Intimidatie en beroving
aan de orde van de dag
Bewoners zijn
ten einde raad
Amsterdamse Zeedijk kent bijna
alleen nog maar heroinecafés
Door
Lisette
Gottschall
ERDAG 25 JULI 1981
EXTRA
PAGINA 19
De Amsterdamse wethouder
van gezondheidszorg. Wim
Polak (PvdA), heeft toegege
ven dat zijn beleid ten aan
zien van de opvang van
drugsverslaafden in Amster
dam is mislukt. „Gesubsi
dieerd uit gelden bestemd
voor de drugshulpverlening,
w orden dagelijks honderden
verslaafden in de gelegen
heid gesteld om op een ge
makkelijke manier hun
harddrugs te kopen", zo
schrijft Polak in een ver
trouwelijke notie aan de le
den van de betrokken raads
commissies. „Met hulpverle
ning heeft dit niets te maken
en het is zelfs zeer goed mo
gelijk dat dit beleid bij
draagt tot een verslechte
ring van de situatie waarin
verslaafden plegen te verke
ren".
Bovenstaande citaat heeft be
trekking op de zogenaamde
'officiële' drugcafes die twee
jaar geleden zijn opgericht
voor de Surinaamse ver
slaafden die toen het leeg
staande 'doelengcbouw'
hadden gekraakt. Omdat
een zo grote groep verslaaf
den moeilijk was te berei
ken besloot men te 'decen
traliseren', ze afzonderlijke
café-achtige ruimten beschik
baar te stellen. Door deze op
zet zou de Zeedijk, toen al
oen verzamelplaats voor
junkies, worden ontlast en
zouden hulpverleners de ca
fé-bezoekers beter kunnen
bewegen voor het doen van
een ontwenningskuur.
Van dit alles is weinig terecht
gekomen, zo constateert
Wim Polak zelf. In plaats
van een gerichte opvang
ruimte werden de cafés ver
zamelplaatsen van een
bloeiende heroïnehandel.
Het oorspronkelijke aantal
van zes cafés is inmiddels te
ruggelopen tot drie. De cafes
zullen geleidelijk worden
gesloten. Polaks partijge
noot Jo Horn uitte al eerder
kritiek op het beleid van dc
wethouder en met name op
dit type opvangplaatsen.
„Een beleid van pappen en
nathouden", zo omschreef Jo
Horn het.
Kritiek op het beleid van he-
roineverslaafden van de ge
meente Amsterdam komt
ook van bewoners van de
Amsterdamse Zeedijk, die
hun buurt steeds meer zien
verpauperen. Van de 45 'ge
wone' cafés zijn de meesten
al tot 'heroinebar' veran
derd; de heroïnehandel op
de 'dijk' is bloeiende. De
macht op 'hun' Zeedijk is al
lang door de onderwereld
overgenomen.
In maart van dit jaar stuurden
buurtbewoners in samen
werking met wijkcentrum
d'Oude Stadt een adres aan
burgemeester en wethou
ders van Amsterdam, waar
in zij op verandering van de
huidige situatie en sluiting
van een aantal cafes aan
drongen. Daarnaast wordt
in het adres een aantal
maatregelen genoemd die
kunnen bijdragen tot 'sane
ring' van de 'dijk'.
Zo willen de bewoners een
constant politie-optredcn
(vooral 's nachts) tegen de
heroinecafes. Want hoewel
er vaste sluitingstijden zijn
die rond één uur midder
nacht liggen, blijven de ca
fes dc hele nacht open. Bo
vendien vinden zij dat er een
intensieve surveillance op
de 'dijk' zelf en in de omge
ving moet komen.
Volgens het wijkcentrum
d'Oude Stadt moet er ook
een soort 'crisisteam' komen
van ambtenaren van ver
schillende gemeentelijke
diensten en bedrijven. Amb
tenaren van onder meer de
brandweer, bouw- en wo
ningtoezicht en de drankwet
moeten in een gezamenlijk
aanpak de verslechterde si
tuatie op de 'dijk' te lijf.
Daarnaast vindt men een in
tensief optreden en onder
zoek van de FIOD (Fiscale
Inlichtingen en Opsporings
dienst) noodzakelijk om het
zwarte geld op te sporen.
Tot slot moet er haast wor
den gemaakt met een ver-
strekkingspost van metha
don (vervangingsmiddel
van heroine) in de buurt van
de Zeedijk, toegankelijk
voor iedereen.
