i
Trijfel
DE GROEI MASKERS
Bubbling brown sugar'
'Büchner's
strijd' te
-afstandelijk
benaderd
AANDAG 31 AUGUSTUS 1981
Bamboebeer
Alle drie Engelse „quality sun-
daypapers', The Sunday Ti
mes, The Observer en The Sun
day Telegraph, hadden giste
ren Cing Ching, de reuzen-
panda die vermoedelijk in
blijde verwachting is van een
minipandaatje ter grootte
van een pakje sigaretten, op
de voorpagina. Toen Des-
mond Morris, schrijver van
„De Naakte Aap", vijftien
jaar geleden als hoofd van de
afdeling zoogdieren van de
London Zoo pogingen in het
werk stelde de vrouwelijke
reuzenpanda Chi-Chi (wat in
het Chinees „knap meisje" be
tekent) te laten paren met de
mannetjespanda An-An van
de Mosicouse dierentuin, was
Chi-Chi de enige reuzenpan
da in het Westen. Nu hebben
de dierentuinen in de westerse
wereld de beschikking over 14
panda's, tegen ongeveer 40
panda's in de Chinese dieren
tuinen. Men schat dat er op de
hele wereld minder dan 1000
panda's leven, waarmee de
reuzenpanda mascotte van
het World Wildlife Fund) tot
de meest bedreigde diersoor
ten behoort. Te meer omdat
The Observer gisteren met het
alarmerende bericht kwam
dat ook de bamboe met uit
sterven wordt bedreigd, al
thans in het gebied in China
waar de panda's leven. Vori
ge week heb ik al verteld dat
Chi-Chi per dag 4 kilo verse
bamboescheuten moest eten,
en op de foto in The Observer
zie je Chi-Chi's opvolgster
Ching Ching op de vloer van
haar verblijf liggen, temid
den van lange dunne bam
boestengels. elke dag, meldt
The Observer, eet de panda
eenvijfde van haar gewicht
aan bamboescheuten. Of dal
betekent dat een panda 5x4 is
20 kilogram weegt waag ik te
betwijfelen, maar Chi-Chi at
ook nog allerlei andere din
gen naast de bamboescheuten.
Het zal er wel op neer komen
dat de reuzenpanda of bam
boebeer. die in de dichte bam
boejungle van de Chinese pro
vincie Szetsjwan huist (Alge
mene Winkler Prins), in zijn
woongebied, bij gebrek aan
beter, een vijfde van zijn li
chaamsgewicht eet. Nu weet
ik, door een gebrekkige opvoe
ding,. nagenoeg niets van
bamboe af, maar door vijf
gulden voor The Observer te
V
Ooflr
\ico
Scheepmaker
1
betalen heb ik mij het recht
verworven mijn kennis om
trent bamboe te vergroten en
uit te dragen, zodat ik u (die
ook niets van bamboe af weet)
kan melden dat bamboe een
vreemde levenscyclus heeft.
Alle bamboeplanten van een
bepaalde soort bloeien maar
één keer. Zij doen dat dan op
dezelfde tijd. en sterven daar
na af. De stervende planten
verspreiden hun zaden, maar
het duurt lang voordat die
nieuwe bamboes produceren.
De bamboesoort die het meest
voorkomt in het woongebied
van de panda's, de paraplu
bamboe, schijnt nu voor het
eerst in honderd jaar te
gaan bloeien. Dat zal een
prachtig gezicht zijn, de bos
sen in Wolong Szetsjwan zul
len vergeven zijn van de
prachtigste bloemen, maar
het zal wel betekenen dat de
bamboes daarna afsterven,
waardoor de panda's versto
ken zullen zijn van hun voed
sel.
Levenscyclus
Hoe hebben ze het vroeger dan
gered, zult u willen weten?
Wel, niet alle bamboesoorten
hebben dezelfde levenscyclus.
