicht
VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1981
ECONOMIE
PAGINA 23
Philips
De centrale ondernemingsraad van
Philips heeft met verbijstering
kennis genomen van de sane
ringsplannen die de Philipsdi-
rectie heelt met de vestiging
Stadskanaal, waar 300 banen
moeten verdwijnen.
De COR is vooral zo verontwaar
digd omdat de directie in juli nog
heeft gemeld dat er geen verdere
saneringsplannen bestonden, en
i op een vergadering, vorige
maand daarover ook niets heeft
gemeld.
Dit heeft de COR gisteren laten we-
ten aan de raad van bestuur en
de raad van commissarissen van
Philips. De raad meldt het af te
keuren dat de directie er geen vi
sie op langere termijn op na
houdt.
Energiewij zer
De Vereniging van Exploitanten
van Elektriciteitsbedrijven in
Nederland (VEEN) heeft nieuwe
zogenoemde energie-wijzers uit
gegeven voor koelkasten, diep
vriezers. wasautomaten en af
wasmachines. In totaal 1100 ap
paraten worden in deze wijzers
beoordeeld op stroom- en water
verbruik. KEMA-keur en elektri
sche veiligheid.
De gegevens over deze apparaten
zijn verstrekt door de fabrikant
of de importeur. VEEN heeft ter
controle van de gegevens steek
proeven verricht. In het verleden
zijn ook al energiewijzers uitge-
I geven, maar de vraag naar deze
overzichten was volgens de
i VEEN zo groot, dat "het zinvol
was de energiewijzers up to date
f te maken". De energiewijzer
wordt uitgegeven in afwachting
van de invoering in ons land van
een Europees label.
Goederenvervoer
[Het internationale goederenver-
I voer over de weg is in het tweede
kwartaal van 1981 wat opgeleefd
ten opzichte van het eerste kwar-
J taal en ook ten opzichte van het
j tweede kwartaal van 1980. De
l verwachtingen van de onderne
mers voor het derde kwartaal
zijn daarentegen somber.
Dit is een conclusie uit de conjunc-
tuurenquète voor het tweede
kwartaal 1981. die door het Eco
nomisch Bureau voor het Weg
en Watervervoer (EBW) te Rijs
wijk is uitgevoerd in opdracht
van de Europese Commissie.
HBG
Hollandsche Beton Groep HBG
heeft in het eerste halljaar van
1981 de omzet zien stijgen van
1311 tot 1406 min. Het bedrijfs
resultaat steeg van 37 tot 49
min maar de nettowinst bleef
met 23 min gelijk. Dit door ho
gere afschrijvingen (van 36
naar 51 min). De winst over ge
heel 1980 zal naar verwachting in
de orde van grootte van die over
1980 51 min) liggen, aldus de
Raad van Bestuur.
Deli
Het netto eigen resultaat van Deli-
Maatschappij is in de eerste zes
maanden van dit jaar ten opzich
te van dezelfde periode van 1980
toegenomen van 4.1 min tot
5.8 min. Gezien de onzekere om
standigheden maakt Deli groot
voorbehoud ten aanzien van de
winstontwikkeling in het tweede
halfjaar. Voorlopig wordt ver
wacht dat het resultaat over deze
periode zal achterblijven bij dat
over de eerste zes maanden,
maar dat de jaarwinst hoger zal
liggen dan vorig jaar. Toen be
droeg het nettoresultaat 9,3
min.
Groenteveiling 4 sept.
aardappelen 13-39. andijvie 20-45.
pronkbonen 1.20-1.85. snnboncn 1.35-
3.60. stambonen 75-1.05. spitskool 22-32,
postelein 30-44. prei 40-94, spinazie 35-
75, spruiten A 1-1.05, spruiten B 1,20-
1,39. spruiten C 74. spruiten D 35-70,
uien 26-44. witlof 8.30-8,60. bloemkool
1x6 1.10-1,55. bloemkool 8 st 80, bloem
kool 10 st 60. knolselderij 71-80. sla 11-
21. bleekseldern 14-57. peterselie 21-35.
radijs 32-35, selderij 15-32, paprika kg 60
st 19-56.
DEN HAAG (ANP) - Ondanks een verdere toeneming van het
aantal reizigers zullen de tekorten van het openbaar vervoer bij
ongewijzigd beleid blijven stijgen. Tot die conclusie komt Drs.
