Reagan: sein op
groen voor
de neutronenbom
Wereldbank pessimistisch over toekomst Derde Wereld
Saoedi - Arabië komt
met nieuw vredesplan
Druk Moskou op
Polen versterkt
Steun Canadezen voor vluchtleiders FS
Geweld Noord-
lerlud
naar nieuw
hoogtepunt
Egypte en Israël afwijzend
Castro -onder druk
VS- niet naar Mexico
PAGINA 6
11«I|IIUIITI.«IMI
MAANDAG 10 AUGUSTUS 1981
WASHINGTON (ANP) - De ja
ren tachtig zijn voor de olie-ar
me ontwikkelingslanden
slecht begonnen. Hun geza
menlijke tekort op de beta
lingsbalans is de afgelopen
driejaar bijna verdrievoudigt-
De meeste arme landen gaan
de jaren tachtig in zonder bete
re handelsvooruitzichten en
zonder zicht op verhoging van
de ontwikkelingshulp. Dit
schrijft de Wereldbank in haar
vierde "World Development
Report".
Het rapport heeft dit jaar als thema
"mondiale en nationale aanpassing
aan veranderingen in de wereldecono
mie". Het gaat verder na in hoeverre
economische groei mogelijk blijft in
het licht van deze ontwikkelingen. De
economen van de Wereldbank hebben
twee modellen op de wereldeconomie
losgelaten, een "pessimistisch" en een
"optimistisch" scenario voor de jaren
tachtig.
In de optimistische visie kunnen de olie-
importerende ontwikkelingslanden
een groei van hun bruto nationaal pro-
dukt per hoofd van de bevolking van
gemiddeld 3.1 procent per jaar berei
ken tegen een groei van 2,7 procent
per jaar in de afgelopen tien jaar. In
het slechtste geval is een groei van 1.8
procent per jaar mogelijk. De aller
armste landen (met een gemiddeld
jaarinkomen per hoofd van de bevol
king van minder dan 370 dollar) reiken
zelfs niet verder dan een groei van 0.7
procent per jaar.
Dit is niet zomaar een verschil in groei
percentages. De wereldeconomie kan
twee zeer verschillende wendingen
nemen. In het eerste geval vermindert
het aantal mensen dat tot absolute ar
moede veroordeeld is van 750 miljoen
nu tot 630 miljoen tegen het eind van
de eeuw. Intussen breidt de wereld
handel zich uit en worden de aanpas
singsproblemen van de ontwikke
lingslanden kleiner. In het andere ge
val neemt het aantal armen toe tot 850
miljoen en worden de handels- en an
dere vooruitzichten alleen maar slech
ter.
De Wereldbank noemt de voorwaarden
waaraan moet worden voldaan in het
geval van het optimistische scenario
wel zwaar maar niet onoverkomelijk.
De economische groei in de geïndus
trialiseerde wereld zou in de jaren
tachtig gemiddeld 0,3 procent hoger
moeten zijn dan in de jaren 1970-80.
Dit komt overeen met een groei van
bijna vier procent per jaar in de twee
de helft van de jaren tachtig. De wes
terse landen mogen geen nieuwe han
delsbarrières opwerpen, zodat de han
del van de arme landen met het wes
ten in hetzelfde tempo kan groeien als
in het afgelopen decennium.
Verder mag de olieprijs in de komende
tien jaar met niet meer dan gemiddeld
drie prqgent per jaar stijgen, en moet
het bedrag dat het westen aan ontwik
kelingshulp uitgeeft óf drastisch om
hoog óf op een andere wijze worden
verdeeld. Op het ogenblik gaat er te
veel naar de relatief rijke ontwikke
lingslanden. Tenslotte moeten de ont
wikkelingslanden zelf hun binnen
landse spaarbedrag tenminste op het
peil van 1980 houden en een doelmati
ger gebruik gaan maken van hun mid
delen.
Vooral het binnen de perken houden
van de olieprijsverhogingen mag een
hele dobber heten. Tussen 1978 en
1980 steeg de prijs van ruwe olie met
reëel tachtig procent.
