Medici zijn te loslippig
Formatie '81
de tijdbommen
tikken reeds
Overleg rond Flevolijn
"Kwestie kernwapens
crisisgevoelige zaak"
Enschede vindt stemmachine
zuiniger en democratischer
Adviesraad wil betere persoonsbescherming patiënt
BINNENLAND
DINSDAG 4 AUGUSTUS 1981
DEN HAAG (GPD) - In de brief
waarin de informateurs Lubbers.
De Koning en Van Thijn eindver
slag uitbrengen aan de koningin,
hebben zij een nieuw voorstel
opgenomen voor de kernwapen-
paragraaf van het ontwerp-re-
geerakkoord. Dat voorstel luidt
als volgt:
„Met betrekking tot de conclusies
inzake kernwapens en defensie
stelt de fractievoorzitter van het
CDA in zijn brief voor de thans
voorliggende programteksten uit
de conclusies te verwijderen. Dit
is voor ons aanleiding geweest
tot nadere overweging. Op grond
daarvan zijn wij tot de slotsom
gekomen dat voor alle drie de
fracties aanvaardbaar moeten
zijn de navolgende conclusies.
Conclusies inzake kernwapens en
defensie-inspanning:
1. Nederland voert in het kader van
het bondgenootschap en daar
buiten een actief beleid gericht
op veiligheid en wapenbeheer
sing. in het bijzonder op het te
rugdringen van de rol van kern
wapens.
Dat staat in een ontwerp-advies
van de Centrale Raad voor de
Volksgezondheid over "bescher
ming van privacy".
Het voegt hieraan toe, dat dergelijk
spreken over patiënten met col
lega's of andere hulpverleners,
buiten het in consult roepen, in
de gezondheidszorg veel voor
komt: niet alleen in groepsprak-
tijken en gezondheidscentra,
maar ook bij team- en stafbespre
kingen in ziekenhuizen en ver
pleeghuizen en in toevallige ont
moetingen met collega's.
In het concept-advies, dat volgen
de week door de raad moet wor
den vastgesteld, staat dat regels
op het gebied van de privacy
slechts voor een deel zijn vast te
leggen in afdwingbare wettelijke
regelingen. Het beroepsgeheim
is bijvoorbeeld vooral een kwes
tie van mentaliteit en fatsoen
waarvoor geen wetten, maar
hoogstens aanbevelingen en ge
dragsregels kunnen worden op
gesteld.
In het kader van zijn beroepsge
heim dient de arts volgens het
advies niet alleen te zwijgen over
wat de patiënt hem zelf toever
trouwt, maar eveneens over wat
hij te weten komt aan de hand
van bijvoorbeeld röntgenfoto's
en laboratoriumuitslagen. De
zwijgplicht strekt zich ook uit tot
de maatschappelijke en psycho
sociale omstandigheden van de
patiënt en zijn gezin.
De zwijgplicht van de arts (ook te
genover bijvoorbeeld politie, jus
titie en pers) kan alleen doorbro
ken worden als de patiënt hem
daarvoor toestemming geeft. Die
toestemming mag worden veron
dersteld ten aanzien van hulp
verleners die ook bij de behande
ling worden betrokken, zoals
verpleegkundigen en specialis
ten naar wie de behandelend arts
verwijst of dié hij raadpleegt. De
arts moet zorgen voor voldoende
privacy bij gesprekken in zijn
spreekkamer of het ziekenhuis.
Ook moet hij ervoor zorgen dat
anderen de gegevens van de pa
tiënt niet onder ogen krijgen. In
dit verband constateert het ad-
Dodelijk ongeval
TILBURG (ANP) - Een inwoner
van Tilburg heeft gisteravond
zonder in het bezit te zijn van een
rijbewijs, met zijn auto in zijn
woonplaats een dodelijk ver
keersongeluk veroorzaakt. Ook
raakte iemand zwaar gewond.
Het slachtoffer is de 18-jarige E.
van der Velden uit Tilburg, die
op een kruising door de auto van
de 28-jarige J.B. werd geschept.
