De eindbalans
van Hirosjima
is nog steeds
niet in zicht
Overlevenden worden geplaagd
door angst en schuldgevoelens
Smaakvolle
keukens naar keuze
ICOflTHIBÜ
LEZERS SCHRIJVEN
Van Agt
Zendpiraat
.AUTOSPION" VOOR DE RECHTER
WOENSDAG 5 AUGUSTUS 1981
PAGINA 15
De littekens van de tragedie
zijn nu verborgen achter de
glimmende nieuwbouw van
de herrezen stad, tnaar de
pijn en sociale ontwrichting
die de bom 36 jaar geleden
veroorzaakte, zijn niet ver
dwenen. Het spookbeeld van
straling waart nog altijd door
Hirosjima. Kinderen van ou
ders die aan straling werden
blootgesteld, verzwijgen hun'
afkomst uit vrees dat ze kan
sen op een huwelijk verspe
len. Angst bij potentiële hu
welijkspartners voor mis
vormde kinderen is volgens
deskundigen niet ongegrond.
Het verschil tussen een con
ventionele bom en een
atoombom wordt in genera
ties gemeten.
Het gebeurde op de morgen
van 6 augustus in 1945. Drie
Amerikaanse B-29-bommen-
werpers, vliegend op een
hoogte van 8500 meter, nade
ren de stad vanuit het zuid
westen. Om 8.13 uur worden
de vliegtuigen door de be
manning van een geschuts-
stelling aan de kust gesigna
leerd. „Drie vijandelijke
bommenwerpers naderen de
stad. Strenge voorzorgsmaat
regelen dienen genomen te
worden", luidt hun bericht
aan het militaire hoofdkwar
tier in Hirosjima. Maar het
was al te laat voor sirenes en
schuilkelders.
Om 8.15 uur vloog de Enola
Gay met haar twee escorte-
vliegtuigen boven de stad. De
bom maakt zich los van het
vliegtuig en explodeert 43 se
conden later op een hoogte
van 580 meter boven het cen
trum van de stad. De enorme
vuurbal die ontstaat, bereikt
op het moment van de explo
sie enkele miljoenen graden
Celsius. Beneden op de
grond verandert alles binnen
een straal van 1200 meter in
een vuurzee. Mensen in de
nauwe straten van de stad
veranderen in enkele secon
den in as. In dat ene moment
worden er 64.000 op slag ge
dood.
Kanker
Door de luchtverplaatsing ont
staat binnen een straal van
2000 meter een enorme rava
ge die korte tijd later onher
kenbaar is geworden door de
vuurzee. Tot op een afstand
van ruim drie kilometer wor
den gebouwen tegen de
grond gesmakt en bruggen
van pilaren gerukt. Overle
venden die aan hittestraling
blootstaan sterven een lang
zame dood. omdat huid en
weefselvocht verbranden. Zij
die geen uitwendig letsel op
lopen maar aan straling
blootstaan verliezen de
kracht voor aanmaak van
witte en rode bloedcellen
Leukemie en andere vormen
van kanker nemen epidemi
sche vormen aan. Van augus
tus tot december in hetzelfde
jaar sterven nog eens 60.000
mensen. De bom eiste tot nu
toe ruim 200.000 levens en de
uiteindelijke balans is nog
niet opgemaakt.
Tokayai Fukazaki, nu ge
meenteambtenaar in Hirosji
ma, was student in 1945 en
overleefde de bom op een af
stand van 3300 meter. Staan
de voor het raam van zijn
kantoor in Hiroshima's ge
meentehuis vertelt hij in ge
broken Engels dat de stad op
die dag „eventjes dood was".
„Vier studenten uit een hogere
klas werden de stad inge
stuurd om te zien wat er ge
beurd was. Een half uur later
kwamen ze verbijsterd terug.