De ene soort bloeit na tien
jaar, de andere na honderd
jaar, daar tussen schijnt het
zo'n beetje te schommelen. Die
verschillen behoedden de pan
da's voor uitsterven, omdat
zij. als de bamboe in de ene
streek was afgestorven, naar
een andere streek konden emi
greren. waar de bamboe, met
een andere levenscyclus, nog
tientallen jaren voor de boeg
had. In deze moderne tijd is
echter veel van de bossen ge
kapt, waardoor de panda's
zitten opgesloten in een be
trekkelijk klem gebied, dat
veelminder mogelijkheden tot
emigratie biedt. Toen een
paar jaar geleden de bamboe
slechts voor een deel bloeide en
daarna afstierf, vonden de
Chinezen toch al 140 panda's
die van honger waren omge
komen. terwijl gevreesd moest
worden dat misschien wel de
helft van de totale wereldbe
volking van panda's in de on
doordringbare bossen tuas
verhongerd.
Memorandum
Geen wonder dus dat zooiogen
en gewoon publiek altijd bij
zondere belangstelling heb
ben gehad voor de pogingen
panda's in gevangenschap te
laten paren en baren. In 1965
begonnen de Russen iets te
voelen voor een liaison tussen
hun An-An en de Londense
Chi-Chi. Het grote probleem
dat rees was, (vie nu eigenlijk
recht zou hebben op de nako
meling: Londen of Moskou?
Desmond Morris stelde een
memorandum op, waarin hij
vier diplomatieke oplossin
gen aandroeg:
a. Het jong gaat naar de dieren
tuin van Moskou wanneer het
een jaar oud is, in ruil voor
een tweede paring, het tweede
jong zou dan van de Londense
dierentuin worden.
b. Het eerste jong blijft in Lon
den en Moskou neemt de nako
meling van de tweede parin-
9
c. Het jong blijft in Londen bij
zijn moeder en wordt door de
Londense dierentuin betaald
met dieren van overeenkom
stige waarde.
d. Het jong gaat naar de dieren
tuin die in het bezit is van de
volwassen panda van de an
dere sekse.
Grootmoedig
Vooral de laatste oplossing
vond Desmond Morris zelf bij
zonder ingenieus, maar de
Engelse autoriteiten vonden
dat Londen een grootmoedig
gebaar moest maken en kozen
voor de eerste oplossing (a.),
waarbij Londen ook nog alle
kosten zou dragen. Met deze
boodschap werd Desmond
Morris naar Moskou (en An-
An) gestuurd, en hoe dat af
liep vertel ik u morgen wel-
DH HAAG - De musical 'Bubbling brown sugar',
die tot en met 2 september in het Haagse Congresge
bouw staat, schildert een beeld van de jaren twintig
in de zwarte New Yorkse wijk wijk Harlem. Het is
een optimistisch beeld: Harlem borrelde over van
cultuur en creativiteit, Harlem-jazz was een begrip
en van heinde en ver kwamen voornamelijk blan
ken naar Harlem om mee te swingen. Maar reeds
toen was de verpaupering van dit stadsdeel begon
nen: de nachtclubs waren onbetaalbaar voor de in
woners van Harlem, die door middel van het geven
van feesten, van de toegangsgelden hun huur pro
beerden te betalen. Swingend was voornamelijk ge-
qq, baseerd op uitbuiting.
