DE
FIETS
Industrie bloeit als
nimmer; detaillist
kan concurrentie aan
Een mogelijke remedie tegen fietsen stelen
-Irv
De
wedergeboorte van
A
De historie
van de fiets
y yt
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1981
r m
a' lil* 1.
"Op de fiets rijd je
fijn en het kost
bijna niets", zo
luidde een vader
landse meezinger
in de jaren vijf
tig. Het mocht
niet baten: de ver
koopcijfers van
nieuwe fietsen
kelderden in die
jaren omlaag.
Sinds aan het
eind van de vori
ge eeuw de eerste
"kettingrijwie
len" de onhandige
velocipède begon
nen te verdringen,
had de fiets een
periode van onge
kende bloei door
gemaakt, waar
aan nu een einde
leek te zijn geko
men. De welvaart
had immers ande
re cadeautjes in
petto: voor ieder
een een auto, zo
leek het bijkans.
Of op zijn minst
een bromfiets.
Maar zie wat ge
beurde. Ondanks
of dankzij de
groei van het au
topark bezorgde
de algehele hang
naar gezondheid
en sportiviteit het
rijwiel een twee
de jeugd. En daar
mee ook het leger
fietsers zelf, dat
zich langzaam
maar zeker lijkt
te ontdoen van
een historisch ge
groeid minder
waardigheids
complex jegens de
automobilist. De
laatste moet te
genwoordig zelfs
oppassen. Met een
gangetje van der
tig - soms zelfs
veertig of vijftig
kilometer per uur
zoeven ze door
stad en land: su
perlichtgewicht
racefietsen, toer
fietsen, vouwfiet
sen, sportfietsen
en semi-racefiet-
sen.
Werden er in 1960
nog maar ruim
een half miljoen
nieuwe fietsen
verkocht, in 1980
verlieten niet
minder dan 1,4
miljoen exempla
ren de winkels.
Van de tien Ne
derlanders heb
ben er thans acht
een fiets. En daar
worden niet zel
den bedragen tot
700 gulden of zelfs
méér voor op tafel
gelegd. Bij enkele
merken is zelfs al
sprake van een le
vertijd, omdat de
fabrikanten de
opmars van de
fiets nauwelijks
kunnen bijbenen.
Op deze pagina
een blik achter de
schermen van de
fietsindustrie. En
verder een artikel
over de schaduw
zijde van de fiets-
rage: het toene
mende aantal
diefstallen en wat
ertegen te doen.
Klein foutje in de doorgaans zo betrouwbare berichtge
ving van het Centraal Bureau voor Statistiek. De "con
sumptieve bestedingen" zijn in de eerste drie maanden
van dit jaar met 2,5% gedaald. Boten, caravans, meubels,
huishoudelijke artikelen, fietsen en brom- en motorfiet
sen werden in belangrijk mindere mate aangeschaft.
Minder fietsen? Dat moet op een
misverstand berusten. In de eer
ste anderhalve maand zag het
daar inderdaad naar uit, maar
eind februari kwam voor de han
del de al verwachte verbetering.
Nederland ging enthousiast
voort op de al enige jaren gele
den ingeslagen weg, fietste als
nimmer tevoren en doet dat als
het even kan op een blinkende
nieuwe.
Fabrieken in West-Duitsland,
Frankrijk en Taiwan, ze varen er
wel bij, maar ook de vaderlandse
industrie eet uit de ruif mee.
Toen vorige week het nieuws
naar buiten kwam dat de Overij-
selse Unikap-fabriek een werk
tijdverkorting van veertig pro
cent voor haar vierhonderd per
soneelsleden wilde aanvragen,
haastte de conurrentie zich te
melden dat het hier een uitzon
dering betrof, die geen getrouw
beeld gaf van de gang van zaken
in de branche.
Commercieel-directeur Hiensch
van Batavus: "We maken nu 1900
rijwielen per dag en dat zijn er
nog te weinig". Zijn collega
Breuink van Gazelle: "We
werken op topcapacteit, maar we
hebben een levertijd van zes we
ken".