Ze zeiden dat ze de stad niet
in konden omdat alles in
brand stond. Ze zagen men
sen uit het centrum komen
met overal brandwonden op
het lichaam. Later zagen we
mensen langs de school ko
men. Ze bleven maar om wa
ter roepen. Sommigen spron
gen in de rivier om de brand
wonden af te koelen. We kon
den niets voor ze doen, en het
duurde een paar weken voor
dat er medische hulp in de
stad arriveerde".
Schuldgevoel
Fukazaki, nu 55 en zonder me
dische problemen, heeft
enigpzins een schuldgevoel.
„De vier studenten die naar
de stad gestuurd werden, zijn
Een overlevende van de explosie op 6 augustus 1945: hittestraling
later aan kanker gestorven.
Van stralingsgevaar wisten
we toen natuurlijk niets. Nu
weten we te veel. We gaan re
gelmatig naar de dokter, ook
al voelen we niets bijzonders.
In Hirosjima's atoombomzie
kenhuis worden nog ruim 30
slachtoffers verzorgd voor
verschillende stralingsziek
tes".
De patiënten hebben geen be
hoefte aan publiciteit, en
voor vragen wordt men ver
wezen naar Hirosjima's Stra
lingseffect Stichting. Het on
derzoek in de stichting is een
Amerikaans-Japans project
om de gevolgen van nucleai
re straling te bestuderen.
Dokter H. Hamilton is een
Amerikaans radiobioloog en
doet al ruim twintig jaar on
derzoek in Hirosjima. „Om
dat zo n groot aantal mensen
betrokken was bij deze trage
die hebben we de kans een
hoop te leren", zegt hij. „Bo
vendien hebben we het voor
deel - als je dat zo kunt noe
men - van de gegevens uit
Nagasaki. Daar viel een plu
toniumbom, terwijl hier een
uraniumbom viel. Met een
plutoniumbom komt meer
gammastraling vrij en met
een uraniumbom meer neu
tronen. We vermoeden dat
neutronen schadelijker zijn.
Ironisch genoeg explodeerde de bom precies boven een van de eerste westerse gebouwen in Hirosjv
Kamer van Koophandel aan de Ota rivier. Wat ervan overbleef werd als monument bewaard en staat
heden ten dage nog altijd afgebeeld op de kaften van geschiedenisboekjes.
liever met als groene kaart
houders geregistreerd willen
staan.
Discriminatie
Er zijn gevallen bekend van
discriminatie van de kant van
werkgevers en statistieken
tonen aan dat groene kaart
houders minder gemakkelijk
een huwelijkspartner vinden.
Hirosjima, een belangrijke le
gerplaats in de Tweede We
reldoorlog. herbergde boven
dien talloze deserteurs in
haar omvangrijke rosse buur
ten. Voor veel overlevenden
waren er goede redenen om
te zwijgen over hun ervarin
gen. Velen maken zich pas
bekend wanneer medische
problemen optreden
Ondanks het hoge aantal kan
kergevallen onder de overle
venden is de levensverwach
ting van groene kaarthouders
nu maar liefst twee jaar hoger
dan die van de rest van de Ja
panse bevolking. Een collega
van dokter Hamilton, de Ja
panse radioloog Kazuo Nens-
hii, legt uit hoe dat mogelijk
is: „Groene kaarthouders le
ven langer omdat ze aan de
meest wrede vorm van na
tuurlijke selectie werden
blootgesteld. Alleen de sterk-
sten overleefden".
Dokter Hamilton voegt daar
aan toe: „Groene kaarthou
ders staan onder intense me
dische cpntrole, dus eventue
le problemen worden voortij
dig gevonden en behandeld.