A.G.M. van der Meijs in het rapport ..openbaar vervoer op weg
naar 1990". dat wordt uitgegeven door het instituut voor onder
zoek van overheidsuitgaven in Den Haag.
Door de verwachte toeneming van het aantal reizigers met enkele
procenten per jaar zal het exploitatie per reiziger iets kunnen
dalen. Tegenover een kleine daling van het tekort per reiziger
staat echter een grotere stijging van het aantal reizigers, zodat
per saldo het totale tekort in geld uitgedrukt zal stijgen, aldus
Drs. Van der Meijs.
De belangrijkste oorzaken van de tekorten liggen volgens hem in
de stijging van de loonkosten en een achterblijvende arbeids
productiviteit. Daarnaast kan een zekere invloed uitgaan van de
stijging van de energieprijzen en speelt een rol of het bestaande
aanbod van openbaar vervoer de grotere aantallen reizigers kan
opvangen. Ook de jaarlijkse tariefstijging is uiteraard van in
vloed op de tekorten
UTRECHT (ANP) - D< FNV-amo
tenarenfederatie ABVA KABO
is ontevreden over het financieel
beleid van haar vakcentrale, de
FNV. De ABVA KABO heeft er
volgens een woordvoerder bij de
FNV op aangedrongen dat de
vakcentrale beter gaat letten op
de besteding van het geld dat
door de bij de FNV aangesloten
bonden wordt opgebracht
De bonden kunnen volgens de
ambtenaren federatie niet méér
geld in het centrale apparaat van
de FNV stoppen als gevolg van
de slechte sociaal-economische
gang van zaken in ons land. die
het moeilijk maakt om hogere
vakbondskosten aan de leden
door te berekenen Hogere con
tributies iciueit ci amen maai
toe dat er meer leden weglopen,
en dat is niet de bedoeling De
FNV heelt de laatste tijd al aan
merkelijk ledenverlies geleden.
Volgens de ABVA KABO zal ook
de FNV de tering naar de nering
moeten zetten De ambtenaren-
federatie heelt vooral bezwaren
tegen de neiging van haar vak
centrale om steeds meer (nieu
we) taken op zich te nemen, die
dan worden doorberekend aan
de aangesloten bonden, terwijl
die daar meestal helemaal niet
op zitten te wachten. De ABVA
KABO heeft de financiële pro
blemen aangekaart binnen de
FNV. met als gevolg dat er nu
een discussie gaande is over mo
gelijke oplossingen.
SCHEVENINGEN (ANP) Nog dit jaar zal de baksteen- -B-
industrie in Nederland een grootscheepse sanering in
gang zetten die tussen de vijfhonderd en duizend ar
beidsplaatsen gaat kosten. Dit zei J.L. Daams. voorzitter
van de Vereniging de Nederlandse Baksteenindustrie
(VNB), vandaag in Scheveningen. Daar hield de VNB
haar jaarlijkse baksteendag
Volgens voorzitter Daams kampt
de baksteenindustrie met grote
afzetproblemen. Om die proble
men op te lossen gaan fabrikan
ten van bakstenen en straatklin
kers hun produktiecapaciteit te
rugdringen. Dit zal tot gevolg
UTRECHT (ANP) Volgens de in
dustriebond FNV drijft de Ne
derlandse scheepsbouw in be
langrijke mate op de arbeid van
circa 2.000 Joegoslavische vak
lieden die hier onder sociaal on
aanvaardbare omstandigheden
moeten werken.
Ze zijn in dienst van Joegoslavi
sche staatsbedrijven die feitelijk
als koppelbazen optreden en
daarom vallen de Joegoslaven
niet onder de Nederlandse wet
geving. Als ze langdurig ziek
zijn, worden ze door het staatsbe
drijf teruggestuurd naar Joego
slavië. Het gezin blijft dan onver
zorgd in Nederland achter, want
het komt niet in aanmerking
voor een bijstandsuitkering.
Blijkens de FNV-vakbondskrant
gaat het om arbeiders in dienst
van de staatsuitleen bedrijven
Monting (met 1200 man in het
Rijnmondgebied) en Tchnomont
(circa 800 man in de regio Am
sterdam). Ze zijn hier nodig om
dat in de Randstad onvoldoende
Nederlandse vaklieden voor de
scheepsbouw te krijgen zijn. Het
is de bedoeling dat de Joegosla
ven via een rouleersysteem maar
een beperkte tijd (één a twee
jaar) in ons land blijven werken,
maar in de praktijk kunnen ze
hier veel langer blijven hangen.