WEERRAPPORTEN
1= I IS
üs "c 1%
II i te
licht bew. 19 8 2
onbew. 28 19 0
onbew. 23 13 0
onbew. 29
onbew. 24 16 0
onbew. 27 17 01
onbew. 28 15 0
half bew. 21 7 0
licht bew. 28 16 30
regen 32 18 01
onbew. 21 10 0
onbew. -19 -
onbew. 29 16 0
mist 26 15 0
regenb. 28 18 01
licht bew. 27 20 7
licht bew 33 17 0
licht bew. 27 16 01
onbew. 30 23 0
zwaar bew. 22 15 03
onbew. 22 15 0
onbew. 35 25 0
zwaar bew 21 14 0
zwaar bew 91 18 03
mist 29 15 0
half bew. 25 20 0
licht bew. 25 20 0
onbew. 29 23 0
onbew. 16
2. Daartoe wordt binnen het bond
genootschap gestreefd naar on
derhandelingen op korte termijn
met de Sowjet-Unie over kernbe
wapening in Europa met het doel
tot een wederzijdse substantiële
verlaging van het bewapenings
niveau te komen, met name door
vermindering, zo mogelijk af
schaffing, van nucleaire middel
lange afstandswapens: daarnaast
wordt een voortzetting van het
SALT-proces bepleit.
3. De defensie-inspanning blijft ge
richt op de uitvoering van het
Nederlandse aandeel in het Long
Term Defence Program van de
NAVO.
vies, dat met dossiers vaak nog te
slordig wordt omgegaan.
Behalve artsen hebben ook ver
pleegkundigen en ziekenverzor
genden een beroepsgeheim. Een
afgeleid beroepsgeheim geldt
voor alle anderen die beroepshal
ve in aanraking komen met pa
tiënten of gegevens van patiën
ten (secretaressen, analisten
e.d.). Over de duizenden vrijwilli
gers die in ziekenhuizen werken
zegt het advies, dat in de praktijk
blijkt dat zij te veel gegevens
over patiënten onder ogen krij
gen en zelfs dossiers in kunnen
zien. Dat is onjuist. In de geeste
lijke gezondheidszorg aldus
het advies - moet de geheim
houdingsplicht uiterst zorgvul
dig worden gehanteerd, omdat
de gegevens in deze sector extra
"privacy-gevoelig" zijn.
In de geestelijke gezondheidszorg
moet de patiënt meestal veel
meer van zijn persoonlijke le
venssfeer prijsgeven, dan nood
zakelijk is voor een behandeling
in de lichamelijke gezondheids
zorg. Daarom moet een patiënt
hier voordat hij zich vrijwillig
laat opnemen vooraf uitvoerig
worden geïnformeerd over wat
hem te wachten staat. Als hij bij
voorbeeld geen groepstherapie
wil omdat dan ook medepatiën
ten op de hoogte raken van zijn
persoonlijke zaken, zal hem een
andere mogelijkheid moeten
worden voorgelegd.
Het advies wijdt een afzonderlijk
hoofdstuk aan het inzagerecht.
De artsenorganisatie KNMG is
na een lange discussie tot het
standpunt gekomen, dat de pa
tiënt die daar om vraagt via een
vertrouwensarts inzage moet
kunnen krijgen in zijn medisch
en verpleegkundig dossier. Het
concept-advies van de Centrale
Raad spreekt zich echter uit voor
rechtstreekse inzage door de pa
tiënt zelf. Het recht daarop zou
na een overgangsperiode van en
kelejaren in werking moeten tre
den, omdat de nu bestaande dos
siers nog niet met het oog op de
ze mogelijkheid zijn samenge
steld.
Een hulpverlener kan de neiging
hebben inzage te weigeren om
dat in het dossier bijvoorbeeld
staat dat de ziekte van de patiënt
ongeneeslijk of dodelijk is. Maar
volgens het advies heeft ieder
mens juist bij vragen van leven
of dood recht op zo duidelijk mo
gelijke antwoorden. Het voegt
hier aan toe, dat de kwellende
onzekerheid na een weigering
voor de patiënt wel eens belas
tender zou kunnen zijn dan wel
lezen en dus weten.
