Bond laakt bezuinigingen
Artsen samen zuiniger
WD Enschede verwijt
college fout beleid
Transporteur in
miljoenenschuld
Hoe Van Agtde
kiezer negeert
Gemeente-ambtenaren vrezen "heilloos schrapwerk"
Rode Kruis
helpt Iran
Minder verwijzingen naar specialisten
Opmars container Rotterdam
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1981
BINNENLAND
PAGINA 7
ENSCHEDE (ANP) - Vooral het
achterwege laten van reserverin
gen, het aankopen van oude fa
brieksgebouwen en het fors
overschrijden van rijksuitkenn-
gen hebben volgens de raads
fractie van de WD in Enschede
geleid tot de financiële nood van
deze gemeente. De liberalen, die
niet in het college van B en W
zitten, verwijten dat college poli
tiek falen. Ze wijzen er in een gis
teren verschenen nota op al
sinds 1978 voor een financieel
debacle te hebben gewaar
schuwd.
De wijze waarop B en W uit de
moeilijkheden willen komen be
stempelt de WD als het hakken
met de botte bijl. Een handelwij
ze die, omdat ze 250 arbeidsplaat
sen kost, kwaad bloed heeft ge
zet bij het personeel, zo meent de
WD. Deze partij is er overigens
zeker van dat er nog een tweede
bezuinigingsronde komt met in
de personele sfeer nog verder
strekkende gevolgen.
In de nota geeft de WD op haar
beurt aan hoe Enschede wel uit
de narigheid kan geraken: de
reorganisatie van het grondbe
drijf, het nauwkeuriger in de ga
ten houden van uitgaven, het
verkopen en daarna huren van
gebouwen, stroomlijning van het
gemeentelijk apparaat, het terug
dringen van autolasten, het meer
hanteren van het profijtbeginsel,
het schrappen van een wethou-
derspost, het afstoten van ge
meentelijke taken, hét annuleren
van de nieuwbouw voor de socia
le dienst, het drastisch verhogen
van sporttarieven en het afstem
men van de uitgaven op de rijks-
uitkeringen.
Met deze maatregelen moet het
naar de overtuiging van de WD
mogelijk zijn om in vijfjaar ruim
twintig miljoen gulden te bezui
nigen. Niettemin zal het ook vol
gens de WD noodzakelijk zijn
de rijksuitkeringen aan Ensche
de te verhogen.
Burgemeester H. Wierenga van En
schede noemt de plannen van de
WD ronduit teleurstellend en
verwacht dat de gemeenteraad
ze naar de prullemand zal verwij
zen. Hij verwijt de liberalen dat
ze de gevolgen van hun bezuini
gingen voor de werkgelegenheid
verdoezelen. Wierenga heeft be
cijferd dat de uitvoering van de
VVD-plannen volgend jaar reeds
zal leiden tot het ontslag van 100
medewerkers, van wie 80 by de
sociale dienst.
Vooral die laatste inkrimping is
voor B en W onverteerbaar. Het
college wil juist door die bezet
ting voorkomen dat de dienst
een uitkeringsfabriek wordt. On
derzoek heeft uitgewezen dat
Enschede miljoenen guldens be
spaart op de uitkeringen. Het
verwijt dat Enschede te veel ou
de fabrieksgebouwen zou heb
ben gekocht wijst hij van de
hand: "met instemming van de
WD hebben we tal van onroe
rend goed moeten aankopen
want de textiel brokkelde in een
hoog tempo af. Het kopen van de
fabrieken was de enige mogelijk
heid om planologische uitwas
sen in het centrum te voorko
men.
DEN HAAG (GPD) Het dagelijks bestuur van de Neder
landse Bond van Gemeenteambtenaren (14.000 leden)
spreekt zijn ernstige verontrusting uit over het (dreigen
de) verlies van arbeidsplaatsen en de aantasting van de
rechtspositie bij vele gemeenten.
ral van gemeenten zijn de laatste
tijd overgegaan tot bezuinigings
maatregelen in de personele
sfeer waardoor op grote schaal
werkgelegenheid bij de gemeen
ten verloren gaat, aldus de bond.
„Open en reel overleg tussen de
gemeenten en de ambtenaren
bonden bleek veelal onmogelijk
daar de bezuinigingsmaatrege
len als voldongen feiten werden
gepresenteerd".