i^Dit alles speelt een rol in 'Bubbling brown sugar'. De
musical probeert de Amerikaanse zwarten een hart
onder de riem te steken door te verwijzen naar het
gloriieuze verleden, toen kommer en kwel niet apa-
thie of agressie, maar creativiteit in de hand werk
ten. Via een reis terug in de tijd worden diverse be
roemde clubs bezocht en worden verschillende be
roemdheden weer voor het voetlicht gehaald. Het
grootste deel van de avond bestaat uit songs uit de
jaren twintig: 'Ain't misbehaving', 'Sweet Georgia
Brown', 'St Louis blues', When the saints',
e voorstelling is minder dynamisch dan de titel doet
vermoeden: ondanks het grote aantal spelers ziet
het toneel er merkwaardig leeg uit. De meeste ac-
DEN HAAG - De eerste première
van het nieuwe Haagse toneelsei
zoen had zaterdag in het HOT
plaats en werd verzorgd door de
groep Theatraction, die zich als
"atelier voor "fysiek theater"
meer met lichamelijke uitbeel-
>n ding en minder met literaire in-
3 terpretatie wil bezighouden dan
de traditionele toneelgezelschap-
-! pen. Voor deze gelegenheid had
men echter de keus laten vallen
op een wel zeer literair onder
werp, namelijk de scenische do
cumentaire "Büchner's strijd"
van Wolfram Mehring die onder
regie van de auteur werd opge
voerd. Nu biedt de korte maar
heftige levensgechiedenis van de
schrijver Georg Büchner (1813-
1837) voldoende stof voor een
theatervoorstelling vol dramati
sche conflicten en emotionele
spanning, maar de benadering
van Mehring maakte dat het on
derwerp voortdurend afstande
lijk, bijna zakelijk behandeld
werd en er van betrokkenheid
vrijwel nergens sprake was. De
grote hinderpaal voor zowel de
spelers als het publiek was de
opeenstapeling van enorme, wei
nig dramatische volzinnen, die
zowel door hun constructie als
door de gebezigde vocabulaire
een natuurlijk taalgebruik in de
weg stonden en waardoor de
voorstelling een irritant pseudo-
ïntellectueel sfeertje kreeg. Het
^J^MSTERDAM - 'Zal ik je moeder
even geven?, door toneelgroep
Sater zou oorspronkelijk op 14
- maart in première zijn gegaan.
Dat feest ging in verband met
ziekte van de actrice Marie-Loui-
se Stheins niet door. De voorstel
ling werd echter wel doorge
speeld, met Maroesja Lacunes
als invalster en was in die bezet
ting op 1 mei te zien in het Lak-
theater. Bij de officièle première
eind vorige week in Amsterdam,
bleek er sindsdien nog heel wat
aan het stuk gesleuteld te zijn,
wat de uitgestelde premiere
rechtvaardigde.
Zal ik je moeder even geven?, ge
schreven en geregistreerd door
-1 Peter de Baan. handelt over een
groep teleurgestelde dertigers,
j die zich afvraagt wat er van haar
idealen gekomen is. Hun linkse
wereldbeeld moet steeds meer
wijken voor de beslommeringen
van alledag; het gevecht dat ze
voerden met de wereld is afgeg
leden tot een gevecht met zich
zelf. Annet, Willem. Jac, Judith
en Ger ontmoeten elkaar na eni
ge jaren weer in het vakantie
kamp voor vermoeide intellec-
'Sater' en de
intellectuele
desillusie
tuelen dat Annet en Willem van
de grond proberen te krijgen.
Geldproblemen blijken ook dit
ideaal ver van de verwezenlij
king te houden. De val van
zwartwerker Freek, in dienst van
Willem, stuwt het stuk naar zijn
dramatische hoogtepunt.
'Moeder' is door de veranderingen
uitgesprokener geworden. Be
paalde wendingen worden voor
bereid en aannemelijker ge
maakt. handelingen en sfeerte
keningen zijn duidelijker gewor
den, overbodige scènes zijn weg
gelaten. Het einde is sterk inge
kort en verduidelijkt: de desil-
lussie en onmacht van de Perso
nages is onmiskenbaar.
In een wat rommelig decor speelt
Sater de voorstelling met veel
vaart: er zijn echter nog gedeel-
teurs kunnen uitstekend dansen en zingen, maar
geen van hen is een echte theaterpersoonlijkheid.