DEN HAAG (ANP) - Het zoge
naamde "breed overleg" over het
tracë van de Flevospoorlijn zal
plaatsvinden op maandag 31 au
gustus onder leiding van minis
ter Tuijnman van Verkeer en Wa
terstaat. Dit heeft het mnistene
van verkeer en waterstaat mee
gedeeld. De bedoeling van dit
overleg is na te gaan of overeen
stemming is te bereiken over de
bestemming van de gronden ter
weerszijde van het vastgestelde
tracë bij de Oostvaardersplassen
Minister Tuijnman had tijdens een
gesprek met de vaste kamercom
missies voor verkeer en water
staat. CRM en volkshuisvesting
en ruimtelijke ordening toege-
4. Ter zake van nucleaire wapens,
zowel het vraagstuk van de mid
dellange afstandswapens als dat
van de substantiële verminde
ring van het aantal Nederlandse
kerntaken, pleegt het kabinet
consultaties met de bondgeno
ten. Het kabinet bepaalt op
grond van zijn eigen oordeel,
tijdstip en inhoud van besluit
vorming. De fracties, waarop het
kabinet steunt, zullen besluiten
of het uitblijven daarvan mede
beoordelen in het licht van hun
programma's.
Bij de conclusie onder punt 4 wij
zen wij erop dat in het program
van het CDA weliswaar najaar
ENSCHEDE (GPD) - Zou En
schede het volgend jaar geen
stemmachines meer hebben, dan
zouden de twee verkiezingen van
het volgend jaar de gemeente
ruim honderdduizend gulden
meer kosten. Er zijn 150 ambte
naren extra nodig, wanneer de
ouderwetse stembiljetten wor
den gebruikt. Die kosten (inclu
sief sociale lasten) per verkiezing
rond 56.000 gulden; het volgend
jaar dus 112.000 gulden. Deze be
rekening is van A. Hijnen, de
waarnemend chef burgerzaken
van de gemeente Enschede.
De ambtenaren hebben de ge
meente volgens Hijnen dit jaar
12.000 gulden helpen besparen
op de portokosten door de op
roepkaarten zelf te bezorgen. Dat
is mede gebeurd met het oog op
de aankoop van de stemmachi
nes. omdat de financiële positie
van Enschede nu eenmaal bij
zonder slecht is. Het volgend jaar
kan op deze manier nog eens
24.000 gulden worden bespaard.
De aanschaf van de machines
kost het eerste jaar 39.000 gul
den, aldus Hijnen. Na zeven jaar
zouden zij zich zelf hebben te
rugbetaald door de kostenbespa
ringen. De totale kosten voor de
58 machines bedragen rond
650.000 gulden.
zegd dat dit overleg zou plaats
vinden. Dat gesprek ging over de
vraag of zich al dan niet vertra
ging van de aanleg van de Fle
vospoorlijn zou voordoen als het
trace bij de Oostvaardersplassen
verlegd zou worden.
Aan het overleg op 31 augustus zul
len deelnemen vertegenwoordi
gers van de ministeries van ver
keer en waterstaat. CRM. volks
huisvesting en ruimtelijk orde
ning, landbouw en visserij, bin
nenlandse zaken, volksgezond
heid en milieuhygiëne en finan
ciën. De minister van verkeer cn
waterstaat heeft ook de gemeen
te Lelystad, het Openbaar Li-
1981 als tijdstip van besluitvor
ming genoemd wordt, maar dat
ons gebleken is dat de fractie van
het CDA. gezien het tijdstip van
de aanvang van de onderhande
lingen met de Sowjet-Unie over
dit vraagstuk en gezien de nood
zaak van zorgvuldige consulta
ties, niet langer van dat tijdstip
uitgaat. Deze opvatting met be
trekking tot de besluitvorming
van de CD A-fractie spoort met
de opvatting van PvdA en D'66,
hoezeer deze fracties ook in hun
program van een andere benade
ring terzake uitgaan. Problemen
over de in het CDA-program ter
zake van besluitvorming ge
noemde datum van december
Het feit dat het ministerie van bin
nenlandse zaken de toestem
ming voor de aankoop heeft ge
weigerd. betekent overigens nog
lang niet dat Enschede er echt
van af ziet. „Misschien kan er
nog een gaatje in de begroting
worden gevonden", aldus Hij
nen. „Vooral nu er een ambtena-
renstop is en wij dus minder me
dewerkers kunnen vinden,
wordt het moeilijker voldoende
mensen te vinden om de stembu
reaus te bemannen".