Dat dat roulatiesysteem een fic
tie is, blijkt volgens de industrie
bond uit het feit dat de meeste
Joegoslaven bij de twee uitleen
bedrijven al meer dan vijfjaar in
ons land zitten.
Volgens beleidsmedewerker Jan
Muller hebben zich dc laatste ja
ren herhaaldelijk schrijnende ge
vallen voorgedaan bij Joegosla
ven die het ongeluk kregen dat
ze ziek werden. "Het gezin dat
hier al vaak jaren zit met school
gaande kinderen is veelal ge
dwongen hier onverzorgd achter
te blijven, en de zieke kostwin
ner valt in zijn vaderland terug
op de Joegoslavische sociale
wetgeving en moet maar zien
hoe hij met een karige uitkering
zijn gezin en zichzelf kan onder
houden"
hebben dat de huidige
voorraad wordt verkleind.
Doordat in de vrije sector dit jaar
nog weinig is gebouwd, zitten
verscheidene baksteenfabrieken
met enorme overschotten. Daar
naast heeft een steeds dunner
wordende portefeuille van ge
meentebesturen geleid tot een
gevoelige stagnatie in de ver
koop van straatklinkers, aldus
Daams.
Volgens de laatste verwachtingen
van de VNB zal de produktie van
de gehele baksteenindustrie dit
jaar twintig procent lager uitval
len dan in 1980. Dit betekent dat
de totale produktie zal uitkomen
op twee miljard stenen. In 1980
zijn er bijna 2.4 miljard bakste
nen en klinkers gefabriceerd.
..Deze ontwikkeling heeft ertoe ge
leid dat een aantal metsel- en
straatsteen bed rijven reeds over
ging tot beperking en soms tot
stopzetting van de produktie"
aldus voorzitter Daams.
Hij voegde eraan toe. dat de voor
raad landelijk gezien nauwelijks
is gedaald ondanks de reeds uit
gevoerde produktiebeperkingen.
Dit heeft de prijzen van de ste
nen onder blijvende druk gezet
zo zei Daams.
Over het exacte aantal arbeids
plaatsen dat door de sanering
van de baksteenindustrie verlo
ren gaat. bestaat nog onduide
lijkheid. Woordvoerder J.N.A.
Groenendijk van de VNB zei gis
termiddag dat vijfhonderd ..tot
de mogelijkheden behoort"
maar dat duizend aan de hoge
kant is.
De VNB heeft samen met de over
heid en de NEHEM (Nederland
se Herstructueringsmaatschap-
pij) inmiddels een plan voor de
sanering afgerond. Binnenkort
aldus Daams. zullen de vakbon
den in de besprekingen worden
betrokken.
CHICAGO (Reuter) - President Reagan, die vorige maand 12 000 lucht
verkeersleiders ontsloeg omdat ze in strijd met hun arbeidscontract
staakten, heeft gisteren een verzoenende toespraak gehouden voor een
vakbondscongres.
Hij hield vertegenwoordigers van de bond van timmerlieden en meubel
makers voor. dat hij nog steeds voorstander is van collectief overleg
"Ik verzeker u, dat de regering bij haar beleid van inflatiebestrijding
niet zal te tornen aan het fundamemtele recht van Amerikaanse arbei
ders om over hun loon te onderhandelen. Wij willen de regering onder
controle brengen, en niet het volk", aldus de president.
De vorige keer dat Reagan een toespraak hield voor een vakbondscon
gres. was op 30 maart in Washington. Bij het verlaten van het gebouw
werd er toen een aanslag op zijn leven gepleegd
ROTTERDAM (ANP) - Het Dellt-
se vuilverwerkingsbedrijf Zeg
waard is met de industriebond
FNV en het ministerie van volks
gezondheid en milieuhygiëne :n
gesprek over een mogelijke over
name van het chemisch afvalver
werkingsbedrijf Uniser aan de
Moerdijk.
Het bedrijf is volgens de industrie
bond bereid op korte termijn een
bod uit te brengen en de werkge
legenheid van Uniser veilig te
stellen. Directeur W. Zegwaard
heeft de belangstelling van zijn
bedrijf voor Uniser gisteren be
vestigd.
