Werkomstandigheden
Ford allerbelabberdst
bij
Waarmee zijn
we eigenlijk
bezig
Hoop op Amerikaanse rente
■i'ï Beurs week
-
Belastingen
iTERDAG 15 AUGUSTUS 1981
Het ziekteverzuim ligt bij Ford
Amsterdam ruim twee keer
zo hoog als het landelijk ge
middelde: van elke vijf werk
nemers van Ford verschijnt
er elke ochtend minstens één
niet op het werk. Het percen
tage schommelt al jaren rond
de twintig. Voor de onderne
mingsraad is dat in het verle
den al herhaaldelijk aanlei
ding geweest om bij de direc
tie aan de bel te trekken.
Op 15 oktober 1974 bracht een
commissie van de onderne
mingsraad van Ford verslag
uit over ..Werk en werkom
standigheden" bij het bedrijf.
De commissie, samengesteld
uit werknemers, de bedrijfs
arts en een deskundige van
TNO, gaf daarin een over
zicht van alle problemen op
het gebied van de arbeidsom
standigheden op de fabriek.
Kapot
Bij Ford Amsterdam is een actuele vraag niet alleen: hoe
behoeden we het bedrijf voor sluiting, maar ook: hoe
verbeteren we de kwaliteit van het werk. Want hoewel
de cijfers over het ziekteverzuim landelijk dalen, is
daar bij Ford Amsterdam geen sprake van. Sterker nog
het verzuim is er twee keer groter dan landelijk. Hoe
komt dat? "Door het sociale klimaat in ons land", zegt
de directie. "Door de slechte werkomstandigheden",
zeggen de werknemers. Al jarenlang wordt vanuit het
bedrijf druk op de directie uitgeoefend om aan een
reeks van klachten en ongelukken een eind te maken.
Tot op heden zonder veel resultaat.
De oorzaken van het verzuim
komen volgens hem vooral
van buitenaf: „In Nederland
is het nu eenmaal gemakke
lijk om thuis te zitten en geld
te vangen. Vroeger moest je
weer aan het werk zodra je
geen koorts meer had, tegen
woordig", zo zegt hij, „is dat
omgedraaid en wordt er ge
zegd dat iemand ziek is als hij
zich ziek voelt". Daarnaast
wijst Bart op het zijns inziens
ondoelmatig functioneren
van het Gemeenschappelijk
Administratiekantoor in Am
sterdam, waardoor verwijzin
gen naar specialisten steeds
langer duren. Pas in de laat
ste plaats legt hij een verband
tussen arbeidsomstandighe
Een greep: voortdurende
klachten over oogwonden,
snijwonden en brandwonden
door vonken; stank en hui
dirritaties bij het verven:
lood vergiftigingen. uitlaat
gassen en lawaai. De douches
werken maar gedeeltelijk en
de waterleiding wordt op
vrijdagochtend al afgesloten.
In de wc's. die te ver van de
werkplek liggen, stinkt het.
Daarnaast maakt het rapport
melding van talrijke min of
meer ernstige incidenten en
ongevallen.
De meeste van deze zaken wa
ren al vaker aangekaart, maar
er was tot dan toe blijkbaar te
weinig aan gedaan. De hand
schoenen tegen snijwonden
waren versleten, de veilig-
heidsbrillen kapot aan de zij
kant en brandvrije overalls
ontbraken.
Was het rapport niet het eerste
dat de werknemers bij Ford
opstelden over de werkom
standigheden, het zou voorlo
pig wel het laatste zijn: toen
de ondernemingsraad met
het rapport naar de directie
stapte - die had immers de
ruimte voor het onderzoek
gegeven - kreeg men nul op
het rekest. Er was geen geld
voor verbeteringen. De auto
markt was juist, na de oliecri
sis, ingestort en er moest fors
worden bezuinigd.
De ondernemingsraad meende
daarop, dat verder overleg
met de directie uitzichtloos
was. De raad zegde het ver
trouwen in de directie op en
is drie jaar niet bijeen ge
weest. De bedrijfsarts vond
eveneens dat hij niet meer
kon functioneren en ging
weg. Ook zijn vervanger is
boos opgestapt.
Gemakkelijk
Aan verbeteringen van de ar
beidsomstandigheden deed
de directie nog steeds weinig
of niets. Dat hoefde volgens
haar ook niet. Technisch di
recteur J. T. Bart meent dat
er geen enkel verband is tus
sen arbeidsomstandigheden
De produktiehal van Ford: geen uitzicht op verbetering
den en ziekteverzuim, maar
dat de omstandigheden bij
Ford zo slecht zouden zijn.
ontkent hij ten stelligste.