Tot op heden hebben burge
meester en wethouders van
Amsterdam aan weinig van
de wensen gehoor gegeven.
De burgemeester vond het
'crisisteam' een aardig idee,
maar natuurlijk moet daar
eerst uitvoerig over worden
gesproken. Wel zijn er een
NT eafffcs fUietCl, d«- poli
tiebewaking is iets intensie
ver geworden, maar het
wijkcentrum en de bewo
ners constateren nog steeds
dat het een beleid is van
'dweilen met de kraan open".
Zelfs dc bewoners van de Zee
dijk hebben jarenlang de ar
gumenten van de hulpverle
ners geaccepteerd. In plaats
van dat de 'heroinesituatie'
verbeterde, werd die alleen
maar erger. Reden voor be
woners om nu voor eens en
altijd te proberen een eind
te maken aan intimidatie en
beroving. Zoals een buurt
bewoner laatst heel treffend
wist uit te drukken: „We
hebben de junks nu lang ge
noeg met fluwelen hand
schoenen aangepakt".
Wie aan vrienden vertelt
een avondje naar de
Amsterdamse Zeedijk
te gaan krijgt ver
schrikte reacties. Een
paar jaar geleden nog
kon je daar met een ge
rust hart een borreltje
gaan drinken. Die paar
heroïneverslaafden of
dealers deerden niet.
Zij hadden hun eigen
cafés, daar moest je ge
woon niet binnenstap
pen.
Voor alle zekerheid bel ik nog
even de contactpersoon, Wil
lem, opbouwwerker bij wijk
centrum d'Oude Stadt, die
voor mij een afspraak met bo
ze en verontruste bewoners
van de Zeedijk heeft ge
maakt. Rechtstreeks afspre
ken was onmogelijk, want
bewoners willen anoniem
blijven: „Anders lig ik hier
morgen met een mes tussen
m'n ribben". Het wijkcen
trum heeft de bewoners ge
holpen hun wensen kenbaar
te maken aan het gemeente
bestuur van Amsterdam, hun
woede als het ware vertaald
in keurige ambtenarentaal.
Willem belooft me te begelei
den naar de Zeedijk.
Als we dan eindelijk op de
'dijk' zijn aangekomen blij
ken de angst van vrienden en
mijn eigen voorzorgsmaatre
gelen niet overbodig te zijn
geweest. De 'dijk' ziet er on
guur en smerig uit. Veel man
nen met donkere zonnebril
len lopen druk door elkaar,
staan in groepjes te praten ol
hangen gewoon langs de
kant. Veel Surinamers, Tur
ken. Marokkanen. Duitsers
en een paar verwaterde Hol
landers vormen het publiek
op de dijk.
Troosteloos
Met mijn tas stevig onder de
arm geklemd loop ik erlangs.
Bijna alle winkels zijn geslo
ten. een paar cafés, drie, zijn
sinds mei van dit jaar dicht
getimmerd. Het geheel biedt
een troosteloze aanblik.
Ongeveer vijf jaar geleden is
het begonnen. Een enorme
vechtpartij tussen Chinezen
en Surinamers zorgde voor
een machtswisseling. De Su
rinamers kregen het voor het
zeggen op de 'kop' van de
Zeedijk, het stuk stussen de
Prins Hendrikkade en de
Sint Olofspoortstceg Emil's
Place werd het centrale punt,
maar eind mei van dit jaar is
zijn café door dc politie
schoongeveegd en dichtge
timmerd. „Emil was zelf een
Surinamer en kon de boel
nog een beetje onder controle
houden, maar nu hij in de
bak zit is daar weinig meer
aan te doen", zegt een buurt
bewoner
Tot voor kort was alle heroïne
handel op dc 'kop' geconcen
treerd en alle bewoners hiel
den stijf dc lippen op elkaar.
„Iedereen dacht, als die han
del nu maar op die 'kop' blijft
zitten, dan hebben wij er
geen last van". Hulpverleners
in de drugshulpverlening
dachten dat ook: als de junk
daar z'n spul kan krijgen is de
handel tenminste op één
plaats geconcentreerd An
ders verspreidt alles zich
over de stad en kan de junk
helemaal niet meer 'bereikt'
worden. Zelfs de gemeente
Amsterdam dacht stilletjes:
laat die junks en dealers maar
op die 'kop' zitten... We kun
nen er toch niets aan doen
Lucratief
Niemand had er rekening mee
gehouden dat de heroinehan-
De Zeedijk
bij nacht:
een staat
in een staat,
(foto GPD
del zo lucratief zou kunnen
zijn dat meer café-eigenaars
er of zelf mee begonnen, of
hun café moesten opdoeken
omdat geen drank aan een
'gewone' bezoeker nog te ver
kopen was. En zo breidde de
heroïnehandel zich steeds
meer uit. Op dc 'kop' kwa
men meer heroinecafés, en
het breidde zich uit over de
'brug' (het deel na de Olof-
spoortsteeg) naar de 'bocht'
en zo door tot de Stormsteeg.