Zegwaard (200 man personeel)
werkt landelijk en verwerkt alle
mogelijke afval met uitzondering
van chemisch afval Het bedrijf
met een geschatte omzet van
enkele tientallen miljoenen gul
dens per jaar - overweegt al eni
ge tijd in de chemische afval te
duiken en ziet daar nu een kans
toe, aldus directeur Zegwaard.
Zegwaard heeft afgelopen maan
dag besprekingen gevoerd met
twee districtsbestuurders van de
industriebond FNV Op korte
termijn vindt een gesprek plaats
met het ministerie van volksge
zondheid en milieuhygiëne
Zegwaard heelt een duidelijk
beeld van de huidige situatie van
Uniser en de mogelijkheden, zo
is de industriebond uit de be
sprekingen gebleken Het bedrijf
vindt dat met behulp van dc
rijksoverheid de komende vijf
jaar honderd miljoen gulden
geïnvesteerd zou moeten worden
aan de Moerdijk om van Uniser
een goed functionerend che
misch afvalverwerkingsbedrijf
te maken. Het ministerie staat,
volgens de industriebond, posi
tief tegenover de nieuwe kandi
daat-koper.
De Voedingsbond FNV
zond de inmiddels ex-
informateur De Gaay
Fortman een telegram
om hem de „toenemen
de zorg" over de kabi
netsformatie te laten
weten. De bond is met
name bang dat de nieu
we regering ook met
een loonmaatregel zal
komen en de prijscom
pensatie zal aanpak
ken.
Wat het laatste betreft is de
vrees niet onbegrijpelijk. In
het algemeen is trouwens het
systeem van automatische
prijscompensatie weer. of
nog steeds, in discussie.
De automatische prijscompen
satie is bedoeld om de gevol
gen van de inflatie - het ver
lies aan koopkracht - voor de
loontrekkenden op te van
gen. Het systeem werd in ons
land eerst laat geïntrodu
ceerd en wel in de cao-groot
metaal voor de jaren 1970 en
1971. Belgie werkte bijvoor
beeld al in de jaren '20 met
een prijscompensatie (Om
precies te zijn bij Philips
werd in 1965 een cao afgeslo
ten met een looptijd van drie
jaar. waarin de bepaling dat
bijgestuurd zou worden op
basis van de prijsindex, maar
bij meerjarige contracten ligt
de zaak wat anders).
Het voorbeeld van de grootme
taal vond navolging en in
1970 adviseerde de Sociaal-
Economische Raad de prijs
compensatie voor één keer
toe te staan in eénjange col
lectieve arbeidsovereenkom
sten. De aanleiding was het
invoeren van de btw. de op
volgster van de omzetbelas
ting. dat tot een stevige prijs
stijging leidde. De uitzonde
ring werd ook in dit geval re
gel. Later werd de prijscom
pensatie echter wel ..ge
schoond" voor verhogingen
van overheidstarieven en in
directe belastingen.
De regeling is zeer simpel.
Twee keer per jaar worden de
lonen automatisch aangepast
aan de gestegen prijzen. De
geringere koopkracht van de
gulden wordt dus telkens ge
compenseerd. Zo blijft het
reek- inkomen gelijk. Verho
gingen ervan vloeien voort -
of met uit de zogenaamde
ïnitiéle loonsverhogingen.
i nadeel
ele inko
mens niet aantast, kan de
geldontwaarding iemand ver
der onverschillig laten Dus
verslapt de strijd tegen de in
flatie. Bovendien leidt een
hogere loonsom (lonen plus
door de werkgever te betalen
premies) door de compensa
tie tot hogere prijzen, die dan
opnieuw gecompenseerd
moeten worden, en zo vervol
gen:» Er zit dus een sneeuw
baleffect in de prijscompen
satie. Ze vangt niet alleen de
gevolgen van de inflatie op
ze versterkt tevens dc infla
tie Er zit in het systeem ten
slotte iets onbillijks jegens
hen die er niet van profiteren,
maar wel de gevolgen van de
door het stelsel versterkte in
flatie moeten dragen Dat
geldt met name voor veel ge
pensioneerden voor het niet-
AOW-deel.