Bovendien is volgens hem onze de
mocratie beter gediend met de
stemmachines die de gemeente
nu in huur heeft van Samsom in
Alphen aan de Rijn. Per verkie
zing komen in Enschede gemid
deld 500 ongeldige stemmen bin
nen doordat de mensen hun
stembiljet verkeerd invullen. Dat
kan invloed hebben op de zetel-
BLOEMENDAAL (ANP) - Een
uitslaande brand heeft gisteren
in de vroege ochtend een groot
deel van een kapitale villa bij de
Zeeweg in Bloemendaal ver
woest. De oorzaak van de brand
is nog niet bekend maar de
brandweer acht brandstichting
niet uitgesloten. De schade aan
het pand wordt geschat op an
derhalf miljoen. De bewoners
waren afwezig.
chaam Zuidelijke IJsselmeerpol
ders. de Nederlandse Spoorwe
gen. de regionale landbouworga
nisaties en het Landbouwschap.
1981 hoeven dus niet verwacht te
worden.
Verder wordt bewust de formule
„mede beoordelen" gebruikt,
waar het de positie van de frac
ties betreft. De formulering is in
de programtekst aangebracht
om aan te geven dat bij de beoor
deling door fracties zowel acht
geslagen zal worden op eigen
program als op standpunt en mo
tivering van het eigen kabinet
Omdat fracties zich uiteindelijk
kunnen beroepen op eigen pro
gram, blijft het hoe dan ook een
crisisgevoelige materie. Het mee
wegen van het oordeel van het
kabinet, hoe dit ook luidt, geeft
echter aan dat een ensis daar
over niet op voorhand als onver
mijdelijk moet worden gezien.
Ten slotte dit, waar de drie fractie
voorzitters een risico terzake
aanvaardbaar achten en zij de
eerstgeroepenen zijn om dit te
beoordelen, is dit risico aan
vaardbaar en staat het coalitie
vorming dus niet in de weg.
Hiermee zijn de belemmeringen
om tot de formatie over te gaan
weggenomen".
verdeling. Met de stemmachine
kunnen geen ongeldige stem
men worden uitgebracht, zoals
Enschede dit jaar heeft onder
vonden. Hijnen wijst voorts op
de voordelen voor gehandicap
ten. Velen, zoals de blinden, kon
den dit jaar voor het eerst zelf
stemmen dank zij de machine.
Een van de mensen die teleurge
steld is over de weigering van
binnenlandse zaken is mr. dr. W.
K. J. J. van Ommen Kloeke in
Gorssel. de secretaris van de
kiesraad. Hij heeft de ervaring
dat er enorme fouten worden ge
maakt met de stembiljetten. „Wy
nemen aan dat daarmee soms
tien procent verkeerd wordt ge
stemd. Vooral ouden van dagen
hebben er problemen mee. Zij
zien in het algemeen niet zo
goed, moeten in een klein hokje
de briefjes openvouwen en op
een smal plankje een hokje rood-
maken. Ook worden er veel fou
ten gemaakt bij het vaststellen
van de uitslag". Dat is kort gele
den nog gebleken in Groningen,
waar burgemeester en wethou
ders zelfs een onderzoek laten in
stellen.
Voor een democratische wijze van
stemmen, die een uitslag ople
vert zoals de kiezer dat wil, is de
stemmachine bijzonder waarde
vol, vindt hy.
de stichting Natuur en Milieu en
de Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Vogels uitge
nodigd.
DEN HAAG - „Een buitenge
woon breekbaar geval". Deze
kenschets van het eindver
slag van de informateurs
Lubbers, De Koning en Van
Thijn kwam gisteravond van
PvdA-leider Den Uyl. En nie
mand waagde het hem tegen
te spreken.
