Emoties rond
ontslag van
directeur
Centrum '45
Indonesië levert
adoptiebaby's
"op bestelling"
f 0
Verwijten
van
gasten
aan
adres
bestuur
Zelfs ontvoeringen zijn in Jakarta niet van de lucht
P
w
ZATERDAG 25 JULI 1981
LEIDEN'OEGSTGEEST
Wat is er toch aan de hand
met Centrum'45 Jarenlang
ademt het centrum, waar
slachtoffers van de Tweede
Wereldoorlog medisch-psy-
chiatrisch worden behandeld
en begeleid, een sfeer van
rust uit en dan opeens blijkt
achter die facade een stevig
conflict schuil te gaan dat
tenslotte uitdraait op het ont
slag van directeur K.J.M. Ce-
ha.
Althans, het bestuur van de in
1972 opgerichte stichting
Centrum'45 diende enkele
weken geleden een ontslag
aanvrage in voor Ceha bij het
Gewestelijk Arbeidsbureau.
Met Ceha en het bestuur zijn
twee van de drie bij het con
flict betrokken partijen ge
noemd. De derde partij wordt
gevormd door de groep the
rapeuten (de staf). En dan
zijn er natuurlijk nog de gas
ten om wie het in het Cen
trum allemaal draait of zou
moeten draaien.
Terwijl de 'conflictpartners' on
der verwijzing naar het be
lang var. de gasten en toe
komstige gasten (die gediend
zouden zijn met stilte rond
het Centrum) zeer terughou
dend zijn in hun commentaar
zijn het juist de gasten en
oud-gasten die eigener bewe
ging naar buiten treden om
eens een boekje open te doen
over de gang van zaken bin
nen de muren van het Cen
trum en de huns inziens onte
rechte bejegening van Ceha
door het bestuur.
Vooral uitlatingen van de voor
zitter van het stichtingsbe
stuur, oud-Tweede-Kamerlid
Joop Voogd, hebben kwaad
bloed gezet. Voogd zei na het
bekend worden van de ont
slag-aanvrage dat Ceha be
staande problemen had on
derschat en had verzuimd het
bestuur tijdig in te lichten.
Voogd, desgevraagd verdui
delijkend om welke proble
men het gaat: "De problemen
zijn ontstaan door het ontbre
ken van duidelijke afspraken
en regels in het Centrum. Re
gels ten aanzien van de ver
houding tussen directie en
staf, tussen directie en be
stuur, over de competentie
van het bestuur en over een
zo optimaal mogelijk contact
tussen de diverse disciplines.
Onder de vorige directeur,
Meijering, gaf dat geen moei
lijkheden. Er was in die eer
ste jaren nog sprake van een
pioniersfase, alles liep prima.
Toen Meijering in '79 door
pensionering wegviel veran
derde de situatie. Ceha werd
geconfronteerd met het ont
breken van regels. Daardoor
ontstonden er geschilpunten
over bepaalde competenties
en werd er langs elkaar heen
gewerkt. Waarschijnlijk heeft
Ceha, volkomen te goeder
trouw, gedacht de problemen
wel de baas te kunnen en
daarom het bestuur te laat
geïnformeerd".
Rotzooi
Volgens enkele gasten echter
probeert het bestuur Ceha. de
zwartepiet toe te spelen. Één
van hen: "De problemen
kwamen niet plotseling voor
het bestuur. Er werd regel
matig' vergaderd door be
stuur met directie en staf. Be
stuursleden wisten wel dege
lijk af van de rotzooi die er al
een tijdje in het Centrum be-
Vrij onverwacht kwam enkele weken geleden een
conflict naar buiten dat al geruime tijd bleek te
smeulen in Centrum '45, een 'ontmoetingsplaats' in
Oegstgeest waar oorlogsslachtoffers medisch-psy-
chiatrisch worden behandeld en begeleid. Volgens
het bestuur van de negen jaar geleden opgerichte
stichting Centrum'45 was directeur Ceha er niet in
geslaagd bestaande problemen met stafleden op te
lossen en had hij bovendien verzuimd het bestuur
tijdig in te lichten.
