VARA zendt film
over Pasolini uit
SF-festival: meer dan geslaagd'
vandaag
tgegejicht
{\WÉ[Rï°gramma i
'Wie heeft hem vermoord?'
TROS rijdt achteruit
••SÉ5
Pisiiisseprijs voor
Marloes v.d. Heuvel
MAANDAG 31 AUGUSTUS 1981
RADIO - TV - KUNST
ROTTERDAM (GPD) - In de „Tus-
senzaal" is het doorlopende voor
stelling. Op twee tv-schermen
wordt „Alexoma - de doler" ver
toond. Die film had de eerste
Science-Fictionfilm van Neder
landse herkomst moeten worden.
Helaas, het is bij enkele fragmen
ten gebleven.
Het grote geld is uitgebleven, meldt
een papier onder een van de tv-
toestellen. Op het scherm zegt
een duister kijkende dame: „Ie
mand probeert te verhinderen
dat wij een ramp voorkomen".
Rondom haar panelen vol flikke
rende lampjes, alsmede met dro
ge knallen ontploffend vuurwer-
k.
De trucages zijn nog niet helemaal
je dat, zo blijkt ook weinig kriti
sche toeschouwers. Wat een door
de ruimte razende raket moet
voorstellen, is overduidelijk een
aan een bouwdoos ontleend pro
jectiel, waarachter een sterretje is
aangestoken. Toch maar goed,
dat het grote geld is uitgebleve-
Er is Science Fiction, en er is Scien
ce Fiction. Sommige filmers,
schrijvers, schilders zijn mees
ters in het weergeven van hun
exotische toekomstvisies, ande
ren komen niet veel verder dan
bouwdozen met sterretjes. Beide
varianten waren dit weekeinde in
het Rotterdamse Atlanta-hotel te
Niet direct een hotel dat men vlot
lieert met de toekomst en bescha
vingen die ons eeuwen vooruit
zijn, dit Atlanta-hotel met zijn ou
derwetse, aan de jaren '50 herin
nerende inrichting. Niettemin
werd hier vrijdagavond, zaterdag
en zondag „Beneluxcon" gehou
den, hét grote gebeuren voor de
SF-liefhebber in de lage lande-
Enige informatie: Beneluxcon
wordt jaarlijks afwisselend in
België en Nederland gehouden,
onder auspiciën vr.n het Neder
lands Contactcentrum voor
Science Fiction (NCSF. de oud
ste SF-club in ons land) en de Bel
gische zustervereniging. Het is de
stal
auteursrechten betich-
Snuffelen tussen de vele boeken op het science-fictionfestival in Rotter
dam.
bedoeling tijdens dit festival (SF-
liefhebbers spreken liever van
het duur klinkende „conventie")
zoveel mogelijk kanten van de SF
de revue te laten passeren.
En dus waren er in Rotterdam
films, boeken, schrijvers (onder
wie de gevierde Jack Vance, Fre
derick Pohl en Kate Wilhelm),
schilderijen, tijdschriften, pos
ters, zelfs sieraden (waarbij een
hanger, bestaande uit een uitge
bleekt knaagdierenskelet gevat
in een zilveren ruimtehelm alle
maal rond dat ene thema: Science
Fiction, de wereld van straks.
Vage lieden, die SF-fanaten? Hele
maal niet. vindt Frederick Pohl,
een Amerikaanse SF-schrijver
die zich in een aanzienlijke scha
re fans mag verheugen. „Science
Fiction is juist de enige soort lite
ratuur die zich met de werkelijk
heid bezighoudt".
En dat volgens de volgende redene
ring: „Onze realiteit is er een
waarin verandering de belang
rijkste rol speelt. Science Fiction
houdt zich bezig met verande
ring, en dus met de werkelijk
heid. Toen de atoombom viel wis
ten 10.000 mensen wat er was ge
beurd: 500 atoomfysici en 9500
SF-lezers".