Het eindprodukt van 65 dagen
moeizame informatie-arbeid
vertoonde immers kort na
het verschijnen ervan al de
nodige barsten Aangebracht
door Den Uyl en zijn oppo
nent Van Agt. die daarmee de
schyn van overeenstemming,
die de informateurs probeer
den op te houden, al meteen
doorprikten
De eindconclusies die de dne
informateurs gisteren in een
urenlang gesprek aan konin
gin Beatrix voorlegden, wer
den niet geschraagd door de
instemming van de fractie-
(leider)s van CDA. PvdA en
D'66. Maar na ruim twee
maanden onderhandelen za
gen de informateurs geen
ruimte meer voor verdere on
derhandelingen en hakten
tenslotte zelf de knoop door.
In de hoop dat bij de fracties
het gezonde verstand zal ze
gevieren en dat men zal be
seffen dat deze voorstellen
het aller-, alleronderste zijn,
wat er uit de kan te halen
valt. Verder praten zou
slechts tot grote irritatie heb
ben geleid, zei Lubbers giste
ren veelbetekenend.
Op basis daarvan adviseerden
de informateurs om tot for
matie over te gaan. Een ui
terst wankele basis, zo bleek
onmiddelijk nadat zij voor de
verzamelde pers hun toelich
ting op de eindconclusies
hadden gegeven. Toen kwa
men Van Agt en Den Uyl
even haarfijn uitleggen hoe
die conclusies gelezen moes
ten worden. TVee lezingen
die op de meeste punten niet
spoorden.
De minste daarvan was de on
derwijskwestie, die in het
weekeinde in onderling be
raad tussen Van Agt en Den
Uyl geregeld is. Afgezien van
woordenspelletjes over me
de-verantwoordelijkheid of
„eerste verantwoordelijk
heid" voor de middenschool,
is die zaak opgelost. Toch
kon Van Agt het niet laten
om de ministerspost van Van
Kcmenade (PvdA) nog even
te kleineren tot een „die doet
denken aan minister De
Brauw, zij het ryker begif
tigd" (De Brauw bekleedde
in het kabinet-Biesheuvel de
magere post wetenschapsbe
leid).
Groter waren de botsingen
waar het ging om de uitleg
van de afspraken over het ho
ren van de financiële en so
ciaal-economische deskundi
gen in de komende formatie-
tijd en de opnieuw geformu
leerde conclusies over cie
kernwapens.
Tijdbommen
Dat zyn elk voor zich tijdbom
men. de een onder de forma
tie. de ander onder het beoog
de kabinet. Tijdbommen die
al tikken. De conclusie van
de informateurs dat „hiermee
de belemmeringen om tot de
formatie over te gaan zyn
weggenomen" is in elk geval
minder vanzelfsprekend dan
zij zo opgeschreven lijkt.
Op zeer korte termijn dreigen
al problemen over de vraag
wat moet gebeuren met de
adviezen die de financieel-so-
ciaal-economische deskundi-
akkoord weer in twijfel zou
j worden getrokken", zei hij.
Het reeds bereikte moet de
basis van het regeerakkoord
zijn en blyven. De adviezen
kunnen daarnaast gebruikt
worden bij het uitstippelen
van het beleid, aldus de
PvdA
Van Agt zei slechts dat alles op
dit punt staat onder het
„mits" uit zijn brief van 30 ju
ni. Daaruit blykt dat wat het
CDA betreft van een echt so
ciaal-economisch akkoord,
zonder die adviezen, nu nog
geen sprake is. Met die uitleg
zet Van Agt in feite het hele
akkoord op losse schroeven.
In zijn verzet daartegen kreeg
Den Uyl gisteren de steun
van de informateurs. Die
spraken nog eens uit dat er
wel degelijk een sociaal-eco
nomisch akkoord is. Maar in
hun conclusies zeggen zy
slechts dat het trekken van
consequenties uit de advie
zen ..zonder problemen mo
gelijk moet zijn", maar die in
schatting is na gisteren weer
heel wat minder zeker gewor
den.
De tijdbom van de kernwapens
staat later afgesteld. Hier ly-
ken beide partijen hun zin te
hebben gekregen. Of juist
niet. want de informateurs
constateren dat op dit onder
werp geen overeenstemming
tussen CDA, PvdA en D'66
mogelijk is gebleken In elk
geval is de vreemde CDA-eis,
om de hele dcfensieparagraaf
te schrappen, niet ingewil-
ligd.