Voor Ceha, die zegt met verbazing van het bestuurs-
standpunt kennis te hebben genomen, is ontslag
aangevraagd. Uit de hoek van gasten en oud-gasten
zijn inmiddels emotionele reacties gekomen die
duidelijk maken dat de sfeer in Centrum'45 al ge
ruime tijd niet optimaal meer is. In bijgaand ver
haal meningen en feiten die een inzicht verschaffen
in de afgelopen jaren gegroeide conflictsituatie.
Centrum 45 - stevig conflict -
Foto Jan Holvast
staat. Die rotzooi is een ge
volg van een intern conflict
tussen de therapeuten. Dat is
al ruim een jaar aan de gang.
Ceha was een goede psychia
ter die te weinig steun van
het bestuur heeft gekregen.
Het laatste jaar zijn er goede
stafleden weggegaan, niet
vanwege Ceha maar vanwege
de rotzooi. Het bestuur heeft
zelf te weinig aandacht aan
de problemen besteed. Ceha
heeft geprobeerd in saamho
righeid met de staf de proble
men onder de knie te krijgen
maar hij kreeg daarbij geen
steun van het bestuur. Voor
de gasten is het pijnlijk te
zien hoe er door het bestuur
wordt gemanipuleerd".
Een oud-gast van het Centrum
uit zich in dezelfde trant:
"Wat er nu met Ceha gebeurt
vind ik een intens smerige
rotstreek. Ik heb jaren de
gang van zaken in het Cen
trum meegemaakt maar ik
ben het met de interpretatie
van de problemen door het
bestuur volkomen oneens. Ik
heb ook de situatie nog ge
kend dat Meijering directeur
was en Teengs Gerritsen
voorzitter van het bestuur.
Teengs Gerritsen was vaak
lijfelijk aanwezig, sprak met
de gasten, besteedde veel tijd
aan het Centrum. Meijering
heeft helaas door zijn vroeg
tijdig overlijden (augustus
'79, red.) Ceha niet voldoende
kunnen inwerken en begelei
den. Ceha moest werken met
een nieuw bestuur en een staf
die z'n eigen gang ging. On
der de therapeuten heerst
verdeeldheid. Het is type
rend dat er mensen zijn aan
gesteld die de therapeuten
tot elkaar moeten brengen.
De vroegere therapeuten in
het Centrum leerden de gas
ten leven met hun ervaringen
en littekens uit de oorlog. Nu
is de sfeer verkild, verhard.
Het is nu een commerciële
zaak geworden, de therapeu
ten stellen zich zakelijk op.
Als Voogd regelmatig in het
Centrum was gekomen had
hii dit kunnen aanvoelen.
Maar Voogd en ook de ande
re bestuursleden zijn in ge
breke gebleven Dat neem ik
ze kwalijk. Alles wordt nu
naar Ceha toegespeeld. Ceha
heeft zich uitgesloofd, z'n
best gedaan om alles bij el
kaar te houden. Hij was een
goed psychiater, ving men
sen op, had geduld, had een
open oor voor iedereen, liet je
uitpraten, probeerde je te hel
pen bij huwelijksmoeilijkhe
den. De meeste therapeuten
handelen zakelijk en be
roepsmatig. Maar je bent
toch al gedeukt en dan heb je
een beetje menselijkheid no
dig. Die warmte ontbreekt.
Ceha was een uitzondering.
Hij onderhield regelmatig
contact met de gasten om te
weten wat er leefde. Hij wilde
de problemen en de mentali
teit van de gasten aanvoelen.
Wat hij met de staf heeft ge
daan om de problemen op te
lossen weet ik niet, daar wa
ren wij als gasten niet bij. Dat
er problemen in de staf wa
ren was duidelijk. De stafle
den maaKten daar naar ae
gasten toe ook geen geheim
van".
Terughoudend
De moeilijkheden binnen de
staf zouden niet alleen be
trekking hebben op verschil
len van inzicht over toe te
passen therapieën maar ook
een financiële achtergrond
hebben. Volgens één van de
gasten bestaat er enige wrij
ving over de verschillende
honorering (voor hetzelfde
werk) tussen enerzijds uni
versitair geschoolde thera
peuten en anderzijds thera
peuten met een hogere be
roepsopleiding.