Ze hebben een grotere kans
op borst- en thyroidkanker,
maar beide zijn te opereren"
Dokter Hamilton is gematigd
optimistisch over de gevol
gen van straling op lange ter
mijn, iets wat vooral belang
rijk is voor kinderen van
groene kaarthouders. „Tot nu
toe hebben we naar 750.000
chromosomen (dragers van
erfelijke eigenschappen in de
celkernen, red.) gekeken,
maar tot dusver hebben we
geen belangrijke afwijkingen
gevonden. Dat wil niet zeg-
gen dat we later niet een
nieuwe reeks ziektever
schijnselen kunnen krijgen.
We moetén wachten totdat
kinderen van groene kaart-
omdat de cijfers voor kanker
in Hirosjima hoger zijn dan
die in Nagasaki".
De explosieve kracht van de
bom op Nagasaki was 22 kilo-
ton TNT en Hirosjima's bom
wordt geschat op 13 kiloton.
Toch was de schade in Hiros
jima aanzienlijk hoger. Dok
ter Hamilton: „Nagasaki ligt
op bergachtig terrein, terwijl
Hirosjima op vlak land is ge
bouwd. Er was dus niets dat
de luchtdruk en hittestraling
tegenhield"
De gemeente Hirosjima heeft
iedereen die binnen een
straal van vier kilometer van
de explosie was een zoge
naamde groene kaart gege
ven, die recht geeft op medi
sche verzorging. In de loop
der jaren zijn talloze statistie
ken verzameld over ziektepa
tronen van groenekaarthou-
ders. en uit de cijfers wordt
duidelijk waarom men be
vreesd is voor de gevolgen
van straling. Jaarlijks wordt
de mens blootgesteld aan on
geveer 0.1 rem natuurlijke ra
diatie. De maximaal aan
vaardbare dosis is ongeveer
0,5 rem, maar de bewoners
van Hirosjima werden be
straald met 400 tot 700 rem.
Een overdosis verminkt men
selijke cellen en veroorzaakt
een lange lijst van medische
problemen.
„We zijn nog steeds bezig de
toelaatbare dosis aan te pas
sen aan de nieuwste gege
vens die we verzamelen", al
dus dokter Hamilton. „Voor
al voor werkers in kerncen
trales is dit een belangrijke
kwestie. Over de hele wereld
wordt ons onderzoek ge
bruikt om de toelaatbare hoe
veelheid straling vast te stel
len".
Ondanks het feit dat het aantal
overlevenden jaarlijks klei
ner wordt, krijgen de ge
meentes van Hirosjima en
Nagasaki nog steeds nieuwe
aanvragen voor groene kaar
ten. In Japan zijn sociale
voorzieningen minder ont
wikkeld dan in de meeste Eu
ropese landen, en een groene
kaart is een kostbaar bezit
voor mensen met medische
problemen.
Om aanspraak te maken op een
groene kaart moet de aanvra
ger door drie groene-kaart-
houders laten verklaren, dat
hij of zij direct na de explosie
in het desbetreffende gebied
was. Nagasaki gaf vorig jaar
maar liefst 690 nieuwe kaar
ten uit, terwijl nog eens 160
aanvragen geweigerd wer
den. Veel nieuwe aanvragers
hebben gewacht, omdat ze
Sociale schade
Tot nu toe is de meeste aan
dacht besteed aan de fysieke
schade die de bom veroor
zaakte. Niet minder dan
10 000 boeken en rapporten
zyn gepubliceerd over de tra
gedies in Hirosjima en Naga
saki. Maar de laatste jaren
worden ook studies uitge
voerd over de sociale schade
die door het atoombombar
dement werd aangericht. Ge
bleken is dat overlevenden
van de kernbom een zoge
naamd negatief bewustzijn
ontwikkelen, het aantal zelf
moorden onder groene kaart
houders is aanzienlijk hoger
dan het Japanse gemiddelde.
„Overlevenden proberen hun
hoogst ongewone ervaring te
begrijpen, en voelen een
sterk verwantschap met hen
die stierven", zegt oen rap
port van de gemeenten Hiros
jima en Nagasaki aan de VN
vorig jaar. Het rapport ver
meldt verder, dat overleven
den geplaagd worden door
schuldgevoelens en angst
hebben voor de tot nu toe on
verklaarde effecten van stra
ling.