Die zit. weer een vooroordeel ver
brijzeld. In de „Grote zaal" van
Atlanta houden SF-uitgevers, ge
zeten in een forum, zich inmid
dels met zeer aardse kanten van
SF bezig, de poen. Een van de uit
gevers houdt een filippica tegen
de bibliotheken, die hij van dief-
Vraag uit de zaal (van de forum-
voorzitter moet het tevens de
laatste zijn): „U zegt dus dat bi
bliotheken de oplagen klein hou
den. Ik dacht dat het juist ander
som was. Dat SF-liefhebbers
eerst een boek lenen en het ver
volgens. als ze het aardig vinden,
zelf kopen". Het bruuske ant
woord: „Nou. als dat zo is. dan is
het prachtig. Hartelijk dank voor
deze laatste vraag".
Weer een programma-onderdeel af
gewerkt. Aan Hans van der Zee,
lid van de NCSF en een van de
organisatoren van de conventie,
vragen we zondagmiddag of hij
het festival geslaagd vindt. „Ge
slaagd0 Meer dan dat. We hebben
nog nooit zoveel mensen binnen
gehad. Het is echt een succes ge
weest".
Het bezoekersaantal is dit weekein
de de 700 ontstégen, terwijl voor
gaande Bencluxcons zelden op
meer dan 250 bezoekers mochten
rekenen. Zaterdagmiddag werd
het het zelfs zó druk, dat op gezag
van de brandweer mensen buiten
de deur moesten worden gehou
den.
Vanwaar dit succes? Is de SF zo'n
groeimarkt? Die uitspraak zou
Van der Zee nu ook weer niet
voor z'n rekening willen nemen.
„Als je naar het aantal verkochte
boeken kijkt, blijkt de markt zich
de afgelopen jaren te hebben ge
stabiliseerd. Wel is de belangstel
ling voor allerlei randverschijn
selen die met SF te maken heb
ben. gegroeid".
Uit Boekblad, nieuwsblad voor het
boekenvak, dat Van der Zee ons
geeft, blijkt inderdaad dat er de
laatste twee jaar nauwelijks meer
SF-literatuur is verkocht dan in
de jaren daarvoor. Het marktaan
deel schommelt al jaren rond de 1
procent.
Uit een recent gehouden vrijetijds-
onderzoek blijkt evenwel, dat ge
lijkertijd de belangstelling voor
SF in het algemeen in twee jaar
met acht procent is toegenomen.
Die groei nu zit 'm in het bewerk.
Van der Zee geeft daarvan enkele
voorbeelden.
„De grote rage zijn kijkboeken,
waarbij het dus uitsluitend om de
plaatjes gaat. In Engeland en
Amerika is het SF-spel Dragons
en Dungeons momenteel razend
populair. Sinds enige tijd wordt
de synthesiser-muziek ook bij SF
betrokken, en ook op dat gebied
gebeurt steeds meer".
Reeds is de stichting Syntronic op
gericht die de mogelijkheden van
het muziekinstrument de synthe
sizer, maximaal wil onderzoeken.
Wie zich de stemmen van buiten
aardse wezens uit de tv-serie
„Startrek" nog kan herinneren,
weet ongeveer in welke richting
kan worden gedacht.
Van der Zee: „O ja. en dan horen
hoorspelen erooknogbij. Dit jaar
hadden we bovendien een ten
toonstelling van SF-schilderijen.
Op die schaal is dat in ons land
nog nooit gebeurd".
Sinds zaterdag is demissionaire
CRM-minister Gardeniers een
van de bezitters van een SF-
schilderij. Als tegenprestatie
voor een vriendelijk openings
woord ontving zij zaterdag het
doek „Gardeniers meats alien"
van de hand van Peter Coene.
Op dit schilderij: een vrolijke la
chende bewindsvrouwe die op
het punt staat de hand (nou ja,
hand. meer een soort tang) te
schudden van een luguber bui
tenaards wezen, geheel opgetrok
ken uit metaal. Science Fiction
inderdaad, en het is voor me
vrouw Gardeniers te hopen dat
het „Fiction" blijft...