Deze heilloze overhaaste gemeen
telijke bezuinigingsacties (waar
onder vacaturestops, het schrap
pen van formatieplaatsen, het
niet vervullen van door de VUT
vrijgekomen arbeidsplaatsen en
dergelijke) leiden volgens de Ne
derlandse Bond van Gemeente
ambtenaren tot een ernstige aan
tasting van het arbeidsklimaat,
een overbelasting van de werk
verbanden en een forse daling
van het dienstbetoon aan de bur
gers. Deze gevolgen zullen in een
steeds grotere mate van zich
doen laten spreken, daar het ta
kenpakket van de gemeente zich
gestaag uitbreidt (leegstandswet,
huisvesting en dergelijke).
Tevens trachten volgens de bond
steeds meer gemeenten de finan
ciële problemen op te lossen
door over te gaan tot (verder
gaande) privatisering, dat wil
zeggen het uitbesteden van over
heidstaken aan particuliere orga
nisaties. „Door het ontlasten van
de overheid van een aantal taken
hoopt men dat er minder bezui
nigd hoeft te worden op andere
onderdelen van het gemeentelijk
bedrijf. Het aantal ambtenaren
dat op deze manier ontslagen
dreigt te worden, kan grote vor
men aannemen".
Het bezuinigingseffect voor de ge
meenten zou volgens de bond
echter betrekkelijk zijn, omdat
de kosten van wachtgeld voor de
ontslagen ambtenaren direct
voor rekening komen van de ge
meenten en geen zicht bestaat op
de door particuliere organisaties
in rekening te brengen tarieven.
„De gevolgen voor de consu
ment kunnen aanzienlijk zijn,
daar deze de marktprijs moet
WENEN (ANP) De wereldca
paciteit aan kernenergie is vo
rig jaar met ongeveer 11 pro
cent toegenomen. Dat is voorna
melijk te danken aan een toene
ming van de capaciteit in
Frankrijk, Zweden en de Sow-
jet-Unie. Dit schrijft het Inter
nationale Bureau voor Kern
energie (IAEA) in zijn jaarver
slag over 1980, dat gisteren is
verschenen. Kernenergie voor
zag vorig jaar ongeveer 8 pro
cent van het wereldenergiever-
bruik. Het IAEA verwacht dat
kernenergie in 1985 11 procent
van het energieverbruik voor
haar rekening zal
1990 13 procent.
DEN HAAG (ANP) - Het Neder
landse Rode Kruis zal met spoed
175 gezinstenten - met een waar
de van 125.000 gulden - sturen
naar Iran voor de directe hulp
verlening aan de slachtoffers van
de aardbeving in de provincie
Kerman. Dit heeft het Rode
Kruis gisteren meegedeeld.
gaan betalen voor bepaalde dien
sten waar gebruik van wordt ge
maakt".
Het dagelijks bestuur van de Ne
derlandse Bond van Gemeente
ambtenaren spreekt voorts zijn
grote teleurstelling uit over het
feit dat vele gemeenten geen ge
hoor hebben gegeven aan de aan
bevelingen van het ministerie
van binnenlandse zaken voor
wat betreft de actie Werk-winst
1980. Deze in september 1979 ge
starte actie heeft als doel de be
schikbare werkgelegenheid bij
de overheid zo goed en zo snel
mogelijk te bezetten en omvat
een groot aantal maatregelen op
het gebied van de werkgelegen-
heidsbevordering en -verdeling
bij de overheid. „Als deze aanbe
velingen getoetst worden aan de
huidige praktijk, namelijk dat
vele ambtenaren niet meer zeker
_zijn van hun baan, c.q. over een
tijd op straat komen te staan, kan
slechts geconcludeerd worden
dat deze actie Werk-winst '80 een
grootse mislukking is gewor
den", aldus de Nederlandse
Bond van Gemeenteambtena-
DEN HAAG (GPD) - Huisartsen die in sa
menwerkingsverband optreden verwijzen
minder patiënten door dan huisartsen die in
dividueel werken. Zij leveren daardoor be
sparingen op voor de kosten van de gezond
heidszorg. Dit is gebleken uit onderzoek van
de statistische gegevens uit het Landelijk In
formatie Systeem Ziekenfondsen. De ont
stane „bezuinigingen" berusten op schattin
gen.
In het artsen week blad Medisch Contact doen
mevrouw ir. L. A. Hupkes, organisatie-advi
seur van het Academisch Ziekenhuis Leiden
en R. van Duuren, statisticus bij het ministe
rie van volksgezondheid, verslag van dit on
derzoek. Zij schatten dat de samenwerkende
artsen in 1979 een bedrag van 111 miljoen
gulden hebben bespaard doordat zij minder
patiënten naar de specialisten (ziekenhuizen
hebben verwezen.
