"Westen bespioneert Polen
Israël wil niet te
hoge eisen stellen
Gesprek Syrië Libië
Gaddaffi en de
steeds mislukte
Arabische eenheid
Poolse onderniinister over misbruik crisissituatie:
Ook Unctad somber
over Derde Wereld
Top Begin-Sadat
DINSDAG 25 AUGUSTUS 198L-
DAMASCUS AFP Reuter/DPA/
UPI) - President Hafez Assad
van Syrië heeft gisteren in Da
mascus een onderhoud gehad
met de leider van Libië, Moam-
mar Gaddaffi.
De twee staatshoofden hebben van
gedachten gewisseld over de
jongste ontwikkelingen in Ara-
♦/bisch gebied, in het bijzonder de
Amerikaanse aanval op Libische
vliegtuigen, hetgeen wordt ge
zien als agressie tegen Arabic
Aan het bezoek van de Libische
leider aan Syrië zijn bezoeken
aan Zuid-Jemen, Ethiopië, Aboe
Dabi en Koeweit voorafgegaan.
In Aden ondertekende hij een
verdrag van vriendschap en sa
menwerking met Zuid-Jemen en
Ethiopië.
De Verenigde Arabische Emiraten
fVAR) hebben gisteren bekend
gemaakt dat zij voortaan de be-
VAR: Libië in VS vertegenwoordigen
langen van Libië in de Verenigde
Staten zullen behartigen.
In mei van dit jaar werd de staf van
het "Libische volksbureau" (am
bassade) uit de Verenigde Staten
gewezen. Tot dusver behartigd
de Belgische ambassade - zij het
niet officieel - de belangen van
Libië in Washington.
De Verenigde Staten zijn bereid
een buitenlandse mogendheid
toestemming te verlenen op te
treden als vertegenwoordiger in
Washington van de Libische be
langen op voorwaarde dat een
gelijke regeling wordt getroffen
voor de Amerikaanse belangen
in Libië, aldus een woordvoerder
van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken in een
reactie op de bekendmaking van
de VAR.
De commandant van de Ameri
kaanse zesde vloot, vice-admi-
raal William Rowden. heeft giste
ren in Napels herhaald dat de
Amerikaanse piloten, die verle
den week twee Libische ge
vechtsvliegtuigen neerschoten,
uit zelfverdediging hebben ge
handeld. Hij zei dit op een pers
conferentie in de haven van Na
pels aan boord van de Nimitz,
het door atoomkracht aangedre
ven vliegdekschip dat deelnam
aan de Amerikaanse militaire oe
fening van de zesde vloot, tijdens
welke het incident gebeurde.
Ook één van de Amerikaanse pilo
ten, die de gevechtsvliegtuigen
neerschoten, heeft verklaard dat
hij uit zelfverdediging heeft ge
handeld.
"Ik zag dat we beschoten werden
en dat nieuwe aanvallen zouden
worden geopend", zo zei piloot
Henry Kleemann, de bevelheb
ber van de twee Amerikaanse
toestellen boven de Middelland
se Zee. "Het enige wat we op dat
moment nog konden doen was
zelf tot de aanval overgaan".
Het wrak van het Amerikaanse
vliegtuig dat Libië zegt tijdens
het luchtgevecht boven de Mid
dellandse Zee te hebben neerge
schoten. zal op de televisie wor
den getoond, aldus het Libische
persbureau Jana.
De Verenigde Staten hebben ont
kend dat zij in het luchtgevecht
van vorige week woensdag een
toestel hebben verloren.
WENEN (GPD/UPI/DPA)- De Poolse staatssecretaris van
binnenlandse zaken, generaal Posaka, heeft de Verenig
de Staten en andere westerse landen beschuldigd mis
bruik te maken van de crisissituatie in Polen om meer
spionnen te werven. Hij heeft dit gezegd in het Poolse
communistische partijorgaan Trybuna Ludu.
De kapitalistische landen, vooral
de Verenigde Staten, hebben de
laatste maanden hun spionage-
activiteiten in Polen verhoogd,
aldus de generaal. 'Bepaalde di
plomaten maken misbruik van
hun bevoegdheid om Poolse bur
gers voor spionage-doeleinden
aan te trekken.