HENK DAM
HILVERSUM (GPD) -
Twee jaar geleden organi
seerde de universiteit van
Vincennes, bij Parijs, een
groot symposium over de
in 1975 vermoorde Ita
liaanse schrijver-cineast
Pier Paolo Pasolini. Tot
degenen die namens de
KRO het symposium bij
woonden, behoorde
schrijver-filmer Philo
Bregstein. De ervaringen
in Vincennes, die hij ook
weergaf in een voor de
Haagse Post geschreven
artikel, vormden de aanlei
ding voor de film „Wie de
waarheid zegt, moet
dood", die vanavond door
de VARA wordt uitgezon
den.
Bregstein heeft geen film gemaakt
over de filmer Pasolini. Zijn be
langstelling ging uit naar meer.
Tekenend daarvoor is zijn schril
ste herinnering aan de gebeurte
nissen in 1979 in Vincennes: „De
actrice Laura Betti zou gedichten
van Pasolini lezen. Zij stond daar
voor die zaal en zei maar één zin:
„Ik heb maar een vraag te stellen.
Wie heeft Pasolini vermoord?".
Op dat moment dacht ik: waar is
de camera?"
„Wie de waarheid zegt, moet dood"
is ondergebracht in een docu
mentaire serie „De onderste
steen". Het gegeven waar Breg
stein vanuit is gegaan, is niet zo
zeer de persoon van Pasolini,
maar het feit dat hij in november
1975 werd vermoord en dat het er
alle schijn van heeft dat de Ita
liaanse autoriteiten zich vooral
moeite hebben getroost om die
moord te bagatelliseren. Een 17-
jarige jongen werd uiteindelijk
tot negen jaar gevangenisstraf
veroordeeld. Maar aanwijzingen
dat hij de moord niet of niet al
leen gepleegd zou hebben, zijn
door de justitie stelselmatig gene
geerd. Dat heeft het vermoeden
gewekt dat Pasolini dood moest.
Bregstein heeft in de eerste plaats
getracht aan te tonen waarom er
vooraanstaande Italianen waren
die vonden dat Pasolini beter kon
verdwijnen. En dat wij daarvan
nog wat te leren hebben.
Het gaat echter niet om het Italiaan
se justitiële apparaat en van de
politieke invloed die daar merk
baar is. Het gaat Bregstein om
wat Pasolini zei, schreef en liet
zien, en wat hem uiteindelijk het
leven heeft gekost.
De documentaire is opgebouwd uit
filmfragmenten (onder meer van
Aqcatone, Matteo, Oedipo Re en
Salo), delen uit interviews die
Bregstein eerder met en over Pa
solini maakte en gesprekken met
mensen die dicht bij de homosek
suele, communistische kunste
naar stonden. Dat zijn de schrij
ver Alberto Moravia, actrice Lau
ra Betti, filmregisseur Bertolucci
en Marie Antoinette Macciochi,
degene die in 1979 het Parijse
symposium opzette.
Uit de film komt Pasolini naar vo
ren als iemand wiens leven be
staat uit verzet en kritiek. Breg
stein: „Hij had iedereen tegen
zich in het harnas gejaagd. Hij
viel alles aan. Rechts, maar ook
het fascisme van links. Hij was
openlijk homo, bleef hecht ver
bonden met de communistische
partij, maar viel tegelijkertijd het
dogmatisme in die partij aan. Hij
schreef polemieken in een
rechtse krant, hij had een pact
met de duivel duivel gesloten en
schopte naar alle kanten. Zelfs
linkse intellectuelen gingen het
gênant vinden om aan zijn kant te
blijven staan. Ik wil nagaan wat
hij ons nu nog te zeggen heeft. In
Duitsland worden al zijn werken
vertaald, in Frankrijk zijn zelfs
ook zijn kranteartikelen versche
nen. Nu dringt het pas door wat
hij allemaal geschreven heeft en
Pier Paolo Pasolini
hoe provocerend het allemaal wa-
s".
Maar niet alleen het politiek enga
gement van Pasolini is van be
lang. Ook zijn kijk op de relatie
tussen maatschappij en cultuur
komt aan de orde Bregstein laat
Moravia zeggen: „Hij was iemand
die het vermogen had om te ver
zoenen, die twijfelde en zich
graag aan de verkeerde kant op
stelde om aan te tonen dat hij in
een bepaald opzicht gelijk had.