Er is echter ook een goede kant
aan de zaak. die niet mag
worden vergeten in de dis
cussie over het al dan niet
(gedeeltelijk) handhaven van
de automatische prijscom
pensatie. Ik wees daar bij een
eerdere gelegenheid ook al
op Laten we maar eens na
gaan wat er gebeurt als we
geen pnjscompensatiesys-
tecm hebben. De vakbonden
houden dan natuurlijk - en te
recht - rekening met de (of
hun) inflatieverwachting
wanneer zij onderhandelen
over de loonsom. Ze zorgen
er dan voor dat dc werkne
mers niets te kort komen
door initieel" het nodige te
eisen. Het is logisch dat ze
daarbij aan de veilige kant
blijven, dat is aan de hoge
kant. Zo kan het afschaffen
van de automatische prijs
compensatie leiden tot een
hogere loonsomstijging dan
geschied zou zijn bi) het
handhaven van het systeem
Wat er dan uit de bus komt
kan hoger zijn dan verant
woord en billijk is
Hebben de bonden zich bij de
loononderhandelingen op de
inflatie verkeken of doen zich
plotseling niet te voorziene
prijsstijgingen voor (zoals bij
de oliecrisis van 1973). dan
proberen ze achteraf uiter
aard de schade in te halen
Eventueel trachten ze de lo
pende cao s open te breken.
Onrust onder de werknemers
en onmin tussen de sociale
partners is er het gevolg van.
De vrees van de Voedingsbond
FNV komt voort, neem ik
aan. uit dc sociaal-economi
sche paragraaf van het re
geerakkoord Daarin staat
dat er bij het kabinetsbeleid
vanuit wordt gegaan ..dat
werknemers en werkgevers
met het oog op de werkgele
genheid zullen afspreken wel
voort te gaan met het sys
teem van automatische prijs
compensatie, maar tegelijk
een negatieve loonruimte (of
zo men wil zuivering) toe te
passen voor ruilvoetverslech
tering. waarbij dc opbrengst
verbetering van aan het bui
tenland verkocht aardgas
buiten beschouwing zal blij-
Er hoeft niet gevreesd te wor
den dat de (waarschijnlijk)
komende regering de prijs
compensatie- geheel kwijt
wil Ze heeft haar voor een
andere doelstelling juist no
dig. namelnk het verdelen
van het nodige inkomensof
fer - van min 1 tot ruim 4 min
procent - over de verschillen
de inkomensniveaus Het af
toppen van de prijscompen
satie voor de hogere en hoog
ste inkomens is daarbij een
belangrijk instrument zo
staat in de sociaal-economi
sche paragraaf, naast het ma
ximeren van de vakantietoe
slag.
BOTE DE BOER
82.50
815.00
350.00
VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1981
ACTIEVE
AANDELEN
AKZO
AMEV
292,00 290,50
92,50 92,50
53.30 52,70
154,50 154.30
5,00 5.00
30.60 30.00
235.50 232.50
118 10 118.20
245.50 239.50
152.80
63,00
28,20
BINNENLANDSE
AANDELEN
215.00b
64^50
82.20
720,00
22!Ö0
348,50
56.00
81.50f
45.00
275,00e
23,90
41,50
250.00
27,50
19.50
59,30
21.30
AgVrn Her
BELEGGINGS
INSTITUTEN
GOUD EN ZILVER
BUITENLANDS
GELD
AMSTERDAM (ANPl - Op dc
Amsterdamse effectenbeurs gin
gen de koersen op de laatste
beursdag van de weck omlaag
Dc animo om te handelen was
hicrbn n lit t name
de internationals hadden te lij
den van een zwak Wall Street Zo
•tuimcld' Unilever f 2 omlaag
naai i 153 en Kon Olie 1,30 op
I 85,30 Akzo zag 60 cent van de
koers afgaan op i 22.80 en KLM
1.70 op 100 30 Hoogovens
en Philips wisten dc schade te
beperken tot twee dubbeltjes <»p
respectievelijk f 16.10 en f 22.
Ook de banken, die een verdere
verhoging van de opsiagrentc
hebben aangekondigd, lagen
slecht in de markt ABN verloor
1.50 op 290.50 en NMB 40
cent op j 154.30. De hypotheek
banken zakten eveneens gestaag
naar beneden Bij de verzeke
raars moest Ennia ondanks dc
tors hogere nettowinst in het r
sic halfjaar f 2.50 prijsgeven op
i 129 Nationale Nederlanden
bleef ex-intcrimdividend per sal
do nagenoeg onveranderd <»p
113 40 Bij de uitgevers was El
sevier-NDU l 2.50 in reactie op
115