Grief
Bovendien heeft Ford, zo zegt
hij, de afgelopen paar jaar ze
ker vier miljoen gulden ge
stoken in het verbeteren van
de arbeidsomstandigheden.
Secretaris van de onderne
mingsraad, Pim van den Bos,
heeft zijn twijfel over dat cij
fer, temeer, zo zegt hij. omdat
die gelden voornamelijk zijn
gestopt in automatisering
waardoor arbeidsplaatsen
zijn verdwenen. Hij ontkent
niet dat er aan het verbeteren
van de omstandigheden wel
iets gedaan wordt, maar zijn
grootste grief is. dat al die
verbeteringen steeds weer af
gedwongen moeten worden.
'„Een paar jaar geleden kwam
het nogal eens voor, dat de
vrachtwagens aan een eind-
lijn opeens begonnen te rij
den. Mensen in de buurt
moesten dan maken dat ze
wegkwamen. Op een gege
ven moment, toen er weer
bijna een ongeluk was ge
beurd, hebben de mensen die
daar werkten gezegd: nu
doen we het niet meer, nu
moet er wat gebeuren. En ze
hebben het werk neergelegd.
Ik ben toen naar de directie
gegaan en heb gezegd: heb
ben jullie nu je zin. nu zijn ze
er echt mee gestopt. Pas toen
is contact met de hoofdvesti
ging in Engeland opgeno
men. en toen kwam er ook
prompt 20.000 gulden voor
een voorziening"
Fouten
De puntlasapparaten, die aan
hoge rails zijn bevestigd,
kwamen geregeld naar bene
den. Ze werden pas goed be
vestigd toen ook hier het per
soneel het werk neerlegde.
Directeur Bart: „Dit soort din
gen doet zich altijd voor.
Achteraf kun je natuurlijk
steeds zeggen dat zoiets kon
worden voorkomen, maar dat
is gemakkelijk. Er was in de
ze gevallen sprake van fouten
van leveranciers, en er wor
den nu eenmaal altijd fouten
gemaakt. Ik ben er heilig van
overtuigd dat er alles wordt
gedaan wat mogelijk is. We
houden ons aan de wettelijke
voorschriften, maar elk jaar
komt er wel een aantal arti
keltjes bij waar je je weer aan
moet houden".
Toeslag
Het Sociaal Jaarverslag over
1979 maakt melding van 104
ongevallen die letsel tot ge
volg hadden. „Ongelukkiger
wijs valt er de laatste jaren in
het aantal en de ernst van de
ongevallen een stijging te
constateren", aldus het ver
slag. „Daarom blijft het op
voeren van de veiligheid een
van de eerste prioriteiten bij
het verbeteren van de ar
beidsomstandigheden"
De Bedrijfsgeneeskundige
Dienst heeft in 1979 volgens
het Sociaal Jaarverslag niet
minder dan tienduizend be
zoeken aan de eerste hulp te
verwerken gekregen. Het to
taal aantal ziekmeldingen in
1979 bedroeg 4200, het aantal
herstelmeldingen 4100.
Overigens ontkent de directie
niet dat de arbeidsomstan
digheden in het bedrijf niet
optimaal zijn. „Maar", zegt
directeur Bart. „er worden nu
eenmaal auto's gemaakt. La
waai en stank is er dus altijd,
daar kun je niet omheen"
Pim van den Bos: „Op de spui-
terij is ook eens het werk
neergelegd, toen het er echt
niet meer te harden was. De
personeelschef kwam er bij
en zei, na overleg met de di
rectie: aan de omstandighe
den kunnen we niets veran
deren, maar ik ben bereid jul
lie een spuittoeslag van vijf
gulden per dag te geven. Dat
bedrag is toen, als op een vee
markt. afgemaakt op f7.50.
En de toeslag zou natuurlijk
tijdelijk zijn, tot er verande
ring in de omstandigheden
zou zijn gebracht"
Volgens directeur Bart worden
de toeslagen alleen gegeven
als compensatie voor de ex
tra belasting die voortkomt
uit beschermende maatrege
len als brillen en pakken.
Het totaalbedrag aan toeslagen
over de afgelopen jaren kan
de directie niet geven, „ook
al", zo zegt directeur Bart,
„omdat het aantal werkne
mers steeds kleiner wordt
door automatiseringen".
Vrijwel alle werknemers op de
produktieafdeling van Ford
komen uit Turkije of Spanje.