De afgelopen
maanden is de stroom van bui
tenlandse spionnen, die geen on
bekenden zijn van de Verenigde
Staten, naar Polen aanzienlijk
gegroeid', zei generaal Posaka.
'Alleen al in het laatste halfjaar is
ons land door meer dan 220.000
mensen uit het westen bezocht,
onder wie 1000 journalisten. Vele
zogenaamde toeristen deden een
poging tot spionage en zelfs on
der de verslaggevers bevonden
zich 100 avonturiers die het land
zijn uitgezet'. Hij stelt dat de
spionnen tot taak hebben de
Poolse communistische partij te
ondermijnen en het land in ver
schillende fracties te splitsen.
In Tsjechoslowakije heeft het com
munistische partijorgaan Rude
Pravo de leden van de Poolse on
afhankelijke vakcentrale Solida
riteit beschuldigd een „terreur
bewind te voeren". In dat blad
wordt gezegd dat de vakcentrale
degenen die de oproep om te sta
ken trotseren, intimideert en dat
de vakcentrale zelfs oproerkraai
ers heeft gedreigd met ophan
ging en andere vormen van ge
weld. Het beschuldigde de vak
centrale van „psychologische
terreur".
Ook het Kremlin heeft zijn aanval
len op de Poolse onafhankelijke
vakcentrale opgevoerd in een
lang communiqué. Dat
niqué is uitgegeven door het
Sowjet-politbureau en gaat over
de gesprekken van het Russi
sche staatshoofd en partijleider
Leonid Brezjnjev met de leiders
van de Warschaupactlanden in
zijn vakantieverblijf aan de
Zwarte Zee.
Gisteravond laat zijn onderhande
lingen begonnen tussen de Pool
se regering en de vakcentrale
over de door de vakcentrale geëi
ste toegang tot de media, die on
der controle staan van de staat.
Vakbondsleider Lech Walesa
heeft tevoren al gezegd dat de
vakcentrale zendtijd zal eisen
voor het rechtstreeks uitzenden
van het eerste congres van de
vakcentrale, dat volgens plan op
5 september moet beginnen.
„Het land heeft net zoveel behoefte
aan de waarheid als aan kolen",
aldus Walesa, daarbij doelend op
zijn oproep van vorige week aan
de mijnwerkers vrijwillig over te
werken.
Financiële deskundigen uit Polen
en uit de Westerse landen waar
bij Polen in het krijt staat zullen
vanaf 9 september in Parijs bij
eenkomen voor nieuwe bespre
kingen over de stand van de
Poolse economie. Waarschijnlijk
zal worden gesproken over een
nieuwe regeling voor de betaling
van de officiële schuld van Polen
aan het Westen. Intussen hebben
leden van het 21 banken tellende
comité van Westerse banken die
zich mét de afhandeling van de
Poolse schuld bezig houden ge
zegd dat Polen niet hoeft te reke
nen op clementie bij de aflossing
van de schuld van Polen. Het zou
om ongeveer 2,6 miljard dollar
gaan.
JERUZALEM (Reuter) - Politie
te paard jaagt een demonstra
tie van orthodoxe joden uiteen
bij de opgravingen op de plek
waar de stad van koning Da
vid moet zijn geweest. De de
monstranten willen de opgra
vingen laten stopzetten, omdat,
naar zij zeggen, een midde
leeuwse joodse begraafplaats
hiermee wordt ontwijd.
De voornaamste rabbijnen van
Israël kwamen echter afgelopen
zondag overeen dat de opgra
vingen kunnen doorgaan, in
dien een begrafenisplechtig
heid wordt gehouden voor "de
doden uit het verre verleden''.
Politieke waarnemers zien de
kwestie als een eerste krachtme
ting tussen niet-religieuze groe
peringen en de religieuze par
tijen die bij de vorming van de
nieuwe regering grote conces
sies hebben afgedwongen van
premier Begin.
'Arme landen in crisis
JERUZALEM - De Israëli
sche premier Begin zal
vandaag in zijn ontmoe
ting met president Sadat
van Egypte trachten de
verstandhouding tussen
beide landen te verbete
ren. Dat is het voornaam
ste doel van de tweedaag
se topontmoeting tussen
beide staatslieden in Ale-
xandrië. De verstandhou
ding tussen Begin en Sa-
dat is zeer verslechterd na
de Israëlische luchtaanval
op de kernreactor in Irak
drie maanden geleden.