En in een dergelijk stuk, zonder duidelijk verhaal,
opgebouwd uit traditioneel gebrachte songs en dan
sen, is dat een gemis. De musical bekommert zich
verder weinig om een lijn; overgangen van heden
naar verleden, van dialoog naar zang, van de ene
persoon naar de andere zijn slordig. Ook blijft het
einde maar wat in de lucht hangen.
De produktie maakt op een Nederlands publiek overi
gens een heel andere indruk dan op een Ameri
kaans. Het gaat hier immers om Amerikaans cul
tuurgoed dat in de vorm van een 'sentimental jour
ney' gepresenteerd wordt. De songs zijn voor ons
minder duidelijk aanwezig. In Nederland moet de
voorstelling het helemaal hebben van de goede uit
voering van het zang- en danswerk. En dan wreekt
zich de keuze van de Prins Willem-Alexanderzaal
van het Congresgebouw. In de akoestisch toch al
matige zaal werden muziek en zang door de slecht
afgestelde geluidsapparatuur danig verminkt, zodat
alle warmte uit de stemmen verdween en slechts
schel getetter overbleef. 'Bubbling brown sugar' is
een sympathiek musical waarvan vooral de zang het
nogal magere gegeven doet vergeten, mits men de
voorstelling niet in voornoemde zaal ziet.
JACQUELINE MAHIEU
EKJ NOÜ
WEET Ik NIET
FRED BASSET
P&ACWTV3 NOS NOOTT
i 1D.ETS
J .X Ge*ÊN:
^SCH/TTER£NO' 2UXE
MOOIS
KLÊU06N
Ja, 'iedereen vind my knap
en mooi van tekening... /Uj\
prachtig' shosugI
De belevenissen van Jommeke
DE VOL
Agenda
werd aldus teveel een avond
voor ingewijden, die de citaten
uit Büchner's werk en de verwij
zingen naar zijn leven en zijn po
litieke activiteiten in hun con
text konden plaatsen. De on-
voorbeeide toeschouwer zal het
er moeilijk mee hebben, temeer
daar de uiterst sobere enscene
ring bepaald niet verhelderend
werkt. Dat de voorstelling als ge
heel bovendien gekenmerkt
werd door een zekere mate van
stroefheid, leek erop te wijzen
dat de opvoerenden zich met de
teksten van Mehring al evenmin
erg gelukkig voelden. De vraag is
of vertaler Dolf Verspoor niet
voor iets meer souplesse had
kunnen zorgen. De volgende
voorstellingen van "Büchner's
strijd" in het HOT zijn op 1, 2, 3.
4, 17 en 19 september
PAUL KORENHOF
ten waar het stuk sleept door te
lang uitgesponnen scènes. Wil
lem. Jac en Ger worden door de
schrijver en de acteurs nogal als
typetjes neergezet, wat welis
waar een goede basis is voor me
nige humoristische scène, maar
ook de personages zeer voorspel
baar maakt. Annet en Judith zijn
daarentegen subtieler, menselij
ker, kwetsbaarder en daardoor
de verliezers in het stuk.
Als toneelproduktie is 'Moeder' re
delijk geslaagd, maar het heeft
een irritant trekje. De mensen
waar het allemaal om draait zijn
intellectuelen, die zeer goed in
staat zyn hun onvermogen te
herkennen, onder woorden te
brengen en te analyseren. En ze
zijn ook niet te beroerd elkaar
enkele therapeutische suggesties
aan de hand te doen. Hun proble
men met het 'eigen ik' zijn luxe
problemen van hen die materieel
niets tekort schieten en in vele
opzichten hun eigen weg kunnen
bepalen. Hierover toneelstukken
te maken, maak deze problemen
belangrijker dan ze, naar verhou
ding zijn.
JACQUELINE MAHIEU
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Raiders of the lost
ark", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. zo
14.15. 16.30, 19 00 en 21.15 uur. 12 jr.
CAMERA (124919): "Once upon a time
in the West", da. 20.00 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Muppetfilm" za., zo
en woe. 14.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Casanova" vr. en
za. 23.30 uur, 16 jr.