Het is enigszins ironisch dat Hi
rosjima's bom precies boven
de plaatselijke Kamer van
Koophandel explodeerde.
Dat was een van de eerste
westerse gebouwen in de
stad en symbolisch voor de
verwestersing die zojuist in
Japan begonnen was Struc
tureel bleef het gebouw ge
deeltelijk in tact. en foto's
van het stalen frame van het
koepelvormige dak worden
veelal gebruikt als omslag
voor geschiedenisboeken
voor Japans middelbare
scholen.
Tegenover de atoomkoepel
staat het Atoombommu
seum. In het museum wordt
de tragedie op grafische wijze
in beeld gebracht, compleet
met wassenbeeldachtige illu
straties van moeders en kin
deren die de vuurzee ont
snappen. Verder is er een ten
toonstelling van verwrongen
metaal en gesmolten glas. die
wat betreft de kracht van
kernwapens niets aan de ver
beelding overlaten.
Waarschuwing
Volgens de officiële versie
werd tx^loten om de bom te
gebruiken om een bloedige
invasie van Japan te voorko
men Dit zou een u11r t g«-
compliceerde militaire opera
tie vereist hebben die aan tal
loze Amerikanen en Japan
ners het leven gekost zou
hebben.
Een andere theorie stelt dat de
oorlog in 1944 al beslist was
en dat de atoombom het be
gin was van de Koude Oorlog
tussen Amenka en Rusland.
Het dynamische Japan was
een belangrijke prijs van de
Tweede Wereldoorlog. Presi
dent Truman kreeg het be
licht van de succesvolle aan
val op Hirosjima toen hij in
Potsdam met Stalin onder
handelde over de naoorlogse
grenzen. Op dat moment
stonden niet alleen de Ameri
kanen voor de Japanse deur,
ook de Russen waren onder
weg. Het Russische leger had
al verschillende Japanse ei
landen in het rtOorden ver
overd. eilanden die nog
steeds in Russische handen
zijn.
ADVERTENTIE
In de showrooms bij Ico/Athibu
staat de keuken van üw keuze.
Toegespitst op uw wensen
presenteren wij hier vele klasse-keukens
die even funktioneel als smaakvol zijn
ingericht. Kompleet met inbouw-
apparatuur en tegels voor
vloer en wand.
Ook voor uw specifieke wensen
staan wij klaar om in ons verkoop
centrum uw keuken-op-maat te
ontwerpen die ook qua prijs voldoet
aan uw budget.
Showrooms geopend:
dinsdag t/m vrijdag 9 - 5 uur,
donderdagavond 7 - 9 uur,
zaterdag 9.30 1.30 uur OK na
afspraak ook 's avonds.
Hoge Rijndijk 25, 2313 KG Leiden
Tel. 071-141741
Het plaatsen van brieven van lezers betekent niet dat de
Tedactie de daarin weergegeven mening onderschrijft.
Brieven kunnen van redactiewege worden ingekort.
Moeten we Van Agt werkelijk ac
cepteren als leider van een nieu
we regering? Een man die zo on
zeker is, is niet alles.
Wat hij vandaag toezegt is morgen
weer onzeker. Wat hij beloofde
met verve te verdedigen in zijn
fractie, gebeurde helemaal niet,
integendeel.
Het zal je gezegd worden dat je als
minister-president een trouw
dienaar bent van "je fractie".
Lubbers heeft daarin gelijk. Hg
moet zich toch wel getergd voe
len, zowel door Van Agt als door
zijn hele fractie, die hem behan
delen als de een of andere onno
zele hals.
Van Agt blijft een draaikont. Van
daag een beetje kernwapens.
morgen maar weer wat opschor
ten en zo zijn er legio voorbeel
den. In 1977 dramde Den Uyl
eindeloos door, maar hij wist in
ieder geval wat hij wilde.
