Kabinetswijziging in Polen
Britten lijden
aan teveel
veranderingen
Tweede dreun dreigt voor Franse Gaullisten
Zuid-Afrika heeft weinig hoop
op veranderingen in apartheid
Nu vijf militairen op ministersposten
Belgische straaljager vliegt
tegen zendmast: drie doden
Bani-Sadr wil
aan het werk
Sharon minister van defensie
Begin heeft regering nog niet rond
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1981
JOHANNESBURG - De eerste
parlementsperiode na de verkie
zingen in Zuid-Afrika op 29 april
zal van beslissende betekenis
voor de toekomst van het land
zijn. Dat verklaarde gisteren de
president van Zuid-Afrika Ma
rais Viljoen, toen hij de eerste zit
ting van de Zuidafrikaanse
Volksraad opende.
Viljoen wees erop dat spoedig over
grondwettelijke veranderingen
gesproken zal moeten worden,
die gebaseerd zullen zijn op
voorstellen van de nieuwe presi-
dentsraad. En dat deze voorstel
len wederom zullen moeten lei
den tot een effectieve en zinvolle
deelname van kleurlingen aan
het regeringsproces. De presi
dent meende ook dat de regering
serieuze aandacht zal moeten be
steden aan de verbetering van de
levensomstandigheden en de
rechten van de zwarte gemeen
schappen.
Maar ondanks het door president
Marais Viljoen uitgesproken op
timisme. geloven waarnemers in
Kaapstad niet aan doeltreffende
en ingrijpende politieke veran
deringen. Zelfs nationalistische
parlementsleden spreken van
een 'no-change-penode' (periode
zonder veranderingen). Volgens
goed ingelichte bronnen is de re-
gering-Botha van mening dat de
'Group Areas Act. de 'Immorali
ty Act' en andere discrimineren
de wetten, die de belangrijkste
struikelblokken op weg naar
werkelijke veranderingen zijn,
voorlopig moeten blijven.
Volgens het dagblad 'Die Burger
had een regeringscommissie
zelfs opdracht gekregen om te
onderzoeken waarom de blan
ken steeds meer door zwarten,
kleurlingen en Indiërs uit be
paalde gebieden worden ver
drongen. Ook had de regering
een voorstel van de hand gewe
zen waardoor zwarte mensen
land in blanke gebieden zouden
kunnen kopen.
De 177 parlementsleden legden
van tevoren hun eed af. Dr. Van
Zijl Slabbert, de leider van de op
positionele Progressieve Federa
le Partij gaf te kennen dat hij
maandag een motie van wan
trouwen tegen de regering-Botha
zal indienen. Over deze motie zal
waarschijnlijk twee dagen lang
gedebatteerd worden.
Op de vooravond van de opening
van de Volksraad ontploften in
het centrum van Kaapstad ver
schillende containers, waarin
zich honderden pamfletten be
vonden. Volgens de politie be
vatten de pamfletten communis
tische propaganda. De verboden
communistische partij van Zuid-
Afnka bestaat deze dagen 60
jaar. Zij werd 1921 in Johannes
burg opgericht.
WARSCHAU (AFP/DPA/Reuter) - Onder de druk drasti
sche maatregelen te nemen om de lege winkels in Polen
weer gevuld te krijgen, heeft premier Jaruzelski belang
rijke kabinetswijzigingen bekendgemaakt. De Sejm
(Poolse parlement) keurde de wijzigingen goed, die on
der meer het verdwijnen inhouden van vice-premier Ja-
gielski.
Jagielski, die vorig jaar in Gdansk de onderhandelingen
met Solidariteit voerde, is in toenemende mate gekriti
seerd omdat hij er niet in slaagde met een economisch
herstelplan te komen.
Begin juli verloor hij zijn positie in
Centraal comité en Politburo.