Toen het subproletanaat, waar
hij zijn hoop op had gevestigd en
dat hij met zijn films trachtte te
bereiken, in de greep van de mas
saconsumptie terecht kwam, is
hij gedesillusioneerd geraakt. Hij
is zich gaan verzetten. Het was
voor hem een persoonlijke cata
strofe".
Filmregisseur Bertolucci vult dat
aan: „Pier Paolo sprak van een
soort corruptie, van manipulatie
van de maatschappij, waardoor
cultureel gezien de consumptie
maatschappij belang heeft bij het
vernietigen, het verwijderen van
elke volks- of lokale cultuur, om
daardoor meer te kunnen verko
pen"
(Vanavond Nederland 1, 20.30 uu-
r).
Lowell Thomas
(89) overleden
ADVERTENTIE
VALKENSWAARD (GPD) - Het
achteruitrijden vormt traditiege
trouw het laatste onderdeel van
de TROS-zomerserie „Te land.
ter zee en in de lucht". Anders
dan voorgaande jaren werd het
spektakel deze maal niet op het
circuit van Zandvoort, maar op
het Eurocircuit in Valkenswaard
verreden. Het achteruitrijden
heeft daardoor veel van zijn aan
trekkelijkheid verloren.
Het Eurocircuit in Valkenswaard
is een stuk kleiner dan Zand
voort terwijl er bovendien veel
meer bochten in zitten en verder
een deel van het traject onver
hard is. Gingen de deelnemers in
Zandvoort immer zeer gemakke
lijk en sensationeel over de kop,
in Valkenswaard moest er erg
hard door de coureurs worden
gewerkt om een auto op zijn kant
te krijgen.
De wagens waren als altijd onder
verdeeld in drie categorien: de
standaardwagens, de DAF's en
de specials (Nederland 2 om
20.27 uur).
PAWLING (Reuter) Lowell Tho
mas, die tientallen jaren lang een
van Amerika's best bekende ra
diosprekers was, is zaterdag op
89-jarige leeftijd in Pawling in de
staat New York overleden.
Thomas, die in 1976 als brenger
van het wereldnieuws na een
loopbaan van 46 jaar met pen
sioen ging, introduceerde de ver
richtingen in de Eerste Wereld
oorlog van T.E. Lawrence of Ara
bia. Er was geen deel van de we
reld dat Thomas niet bezocht en
er niet over vertelde in boeken,
artikelen en radiopraatjes.
In het tijdperk van de bioscoop
journaals was Thomas "The voi
ce of Movietone". Na bijna twin
tigjaar in deze branche stapte hij
naar de televisie over.
De bekende tekstdichter Lenaert Nijgh. die getrouwd is geweest met de
zangeres Astrid Nijgh. is eind vorige week in het Noordhollandse Groet
in het huwelijk getreden met José Koning. Op de foto het bruidspaar na
het verlaten van het gemeentehuis tussen vrienden en kennissen. Twee
de van links op de foto is de zanger Boudewijn de Groot, die veel van
Lenaerts liedjes heeft gezongen.
AMSTERDAM (ANP) - De Aka-
demie voor Kleinkunst in Am
sterdam heeft de Pisuisse-pnjs
toegekend aan de 25-jarige Mar-
Kathryn Hnhne (81) overleden
LIHUE - HAWAII (DPA) - De Amerikaanse schrijfster Kathryn Hulme,
die vooral internationale bekendheid verwierf door haar roman "A
mun's story", is op het Hawan-eiland Lihue op 81-jarige leeftijd gestor-
Kathryri Hulme kwam tot het schrijven van genoemd bock door haar
kennismaking met een toenmalige non die zij tgdens haar vluchtelin
genwerk voor de Verenigde Naties ontmoet had.