Alleen de meeste voorlieden
zijn Nederlanders.
Buitenlanders
In 1962. zo vertelt Pim van den
Bos, besefte de directie dat er
geen Nederlanders meer zou
den zijn te vinden voor het
soort werk dat moet worden
gedaan aan de lopende band
van een automobielfabriek.
Men is toen op grote schaal
gaan werven in Turkije en
Spanje. Er werken nu 600
Turken en 200 Spanjaarden
op de produktieafdeling.
De consequenties van die wer
ving in het buitenland heeft
de directie, aldus Van den
Bos. echter nooit willen aan
vaarden. Een zo groot aantal
buitenlanders vergt een an
dere inrichting van de fa
briek en van de organisatie.
Op de 800 buitenlanders zijn
er twee tolken: één voor de
produktieafdeling en één
voor personeelszaken. In
1976 schreef Henk Vos, dis
trictsbestuurder van de In
dustriebond FNV, een lange
brief aan de directie, waarin
hij aandrong op verbetering
van de omstandigheden voor
de Turkse en Spaanse werk-'
nemers. Er werd niet Turks
of Spaans gekookt in de kan
tine, er waren geen voet
spoelbakken voor de mo
hammedaanse werknemers,
er was geen ruimte voor ge
bed.
Pas in 1979 kwam er bij Ford -
als eerste bedrijf in Neder
land. zo meldt het jaarverslag
niet zonder trots - een mos
kee voor de mohammedaan
se werknemers. Een Turkse
kok is er nog steeds niet.
Knelpunten
Op 29 mei vorig jaar bood de
ondernemingsraad de direc
tie een lijst aan met elf knel
punten die zouden moeten
worden weggenomen om ef
fectief iets aan het verzuim te
doen. Ook hierover heeft de
ondernemingsraad nooit
meer iets vernomen.
Van den Bos: „Als er iemand
ziek is. bellen ze gewoon een
uitzendbureau en binnen een
uur hebben ze iemand. Alsof
ze een tandwieltje vervangen.
En als je dan na een paar da
gen weer beter bent, staat er
een ander op jouw plaats te
werken. Als het gaat om het
ik
één
i dat is de direc-
Wat zijn we toch een raar volkje. In een tijd. waarin de roep om een
eenvoudiger belastingsysteem steeds heviger wordt, worden de
zwoegers aan de belasting-aangifte van het vermogen per 1 ja
nuari 1981 voor de eerste maal én extra geconfronteerd met eén
van de meest recente produkten van de wetgever, die zo inge
wikkeld is en in verhouding zo weinig financiéle baat brengt,
dat we het opnieuw moeten constateren: de redelijkheid en de
billijkheid heeft het weer eens gewonnen van de eisen van een
goede technische uitvoerbaarheid. Wat de belastingplichtige al
lemaal moet doen om te bepalen of hij al dan niet m aanmerking
kan komen voor de "oudedagsvrijstelling" en de "interingsvry-
stelling" (want over deze fenomeen gaat het) in de Vermogens
belasting, houdt men niet voor mogelijk.
Oudedags vrij stelling
De oudedagsvrijstelling kent als leidende gedachte, dat mensen,
die (vrijwel) geen oudedagsvoorziening hebben, hun vermogen
als een "appeltje voor de dorst kunnen zien. Personen, die
recht hebben op een pensioen of lijfrente zijn over de geldswaar
de van dat verkregen recht in het algemene geen Vermogensbe
lasting verschuldigd. Zij. die dergelijke voorzieningen niet had
den opgebouwd, profiteerden tot dusverre niet van die vrijstel
ling en moesten over het kapitaal gewoon Vermogensbelasting
betalen. Daarin nu is verandering gekomen.
Om voor die vrijstelling in aanmerking te komen moet men min
stens 35 jaar oud zijn. terwijl de aanspraak op toekomstige jaar
lijkse oudedags-uitkenngen (A O W -uitkeringen blijven daar
weer buiten) niet meer moet zijn dan 12.900 per jaar voor on-
gehuwden en 18.400 per jaar voor man en vrouw tezamen
Als de jaarlijkse pensioenrechten lager liggen dan die bedragen,
krijgt men naar gelang van de hoogte van de pensioenrechten en
de leeftijd op grond van tabellen de volle oudedagsvrijstelling of
de ongeveer gehalveerde oudedagsvrijstelling. De laagste vrij
stelling is 5.000, de hoogste haalbare f 183.000.
door J. Booij
belastingadviseur
Als men zover gekomen is. komt de domper op de vreugde voor
ondernemers. Zij kunnen, als zij een eenmanszaak hebben of
deel hebben in een firma, van hun zakelijk kapitaal voor de
vermogensbelasting een "ondernemingsvrijstelling" aftrekken.