Opvolger van Jagielski. wiens re
putatie niet al te best is door de
banden met regime van de afge
zette partijleider Gierek, wordt
Janusz Obodowski. voorheen
minister van arbeid, lonen en so
ciale zaken. Naast Jagielski ver
liest ook minister Jozef Kepa de
belangrijke posten van regionale
economie en administratie. Hij
wordt vervangen door generaal
Taduesz Chupalowski. Een an
dere militair, generaal Czeslaw
Kiszack, wordt minister van bin
nenlandse zaken, een belangrij
ke post in de nu heersende on
rust in Polen. Kiszack is de op
volger van Miroslaw Milewski,
die al eerder aftrad nadat hij in
het Politburo was gekozen. Het
nieuwe partijstatuut verbiedt
een combinatie van beide func
ties. Van de dertig ministerspos
ten worden er nu vijf bezet door
militairen.
In Polen dreigt er eind augustus
een algemene 24-uursstaking.
Wanneer de voorziening van
voedsel en andere belangrijke
goederen niet verbetert. De afde
ling Warschau van Solidariteit
overhandigde het Poolse parle
ment gisteren een resolutie,
waarin van de regering onmid
dellijke actie wordt geëist.
Een afvaardiging van Solidariteit-
Warschau leverde aan de Sejm
de tekst van de resolutie af, ter
wijl buiten het parlement onge
veer 300 mensen een stille de
monstratie hielden met spandoe
ken waarop teksten als "wij wil
len weten" en "brood voor ons
werk". De resolutie bevat een
krachtig protest tegen de sterk
verslechterde voedselsituatie in
het land. Sinds de ondertekening
van de akkoorden van Gdansk
elf maanden geleden heeft de re
gering de fundamentele ver
plichting voor een goede voed
selvoorziening te zorgen niet na
gekomen, aldus de resolutie.
Indien de situatie niet verbetert zal
de afdeling Warschau van Soli
dariteit bij het landelijk bestuur
van de vakbond vragen eind au
gustus een staking van een dag
in heel Polen te organiseren.
Voor het gebied Warschau wil de
afdeling van Solidariteit al het
stakingsparool uitroepen, waar
na woensdag een waarschu
wingsstaking van twee uur moet
volgen, indien de Sejm geen ac
tie onderneemt. De voorzitter
van de staatsplanningscommis-
sie, Zbigniew Madej, las de reso
lutie voor aan een deel van de
Sejm, die gisteren heeft verga
derd over de nijpende economi
sche toestand. Madej waar
schuwde de vakbond het gezon
de verstand te bewaren en zei dat
de voorgenomen acties Polen
niet uit de crisis zal helpen.
De akties van Solidariteit—War
schau weerspiegelen de toene
mende onrust onder de Poolse
bevolking over de catastrofale
economische situatie.
Naast de kabinetswijzigingen aan
vaardde het Poolse parlement
gisteren ook een nieuwe cen-
suurwet. De wet betekent een
versoepeling maar geenszins een
afschaffing van
Verboden blijven die oproepen tot
verandering van de fundamen
ten van de Poolse alliantie- en
buitenlandse politiek of verande
ring van de maatschappelijke or
de. Interne bulletin's van Solida
riteit vallen niet onder de een-
LUXEMBURG (AFP/DPA) - Een
Belgische straaljager van het ty
pe 'Mirage' is gistermiddag tegen
een zendmast van Radio Luxem
burg gevlogen en ontploft. Het
Belgische ministerie van defen
sie heeft verklaard dat de piloot
van het toestel en twee inwoners
van het plaatsje Oude Lange om
het leven zijn gekomen.
De andere twee slachtoffers zijn
een technicus van Radio Luxem
burg en zijn zwangere vrouw
Hun huis werd getroffen door de
brokstukken van de zendmast,
die na het ongeluk instortte.
Verder wordt er volgens radio Lu
xemburg niemand in de buurt
van het radiostation vermist.