In de Duitse taal verscheen verder de roman "Das grosse Feuer".
loes van den Heuvel uit Amster
dam. De prijs wordt jaarlijks uit
gereikt aan dl leerling van de
academie, die in het afgelopen
seizoen naar het oordeel van de
docenten de beste theaterpresta
ties geleverd heeft. De winnares
krijgt haar prijs van tweeduizend
gulden uit de nalatenschap van
Fie Carelsen op 6 september uit
gereikt. Dan wordt ook de creati-
viteitsprijs overhandigd aan leer
ling Bruun Kuijt voor zijn solo
programma "Uit de hand gelo
pen". Deze prijs werd dit jaar
voor het eerst ingesteld door de
Stichting Vrienden van de Aka-
demie voor Kleinkunst
NEDERLAND 1
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18 35 Artsenij vanuit Ahoyhal (NOS)
19.00 Visarend, natuurfilm (VARA)
19.50 Wereldkampioenschap Circus 1980 (VARA)
20.30 De onderste steen, aktuele documentaire (VARA)
21.37 Journaal (NOS)
21.55 Schaduwen op je huid, tv-spel (VARA)
23 20 - Journaal (NOS)
23.25 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND 2
18.35 - Sesamstraat (NOS)
18.50 Jeugdjournaal (NOS)
18.59 Woody Woodpecker (TROS)
19.06 - Tom Sawyer en Huckleberry Finn (TROS)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Te land. ter zee en in de lucht (TROS)
21.20 Jordaches. tv serie (TROS)
22.10 - Aktua tv (TROS)
22.45 Soap, tv-serie (TROS)
23.15 - Journaal (NOS)
23.20 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
23.25 - WK Wielrennen (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Region, progr: NDR 18.00 Sport
18.30 Aktual. 18.45 Kleuterserie
18 55 Parole Chicago, tv-serie. 19 25
Region, magaz. 19.59 Progr overz.
WDR 18 00 Licht progr 18 10 Der
Geheimnisvolle. tv-serie 19.15 Ak
tual. 19 45 Vater und Sohn. tv-scric).
20 00 Journ. 20.15 Strumpet City. tv-
sene. 21.10 Inform, progr 21.15 Re
port. 21 45 Inform, progr 22.30 Ak
tual. 23.00 Der diskrete Charme der
Bourgeoisie, speelfilm. 0 40 Jour-
DUITSLAND II
18.20 Bitte keine Polizei. tv-serie.
18.57 Tip. 19.00 Nws. 19.30 Muzikaal
progr. 20.15 Medische rubriek. 21 00
Aktual. 21.20 Lebenslanglich fiir wedstriiden
Christine. tv-fUm. 22 40 Sport 23 00
Journ
DUITSLAND III WDR
18 00 Kleuterprogr. 18 30 Poppen
spel. Aansl Verhaal. 19 00 Inform,
serie 19 45 Popmuz 20 00 Journ.
20.15 Korte films 21 45 Kottan er-
mittelt tv-serie. 23.15 Journ.
BELGISCHE TV
BELGIE VLAAMS
18 30 Kinderserie 18 35 Animatiese
rie. 19.00 Korte film. 19 17 Inform,
progr 19 37 Toto-wedstrijden, me-
ded en Morgen. 19 45 Journ 20 10
Uitz. van de overheid. 20.20 Weer-
ber. 20.25 Witte terreur (Attack on
Terror), gedramatiseerde docum.
2155 Rapport 22.55 Toto-
Kinderen zijn de zwakste partij in de al jaren, voortdurende
Ierse kwestie. Hel verhaal van een 11-jarige jongen uit een Rooms-
katholiek milieu wordt verteld i n het televisiespel .Schaduwen op je
huid" dat vanavond bij de VARA te zien ts. Hel spel is een bewer
king van het gelijknamige boek f.JShadows on our skin") van Jenni
fer Johnston.
Thuis hoort Joe Logan van zijn vader geromantiseerde verhalen en
van zijn moeder snierende opmerkingen over de verrichtingen van
de IRA. het Noordierse verzet tegen het Engelse gezag Buitenshuis
wordt het straatbeeld gekenmerkt door pantserwagens en Engelse
soldaten en op school overheersen traditionele opvattingen Joe is
een begaafd kind en tracht wanhopig al die verschillende zienswij
zen tegen elkaar af te wegen, zonder zichzelf ontrouw te worden.
Op weg van school naar huis komt hij in aanraking met Kathleen,
een jonge lerares, die geroerd wordt door de openheid van de jon
gen. De band tussen de zoekende, literair begaafde Joe en het meisje
vormt de draad van ..Schaduwen op je huid". Kathleen is de enige
die hem niet tot partijkiezen tracht te beivegen.