L1DU 1 (124130): "Christiane F". da
14.30, 19 00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45
uur. 12 jr.
LIDO 2: "For your eyes only", da 14 30.
LIDO 3: "Death hunt", da. 14.30. 19 00
en 21.15 uur, zo ook 16.45 uur. 16 jr.
LIDO 4: "Fort Apache the Bronx", da.
STUDIO (133210): "Het laatste omen"
da 19 00 en 21 15 uur, do., vr., ma. en di.
ook 14.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee "Donald Duck", za. en
woe 14.30 uur, zo. ook 16.45 uur.
TRIANON (123875) "Het dodenschip"
da 14.30. 19 00 en 21.15 yiur, zo. 14.15,
16.30. 19.00 en 21 15 uur. 16 jr
REX (125414): "Blond ambitions", da.
14.30. 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15. 16.30.
19.00 en 21.15 uur. 16 jr.
Nachtvoorstelling "Dat is het einde"
za. 23.30 uur, 18 jr.
Bioscopen Alphen
(reserveren 01720-20800)
EURO 1: "For your eyes only", da. 13.30.
18.30 en 21.15 uur. zo 13.15, 16.00, 18.30
en 21 15 uur. 12 jr
Nachtvoorstelling "Force 10 from Na-
varone", za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Fort Apache the Bronx", da.
13.30. 18.30 en 21.15 uur, zo. 13.15, 16.00,
18.30 en 21.15 uur, 16 jr.
Galerie de Oude Rijn - Stille Mar»- 4,
t m 29 9. expositie van Corneille litho's
en Nick Fritz keramiek, d» l/m za van
10-18 uur. do van 10-21 uur en zon van
11-17 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Steenstraat 1. t/m 3 1 "82. "Indianen van
Mexico. Azteken in 't Verleden, Nahuas
van Heden, geopend ma t'm za 10-17
uur; zo- en feestdagen 13-17 uur
Hortus Botanicus - Orai\jerie, ingang
Rapenburg 73. tot 28/9. tentoonstelling
'Bomen, Beesten, Hout', geopend van
ma t'm za van 10 tot 16.30 uur en zo van
12.30 tot 15 30 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat la. t/m
15/11. tentoonstelling "Mooie klokken,
beste kijkers". Sterrenkunde in de 19e
eeuw ma. t/m za. van 10-17 uur zo.. 13-
IV uur (na 1/10 tot 16 uur).
Nachtvoorstelling "Invasion of the bo-
dvsnatchers". za 24 00 uur. 16 jr.
EURO 3 The Octagon", da 13 45. 18.30
EURO 4 "Zeven mannen zonder
vrees", da. 18 30 en 21.00 uur. do.. vr4
ma. en di. ook 13.30 uur, 16 jr
Kindermatinee: "Herbie is de pisang"
za.. zo en woe. 13.30 uur
nachtvoorstelling "Intieme spelletjes"
za. 24.00 uur, 18 jr.
Bioscoop Voorschoten
(reserveren 01717-4354)
GREENWAY: 'The fearless vampire-
"Meatballs vr. 19 00 uur. za. 16 00 en
19 00 uur. zo 15 30 en 18 30 uur. wo»
16 00 uur. 12 jr
Kindervoorstelling "Pietje Bell", za.
14.00 uur. zo 13 45. woe 14.15 uur
Biopscopen Katwijk
(reserveren 01718-74011
CITY 1 "Zeewolven", da 14 45.18.45 en
21.15 uur. 12 jr
CITY 2: "Smokey and the bandit, 2', da
14 45, 18.45 en 21.15 uur. al.