Volgens sommige getuigen stond
het vliegtuig al in brand toen het
de zendmast raakte.
De oorzaak van het ongeluk is niet
bekend. De straaljager is tegen
de 300 meter hoge mast gevlo
gen, die op een heuvel. 25 km.
ten noorden van de stad Luxem
burg, staat. Brokstukken van de
'Mirage' kwamen op de zendin-
stallatie neer.
LONDEN (Reuter) - Als
Frankrijk hem niet toestaat
vrijuit te praten wil ex-presi
dent Bani-Sadr van Iran een
ander ballingsoord zoeken.
In een interview met de Ita
liaanse Corriere Delia Sera
zei Bani-Sadr: "Ik hoop dat
mij binnen enkele dagen toe
gestaan zal worden vrijuit te
spreken, anders verlaat ik
Frankrijk. Ik ben niet uit Iran
vertrokken om vakantie te
houden".
De afgezette president heeft in
Frankrijk politiek asiel ge
kregen maar de regering in
Parijs heeft daaraan de voor
waarde verbonden dat hij
zich onthoudt van politieke
activiteit.
JERUZALEM - Premier Begin van
Isral is er nog steeds niet in ge
slaagd alle obstakels uit de weg
te ruimen die het vormen van
een nieuwe regering tegenhou
den. Vooral het touwtrekken tus
sen de Tami-partij en de Natio-
naal-Religieuze Partij over het
ministerie van godsdienstzaken
heeft ernstig oponthoud in de
formatiepogingen van Begin ver
oorzaakt.
Als tussenoplossing had Begin
voorgesteld eerst een regering
samen te stellen en pas daarna
deze delicate zaak uit te praten.
Minister Burg van de Nationaal-
Religieuze Partij ging hier niet
mee akkoord en blijft gods
dienstzaken voor zich opeisen.
De huidige minister van gods
dienstzaken, Aboe Chatsera van
de Tami-partij, wil ook om per
soonlijke redenen niet dat Burg
zijn portefeuille krijgt.
Aboe Chatsera is vlak voor de ver
kiezingen uit de Nationaal-Reli-
gieuze Partij gestapt, nadat hij
Burg ervan had beschuldigd me
deverantwoordelijk te zijn voor
het feit dat hij, Aboe Chatsera, te
recht had moeten staan op ver
denking van omkoperij. Aboe
Chatsera werd bij gebrek aan be
wijs vrijgesproken, maar er loopt
nog steeds een tweede rechts
zaak tegen hem.
j-»e minister van binnenlandse za
ken Burg staat erop dat gods
dienstzaken een portefeuille van
de Nationaal-Religieuze Partij is.
Hij weigert zich ook te laten inti
mideren door de waarschuwing
van premier Begin dat de coali
tiebeprekingen vr aanstaande
dinsdag moeten worden afge
rond. Begin is constitutioneel ge
rechtigd om nog een verlenging
van 21 dagen te vragen, maar
heeft verklaard dat hij hier geen
gebruik van wil maken.
Het is een duidelijke waarschu
wing aan zijn toekomstige coali
tiepartners dat ze niet moeten
blijven doorzeuren en dat de pre
mier er niet voor terugdeinst
verkiezingen te houde-
n.Opvallend by de huidige on
derhandelingen is dat het buiten
landse en defensiebeleid in het
geheel niet ter sprake is geko
men. De reden hiervoor is dat het
nieuwe kabinet ook inhoudelijk
een voortzetting van de huidige
regering zal zijn. Kringen die
dichtbij Begin staan, zijn ervan
overtuigd dat de formatie on
danks alle problemen vr dinsdag
zal zijn afgerond.