Verdwenen
Het grootste CDA-bezwaar te
gen die paragraaf, de voet
noot waarin door de PvdA al
vast over de plaatsing van de
kruisraketten een kabinets
crisis werd aangezegd, is ver
dwenen Maar ook de CDA-
eis dat het uitstel van dat
kruisrakettenbesluit niet lan
ger dan twee jaar mag duren,
staat er niet in.
In feite staat er inhoudelyk he
lemaal niets. Slechts wordt
afgesproken dat het komen
de kabinet zelf zal uitmaken
wanneer het met voorstellen
terzake zal komen en dat de
fracties dan alle vrijheid heb
ben om met hun verkiezings
programma's in de hand. die
besluiten te steunen of af te
vallen Dus de PvdA-voet-
noot in andere bewoordin
gen. Of. zoals informateur
Van Thyrt zei. „overeenstem
ming over het ontbreken van
overeenstemming
Groot verschil van mening was
er over de vermeende samen
hang tussen de kruisraket
ten-kwestie en de afstoting
van reeds bestaande atoom-
taken. Die samenhang is er
volgens Van Agt duidelyk
(d.w z. als er geen kruisraket
ten komen, blyven er meer
andere atoomtaken). maar
volgens Den Uyl absoluut
niet
Den Uyl toonde zich gisteren
zeer ontevreden over het
schrappen van de zin dat in
elk geval tot afstoting van
kerntaken wordt overgegaan.
Maar volgens de informa
teurs slaan beide zaken on
der het beslag van de respec-
tievelyke verkiezingspro
gramma's. zodat de PvdA
daar uiteindelijk toch elke
gewenste kant mee op kan.
Bovendien ontkende infor
mateur Van Thijn de door
Van Agt benadrukte samen
hang. zodat de pijn hier rede
lijk verdeeld lykt
LELYSTAD (GPD) - In het voorjaar van 1984 zal het grootste gedeelte
van rijksweg 6 tussen Almere en Lelystad gereed zijn in twcebaansuit-
voenng. Al in juni van 1982 is het hele stuk enkelbaans klaar voor
gebruik. Dit heeft minister Tuijnman de gemeente Lelystad geschre
ven. Tuijnman toont in de brief de bereidheid om direct na juli 1982 te
beginnen met het verdubbelen van de weg
Op woensdag 30 september wordt de rijksweg 6 enkelbaans geopend
vanaf Almere tot aan de Larserweg bij Lelystad Dat betekent dat veel
automobilisten niet meer van de Oostvaardersdyk gebruik hoeven te
maken. Het doorgaande verkeer nchting Emmeloord zal tot juni vol
gend jaar nog wel over de dijk geloosd worden. Direct na juli 1982 zal
begonnen worden met het verdubbelen van de weg.
gen aan formatcuris) en on
derhandelaars zullen uitbren
gen. Van Agt vindt dat het
ontwerpakkoord, waarover
de afgelopen weken lang cn
zwaar is onderhandeld, open
gebroken moet worden wan
neer de adviezen van die des
kundigen daartoe aanleiding
geven.
Den Uyl weigert dat pertinent
„Het kan en mag niet zo zijn
dat het moeizaam verkregen
Al met al ligt er een uiterst wan
kei resultaat op tafel. De in
formatie is afgesloten, maar
nog steeds met enkele losse
einden Het aan elkaar kno
pen daarvan wordt de taak
van de formateuris). die moe-
Wen) laveren tussen de klip
pen die PvdA en CDA ook nu
nog voor elkaar blyven op
werpen
HANS DE BRUUN
UTRECHT (ANP) "Wanneer hulpverleners in teamver
band samenwerken, zoals bijvoorbeeld in gezondheids
centra en groepspraktijken, is het gevaar aanwezig dat zij
onderling meer over de patiënten spreken dan strikt no
dig is voor een doeltreffende behandeling van de klacht
van de patiënt".
De informateurs Van Thijn, Lubbers en De Koning vlnrj geven een toelichting op het eindverslag. Hun taak zit
erop.
Minister wil bezwaren milieubeschermers wegnemen
Aberdeen
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Geneve
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Londen
Madrid
Malaga
Mallorca
Munchen
Oslo
Split
Stockholm
Casa Blanca
Las Palmas
Tel Aviv
Tunis