Ook blijkt de gemiddelde verpleegduur van
patiënten die vanuit tweemanspraktijken,
groepspraktijken of gezondheidscentra wer
den doorgestuurd korter te zijn dan die van
patiënten uit solopraktijken. Daardoor is
dus het gebruik van ziekenhuisvoorzienin
gen minder en treden besparingen op. In ste
delijke gebieden wordt •sneller doorverwe
zen dan op het platteland.
Om een precies beeld te krijgen zouden echter
de extra kosten, die voor het stichten van
samenwerkingsverbanden worden gemaakt
(zoals subsidies e.d.) moeten worden afge
trokken. Daardoor, zo wordt geschat, werd
in de tweedelijnszorg (ziekenhuizen en an
dere instellingen) een besparing van onge
veer 50 miljoen gulden verkregen.
De conclusie is in ieder geval dat samenwer
king in de eerstelijnszorg een belangrijke rol
kan spelen om tot vermindering van kosten
te komen.
Aftreding
geëist in
ruzie rond
hartbrug
UTRECHT (ANP) - De Henk
Fievetvereniging voor hart
patiënten en de Eindhovense
Stichting Open Hart Chirur
gie hebben in een open brief
de voorzitter van de Neder
landse Hartpatiëntenvereni
ging (NHV), de heer P. van
Overveld, gevraagd af te tre
den. Van Overveld zou het
belang van de hartpatiënten
in Nederland ernstig ge
schaad hebben door "zeer
laag bij de grondse aanval
len" op de hartluchtbrug
naar Houston.
Namens de NHV heeft de voor
zitter de afgelopen week het
Texas hartinstituut in Hous
ton. waar Nederlandse pa
tiënten naar toe gaan voor
een open hartoperatie, "gesol
met patiënten" verweten. Dit
naar aanleiding van de be
handeling van de Nederlan
der die daar onlangs eerst een
kunsthart en daarna een ruil-
hart kreeg.
Volgens de Henk Fievetvereni
ging en de Stichting Open
Hart Chirurgie wil Van Over
veld "met alle middelen een
concurrent van de eigen
luchtbrug naar Londen in
discrediet brengen". De NHV
is sinds 1978 niet meer be
trokken bij de organisatie
van de luchtbrug naar Hous
ton, maar wel bij die naar
Londen.
ROTTERDAM (ANP) - De over
slag van containers in de Rotter
damse haven is in 1980 met tien
procent gestegen tot 1,3 miljoen
stuks van twintig voet of meer.
De helft daarvan werd geladen,
de andere helft gelost. Dat blijkt
uit nu gepubliceerde cijfers van
het CBS, aldus heeft het gemeen
telijk havenbedrijf in Rotterdam
gisteren meegedeeld.
Rotterdam is hard op weg, aldus
het havenbedrijf, de grootste
containerhaven ter wereld te
worden. Deze positie wordt nu
nog, nipt, ingenomen door New
York.
In Europa zijn Groot-Brittannie en
Spanje de belangrijkste aan- en
afvoerlanden van containers
voor Rotterdam. Naar Groot-
Brittannië gingen in 1980 124.000
containers, uit het Verenigd Ko
ninkrijk werden er 118.000 aan
gevoerd. De aanvoer van contai
ners uit de Verenigde Staten
steeg met zeven procent tot
190.000 stuks. Naar Amerika
werden 125.000 containers via
Rotterdam verscheept.
De containeroverslag in de Rotter
damse haven is grotendeels in
handen van Europe Container
Terminus (ECT), dat eigendom is
van Nedlloyd. Internatio-Muller,
Furness, de NS en ICT. Dit be
drijf slaat jaarlijks meer dan één
miljoen containers over. Het be
drijf wil de komende jaren een
nieuwe grote container-terminal
bouwen, met fikse gemeentelijke
financiële steun, op de Maasvlak
te. Echter ook in andere Westcu-
ropese havens (met name Ant
werpen) worden flinke investe
ringen gepleegd om de alsmaar
Ontslag voor 55 man
HOENSBROEK (ANP) Alle circa 55 personeelsle
den van de vier besloten vennootschappen van Die-
deren Holding in Hoensbroek. transport- en over
slagbedrijven, hebben gistermiddag van curator mr
H. Hoying uit Maastricht te horen gekregen dat zij
ontslagen zijn.
Het bedrijf is namelijk failliet verklaard Het ontslag,
aldus curator Hoying. was noodzakelijk omdat an
ders uitbetaling van de lonen niet meer gegaran
deerd kon worden. Het GAK heeft de loonverplich-
tingen overgenomen.