In de visie van de Wereldbank is de han
del van fundamenteel belang voor de
economische groei en voor het vermo
gen tot aanpassing aan gewijzigde om
standigheden. Dit geldt voor arme en
rijke landen. Een van de meest alarme
rende conclusies van het rapport is dat
de armste ontwikkelingslanden er niet
in zijn geslaagd te profiteren van de
groei van de wereldhandel in de afge
lopen tien jaar.
WASHINGTON/MOSKOU/DEN HAAG (Reuter/UPI) - De Amerikaanse president Ro
nald Reagan heeft opdracht gegeven tot de produktie van de controversiële neutro
nenbom de kernkop die mensen doodt maar gebouwen intact laat. Het wapen zal
echter niet in Europa worden gestationeerd, maar het wordt in Amerika opgeslagen.
Dit heeft het Witte Huis zaterdagavond bekendgemaakt.
WASHINGTON - De Egyptische president Anwar Sadat heeft zaterdag aan de universiteit van Georgetown
(VS) een eredoctoraat in ontvangst genomen. Rector-magnificus Timothy Healy feliciteerde de staatsman daar-
Op het besluit van Reagan is on
middellijk fel gereageerd door de
Sowjet-Unie. In Moskou noemde
men Reagens houding getuigen
van "kannibalistische instinc
ten" en sprak men van een "ui
terst gevaarlijke bedreiging" van
de wereldvrede. Moskou zei op
de "uitdaging te moeten reage
ren". De eerste reactie van West-
Europa was zeer terughoudend
en vaak klonk door dat het be
sluit van Reagan een Amerikaan
se binnenlandse aangelegenheid
betreft.
Reagan maakt met zijn beslissing
een besluit ongedaan dat de re
gering Carter drie jaar geleden,
mede onder druk van West-Euro
pa, nam om het stralingswapen
niet in produktie te nemen.
WARSCHAU (AFP/UPI) - De
krachtproef in Polen tussen poli
tieke leiders en de vakbond Soli
dariteit heeft een nieuw hoogte
punt bereikt. Vandaag en mor
gen vergadert het hoogste or
gaan van de vrije vakbond, de
nationale coördinatiecommissie,
KKP, over de mislukte onder
handelingen met de regering van
afgelopen donderdag en morgen
komt het centraal comité van de
Verenigde Poolse arbeiderspartij
bijeen. Intussen heeft Moskou
zijn druk op Polen versterkt door
de commandant van de strijd
krachten van het Warschau pact,
maarschalk Viktor Koulikov,
naar Warschau te zenden.
Radio-Moskou sprak gisteren van
een "punt van explosie" dat in
Polen bereikt was. Het Sowjct-
partijblad Prawda schreef dat
Polen trouwe vrienden heeft
waarop het kan rekenen. Het zal
een onlosmakelijk onderdeel van
de socialistische gemeenschap
blijven. "De extremisten van So
lidariteit, anti socialistische ele
menten en opportunisten die
profiteren van de economische
problemen, organiseren stakin
gen en werken daarmee een ver
hoging van de spanning in de
hand", aldus de Prawda
De Poolse regering heeft gisteren
de ongekende stap genomen om
de leider van Solidariteit, Lech
Wales#, voor de televisie gele-
OTTAWA (Reuter/UPI) - In Cana
da heeft gisteravond de vereni
ging van luchtverkeersleiders
besloten niet langer vluchten uit
en naar de Verenigde Staten te
begeleiden. Alleen in noodgeval
len zullen zij in actie komen. De
actie ging vanmiddag om één
uur Nederlandse tijd in.
De vereniging kwam tot haar be
sluit nadat het bestuur klachten
had ontvangen van luchtver
keersleiders uit heel Canada over
de vermindering van de luchtvei-
ligheid in de VS als gevolg van
de staking van de Amerikaanse
collega's.