De Israëlische actie werd uitge
voerd slechts drie dagen na de
laatste ontmoeting tussen beide
staatslieden en bracht Sadat in
grote verlegenheid. Om de stem
ming nu te verbeteren is Israël
bereid een deel van de Israëli
sche nederzettingen in de Sinai
aan Egypte over te doen met de
ontruiming van de Sinaï-woes-
tjjn. Het laatste stadium van de
evacuatie van dit gebied zal in
april volgend jaar plaatsvinden.
Binnen de Israëlische regering zijn
de meningen verdeeld. Een groot
deel van de ministers vindt dat
Israël zoveel mogelijk moet af
breken en naar Israël moet over
brengen. Israël is vooral be
vreesd dat het na april volgend
jaar al haar troeven kwijt zal zijn
zonder dat er wezenlijke vorde
ringen in het vredespoces zijn
geboekt. Enkele ministers heb
ben zelfs voorgesteld de evacua
tie voorwaardelijk te maken aan
zo'n vooruitgang in de onderhan
delingen.
Begin zelf geeft er de voorkeur aan
Sadat op hét verband tussen de
ze zaken te wijzen zonder daarbij
ultimatieve eisen te stellen.
Daarbij maakt Begin bovendien
nog onderscheid tussen de nor
malisering tussen Israël en
Egypte en de autonomieonder-
handelingen. De normalisering
is in het belang van beide landen
en in het verleden heeft Sadat
ADVERTENTIE
Lambrusco del Presidente
AMABILE D.O.C.
Fraaie zacht-moussercnde rode wijn
uil hei Po-dal. Heerlijk fris en fruitig
mcl een licht zoetje'. Prikkelend en
met een levendie schuim. Verrassend
lekker als aperitief en voortreffelijk bij
wat zwaardere gerechten.
Verkrijgbaar bij
slijterij en ftjf
wijnhandel.
Import en distributie 0CUPUC
lel. 015-569324* AMè1
tel. 08334 9104
zich altijd uiterst soepel opge
steld ten aanzien van de betrek
kingen tussen Israël en Egypte.
Maar terwijl op dit gebied de pro
blemen van technische aard zijn,
blijft het autonomievraagstuk
nog steeds de grootste proble
men opleveren. De standpunten
van beide partijen staan lijnrecht
tegenover elkaar. Israël wijst el
ke vorm van onderhandelen met
de PLO af. In de wekelijkse kabi
netszitting afgelopen zondag
heeft de regering besloten dat Is
raël de onderhandelingstafel zal
verlaten als Sadat met de eis
komt de PLO bij de vredeson
derhandelingen te betrekken.
Naar alle waarschijnlijkheid zullen
deze problemen in Alexandri zo
veel mogelijk worden ontweken.
In Jeruzalem werd gisteren ge
steld dat Sadat en Begin hooguit
zullen bespreken op welke wijze
zij de autonomieondcrhandelin-
gen willen voortzetten.
Onderzoek in
kwestie-Uniser
ANTWERPEN (AP) - In België is
het onderzoek begonnen naar de
activiteiten van het Nederlandse
chemische afvalwerkingsbedrijf
Uniser, zo heeft de Belgische ra
dio gisteren gemeld.
Vorige week donderdag zijn zeven
topmensen van Uniser door de
Nederlandse politie aangehou
den op beschuldiging van het il
legaal lozen van schadelijke stof
fen en de verkoop van produkten
die schadelijk zijn voor de ge
zondheid.
BRT-radio meldde dat een onder
zoek wordt ingesteld naar moge
lijke lozingen in de haven van
Antwerpen en in de Schelde.
GENEVE (Reuter) - De arme lan
den in de Derde Wereld verkeren
in een crisissituatie. De alge
meen secretaris van de Unctad
(Conferentie voor Handel en
Ontwikkeling van de Verenigde
Naties), Gamani Corea, heeft dit
gisteren verklaard op een pers
conferentie in Genève. Zoals de
zaken er nu voorstaan zal de eco
nomische groei in de Derde We
reld gedurende de jaren tachtig
maar vier vijf procent per jaar
bedragen terwijl er zeker zes pro
cent nodig is om de werkgele
genheid op peil te houden, zo zei
hij.