Terugslag
Naar verwachting nadert de Ne
derlandse fietsenindustrie dit
jaar een produktie van anderhalf
miljoen en dat waren er vijftien
jaar geleden nog 551.000. In die
jaren zestig deed de terugslag
zich het sterkst voelen. Neder
land koos behalve voor de auto,
massaal voor de bromfiets,
droomwens nummer 1 van ie
dere zestienjarige in spé. Een
jaar of tien geleden was er iets
zichtbaar van een kentering. Het
bromfietsenpark begon te slin
ken. Dat ging weliswaar voor een
deel ten gunste van de motorfiets
en de tweedehands auto, maar
ook de fiets beleefde een come
back.
Terugval en wedergeboorte, bij de
detaillist en de industrie heeft
het zijn sporen nagelaten. In de
detailhandel kelderde het aantal
verkooppunten de afgelopen
vijftien jaar van 8.784 tot maar
liefst 4.720. De industrie in eigen
land die voor de ineenstorting 75
°k van de binnenlandse markt be
diende. leverde vorig jaar nog
maar 60% van de totale behoefte.
Cijfers overigens die kunnen be
driegen, want de doorsnee detail
list maakt nu een gunstiger om
zet en die zestig procent van de
markt van nu, staat eveneens
voor fors meer afzet.
Batavus, Gazelle, Unikap en Spar
ta verwachten samen dit jaar
ruim een miljoen fietsen te kun
nen produceren en verkopen en
dat zijn dan weliswaar de groot
ste fabrikanten, maar Nederland
telt ook nog 32 kleine fabriekjes
die zonnig de toekomst in kijken.
Uit de gratie
Geen groei zonder kapers op de
kust en dat heeft de fietsenhan
delaar geweten. Veel winkels
moesten de deur sluiten. In de ja
ren zestig probeerde de handel
de verminderde verkoop van
fietsen op te vangen door brom
fietsen in het pakket op te ne
men. Maar toen ook het "rijwiel
met hulpmotor" uit de gratie
raakte, was een nieuwe omme
zwaai veelal teveel gevraagd.
Volgens een branchestudie van de
Algemene Bank Nederland zal
het aantal verkooppunten de ko
mende tien jaar nog verder afne
men, zodat in 1990 nog driedui
zend detaillisten aan de slag zijn.
Die sanering is niet alleen nood
zakelijk ter compensatie van wil-
groei in de branche, maar is ook
het gevolg van de toegenomen
concurrentie. Grootgrutters la
ten hun clientèle zegeltjes kopen
en plakken, in ruil voor een nieu
we sportfiets en ook de grote wa
renhuizen, postorderbedrijven
en discount-winkels eisen hun
aandeel op. Dat heeft geleid tot
een prijzenslag, die naar verluidt
Unikap de das heeft om gedaan.
Deze fabriek hikt aan tegen grote
voorraden. Volgens de directie is
dat te wijten aan een fout in-
koopbeleid van de winkelier, die
vorig jaar te optimistisch zou
Wie geïnteresseerd is in de historte
van de fiets, kan dezer dagen op
twee plaatsen in Nederland zijn
hart cphalen. In het Museum
Oud-Ede Museumplein 7, Ede
loopt tot en met 3 oktober de ten
toonstelling 'HonderdvijfXig
jaar op de fiets", die een interes
sant overzicht geeft ran de fiets
geschiedenis sinds 1830 Uit dat
jaar is o.a een loopfiets te bezich
tigen, waarop de kinderen ran
koning Willem II hebben gereden,
alsmede de tandem waarop prtn-
ses Juliana en prins Bernhard
bij hun verloving in 1936 zijn ge
fotografeerd.
In Nijmegen werd onlangs het per
manente fietsmuseum Velorama
(Waalkade 107) geopend dat
eveneens een overzicht biedt van
de geschiedenis van het rijwiel
sinds de achttiende eeuw. Pronk
stukken zijn o.a een Salvo tricy
cle (een driewieleruit 1883 en
een zeer oude Duitse loopfiets uit
1825. In totaal een collectie ran
honderd fietsen, aangevuld met
een twintigtal auto's uit oma's
tijd.
om een merk in eigen land te ma
ken en te breken. Tachtig pro
cent van dc verkoop verloopt via
de detaillist en dat is weliswaar
tien procent minder dan tien jaar
geleden, maar met name voor
sport- en racefietsen is onder
houd een belangrijke factor.
Daarvoor is de consument bij het
warenhuis aan een verkeerd
adres.