De Canadese luchtvaartautoritei
ten hebben de luchtverkeerslei
ders gewaarschuwd dat zij bij
een boycot van Amerikaanse
vluchten de wet overtreden en
Niet in Europa
De woordvoerder van het Witte
Huis, Larry Speakes, verklaarde
tegenover verslaggevers dat de
neutronenbom op dit moment
niet in Europa wordt gestatio
neerd, maar wordt opgeslagen in
de VS. Het wapen - officieel
"verhoogde-stralingswapen" ge
heten zal pas naar Europa wor
den gestuurd nadat Washington
volledig overleg heeft gepleegd
met zijn NAVO-bondgenoten, al
dus Speakes.
Het Amerikaanse ministerie van
defensie is altijd sterk voorstan
der van de neutronenbom ge
weest omdat dit de NAVO beter
in staat stelt een tankaanval van
het Warscnau-Pact in centraal-
genheid te geven met vice-pre
mier Mieczyslaw Rakowski over
de grote problemen van Polen te
debatteren. Maar daar het tijd
stip precies samenviel met het
spoedberaad van de leiding van
de vrije vakbond moest Walesa
de uitnodiging afwijzen.
Walesa had 20 minuten zendtijd
voor de nationale televisie ge
vraagd voor het historische tele
visiedebat. Daarop werd geant
woord dat dit vandaag zou kun
nen worden gehouden.
Het tweedaagse beraad van de na
tionale coördinatiecommissie
van Solidariteit begint vandaag
in Gdansk onder leiding van Wa
lesa. Het centraal comité van de
partij zal morgen in Warschau
vergaderen. Beide bijeenkom
sten zullen ongetwijfeld gaan
over het donderdag afgebroken
overleg tussen regering en vak
bond. Op vrijdag legden 900.000
arbeiders in Silezië het werk
voor vier uur neer uit protest te
gen de voedselsituatie en het
mislukken van het overleg. Soli
dariteit en regering gaven elkaar
de schuld van de mislukking.
"Solidariteit praatte over brood
en de regering over ideologie",
zo zei een lid van de vakbondsde-
lcgatie. Volgens de regering gaf
de vakbond blijk van "kwade
trouw" en het voornemen af te
sturen op een "nieuwe confron
tatie"
disciplinair gestraft of ontslagen
zullen worden.
Het afgelopen weekeinde is al een
aantal verkeersleiders voor on
bepaalde tijd naar huis gestuurd
Zij hadden namelijk geweigerd
vliegtuigen naar en uit de Ver
enigde Staten af te handelen. Er
zullen voorlopig geen maatrege
len tegen hen worden genomen,
zo is van vakbonszijde verno-
Ook de Nieuwzeelandse luchtver
keersleiders hebben zaterdag
met overgrote meerderheid be
sloten geen medewerking meer
te verlenen aan vluchten op de
Verenigde Staten uit vrees voofr
de veiligheid in het Amerikaanse
luchtruim.
Europa tegen te houden. Het
Warschau-Pact heeft een voor
sprong van bijna 3 op 1 in tanks
in Midden-Europa. Door het ont
wikkelen van een grote hoeveel
heid straling, die overal door
heen dringt, kunnen tankbeman
ningen worden gedood of in elk
geval uitgeschakeld.
Veel Westeuropese leiders waren
al tegen de neutronenbom toen
president Carter, Reagans voor
ganger, in eerste instantie tot
produktie van het wapen be
sloot. Nadat de Westduitse
bondskanselier Helmut Schmidt
uiteindelijk het wapen accep
teerde, wijzigde Carter abrupt
zijn beleid. In april 1978 besloot
hij de kernkop niet in produktie
te nemen, maar wel onderdelen
ervan te laten bouwen.
Een van de sleutelfiguren in de re
gering Reagan, die altijd sterk
voorstander was van produktie,
is minister van defensie Caspar
Weinberger. Functionarissen in
Californië weigerden echter
commentaar te geven op berich
ten dat minister van buitenland
se zaken Alexander Haig en col
lega Weinberger met elkaar van
mening verschilden over het tijd
stip waarop de neutronenbom
zou worden geproduceerd.
Woordvoerder Speakes zei dat
de president zijn besluit een paar
dagen geleden had genomen, na
dat hij de kwestie langdurig had
overwogen. De New Yorks Ti
mes meldde gisteren dat Reagan
uiteindelijk de kant koos van
Weinberger bij het nemen van
een besluit.