Mr. Hoying spreekt van een zeer omvangrijk faillisse
ment. De schulden belopen een bedrag van naar
schatting 45 miljoen. Grootste schuldeiser is de Ra-
bo-bank met 37 miljoen gulden die ook het inmid
dels uitgesproken faillissement heeft aangevraagd
Buiten de bank zijn er nog andere crediteuren met
een totale vordering van zeker acht miljoen, zo zeg
gen de vakbonden.
De Diederen-bedrijven, op meer plaatsen in Zuid-
Limburg gevestigd, bezitten nog grote kolenvoorra-
den onder meer in de Bcatrixhaven van Maastricht
en een uitgebreid vrachtwagenpark Van de 26
transportwagens zijn er vijftien teruggevorderd
door de leveranciers, de .ndere dienen als schade
loosstelling voor de crediteuren
Volgende week opent de curator besprekingen met de
Industnebank om de mogelijkheid tot voortzetting
van de failliete onderneming te onderzoeken.
Ontdaan van alle Van Agtiaan-
se nm-ram is de kabinetsfor
matie de afgelopen weken
ontaard m een niet ongewoon
politiek conflict tussen de
drie toekomstige coalitiepart
ners. Wie in staat (en bereid)
is nog enige ordening te
scheppen in de feiten, kan
daar moeilijk omheen. Al valt
er bij de politieke motieven
in dit formatiespel nog wel
een handjevol vraagtekens te
plaatsen.
In chronologische volgorde wa
ren het de volgende ontwik
kelingen die de krantekop
pen tot chocoladeletterhoog
te opbliezen. Vorige week
hadden de informateurs De
Koning, Lubbers (beiden
CDA) en Van Thijn (PvdA)
een ontwerp-regeerakkoord
in elkaar gezet. PvdA en D'66
gingen daar in grote lijnen
mee akkoord, het CDA keur
de het af en wilde verder on
derhandelen.
De informateurs en de twee on
derhandelaars van PvdA en
D'66 weigerden evenwel het
CDA tegemoet te komen. En
de christendemocraten kre
gen opnieuw de zwarte piet
toegespeeld. Maar de bezwa
ren bleven. Afgelopen dins
dagnacht haakte de CDA-
fractie de knoop door en eiste
opnieuw verdere onderhan
delingen. Maar de informa
teurs en de toekomstige coa
litiepartners hielden voet bij
stuk. De christendemocraten
gingen daarop andermaal in
beraad en kwamen afgelopen
donderdag met hun alleszins
verhelderende "ja mits" (of
"nee tenzij") uit de bus.
Met dit monstrum, dat alleen
kan worden verklaard aan de
hand van politiek stratego.
poogt de CDA-fractie de aspi
rant-coalitiegenoten alsnog
naar de onderhandelingstafel
te drijven met voorbijgaan
aan haar geestverwante infor
mateurs Lubbers en De Ko
ning. De verantwoordelijk
heid voor het eventueel mis
lukken van de formatie zou
hierdoor bij PvdA en D'66
komen te liggen. En de goed
willende christendemocraten
gaan vrij-uit.
Aparte plaats
Tot zover is het dus duidelijk.
Ware het niet dat de rol van
de onderhandelaars nog niet
is belicht. En dat kan niet
buiten beschouwing blijven,
want politieke leidars - on
derhandelaars - nemen in ons
parlementaire bestel een heel
aparte plaats in.
Niet alleen zijn zij de
ders van hun partij. Zy vor
men ook het herkennings
punt voor de kiezers, van wie
een groot deel al helemaal
niets meer begrypt van het
beleid, de partijprogramma's
en het gekissebis in politiek
Den Haag Voor veel kiezers
is de lijsttrekker de enige dui
delijke factor in het politieke
strijdgewoel. Zy kiezen voor
hem en niet voor het partij
program. Dat is een politieke
realiteit. En die kan niet wor
den weggepoetst met de
kreet dat het om beleid gaat
en niet om mannetjesmake-
ry.
De mannetjes - of vrouwtjes - in
de politieke voorhoedes leve
ren (dus) een belangrijke bij
drage aan de parlementaire
democratie. Dat gegeven
laadt een zware verantwoor
delijkheid op hun schouders
Zij moeten duidelijkheid
scheppen tegenover de kie
zer, zowel vöör als na de ver
kiezingen en ook in de kabi
netsformatie. Wat dat laatste
betreft leek het tot voor kort
aardig te lukken.