Onschuld kan echter niet bestaan in een verscheurde wereld als
Londonderry, de stad waar het verhaal zich afspeelt. Als Joe's oude
re broer zich m de relatie dringt, en Kathleen niet beseft wat zij voor
Joe betekent, wordt de rekening gepresenteerd
Joe is niet meer in staat zich staande te houden tussen Kathleen die
het IRA-geweld verwerpt en zijn broer die juist lid is van de radica
le vleugel van die organisatie Nederland 1, 21.55 uur).
MAANDAG 31 AUGUSTUS
HILVERSUM I
TROS 18 11 (S) Aktua 18 25 (S) De
kinderplatonbak 18.36 (S) Michael
Strogoff. hoorspelserie 19 02 (S)
TROS-Country 20.02 (S) Voorzich
tig breekbaar 20.30 Peekei - Onge
zouten. 21.02 (S) Getoetst en ak
koord bevonden 22 02 (S) Aktua
Sport NOS 23 04-24 00 (S) Met het
oog op morgen AVRO 0 02 (S) Easy
HILVERSUM II
NCRV 18 00 (S) Muziek in vnjo tijd
19 00 (S) Steen in de vijver 20 00 (Si
Litcrama-maandag 22.25 BOND
ZONDER NAAM NOS 22 30 Nws
NOB RVU 2.: 40 Mandei
Nederlanders (herh NCRV 23 25
(S) Muziek van eigen tijd 23 55
Nws
HILVERSUM III
NOS 18 04 De Avondspits met de
Nationale Hitoarade AVRO 19 02
Dat wil ik horen 19 10 Het Steenen
Tijdperk 20 02 Folk live 21 02
DINSDAG 1 SEPTEMBER
HILVERSUM 1
(NOS Ieder heel uur nws.). AVHO
7 03. 8.03 Per saldo, met daartussen
AVRO aan' 9 03 (Si Steunpunt 9 08
Arbeidsvitaminen (10 02 De zand
bakshow) 10 30 Biels Co 11 02 (Si
Uit is m 11 15 (S) Anncmine 13 03
(Si AVRO's Radiojourn 13 20(Si De
AVRO Diligence 13 57 Per Saldo
14 02 (S) Kamer 223 15 02 (Si Uit het
i Harsma 17.57
HILVERSUM II
Nws 7 36 Echo (8 00 Nws) 8 30
Nws 8 36 S<h tale-en oonsumenten-
inform 8 50 Postbus 900 9 00 Gvm
voor de vrouw 9 10 Waterstanden
9 15 Schoepspraat 9 20 De letter M.
10 30 Ouder worden we allemaal.
no Sc)Iradio 11.30 Ratal
OVERHEIDSVOORL 12.16 Uta
voor de landb KRO 12 26 Meded
t b v land entuinb 12 30 Nws 12 36
Echo 1300 Nws 13 11 Goal 13 30
Schoolradio NOS 14 30 De macht
der zee. KRO 15.15 Drempelvrees
15.30 Geen verboden toegang 16 30
Babvlon 17 24 Meded 17 9 N
17 N F' I'"
HILVERSUM III
(NOS Ieder heel uur nws VARA
Van 07 00 18 00 Aktualiteiten via
Dingen van de dag 7 02 Felix Mer-
ders - Luis Verschuur - Enk Post
9 30 Willem van Beusokom Roel
Koenerv 10 30 Fnts Spits Roel
Koenen. VAKA's jaarteller 1230
VIP-spc) 13 30 Peter Holland - Enk
Post 15.30 Popmuz.
HILVERSUM IV
NOS 7 00 Nws TROS 7 02 Capnc-
cio 9 00 Nws. 9 02 Muzin 9 30 Van
heinde en verre 10 00 Opus tien tot
twaalf 12 00 Nws 12.02 Intermezzo
13 00 De meest verkochte klassieke
tien 13 30 Koren en Korpsen 14 00
Nws 14 02 De hoge c 14 30 Gu.la
nteitcn 15 00 Belcantonum TE-
LEAC 17 00 Welzijn-.plan 11 17 30