Corea noemde de vooruitzichten
voor de ontwikkelingslanden erg
somber. Naar zijn mening moe
ten ze gebruik maken van de vele
mogelijkheden die er zijn om tot
onderlinge economische samen
werking te komen. Ze moeten
proberen steeds minder afhanke
lijk van de geïndustrialiseerde
wereld te worden. Ze moeten im-
portprodukten vervangen door
in eigen land vervaardigde goe
deren, ze moeten leren op hun
energieverbruik te bezuinigen en
de onderlinge handel uit te brei
den, aldus de algemeen secreta
ris van de Unctad.
Op het ogenblik is er in de meeste
ontwikkelingslanden sprake van
stilstand in de groei van het na
tionale inkomen per hoofd van
de bevolking, een voortdurende
achteruitgang van de handels-
voorwaarden (importgoederen
worden steeds duurder en voor
hun exportprodukten krijgen ze
steeds minder) en oplopen van
buitenlandse schulden. Het pro
tectionisme in de rijke landen,
dat wil zeggen bescherming van
de eigen industrie tegen buiten
landse concurrentie door middel
van invoerbeperking, maakt de
toestand nog erger, aldus Corea.
Als de landen in de Derde Wereld
erin slagen hun economische
groei zonder hulp van buiten te
verbeteren kunnen ze hun aan
deel in de wereldproduktie mo
gelijk vergroten van vijftien pro
cent in 1980 tot 25 procent tegen
het einde van de eeuw. Dat vergt
dan wel dat er belangrijke struc
turele verbeteringen in de ex
portmogelijkheden van de arme
landen komen waarbij vooral in
de beginperiode moet worden
gesteund op internationale goe
derenovereenkomsten die de
prijzen van de grondstoffen uit
de ontwikkelingslanden op de
wereldmarkt stabiel houden. Op
die manier kan de koopkracht
van de arme landen op peil blij
ven.
zou bestaan aan een niet aflaten
de stroom van geld van de rijke
naar de arme landen. De ontwik
kelingslanden kunnen alleen
met financiële hulp van de in
dustrielanden verbetering in hun
economische prestaties brengen,
zo zei Corea, die het van groot be
lang achtte dat er in de arme lan
den een binnenlandse energie-
industrie van de grond komt en
dat er de kennis wordt vergaard
die nodig is om in belangrijke
mate op het energieverbruik te
bezuinigen.
Volgens de algemeen secretaris
van de Unctad kan er niet alleen
op de marktkrachten, vraag en
aanbod, worden vertrouwd om
verbetering te brengen in de eco
nomische situatie in de Derde
Wereld. Hij drong er bij de rijke
landen op aan meer hulp te ver
schaffen. Naar zijn mening is de
omvang van de hulp die tot nu
toe is verschaft ver onder de
maat gebleven. De rijke landen
dienen hun grenzen veel verder
open te stellen voor de export
produkten uit de Derde Wereld,
aldus Corea.
Afghanistan
wil overleg met
buurlanden
ISLAMABAD (AFP/AP) - De door
de Sowjet-Unie gesteunde rege
ring van Babrak Karmal in Af
ghanistan heeft gisteren de buur
landen Iran en Pakistan voorge
steld gezamenlijk overleg te ple
gen over de gespannen verhou
ding tussen de drie landen in ver
band met de aanwezigheid van
Russische militairen in Afgha
nistan.
Eerst wilde de Afghaanse regering
alleen met de twee buurlanden
afzonderlijk praten. Ook vindt
Karmal het niet langer een be
zwaar als de secretaris-generaal
van de verenigde Naties, Kurt
Waldheim, bij de onderhandelin
gen aanwezig is. In de Afghaanse
verklaring werd echter een eer
dere voorwaarde herhaald dat de
onderhandelingen direct met het
Afghaanse regime van Karmal
moeten worden gevoerd. Deze
voorwaarde zou voor Iran en Pa
kistan een erkenning betekenen
van de regering Karmal, hetgeen
door deze twee landen onaan
vaardbaar wordt genoemd.