CITY 3 "A change of seasons", da
14 45. 18 45 en 21 15 uur. 16 jr
CITY 4 Kentucky fried movie", da
fijn Vermen* krab
koude ajrdappclpur»-»-
door. 3 eetlepel» olie. I
C"Od -r 1
M-r p aas rd bii
en boter bi; L' kunt dit
pelpurer weg n meng
erfii-otlepcl» roomdc»>r
daarbij itffdi foed roe-
WINA BORN
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Ebsabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur 18.30-19 30 uur
Kraamafdeling vaders extra van
18 00-18 30 uur Kinderafdeling dage
lijks van 14 00-19 00 uur (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Sportmedisch Advies Centrum; blessu
respreekuur Elisabethziekenhuis. Lei
derdorp, 's maandags van 19.30-20.30
van 15.00-16 00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
cc.U. (hartbewaking) dagelijks
14 15-14 45 en van 19 00-19 30 uur
Intensieve verpleging dagelijks
14.00-14 30 en van 19 00-19 30 uur
Academisch Ziekenhuis
Voor alle pattenten beha li* kinderen
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag
14 15-15 00 uur
18 30-19.30 uur
Avondbezoekuur afdebng Verloskunde
18 00-19 00 uur.
Praematurcnafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18 30 18.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten wanne*.
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Kindrrkhniek
Dagelijks.
15 00-15.45 uur
18 30-19 00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag
14 15-15 00 uur
18.30-19 00 uur
Alphen aan den Rijn
Ri*oord: ie *-n 2e klas 11 11 30.
13 30-14 15 en 18 30-19 30 jut 3e kiu
13 30-14 15 en 18 30-19 30 uur Kraama!
deling 13.30-14 45 alleen voor echtgeno-
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunner
dag en nacht worden gemeld by het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
h>1 (020-175000)
((Dud<^ licuws
31 augustus 1981
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Jn de "Temps" leest men. dat
prof dr. H. G van de Sande
Baichuyzen. directeur van het
observatorium te Leiden, de
jongste zitting der Panjsche
Academie van Wetenschappen
bijivoonde Dit geschiedde op
voorstel ixjn den Franschcn
astronoom F aye (V d. Sande
Bakhuyzen. 1838-1923. was van
1872 tot 1908 hoogleraar in de
astronomie te Leiden. Red
Verleden week werd zekere
rrouu) Masson. die in een bosch
bij Beaunay in het Fransche de
partement Marne gras sneed,
voor de oogen van haren ge-
brekkelijken man door een hert
aangevallen en. ofschoon ztj
zich met hare sikkel dapper ver
weerde en mede dorjr haar ge
schreeuw ten slotte het dier ver
dreef, zoo hevig gestooten en
vertrapt, dat zij eenige uren la
ter onder groote smarten den
geest gaf.
-Uit Washington wordt ge
meld. dat de overheid maatre
gelen heeft genomen tegenover
de geheime bedreigingen om
ingeval president Garfield
sterft, zijn aanvaller Gutteau te
lynchen. Generaal Sherman
houdt duizend man troepen met
zwaar geschut gereed om des
noods de gevangenis te bescher
men leaen het gepeupel.
jaar geleden
- Op den Helvoirlschen weg te
Vught had gisternacht een mo
torongeluk plaats dat wonder
boven wonder zonder dooden i.t
afgeloopen Omstreeks 12 uur
kwam uit de richting IJzeren
Man de heer J S op zijn Rudge-
machine met een snelheid van
120 K.M per uur Ter hoogte
van de Koestraat gekomen
sloeg plotseling een geweldige
vlam uit den tn vollen vaart
i>oortstuivenden motor De be
stuurder remde oogenblikkehjk
en wel zóó krachtig, dat hij nan
den motor geslingerd u>erd, ter-
Wijl het brandende vehikel een
30-tal meter verder tegen het
trottoir sloeg en als een bru><
dende massa bleef liggen De
heer J S kwam er. behoudens
ontvellingen aan handen en
schouder, ongedeerd af. terwijl
het een geluk genoemd mag
uxjrden, dat er zich geen perso
nen op den rijweg bevonden op
het oogenblil dat de branden
de motor onbestuurd voorthol
de