Begin maakte zijn eigen optimis
me kenbaar door gisteren al af
scheid te nemen van de ambte
naren van defensie. „Dinsdag zal
ik de nieuwe regering presente
ren", zei Begin, „en jullie nieuwe
minister van defensie is Ank
Sharon"
L)e sprookjesdag is voorbij. De
prins en prinses van Wales
genieten hun wittebroodswe
ken en Groot-Brittannië ging
weer over tot de orde van de
dag. De orde van de dag werd
vlak voor „het huwelijk van
de eeuw" getypeerd door het
plan dat premier mevrouw
Thatcher in het Lagerhuis
moest lanceren om de jeugd
werkloosheid te bestrijden.
Moest lanceren! Opnieuw
was het in de Liverpoolse
wijk Toxteth tot een treffen
gekomen tussen jongeren en
politie. Wat politici met enig
gevoel voor verhoudingen al
lang wisten drong eindelijk
ook tot de eerste minister
door: de werkelijke achter
gronden van de afschuwelij
ke onlusten, behalve in Li
verpool ook in Londen en
Manchester, zyn niet rassen
tegenstellingen en-of een
agressieve reactie van agen
ten, maar de werkloosheid en
de woningnood.
Het plan is zakelijk niet over
tuigend en of het psycholo
gisch effect heeft is de vraag.
De premier haastte zich te
verklaren dat het voorgestel
de een uitzondering is op de
regel, bezuinigen en voor al
les de inflatie bestrijden. De
oppositie noemde het plan
meteen belachelijk en ontoe
reikend voor de aanpak van
het grote probleem (er is twee
miljard gulden voor uitge
trokken). De Labour Party
wees de regering aan als ver
antwoordelijk voor de enor
me werkloosheid in het Uni
ted Kingdom, die de drie mil
joen mensen benadert.
De Britse Partij van de Arbeid
lanceerde op hetzelfde mo
ment haar oplossing voor de
economische problemen van
het land: uittreden uit de Eu
ropese Gemeenschap, in deze
kring trouwens geen nieuwe
gedachte. Volgens het party-
bestuur is dit ..de enige logi
sche politiek". Het deelne
men aan de EG werd inder
tijd voorgesteld als het won
dermiddel dat alle politieke,
sociale en economische pro
blemen zou oplossen, maar
het middel bleek volgens La
bour erger dan de kwaal.
Hier past een vraagteken bij:
hoe zou Engeland er nu dan
zonder EG-lidmaatschap
voorstaan? Hoe dat zij, met
de stelling is de aandacht van
het eigen land en de eigen
kwalen afgeleid. Ook dit mag
wellicht typerend heten.
Wat zijn de kwalen? Op de ko
ninklijke huwelijksdag is de
Financial Times in een
hoofdartikel „De twee beel
den van Bnttanië" daar op in
gegaan Daarbij gaat het niet
om de tegenstelling tussen de
sprookjesdag ..waarby zelfs
het weer lijkt te zijn verbe
terd" en de orde van de dag,
maar om de nationale een
heid op deze hoogtydg en
ook by andere gelegenheden
zoals de verbazingwekkende
overwinning in de (cricket)
Test Match in Headingly, en
de sociale tegenstellingen die
er anders zijn.
In de laatste twintig jaar zijn we
overspoeld met analyses van
wat er in het land allemaal
fout is, maar een werkelyk
bevredigend antwoord heb
ben we nooit gekregen, aldus
de FT. Regeringen zijn geko
men en gegaan, ingrijpende
veranderingen belovend iA
de ene of de andere richting,
maar vertrekkend zonder de
aspiraties te hebben vervuld.
Wie herinnert zich niet de
technologische omwenteling
die Harold Wilson aankon
digde? De herinnering aan de
jaren zestig wordt intussen
meer levendig gehouden
door de Beatles dan door een
economische of politieke
vooruitgang. Toch mag men
de regeringen en de politici
niet alleen verantwoordelijk
houden voor de tegenslagen.