De Stormsteeg is het verleng
de van de Binnen Bantam-
straat. de Chinese buurt. Hij
kruist de Zeedijk en het stuk
daarachter is Chinees terrein.
Weinig heroineverslaafden
zijn daar te bekennen, de
'dijk' is duidelijk in tweeën
gedeeld.
De straathandel op het 500 me
ter lange stuk Zeedijk is voor
90 procent in handen van Su
rinamers. De grote handel
daarentegen, die van achter
de schermen, in handen van
Turken. Chinezen en Neder
landers
Bewoners van de Zeedijk kla
gen al jaren over de erbarmc-.
lijke situatie. Gewone mid
denstanders zoals de bakker,
de slager en de schoenmaker
zijn verdwenen. Er is op de
di jk een slaat in een staat ont
staan. waar de Onderwereld
het voor het zeggen heelt.
Een bewoonster fluistert
„weet je dat ze hier. onder
m'n eigen huis. hele grote
deals sluiten? Daar schijnt de
grootste baas van de Zeedijk
te zitten. Denk je dat ze hem
te pakken krijgen? Vergeet
het maar".
Tien miljoen
Een ander: „En wat dan nog?
tien miljoen gulden aan he
roïne omgezet Dat is toch de
moeite waard om een paar
jaar voor te zitten?"
Acties in het verleden van
buurtbewoners en het wijk
centrum d'Oude Stadt heb
ben weinig opgeleverd. Zelfs
een brief naar koningin Julia
na drie jaar geleden mocht
Warmoesstraat, het dichtst
bijzijnde politiebureau, en de
burgemeester van Amster
dam hebben tot op heden
weinig uitgehaald: drie cafés
zijn er gesloten „Een drup
pel op een gloeiende plaat. Er
zijn wel tussen de dertig a
veertig heroinecafés. Vier
zullen na nieuwe protesten
Als ze hem pakken krijgt hij
hoogstens een paar jaar. Je
moet wel een hele grote zijn
wil je drie jaar krijgen. De
strafmaat is zo laag. omdat
'dealen' een zogenaamd eco
nomisch delict is. Die paar
jaar neem je op de koop toe
als je twintigduizend gulden
per week kan verdienen. In
Amsterdam wordt per weck
niet baten In maart van dit
jaar hebben bewoners en het
wijkcentrum opnieuw ten
brief opgesteld, waarin zu op
nieuw over de onhoudbare si
tuatie vertelden. De brief
werd opgestuurd naar de
Amsterdamse gemeenteraad,
een kopie ging dit keer naar
koningin Beatrix.
Gesprekken met het bureau
van buurtbewoners spoedig
volgen Er komt af en toe wat
meer politie kijken, daar kun
nen dc bewoners het voorlo
pig mee doen.
Visite
jy uvwomrs van de Zeedijk
hoeven geen 'schone dijk tc
hebben. „Een paar heroine
cales waar die jongens hun
spul kunnen halen, dat mag
best. Het mogen er alleen
geen veertig zijn. ze moeten
in dc minderheid blgven.