Franse verkeersleiders steunen
Amerikaanse collega's. De Fran
se bond van luchtverkeersleiders
heeft eveneens zijn leden opge
roepen geen vliegtuigen af te
handelen die op weg zijn naar de
Verenigde Staten. De bond,
waarvan bijna de helft van de
Franse luchtverkeersleiders lid
is, liet gisteren weten een ak
koord te hebben gesloten met de
bond van werknemers in de bur
gerluchtvaart. Volgens dat ak
koord moeten zij weigeren ver
klaringen af te geven voor vlieg
tuigen die vanaf een Frans vlieg
veld opstijgen of toestellen die
het Franse luchtruim kruisen.
Met de actie wil de bond de staking
van een groot aantal Amerikaan
se luchtverkeersleiders onder
steunen. De Amerikaanse actie
BEIROET (GPD/Reuter) -
Saoedi-Arabië heeft bij
monde van kroonprins
Fahd afgelopen weekein
de een vredesplan voor
het Midden-Oosten gelan
ceerd, en daarbij onge
zouten kritiek geleverd
op Amerika's Midden-
Oosten-politiek.
Een tegenslag voor Washington,
want de regering-Reagan heeft
altijd gehoopt een zgn. „strategi
sche eensgezindheid" in het Mid
den-Oosten te kunnen opbou-
beoogt een verbetering van de
arbeidsvoorwaarden. President
Reagan heeft een groot aantal
stakers echter ontslagen met het
argument dat zij als ambtenaren
niet mogen staken. Militaire ver
keersleiders en onder meer ge
pensioneerd personeel vervan
gen de stakers. In diverse Euro
pese landen hebben verenigin
gen van luchtverkeersleiders
hun twijfel over de veiligehid in
het Amerikaanse luchtruim
geuit en gereageerd als de Franse
bond.
De Amerikaanse minister van ver
keer. Drew lewis, heeft gisteren
opnieuw welk gesprek met de
leider van de bond van luchtver
keersleiders, Robert Poli. ook
voor de toekomst afgewezen. Hij
wen, waarbij Saoedi-Arabië en
andere gematigde Arabische re
gimes ervan overtuigd moesten
worden dat zij meer te vrezen
hadden van de Sowjet-dreiging
in het Midden-Oosten, dan van
Israël. Daarnaast hebben de
Amerikanen jarenlang gepro
beerd de Saoedi's over te halen
zich bij de Egyptisch-Isralisch-
Amerikaanse Camp David-ak-
koorden aan te sluiten.
Het is de verdienste van prins
Fahd dat hij nu kristalhelder
heeft duidelijk gemaakt dat deze
Amerikaanse Midden-Oosten-
politiek onacceptabel is voor Sa-
oedi-Arabie. De Saoedische stel-
lingname klinkt de meeste Ara
bieren als muziek in de oren:
prins Fahd immers vertolkt het
algemene politieke denken in de
Arabische wereld, en Arabische
bedenkingen tegen Amerika's
eenzijdige vredesbenadenng, tot
in de details: niet de Sowjet-drei
ging in de regio, maar Israëls on
buigzame en agressieve politiek -
in stand gehouden door Camp
David en Amerika's ongelimi
teerde steun aan de joodse staat -
vormt de grootse destabiliseren
de factor in het Midden-Oosten.
De Saoedische stellingname komt
op een belangrijk tijdstip: juist
op het moment dat Egyptes pre
sident Sadat zijn bezoek aan
Amerika afsloot en zijn gastheer
Ronald Reagan wederom de
Camp David-akkoorden had on
derschreven, roept Saoedi-Ara
bië de regering in Washington op
tot een drastische wijziging van
haar Midden-Oosten-politiek
door toe te geven dat Camp Da
vid een mislukking was en door
Amerika's steun aan Israël te be-
zei in een televisievraaggesprek
dat de stakers nooit meer in
dienst zullen worden genomen.
Men moet op de koop toenemen,
zei hij, dat het luchtverkeer
maandenlang een geringere om
vang zal hebben tot circa 6.000
tot 8.000 nieuwe luchtverkeers
leiders opgeleid zijn.