Als er nu iemand is die het onder
ste uit de kan wil halen en door
dramt is dat toch wel het CDA
met Van Agt. Het is ook mijn ge
dachte dat hij misschien hele
maal geen kabinet wil met de
PvdA en D'66 en net zolang blijft
draaien totdat Den Uyl en Ter
louw afhaken
Ik hoop dat de informateurs en bo
vengenoemde heren nu toch hun
poot stijf houden. Liever nog zie
ik dat zijn toekomstige rege
ringspartners afhaken, dan dat
ze zich tot het onmogelijke toe
door Van Agt en zijn fractie in de
hoek laten drukken.
Hij behandelt anderen als kleine
onmondige jongens. Mijns in
ziens is hij zelf dat stadium nog
niet te boven.
M.C.J. Bosch
Topaaslaan 188
Leiden
Paradise Radio is een gemakkelij
ke prooi voor justitie geweest
De met pretoogjes glunderende
officier van justitie, mr. H. de
Doelder. noemde als voorwend
sel om tot deze zeeroof over te
gaan o m het feit dat "Het Ne
derlands belang" in het geding
zou zijn Beter had mr De Doel
der dit zijn eigen belang kunnen
noemen want Paradise Radio
zou een hoop Nederlanders weer
eens wat radioplezier kunnen
brengen.
De ware reden was natuurlijk het
feit dat het staatsmedium Hilver
sum wel eens de grip op de be
volking had kunnen verliezen.
Wat de glunderende mr De
Doelder echter moet inzien is dat
dit schip volgens het Internatio
naal Zeerecht nooit opgebracht
had kunnen worden.
Het onlangs langsvarende Sowje-
trussische geleide wapenfregat
"Kiev" vormt ook een bedrei
ging van dat "Nederlands be
lang"; toeft werd dit schip niet
zomaar opgebracht
Bg deze wens ik de medewerkers
van Paradise Radio veel succes
toe in de ongelgke strijd tegen de
justitie.
Enk Bretten
Lindelaan 12A
Leiderdorp
DEN HAAG (ANP) - De produ
cent van de zogenaamde autos
pion, een spiegel die de autobe
stuurder meer zicht moet geven,
heeft gisteren voor de Haagse
rechter een verbod geëist op een
artikel in het ANWB-blad "De
Kampioen", waarin zijn produkt
negatief wordt beoordeeld. Het
artikel heeft al in "De Autokam
pioen" gestaan. Volgens de
ANWB werkt de autospion, die
de dode hoek links achter de be
stuurder zichtbaar zou maken, in
de praktijk domweg niet.
De maker van de spiegel is B.J.
Sneep uit Willemstad (NB). Be
halve een verbod op het nog niet
verschenen artikel in "De Kam
pioen". eist hij een rectificatie in
de "Autokampioen". De eiser
vroeg een dwangsom van een
half miljoen gulden.
De ANWB stelt in het artikel dat de
autospion zo erg vertekent, dat
het enige tijd kost em wijs te
worden uit het beeld dat zicht
baar is in de bolle spiegel.
De raadsman van Sneep, mr G.L.
Kooy. noemde het artikel orguist
en misleidend. Volgens hem
speelt op de korte afstand, waar
binnen de dode hoek zich be
vindt, de perspectivische verte
kening geen rol.
Mr E A van Nieuwenhoven Hel-
bach. raadsman van ANWB, ont
kende dat het stuk is geschreven
om een produkt var. een concur
rent van de markt te verdreven,
de ANWB verkoopt helemaal
geen spiegels
Volgens de deskundigen van de
ANWB kunnen de bestuurders
niet op de autospion afgaan De
verwachting dat een snelle blik
opzij overbodig wordt noemde
de raadsman zelfs "levensge
vaar Igk'
Uitspraak 14 augustus.