Het gehele ondernemingsvermogen is vrijgesteld, zolang het
saldoondernemingsvermogen niet méér beloopt dan 95 000
komt het vermogen daarboven uit, dan is de helft van het onder
nemingsvermogen vrijgesteld, echter nooit meer dan 263 000.
Indien nu die ondernemingsvrijstelling hoger is dan de oudedags
vrijstelling, kan men de laatste vrijstelling wel vergeten
Het is voor leken een bijna ondoenlijke zaak om te kunnen bepa
len, op welke pensioen ze nu aanspraak hebben. Op vragen daar
omtrent kan bijna niemand zonder een grondig onderzoek ant
woord geven, zolang de pensioenen niet zijn ingegaan Bij de
bepaling moet men maar uitgaan van de volle diensttijd en bij
kapitaal-verzekeringen moet men zelfs gaan herrekenen met
drie cijfers achter de komma. Om er tenslotte achter te komen,
dat het toch niets oplevert. Weliswaar zijn de vragen in het aan
giftebiljet zo gesteld, dat geen onnodig werk wordt verricht,
maar de draagwijdte daarvan ontgaat niet-ingewijden volledig.
Interingsvrij stelling
Op hetzelfde niveau speelt zich de "ïntenngsvrijstelling" af. Deze
geldt voor personen jonger dan 65 jaar. die in elk van de dne
voorafgaande kalenderjaren een dusdanig bescheiden inkomen
hebben genoten, dat aangenomen moet worden, dat zy ter voor
ziening in hun levensonderhoud aangewezen zyn op intenng
van hun vermogen. Die grenzen zyn (details laten we weg) een
onzuiver inkomen van 15.750 voor ongehuwden en 22 500
voor de gehuwden gezamenlijk Voldoet men aan dat vereiste,
dan is voor de hoogte van vrijstelling het onzuiver-inkomen over
1980 weer bepalend bij de vraag hoe hoog de ïntenngsvrijstel
ling dan wel is. Dat geschiedt weer aan de hand van tabellen,
waarin leeftijden en hoogte van onzuivere inkomens een rol spe
len. De laagste vrijstelling is 25.000 de hoogste 292.000. Voor
minderjarige kinderen en studerende kinderen tot 27 jaar (zon
der inkomen) is de interingsvnjstelling practisch gesproken ge
blokkeerd.
Het tarief voor de Vermogensbelasting is 8 per 1 000 Het is
zeer de vraag of het nog wel aanvaardbaar is om de belasting
plichtigen zo n lange en ingewikkelde route te laten afleggen om
te kunnen bepalen, of men voor een extra vrystelling in aanmer
king kan komen
Het is ook vreemd in een tyd. waarin de oplossing van de herstruc
turering van de belastingheffing door de politieke partijen lijkt
te zijn gevonden: minder vrijstellingen, minder aftrekposten en
een lager tarief
Waarmee zijn we eigenlijk bezig"'
AMSTERDAM (GPD) - Wall
Street bleef een rentebeurs
deze week, maar Amsterdam
werd een dollarbeurs. Oplo
pende aandelenkoersen van
ondernemingen die geacht
werden te profiteren van de
forse waardestijging van de
Amerikaanse munt. maar
verliezen door winstnemin
gen toen de dollar sterk be
gon in te zakken. Daarbij ble
ven evenwel m Wall Street en
hier te lande de beursomzet-
ten gering door het vakantie
seizoen. Per saldo liet Wall
Street niet veel koersveran
deringen zien. In de eerste
drie beursdagen werd een
saldostijging vertoond van
slechts twee punten op de
schaal van de Dow Jones in
dustriële aandelen.
De wijzigingen, die als hoogste
een koersstijging van zeven
punten op één dag inhielden,
maar daarna vrijwel werden
uitgewist, werden ingegeven
door hoop of vrees voor de
renteontwikkeling. Hoop op
verlaging van de rente ont
stond toen één van de grote
Amerikaanse banken de ren
te op de effectenbelening ver
laagde. Maar teleurstelling
toen de bekende City Bank
van New York verklaarde er
niet over te peinzen de rente
voor grote cliënten te verla
gen.