Hij noemde het luchtverkeer op
het ogenblik maximaal veilig on
danks het ontslag van 12.000 sta-
kenden. Omdat het luchtverkeer
geringer is hebben wij geen op
stoppingen, zei hij. Volgens de
minister houden inspecteurs, mi
litair personeel en 5.000 niet sta
kende luchtverkeersleiders 75
procent van de 14.2000 dagelijk
se vluchten in de Verenigde Sta
ten gaande.
perken. Gebeurt dat niet, dan zal
er nooit een einde komen aan -
wat prins Fahd omschreef als
„Israëls arrogantie in extremis",
gesymboliseerd in de figuur van
Menachim Begin.
Israël heeft het nieuwe Saoedische
vredesvoorstel van de hand ge
wezen. In Israëlische regerings
kringen werd het beschreven als
een knappe poging internationa
le politieke steun te winnen, ter
wijl het plan uiteindelijk tot ver
nietiging van Israël moet leiden.
Een terugkeer naar de grenzen
van 1967, een Palestijnse staat
met als hoofdstad Jeruzalem en
een terugkeer van de Palestijnse
vluchtelingen zijn voor Israël on
aanvaardbare eisen.
Palestijnse reacties op het Saoedi
sche vredesplan zijn hoogst inte
ressant: een duidelijke afwijzing
door het Volksfront voor de be
vrijding van Palestina - een Pale
stijnse splintergroep - maar een
gunstige reactie van Aboe Iyad,
tweede man van Jasser Arafats
„Fatah", de gematigde meerder
heidsstroming binnen de PLO.
Het komt zelden voor dat een hoge
PLO-functionaris een voorstel
van een gematigd Arabisch land
zoals Saoedi-Arabië - en dan nog
wel voor een vredesregeling
waarbij de Palestijnen centraal
staan - zo snel positief benadert.
President Sadat van Egypte heeft
gisteren kritiek geuit op de voor
stellen van Saoedi-Arabië. Sadat
vindt dat er geen nieuwe elemen
ten in zitten en dat er geen ver
plichting in is vervat om de last
van de vrede met Egypte te de
len.
OPEC komt in
spoedberaad
BAHREIN (Reuter) De mi
nisters van oliezaken van de
organisatie van olie-exporte
rende landen, OPEC, zullen
op 19 augustus in Genève een
spoedbijeenkomst houden
ter bespreking van het olie-
overschot in de wereld en de
olieprijzen. Dit heeft de rege
ring van Koeweit meege
deeld.
Alle 13 OPEC-leden zullen aan
de conferentie deelnemen.
Morgen worden de prijzen van
een aantal olieprodukten in
België voor onbepaalde tijd
"bevroren". Stookolie wordt
zelfs goedkoper.
De bedoeling van de maatregel
is vooral te voorkomen dat de
benzineprijzen - die door de
koersstijging van de Ameri
kaanse dollar steeds maar
omhoog gaan - extra druk
uitoefenen op het systeem
van prijscompensatie.
BELFAST (AEP/DPA/UPI) - Bij
de rellen in Noord-Ierland na de
bekendmaking van de dood van
een negende IR A-hongerstaker
zijn in de nacht van zaterdag op
zondag twee slahtoffers gevallen.
Verder raakten drie mensen ge
wond en werden er dertig gear
resteerd, zo heeft de Noordierse
politie laten weten.
Nadat zaterdagmiddag bekend
werd dat de 23-jarige Thomas
Mcllwee na een hongerstaking
van 62 dagen was overleden,
kwam het in vele steden in Ul
ster tot demonstraties en straat
gevechten tussen betogers en po
litiemannen. De rellen duurden
tot gistermorgen vroeg.
De politie sprak van de ergste on
lusten sinds maanden. Volgens
schattingen gooiden de betogers
zeker 1000 benzinebommen naar
de politie die zich met plastic ko
gels en scherpe munitie verde
digde.