De mislukkingen en het na
tionale verval zyn slechts re
latief
Het gezaghebbende financiële
dagblad van Engeland wyst
er wat het laatste betreft op
dat de meeste Britten in de
loop der jaren gestadig ryker
zyn geworden. Ze zyn beter
gekleed, beter gevoed, en van
meer huishoudelijke appara
tuur voorzien dat geestdo
dend werk vervangt, en ze
zyn beter geschoold. Kortom,
ze worden minder geremd in
hun mogelykheden. minder
onderdrukt, aldus nog steeds
de Financial Times. Er is iets
gebeurd aan de emancipatie
van de vrouw en van de
jeugd Tcgelykertyd werd de
Engelse samenleving multi-
raciaal en het opvallendste
feit daarby is niet dat er rel
len zyn ontstaan, maar is de
mate waarin de nieuwe ge
meenschappen in de samen
leving werden opgenomen.
Op grond van dit alles kan men
zeggen dat de Engelsen niet
lyden aan te weinig verande
ring, maar aan te veel. Terug
ziend over een reeks van ja
ren is de verandering opmer
kelijk. Er zyn technische en
maatschappelijke omwente
lingen van alle soorten ge
weest. Alleen wanneer men
over de grenzen heen kijkt
ziet men dat deze bewegin
gen in andere landen sneller
gingen.
Engeland, aldus de Financial
Times, is in verhouding arm
gebleven omdat het er de
voorkeur aan geeft lange
uren te werken tegen lage lo
nen en meer te vertrouwen
op inflatie en de waardever
mindering van het pond ster
ling, dan de produktiviteit te
vergroten om zo op buiten
lands peil te komen. De fout
ligt, als het een fout is, niet by
ons gesternte, maar by on
szelf We zouden meer kun
nen zyn als de anderen, als
we wilden.
Er zyn twee Groot-Bnttannien,
die naast elkaar bestaan. Het
gaat hierbij met zozeer om de
Noord-Zuid kloof, het ver
schil tussen de oude, in ver
val geraakte, industriegebie
den en het relatief welvarend
zuidwesten van het land. hoe
wel dat van belang is. Het
gaat er vooral om dat er een
Engeland is dat by bijzonde
re gelegenheden een eenheid
is en een ander Engeland dat
op zijn best doormoddert,
dag voor dag en jaar na jaar
Tot zover de Financial Times.
Het vertederende beeld van
de sprookjesdag van deze
week is dus een illusie? Ja,
maar het geert ook een moge
lijkheid aan Onder de dwang
van de omstandigheden zijn
de Britten vaker tot een een
heid en tot grote prestatie ge
komen. Denken we maar aan
de Tweede Wereldoorlog. Die
potentile kracht moet men
niet onderschatten Zolang ze
echter latent blyrt heb je er
niet veel aan
PARIJS - Nog geen drie maanden
na hun verbluffende verkiezings
nederlaag lopen de gaullisten in
de nieuwe oppositie het onver
wachte risico van nog een dreun.
Steeds groter wordt namelijk de
mogelijkheid dat de keurige heer
Pierre Debizet bezig is hen in een
schandaal van de eerste orde te
storten, dat door de miljoenen
Franse vakantiegangers in hun
kranten met hartstocht wordt ge
volgd.
Debizet is secretaris-generaal van
de SAC, de eens door president
De Gaulle opgerichte ..parallelle"
ordedienst in de tijd van de Alge
rije-crisis, waarvan een handvol
houwdegens het oorlogje spelen
niet meer heeft afgeleerd. Debizet
zit nu in Marseille in het gevang
op verdenking een rol te hebben
gespeeld in de gruwelijke moord
op de regionale SAC-leider Jac
ques Massié en vijf leden van
diens familie, op 18 juli in het
Provencaalse Auriol.
Voor Pierre Debizet is het vervelen
de dat hij op 5 mei in Marseille
was om er met Massié en - onder
anderen - een van diens latere
moordenaars te spreken, nadat
al op 26 april tegen Massié een
aanslag u>as ondernomen. Werd
op 5 mei Massie gewaarschuwd?