Benaderde stafleden voelen
niets voor het leveren van
commentaar. Verwezen
wordt naar Voogd die na een
vergadering tussen bestuur
en staf is aangewezen als
woordvoerder van beide par
tijen. Voogd ("We leven in
een vrij land dus de stafleden
mogen uiteraard praten maar
zij willen zelf niet. Zij willen
liever niet lastig worden ge
vallen") benadrukt dat hij
niet geheimzinnig over de
moeilijkheden wil doen maar
wel terughoudend zal zijn
omdat uitspraken onrust en
onzekerheid binnen het Cen
trum kunnen losmaken. "En
daar zijn de gasten niet mee
gediend", zegt Voogd die toe
geeft dat spanningen tussen
stafleden er toe hebben bijge
dragen dat er geen optimale
werksfeer in het Centrum
heeft geheerst. Voogd: "Dat
er in de medische wereld ver
schillend wordt gedacht en
geoordeeld over bepaalde
therapieën is niet ongebrui
kelijk. Het bestuur moet zich
niet met de therapieen be
moeien, de directeur is naar
mijn mening de man die dat
soort problemen moet oplos
sen en bij eventuele spannin
gen het bestuur moet inlich
ten. Toen eenmaal duidelijk
was hoe groot de problemen
waren hebben we als bestuur
echt niet overhaast of in pa
niek gehandeld De ontslag
aanvrage voor Ceha is niet uit
de lucht komen vallen, het is
een proces van enkele maan
den geweest. Er zijn veel ge
sprekken gevoerd, onder an
deren met Ceha. Er zijn on
derzoekers op organisato
risch gebied bezig geweest
die tot de conclusie kwamen
dat het erg moeilijk zou zijn
om met Ceha uit de proble
men te komen. De verhou
ding tussen staf en directie
bleek moeilijk te verbeteren
Uiteindelijk oordeelde het
bestuur het beter om de rela
tie tussen Ceha en het Cen
trum te beeïndigen".
De verwijten aan het adres van
de bestuursleden over hun
geringe aanwezigheid op het
Centrum zegt Voogd te kun
nen begrijpen. Voogd: "De
bestuursleden hebben zich
aanvankelijk weinig op het
Centrum vertoond omdat zij
het gevoel hadden de zaak
loopt goed Er was inderdaad
weinig contact met de gasten.
Dat was geen bevredigende
situatie. De contacten met de
gasten zijn nu toegenomen,
ook om een toelichting te ge
ven op de gegroeide situatie.
Ik denk daarom dat de ver
wijten nu minder nadrukke
lijk zullen zijn want de con
tacten tussen bestuur en gas
ten zijn versterkt. Een inten
sief contact tussen bestuur
en gasten is gewenst al is het
in eerste instantie de taak van
de directie om te functione
ren als intermediair tussen
bestuur en gasten. De direc
tie moet de gevoelens over
brengen, moet melden als er
dingen fout dreigen te gaan.
Die signalen zijn te weinig
doorgegeven. In het najaar
gaat een commissie met ver
tegenwoordigers van de gas
ten, staf en het bestuur aan
de slag om dergelijke zaken
in de toekomst te voorko
men".
Gal
Ceha, enkele malen benaderd
om zijn visie op de zaak te ge
ven. voelt daar ook na enkele
dagen bedenktijd weinig
voor. Wel zegt hij verbaasd te
zijn over de uitlatingen van
de heer Voogd. "Maar ik voel
er niets voor mijn gal te gaan
spuwen via de krant. Wie
schiet daar iets mee op? Ik
geef daarom liever geen com
mentaar en ga een paar we
ken op reis om alle ellende te
ontvluchten".
Overigens zijn nog niet alle
banden tussen Ceha en het
Centrum verbroken. Welis
waar komt Ceha niet meer m
het gebouw aan de Rynzicht-
weg ("Dat zou maar onrust
veroorzaken maar hij doet
nog wel enkele individuele
therapieën Daarnaast wordt
via opmerkingen van ver
schillende zijden duidelijk
dat heel wat gasten en oud-
gasten nog contact zoeken
met Ceha. Eén van die gasten
zegt: "Het bestuur kiest nu de
makkelijkste weg: ze wijzen
Ceha aan als zondebok. Ze
zouden de moeilijke weg
moeten durven kiezen: de
staf omsmelten tot een een
heid. Dan zou het Centrum
ook weer aan z'n oorspronke
lijke doelstelling kunnen
beantwoorden, namelyk een
plaats te zijn waar gekreukte
mensen bij elkaar komen,
zichzelf kunnen zijn en zich
niet hoeven te schamen als ze
janken omdat ze zich rot voe
len".