„Hij verdient de doodstraf', zei onlangs president Sadat. Voor de
Egyptische leider was het duidelijk: Muammar Gaddaffi diende
te worden gexecuteerd wanneer Libische vliegtuigen het vuur
zouden hebben geopend op Amerikaanse F-14-jagers.
Gaddaffi zal zich weinig van de woorden van Sadat hebben aange
trokken. Libië's sterke man noemt zijn Egyptische aartsrivaal
bij voorkeur „een eerloze verrader van de Arabische zaak". Want
Sadat heult niet alleen met het zionistische Israël, maar ook met
het imperialistische Amerika. En met dat „bolwerk van het
kwaad" kruiste Gaddaffi vorige week ook militair de degens.
Twee neergehaalde jachtbommenwerpers van Russische make
lij en evacuatie van Amerikanen uit Libië waren het gevolg.
Washington wacht nu op de tegenzet van Gadhaffi. Onze corres
pondent in Beiroet, Rienko Wilton, beschrijft de drijfveren en de
politieke carrière van de Libische leider.
BEIROET - Dat de in 1938 als
zoon uit een arme nomaden-
familie in de buurt van Syrte
geboren Muammar Gaddaffi
eens kampioen van Arabi
sche eenheid zou worden, de
grote voorvechter voor isla
mitisch socialisme en inspi
rator en geldschieter voor al
lerlei bevrijdingsorganisaties
waar ook ter wereld, hebben
weinigen in of buiten Libië
kunnen bevroeden.
Voordat de kleine Gaddaffi op
10-jarige leeftijd naar de lage
re school ging. kreeg hij jaren
lang lessen uit de koran. Zijn
islamitisch fundamentalisme
tot op de dag van vandaag is
daar niet vreemd aan. Maar
Gaddaffi was ook een rebel:
hij werd definitief van school
geschopt vanwege zijn poli
tieke ideeën. Gaddaffi was
niet alleen een fervent be
wonderaar van Egypte's pre
sident Nasser - voor hem en
miljoenen in het Midden-
Oosten het symbool van Ara
bische wedergeboorte - maar
hij verzette zich ook openlijk
tegen het regime van koning
Idriss in eigen land, een regi
me dat corrupt was en
„slechts de belangen diende
van Italië, Amerika en Enge
land".
In navolging van Nasser, ging
Gaddaffi het leger in, niet om
generaal te worden maar met
het oogmerk om door een
coup de monarchie ten val te
brengen. Dat lukte op 1 sep
tember 1969, toen kolonel
Gaddaffi als leider van de
'vrije officieren' de macht
greep, de monarchie afschaf
te en de Libisch-Arabische
republiek uitriep. Op 31-jari-
ge leeftijd werd Gaddaffi pre
sident van de 'revolutionaire
commandoraad', het hoogste
politieke lichaam in het nieu
we Libi.
Gaddaffi's eerste jaren als Li
bië's leider werden geken
merkt door zijn aanhoudende
- maar alle mislukte - pogin
gen om een unie van Libië
met andere Arabische landen
aan te gaan. Zo werd met veel
tamtam achtereenvolgens
aangekondigd: a) een gefa
seerde unie met Egypte en
Syrië ('69); b) een federatie
met Egypte en Syrië ('71); c)
totale unie met Egypte ('72);
d) samengaan met Tunesië
('74); e) een gefaseerde unie
met Syrië ('80). Al deze over
eenkomsten bleven een dode
letter ondanks - of misschien
juist dank zij - Gadhaffi's on
gelimiteerde enthousiasme
voor Arabische 'eenheid'.
Omdat dit niet lukte, ging Gad
daffi een andere strategie
voeren: terwijl hij de buiten
landse leiders die een unie
met Libië in de weg stonden
politiek aanviel, hielp hij de
oppositie van zo'n land met
o.a. wapens om hun eigen re
geringen omver te werpen.
Niet verwonderlijk was dat
Gaddaffi daarop keer op keer
beschuldigd werd van in
menging in de binnenlandse
aangelegenheden van ver
schillende Arabische en niet-
Arabische (buur)landen: Li
bië's betrokkenheid bij mis
lukte coups in Egypte ('74),
Soedan ('74 en '76) en bij de
burgeroorlogen in Oeganda
('79) en Tsjaad ('80).