De vrouwelijke rechter van in
structie, mevrouw Francoise
Laurens-Suérin, laat geen steen
op de andere om er achter te ko
men wat tussen de Marseillanen
en hun hoogste Parijse chef in
dat luxe hotel die vijfde mei is be
sproken. Tot op heden bleef de di
recte drijfveer tot de moord on
duidelijk. Het tweede grote raad
sel is nog wat de werkelijke rol
was van Pierre Debizet.
De hoogste leider van de SAC - die
een indrukwekkend bureau in
Parijs bezit - is nu in alle kranten
te zien geweest met de hand
boeien aan en tussen twee agen
ten in op weg van de ene gevan
genis naar de andere. Een aantal
vooraanstaande gaullisten heeft
zijn verontwaardiging uitge
sproken over de manier waarop
Debizet is behandeld en onder
hen zijn gaullistenleider, oud
premieren burgemeester van Pa
rijs Jacques Chirac, de oud-pre
mier en kamervoorzitter Jacques
Chaban-Delmas. tevens burge
meester van Bordeaux en de
vroegere minister van buiten
landse zaken Couve de Murvüle
Deze heren spelen hoog spel door
zich achter Debizet te scharen
Want wat als blijkt dat de SAC-
leider wel degelijk op welke ma
nier dan ook - bij de massamoord
van Auriol betrokken is geweest?
Wanneer de moordpartij geen ordi
naire persoonlijke afrekening
tussen rivalen was maar een po
litieke daad, dan zou ze in i>er-
band kunnen staan - aldus het
dagblad Le Monde - met de ken
nelijke plannen binnen de SAC
een nieuwe „super-SAC" op te
richten met de bedoeling het kaf
van het koren te scheiden.
In deze theorie zouden verschillen
van mening over de reorganisa
tie - met name in Marseille -
kwaad bloed hebben gezet onder
de leden van de Provencaalse
top Daar komt bij dat Massié
niet alleen uit de weg moest wor
den geruimd, maar dat het over-
valcommando ook tot taak had
de documenten te veroveren die
Massie had. en die hij kennelijk
niet uit handen had willen geven.
Een deel van deze documenten is
door de rechter van instructie ter
plaatse gevonden. Daaronder
waren films, die van recente ver
kiezingsbijeenkomsten bleken te
zijn gemaakt.
President Giscard d'Estaing had
bij zijn ambtsaanvaarding m
1974 alles in het werk gesteld de
nauwe banden rati de SAC met
de verschillende politiekorpsen te
verbreken. Hierin slaagde hij
maar zeer ten dele. In de parle
mentsverk lezingen van 1978
streek de SAC .fier aan de zijde
van Chirac en tegen het sociale -
communisme". In het verkie
zingsjaar maakte de ultra-gaul
list ische verkiezingskandidaat
en oud-premier Michel Debré van
de diensten van de SAC gebruik
Eén op de twee SAC-aanhangers
is tevens lid van de gaullistische
RPR op de 180 SAC-aanhangers
m Marseille zijn er 40 bij de poli-
In Marseille heeft de SAC zich al-,
tijd fel gekeerd tegen de socialis
tische burgemeester en plaatse
lijk potentaat Gaston De ff err e,
die na de socialistische stembu-
soverwinning nu tevens minister
van binnenlandse zaken u Geen
wonder da t men het De ff er re toe
vertrouwd had dat hij op basis
van de kwestie-Au nol alles m het
werk zat stellen de gehate SAC
voorgoed de das om te doen Ook
dat maakt dat de affaire bijna
niet buiten de politiek kan blij
ven. Een niet al te verstandige
RPR-afgevaardigde als Jacques
Toubon us Defferre al hardhan
dig op de tenen gaan staan en
dat bewijst weer hoe nerveus men
binnen de partij van Chirac u
geworden.