Toch gaven insiders te kennen
de indruk te hebben dat er
iets gaande was dat op een ze
kere verlichting van het ren
tepeil zou kunnen wijzen. De
week begon namelijk met
een nieuwe hausse voor de
dollar. In sneltreinvaart
stoomde de koers van deze
munt op &lle belangrijke
Westeuropese valutamarkten
naar hogere regionen. In Am
sterdam kwam de prijs dicht
tegen de f2,90 te liggen en in
Brussel en Parijs kwamen
respectievelijk de Belgische
en Franse franc in ernstige
moelijkheden.
De Centrale Banken van vrij
wel alle EG-landen verkoch
ten aan de lopende band dol
lars om zo de koersstijging
van de Amerikaanse munt af
te remmen. Maar dit kostte
handenvol deviezen en zette
de lokale geldmarkten onder
nieuwe zware druk.
Talrijke belangrijke goederen
als petroleum en benzine
dreigden hierdoor aan nieu
we oplopende prijsgolven on
derhevig te geraken. Of dit.
zelfs de Amerikaanse autori
teiten te gortig werd en aan
gene zijde van de Atlantische
Oceaan worden ingezien dat
op deze wijze de samenwer
king ook in NAVO-verband
dreigt te worden ondermijnd,
is niet duidelijk, maar opval
lend was wel de forse reactie
die de dollar in het midden
van de week onverwacht on
derging. De prijs zakte in
Amsterdam op één dag niet
minder dan 7 cent en kwam
ongeveer op f2,75 terecht.
Volgens valutakringen zou
deze duikeling het gevolg
zijn van plannen in Washing
ton nu eindelijk eens iets te
gen de hoge rente te doen en
zou de val van de dollar geba
seerd zijn op speculatieve
angst van insiders voor een
rentedaling. De komende
week kan hierop een ant
woord geven.
De scherpe koersfluctuaties
van de dollar hadden ook op
de Amsterdamse effecten
beurs grote invloed. In een
aan impulsen doorgaans ar
me vakantieperiode werd dit
gegeven met beide handen
aangegrepen. Een hoge dol
larkoers is gunstig voor een
aantal multinationals als Ak-
zo en Philips, terwyl de ver
minderde concurrentie
kracht van de Verenigde Sta
ten gunstig werkt voor een
aantal exportbedrijven als
Norit. Naarden International
en Heineken. Gunstig werkt
de stijgende dollar ook voor
ondernemingen met grote
Amerikaanse belangen, zoals
de Nationale Nederlanden.
Amev. Wessanen. Ahold en
Wereldhaven. Ook het inter
nationale vervoer als de
Nedlloyd wordt geacht ervan
te profiteren. Al deze fondsen
konden vooral in de eerste
helft van de week flink aan
door
C. Wagenaar
trekken, hoewel het meren
deel nadien de verkoopdruk
van de winstnemingen on
derging.
Maar de beurs was toch niet
uniform gunstig. De week be
gon zelfs gedrukt door de
verpletterende indruk die het
te verwachten jaarverlies
1981 van de Tilburgse Hypo
theekbank maakte. Aandelen
zowel als pandbrieven van
vrijwel alle hypotheekban
ken stonden deze week dan
ook onder druk. Aandelen
Tilburgse waren zelfs een
paar dagen achtereen niet te
plaatsen en konden na een
koers van f 75 pas op f 55 op
gevangen worden. Westland-
Utrecht Hypotheekbank
moest f2 prijsgeven, evenals
de Friese h-Groningse Hypo
theekbank Deze ontwikke
ling was ook niet bevordelijk
voor het moreel op de obliga-
ticmarkt. waar bovendien
kennis werd genomen van
nieuwe alarmkreten van de
top van de Nedcrlandschc
Bank over ons monetaire be
stel en de geringe bezuinigin
gen die het nieuwe te vormen
kabinet op het programma
denkt te zetten. Toch hield de
stemming zich vrij goed en
kwam de mislukte 12.5-pro-
centlening van de ABN op
even 99 procent in de officie
le notering tegen een emissie-
koers van 99.5 procent. Dat
viel dus nog mee
Meevallend .varen ook de
koerswinsten van f 5 voor
Nationale Nederlanden en de
Amev na winstnemingen.
Maar dit resultaat was het ge
volg v.in MB gun UgC vcinst-
mclding binnen de ver/eke-
i ing bran he Mc dt Ntdl
loyd kon een flinke weeksty-
ging boeken van meer van
f 10 Dit werd ook voor aan
delen Bredero Verenigde
Bouwbedrijven meer be
taald. Aandelen Koninklijke
Petroleum konden weer de
f 100 bereiken en boekten
daarbij een koersstijging van
ongeveer f 5.