Op 2 april 1974 deed Gaddaffi
plotseling afstand van al zijn
politieke, regerings- en cere
moniële verplichtingen om
zich geheel te gaan wijden
aan ideologisch werk. Hij in
troduceerde toen zijn 'derde
internationale theorie', een
alternatief voor het 'kapitalis
tisch materialisme' en het
'communistisch atheïsme'.
Inmiddels had Gaddaffi de
Gaddaffi: gek of oprecht?
voor die tijd nogal koele be
trekkingen met de atheïsti
sche Sowjet-Unie sterk aan
gehaald.
Libië's culturele revolutie was
ingrijpend: Arabisering op al
lerlei niveaus, Libianisering
van het economische leven,
en introduktie van 'directe
democratie' door middel van
'volkscongressen' en 'revolu
tionaire comités. Met Gad
daffi's 'groene boekje' in de
hand werd het volk bewa
pend. het privé-bezit beperkt,
en alle kantoren, onderne
mingen, instellingen en fa
brieken door de ambtenaren,
employés en arbeiders zelf
'overgenomen' en sindsdien
bestuurd. Het volk oefent zo
doende - in theorie althans -
'directe democratie' uit over
alle staats-, privé- en publie
ke instellingen.
Gaddaffi zelf deed in '79 af
stand van al zijn officiéle
functies en bleef slechts 'lei
der, theoreticus en symbool'
van de Libische revolutie.
Maar ondanks Gaddaffi's vol
houden dat „alle macht nu bij
het Libische volk ligt", oe
fent hij nog steeds enorme
politieke controle uit via de
'revolutionaire comités - de
werkelijke machtscentra:
van een boerenbedrijf tot een
Libische ambassade - waar
Gadhaffi's invloed zeer groot
is. Portretten van Gaddaffi en
zijn belangrijkste politieke
uitspraken zijn bijna op ie
dere denkbare openbare ge
legenheid in Libië te vinden.
Gaddaffi ondersteunt talloze
bevrijdingsorganisaties, niet
alleen in de Arabische wereld
(het Palestijnse verzet, Poli-
sario), maar ook in Europa
(IRA), Amerika (Black Pan
thers) en in Afrika (vroeger in
Guinee Bissao, Mozambique
en Rhodesië). Dit heeft hem
de naam bezorgd het 'inter
nationale terrorisme' aan te
wakkeren.Ter verdediging
van zijn steun aan bevrij
dingsbewegingen, voert Gad
daffi aan dat wat voor de een
een terrorist is, voor de ander
een vrijheidsheld kan zijn.
Gadhaffi's grilligheid wordt
meestal uitgelegd als politie
ke onbetrouwbaarheid. Zijn
ruzies ook, of vooral, met me
de-Arabische leiders over dit
subtiele onderscheid zijn le
gio. In de loop der jaren is
Egypte's president Sadat, die
Gaddaffi als een 'infantiele
idioot' beschouwt, de belang
rijkste vijand van de Libische
leider geworden. Maar ande
re Arabische leiders zijn ook
doelwit voor Gaddaffi's uit
barstingen: koning Hoessein
van Jordanië (Gadhaffi be
dreigde hem eens met een pi
stool), koning Hassan van
Marokko en koning Chaled
van Saoedi-Arabië staan re
gelmatig bloot aan beledigin
gen afkomstig uit Tripoli.
Zelfs met zijn bondgenoten
(Algerije, Syrië, Zuid-Jemen,
de PLO en sinds kort: Ethio
pië) - en in het bijzonder met
de verschillende Palestijnse
splintergroeperingen - zijn de
relaties soms alles behalve
vlekkeloos.
Dit, en zijn soms vreemde ge
drag - zijn woedeaanvallen,
zijn plotseling 'in retraite
gaan' in de woestijn - vormen
voor Gaddaffi's tegenstan
ders het bewijs dat hij exen-
triek, onberekenbaar of zelfs
'gek' zou zijn. Niemand, noch
zijn vrienden noch zijn vijan
den, trekt zijn oprechtheid
evenwel in twijfel. Gaddaffi
is een devoot moslim, drinkt
nooit alcohol en leidt een
eenvoudig leven: hij verblijft
bij voorkeur in een bedoeie-
nen-tent, opgezet op de bin
nenplaats van een kazerne in
Tripoli.
RIENKO WILTON