Zo heeft de HEMA recentelijk de
verkoop van onderdelen voor
fietsen wat opgepoetst In veel fi
lialen hangt ter promotie een ou
de fiets, met daaraan nieuwe on
derdelen. "Maar", zo meldt een
woordvoerdster van het Amster
damse hoofdkantoor, "wij den
ken er niet aan om nieuwe fiet
sen te gaan verkopen. Dan moet
je service gaan verlenen en daar
zijn we niet op ingesteld".
De studie van de ABN ziet daar de
kracht van de detailhandel Dure
sportfietsen staan goed in de be
langstelling De specialist zal dat
deel van de markt zeker voor
zich kunnen behouden, als servi
ce en onderhoud een sterk ac
cent krijgen. Het grootwinkelbe
drijf zal zich in dat geval op niet
meer dan de goedkope fiets gaan
richten, zo luidt de verwachting.
In feite een bekende boodschap
die voor het gehele midden- en
kleinbedrijf belangrijk is: een
goede vestigingsplaats en accent
op kwaliteit zijn onontbeerlijk
ter overleving an de jaren tach
tig.
Export
hebben ingekocht. In die kring
echter wordt de bal terug ge
speeld. "De handel heeft Unikap
gestraft", zo zegt een winkelier.
"Unikap heeft veel fietsen met
grote kortingen verkocht aan de
grote jongens. Aan gooi- en
smijtwinkels en aan de waren
huizen. Die zijn met de prijs gaan
stunten. Dat betekende i
een hoop vervelende i
tie Wij hebben het merk laten
vallen"
Machtspositie
Ook de binnenlandse industrie
heeft toekomst, vooral in het bui
tenland. De Nederlandse fiets
heeft |n West Duitsland en Bel-
gie terrein veroverd. In tien jaar
tijd is de export opgelopen van
54.000 tot 417 000. Maar niet al
leen de groten staan in dat op
zicht hun mannetje. Zo heeft de
sociale werkplaats in de gemeen
te Assen zich inmiddels ook in
de strijd geworpen. Ervaring was
in huis door de produktie van on
derdelen en de montage van fiet
sen voor onder meer Unikap. Nu
heefi directeur Móhnng een ei
gen merk op de markt gebracht
En met succes. Zijn "Cewaco-
fietsen" rijden al rond in Zuid-
Frankrijk en West-Duitsland.
Bij de alsmaar groeiende
verkoopcijfers van nieu
we fietsen moet tegelijker
tijd een sombere kantte
kening worden gemaakt:
het toenemende aantal
diefstallen. Naar schattin
gen van de politie veran
deren in Nederland jaar
lijks een half miljoen fiet
sen onwettig van eige
naar. Of ze nu op slot
staan of niet, dat doet er
bijna al niet meer toe.
Alleen de allerdikste kettingsloten
blijken het doorgaans te houden.
Al zullen ook die bezwijken te
gen fietsendieven die er met een
betonschaar op uit gaan. En is
het geen betonschaar, dan zijn er
altijd nog wel slimmerds met een
"lopertje" op zak, dat op prak
tisch alle fietssloten past.
De heren Wermink en Marchand
van de Leidse recherche, spe
ciaal belast met het opsporen en
registreren van gestolen fietsen,
weten erover mee te praten. Over
de diefstallen in het groot bij
voorbeeld. Van tijd tot tijd wor
den er bij helers weer eens enke
le tientallen aangetroffen: bijna
altijd prima merkfietsen en niet
zelden splinternieuwe. De na
men zijn inmiddels wel zo'n
beetje bekend. Wermink:
"Meestal zijn het oude bekenden
Weinig animo
In de fietsenloods van de Leidse
politie aan de Nieuwsteeg staan
permanent zo'n tachtig tot hon
derd fietsen te wachten op hun
wettige eigenaars. En het tragi
sche is, dat die lang niet altijd ko
men opdagen. Om dat maar eens
met een cijfertje te illustreren:
vorig jaar registreerde de Leidse
politie 1050 aangiften van dief
stal. En slechts 120 gedupeerden
reden op hun karretje terug naar
huis.
De conclusie van Wermink en Mar
chand is dat het stelen van een
fiets bijna een geaccepteerd ver
schijnsel is geworden. Op de we
kelijkse kijkmiddag (woensdag
van 14.00 tot 16.00 uur) zou het in
de Nieuwsteeg een drukte van
belang moeten zijn, maar dat valt
doorgaans bitter tegen. "In het
gunstigste geval komt men één
of twee keer kijken, maar vaak
ook in het geheel niet", zegt Mar
chand.