Want voor zover de kiezer al he
lemaal niet meer begreep wat
die partyen daar in Den Haag
allemaal bekokstoofden, wa
ren er altyd nog de onderhan
delaars (politieke leiders) om
aan te geven hoe het precies
zat. Zo liet CDA-leider Van
Agt duidelyk uitkomen dat
hij hoe dan ook premier van
het nieuwe kabinet moest
worden, omdat zyn party de
Van Apt bijbeltekst7
grootste was. En Den Uyl op
zijn beurt maakte er geen ge
heim van dat hy dat niet zon
der meer zou accepteren.
Later in de informatiepenode
begon D'66 op te spelen toen
de zetelverdeling op tafel lag.
Op de beeldbuis verscheen
een boze Terlouw, die zeker
geen genoegen zou nemen
met het aan Den Uyl toege
dachte "superministerie" van
sociale zaken. Den Uyl kreeg
teveel macht, zei Terlouw, en
het ministerie van economi
sche zaken, dat D'66 zou
moeten krygen, werd op on
aanvaardbare wyze uitge
kleed.
Geschaafd
Duidelijkheid alom en de kie
zer bleef aardig op de hoogte.
Totdat de informateurs met
het cruciale onderhande
lingsresultaat te voorschijn
kwamen: een voorlopig re
geerakkoord waaraan weken
lang was geschaafd en ge
sleuteld. Zowel Den Uyl als
Terlouw zegde toe het ak
koord m hun fracties te zul
len verdedigen en ook Van
Agt deed een dergelyke be
lofte. Maar toen de CDA-lei-
der zijn fractie bijeen had ge
roepen ontmoette hy een
storm van kritiek. Het CDA-
kamerlid Van Dijk, zo bleek
uit het ochtendblad Trouw,
verwoordde het gevoelen van
een groot deel van zijn geest
verwanten (voornamelyk
KVP'ers en CHU'ers) toen hy
uitriep: "Hoe is het mogelijk
dat iemand met zo'n onder
handelingsresultaat thuis
kan komen!".
Van Agt werd met een groot
aantal bezwaren terugge
stuurd naar de onderhande
lingstafel en kreeg de op
dracht om verdere onderhan
delingen te bepleiten. En zie
daar, de plotselinge omme
zwaai. Terwijl hy aanvanke
lijk had toegezegd het ak
koord te zullen verdedigen,
stond hy nu ineens pal achter
de bezwaren van zyn fr.n ka
Wat zou de kiezer daar nu van
denken? Die man heel! het
helemaal verkeerd begrepen,
hy dacht dat hij met het be
reikte akkoord kon instem
men en het kon verdedigen
omdat het mede door twee
CDA-informateurs was ge
presenteerd? Zou hij voorlo
pig "ja" hebben gezegd om
dat hy zyn politieke onwil
ten opzichte van een coalitie
met PvdA en D'66 niet zo na
drukkelijk Wilde uitdragen?
Of hanteerde hy als rechtge
aard christendemocraat
slechts een variant op de bij
beltekst over Pilatus 'Toen
hij zag dat niets baatte, maar
dat er veeleer oproer ont
stond. nam hy water, wies
zich de handen ten aanschou
wen van de schare en zeide:
ik ben onschuldig, gy moet
zelf maar zien wat er van
komt" (Matth.27)7
Kwalijke reuk
Er zijn verschillende lezingen
over de opstelling van Van
Agt rond en in de fractiever
gadering van het CDA. Zo
zou hy de dag na de presenta
tie van het voorlopige regeer
akkoord eerst nog een ge
sprek hebben gehad met de
president van de Nederland-
sche Bank. zijn geestverwant
Zijlstra. die hem de kwalijke
reuk van dit akkoord nadruk
kelijk onder de neus zou heb
ben gehouden. Van Agt zou
daar erg van onder de indruk
zyn geweest en vervolgens in
de CDA-fractie een volstrekt
gelaten houding hebben aan
genomen.
Uiteraard wordt deze lezing
niet door de CDA-leider be
vestigd Hy wenst zich
slechts te houden aan de offi
ciële teksten, zo verklaarde
hij afgelopen donderdag nog
tegenover "Den Haag Van
daag", en dan doen informele
gesprekken niet ter zake
Op zichzelf is daar weinig tegen
m te brengen Ma.ir intussen
blijft de kiezer wel in het on
gewisse. Die ziet het optre
den van een belangrijk poli
tiek leider omgeven met een
waas van geheimzinnigheid.
En dat mag dan goed zyn
voor het imago van een poli
tiek mysticus, het is slecht
voor de parlementaire demo
cratie.
WIM WIRTZ