Een onbekend aantal mensen werd
zaterdag gearresteerd bij anti-
Britse demonstraties. Zij her
dachten het feit dat tien jaar gele
den de interneringswetgeving
van kracht werd. Volgens die
wetten kunnen mensen die ver
dacht worden van het plegen van
terreur zonder enige vorm van
proces worden vastgezet.
De politie kondigde aan dat een
onderzoek zal worden ingesteld
naar de dood van de 40-jarige Pe
ter McGuinness, die tijdens de
onlusten in Noord-Belfast dode
lijk werd gewond. Getuigen ver
telden dat het slachtoffer werd
getroffen door een plastic kogel
van de veiligheidstroepen toen
hij voor zijn huis stond te discus
siëren met demonstranten. Nog
geen uur later liep de 19-jarige
Liam Canning langs Alliance
Avenue in Noord-Belfast toen hij
door een kogel van een sluip
schutter, kennelijk bedoeld voor
de veiligheidstroepen, werd ge
troffen.
In een verklaring die zaterdag uit
de Maze-gevangenis werd ge
smokkeld verklaren de IRA-ge-
vangenen dat de regering "ruw
zal worden wakkergeschud" als
ze denkt dat de gevangenen
"vroeg of laat" zullen inbinden.
De Britse minister voor Noord-
Ierland, Humphrey Atkins, had
vrijdag gezegd dat de regering de
eisen van de gevangenen niet
kan inwilligen zonder dat ze con
trole over de gevangenis krijgen
en dat ze niet over hervormingen
wil praten zolang de hongersta
king voortduurt.
De Ierse vice-premier, Michael
O'Leary, heeft gisteren de Britse
premier Margaret Thatcher fel
aangevallen voor de wijze waar
op zij de actie van de hongersta
kers behandelt. "Het probleem
zou zijn opgelost als Groot-Brit-
tannië een andere premier had",
zei O'Leary tijdens een tv-inter-
view. De Britse regering heeft
zich "onvermurwbaar, onver
zoenlijk, onbezorgd en ontoe
schietelijk getoond" tegenover
het optreden van de regering in
Dublin, aldus O'Leary.
O'Leary, die leider is van de Ierse
Labour-partij, zei er voorstander
van te zijn de Ierse ambassadeur
in Londen terug te roepen als hij
het gevoel had dat dit een vleug
je realisme bij de Britse regering
zou opwekken "Maar ik ben er
niet zo zeker van dat een dergelij
ke stap tot een oplossing zal lei
den". Het is de eerste keer dat
O'Leary, die na de verkiezingen
van juni een coalitie vormde met
de Fine Gael van Garret Fitzge
rald, zo duidelijk stelling neemt
in de kwestie van de Noordierse
hongerstakers.
(Van onze correspondent Rob Sprenkels)
MEXICO CITY - De Cubaanse president Fidel Castro en zijn Mexicaanse
ambtgenoot Jose Lopez Portillo hebben een akkoord bereikt over de
stappen die moeten worden genomen op de in oktober te houden
Noord-Zuidconferentie nu Castro niet persoonlijk bij die top tussen 22
arme en rijke landen aanwezig zal zijn.Lopez Portillo gaf Castro een
uitgebreide uitleg waarom hij niet voor de topconferentie was uitgeno
digd. „Als wij de deelname van Cuba als een onverbiddelijke eis op
tafel hadden gelegd", zo vertelde de Mexicaanse president, „had dat
zeer waarschijnlijk een blokkade van de Noord-Zuidtop in Cancun be
tekend". Lopez Portillo wees in dat verband/op het dreigement van de
Amerikaanse president Ronald Reagan om niet naar Cancun te komen
als Fidel Castro voor de top zou worden uitgenodigd.
In diplomatieke kringen heet het dat Castro het licht voor Lopez Portillo
op groen heeft gezet. En dat kan vergaande gevolgen hebben als tijdens
de top in Cancun positief wordt gereageerd op het plan om de resulta
ten van de Noord-Zuiddialoog verder uit te werken binnen het raam
van de Verenigde Naties. Castro heeft daar immers goede kansen om
de stemmen van het Sowjet-blok te mobiliseren, stemmen die van
doorslaggevende betekenis kunnen zijn.