En dat is triest, want niet zelden
komt een gestolen fiets pas na
een half jaar boven water. Komt
de eigenaar dan niet meer opda
gen, dan loopt hij kans dat zijn
bezit na verloop van tijd in klin
kende munt wordt omgezet.
Want vanwege ruimtegebrek
kunnen nieuw gearriveerde fiet
sen niet langer dan een half jaar
in de politieloods gestald blijven.
Daarna worden ze bij inschrij
ving aan handelaren verkocht en
verdwijnt de opbrengst in de ge
meentekas.
"Als iedereen maar eens zo ver
standig zou zijn om bij de aan
koop van een nieuwe fiets van de
handelaar een framenummer te
vragen", verzucht het tweetal. In
theorie lijkt dat zo eenvoudig
(zelfs een telefoonnummer of een
geboortedatum voldoet al), maar
in de praktijk komt het er door
gaans niet van. Een zaak waar
ook de winkelier niet altijd on
schuldig aan is. Vooral in het
De fietsenloods van de Leidse politiete weinig animo.
cash carry-wezen is het inslaan
van een framenummer geen van
zelfsprekendheid.
Garant Plan
Maar sinds kort zijn op dit gebied
belangrijke verbeteringen te be
speuren. Nog niet zo lang gele
den werd het z.g. ANWB Fiets
Garant Plan geboren, een relatief
voordelig verzekeringssysteem,
gekoppeld aan een centrale lan
delijke registratie die het moge
lijk maakt een gestolen fiets
waar dan ook in Nederland bij de
rechtmatige eigenaar terug te be
zorgen.
Dit verzekeringssysteem staat ook
voor niet-ANWB-leden open en
is van toepassing op elke nieuwe
fiets binnen één jaar na aankoop
Voorwaarde is dat het rijwiel
voorzien wordt van een speciaal
veiligheidsslot, dat goedgekeurd
is door de ANWB en het Tei h
nisch Bureau ter Bevordering
van Schadepreventie (TBBS).
Dit doorgaans witte ringslot is in
de handel verkrijgbaar voor een
bedrag van ongeveer dertig gul
den
Dit slot heefi o.a een sluitbeugcl
van gehard staal, waartegen zelfs
geen betonschaar is opgewassen.
Ook dc sleutel is een bijzonder
heid past op normale nngsloten
ongeveer 1 op de 15 sleutels, dit
cylinderslot kent meer dan dui
zend variatiemogelijkheden
waardoor diefstal op deze w\jze
vrijwel onmogelijk wordt Mocht
de eigenaar onverhoopt het sleu
teltje verliezen, dan kan met be
hulp van een re gistra tiekaart een
nieuwe worden besteld bg de
ANWB Voor de dief bestaat deze
mogelijkheid niet. want de sleu
teltjes hebben een ander num
mer dan het bijbehorende slot.
Bij aankoop van een dergelijk slot
worden twee registratickaarten
geleverd. Na invulling (uiteraard
het framenummer, maar ook
merk, type. kleur, enz.) blijfi één
kaart in bezit van de eigenaar. Dc
andere wordt opgestuurd naar
de ANWB. die dc gegevens vier
jaar lang centraal opslaat. Het
voordeel hiervan is. dat de politie
te allen tgde op dit registratiesys
teem een beroep kan doen ten
einde de eigenaar van een gesto
len fiets waar dan ook »n Neder
land op te sporen. Een /aak die
tot voor kort met mogelijk was
Premie
Op deze manier wordt de kans op
blijvende vermissing van een
fiets aanzienlijk verkleind, en
daardoor valt ook de verzeke
ringspremie lager uit dan tot nu
toe het geval was Er zgn twee
tarieven mogelijk: één met een
algehele dekking waar ook in
Nederland en de ander (iets
goedkoper) met een nsico van 25
procent in bepaalde steden De
premie is afhankelijk van de aan
koopprijs van de fiets en komt
gemiddeld op een bedrag van en
kele tientjes per jaar De verzeke
ring, die voor een periode van
drie jaar wordt afgesloten, is van
toepassing in heel Europa en
dekt niet alleen diefstal, maar
ook o.a. verhes of beschadiging
door brand of een ongeval en be
schadiging door derden