Wij willen alleen dat de Zee
dijk weer een leefbare plek
wordt Dat mensen gewoon
weer bij je op visitie kunnen
komen, dat ze niet meer bang
zijn om hier op straat te lo
pen"
Van de 45 cafés op de Zeedijk
zijn er nog zeven over waai
niet in heroine gehandeld
wordt. In de andere cafés zit
ten dealers aan een rateltje op
hun klanten te wachten. Daar
betalen zc zo een driehon
derd per dag voor. Als ie
mand in een café heroin»
komt kopen dan moet hij
eerst een drankje nemen Dat
kost hem minimaal vijf gul
den Zo verdienen twee par
tijen een flink bedrag per dag
aan de heroïnehandel
Een caféhouder vertelt dat van
de cafes er binnenkort wel
weer een paar zullen verdwij
nen. .Die houden liet geen
maand meer uil. Kijk. zodra
een pand leegkomt word het
opgekocht door een hcroine-
baas. Als je als cafhoudcr aan
weerskanten heroinecafés
hebt zitten, kan je klanten
wel vergeten Stel dat er bij
nuj veertig zwarten voor d»
deur staan te handelen. Denk
je dat er nog éen gewone toe-
Tist bij mij nog een pilsje
komt drinken9 Vergeet het
Belangen
De meeste bewoners van de
dijk die nu hun woede laten
horen, wonen er al hun hele
leven. Zijn er geboren en ge
togen. hun ouders schoonou
ders en andere familieleden
woonden er vaak ook. Dat
het nooit meer zo zal worden
als het vroeger was weten ze
wel, aan die tijd denken ze nu
met weemoed terug: „Onze
dijk is nooit een heilige buurt
geweest Van de haven kwa
men zeelui en werd er vaak
genoeg een robbertje gevoch
ten. Maar schieten of iemand
met een mes neersteken? Dat
kwam haast nooit voor Als
iemand een mes bg zich had.
dan kwam iedereen erop af
Nu staan ze al met een mes
voor je neus als je nog niets
gedaan hebt'
Een ander: „Als er vroeger iets
aan de hand was. dan losten
we dat zelf op. Geen politie
hoefde daar aan te pas te ko
men. Nu kan dat niet meer.
Het gaat om hele grote belan
gen. om heel veel geld. Denk
je dat wij daar tegenop kun
nen knokken? Ze snijden zo
m'n keel door. De buurtbe
woners begrijpen zelf niet dat
verschillende Surinaamse or
ganisaties zo weinig van zich
laten horen als het gaat om
het probleem van Surinaam
se drugsverslaafden „Die
driehonderd Surinaamse jun
kies die hier op de 'dijk' staan
werken gewoon discrimina
tie in de hand. We begrepen
niet dat zij daar ook niet te
gen protesteren. Waarom
proberen ze ons niet een
handje te helpen? We denken
dat de gemeente Amsterdam
het probleem hier ook maar
op de lange baan schuift, om
dat ze bang zijn van discrimi
natie beschuldigd te worden.
Want negentig procent hier is
Surinamer Een ambtenaar
zei laatst zelf tegen me 'we
mogen hier geen Zuidafn-
kaanse toestanden veroorza
ken"
Een ander vertelt over de Suri
naamse jongen van de PTT
die speciaal heeft gevraagd
op de dgk alleen binnenshuis
te hoeven werken: „Die jon
gen stond hier tc trillen op
zijn benen. Zo bang was-ie.
Hu moest kabels in kastjes
aanleggen en werd voortdu
rend gepest door zo ri stel ke
rels buiten. Ik heb hem met
een naar binnengehaald, arm
kind".
Vaak wordt er gezegd dat er
meer politie op de dijk moet
rondlopen. Dan zal alles be
ter gaan „Ach, weet je. de
meeste jongens zijn nog broe-
kies. Komen net van dc poli
tieschool cn worden dan hier
op do dijk ingezet Dat kun
nen ze helemaal niet aan. ik
heb medelijden met ze
Laatst zag ik gewoon dat er
eentje van oen Surinamer een
paar klappen in z'n gezicht
kreeg omdat hg zgn vriend
mee naar het bureau wilde
nemen. Laten ze die andere
kerels, die harde van de ME,
maar eens hier neerzetten,
dat is veel beter werk üg de
krakers kunnen ze die ook
gebruiken".
De café-eigenaar: „Ik heb de
gemeente gesmeekt om
's avonds laat een paar door
gewinterde agenten op de
dijk neer tc zotten Want na
een uur 's nachts is het hier
doodstil, dan zijn er alleen
nog misdadigers Ik laat mijn
klanten dan pas uit het café
als de boel veilig ix Ach. en
waar ik zc ook heen stuur, het
helpt allemaal niet Ze heb
ben een borreltje op. lopen de
verkeerde kant op cn na tien
minuten staan ze bg mg hui
lend aan de deur. zc zgn be
roofd Een taxi kunnen zc al
helemaal niet meer krggen
hier Die komen niet Weet je
wat het met de politie is. ze
zijn zelf doodsbang Ik heb ze
gevraagd om een keer in bur
ger zonder pistool na twaalf
uur over de 'dijk' heen te 1».
pen Weetje uut ze zeiden
Nok: voor geen duizend gul
den".