„De buitenlanders nemen
onze kinderen maar mee
alsof ze souvenirs zijn",
zegt een politieman op het
vliegveld Kemajoran, bij
Jakarta. Op dit vliegveld
komen de laatste tijd ba
by's aan die uit de provin
cie "ijn gehaald, bij adop
tiestichtingen in de hoofd
stad terechtkomen waarna
zij ter adoptie worden aan
geboden.
Vorige week vrijdag arriveerden er
in totaal negen baby's uit Soera-
baja. Oost-Java. Vier van hen wa
ren bestemd voor Nederlandse
echtparen en zouden afgelopen
dinsdag naar Nederland vertrek
ken. Maar de politie verhinderde
dat. De vijf anderen waren dezelf
de dag nog met de adoptie-ouders
naar Italië gevlogen.
Begin mei voorkwam de politie dat
vier baby's naar Nederland wer
den gebracht. De vroedvrouw,
die deze kinderen voor tweedui
zend gulden per stuk aan een
adoptiestichting had verkocht,
werd gearresteerd.
Enkele maanden terug vond de po
litie op de vliering van een huis in
Jakarta achttien baby's dicht op
elkaar gepakt van wie de meeste
waren „besteld" door Nederlan
ders.
Het adopteren van Indonesische
kinderen is erg in trek. Vooral uit
West-Europa is de belangstelling
groot. Nederland staat bovenaan,
dan volgen West-Duitsland, Italië
en Belgie
Voor Nederlandse echtparen kost
het adopteren van kinderen in In
donesië tussen de drieduizend en
vijfduizend gulden. Ze moeten
yfr Jfay-r Jtmr+.v -
wel eerst een verklaring nebben
van het ministerie van justitie dat
ze een kind mogen adopteren.
Zo'n verklaring krijgt men na een
onderzoek van de Raad voor de
Kinderbescherming.
Ontvoerd
Volgens de politie van Jakarta zijn
er tot dusver in totaal honderd
kinderen door Nederlandse echt
paren geadopteerd. Een groot
aantal van hen zou zijn ontvoerd.
Hoeveel het er precies zijn weet
de politie niet.
Van één geval is zij wel zeker dat
het kind is ontvoerd. Het betreft
een 5-jarig meisje, Kurniawati.
dat is ontvoerd terwijl zij voor het
huis speelde. Kurniawati woonde
aan de Jalan Perintis in Jakarta.
Zij werd november vorig jaar ge
kidnapt en zij woont nu in Neder
land, waar zij is geadopteerd door
een rijk echtpaar. Volgens de po
litie is Kurniawati door haar kid
nappers verkocht aan een vrouw
voor ongeveer duizend gulden.
door Bob Mantiri
Armenwijk in Jakartakinde
ren in de steek gelaten.
Foto ANEFO
Via een adoptiestichting in Ja
karta is Kurniawati terechtgeko
men bij het Nederlandse echt
paar.
De ouders van Kurniawati willen
hun dochter terug. Zij hebben de
politie ingeschakeld, en zelfs In
terpol is er bij geroepen, maar tot
dusver tevergeefs.
De politie kan weinig uitrichten te
gen deze handel in Indonesische
baby's. In de meeste gevallen zijn
de papieren van de adoptiekinde
ren zoals afstandsverklaring, ge
boorteakte e.d. in orde. Ze mogen
dan aanvankelijk vals zijn, maar
zodra zij door de plaatselijke
rechtbank als echt zijn geaccep
teerd, kan er niets meer tegen
worden gedaan.
Ook de Nederlandse ambassade,
die de visa moet verstrekken, kan
er weinig aan doen, en evenmin
de bonafide adoptiestichtingen.
„Als de vervalste papieren een
maal zijn gelegaliseerd dan kun
nen wij een aangeboden baby
niet weigeren", zegt mevrouw
Rachmat, voorzitter van een van
de vele adoptiestichtingen in Ja
karta.
Kosten
De stichting verhaalt de kosten van
de baby (eventueel medische be
handeling, voeding, kleding e.d,
alsmede de kosten bij de beval
ling van de moeder), op de adop
tieouders. Zo'n stichting werkt
samen met tussenpersonen in
Nederland.
In de praktijk komt het erop neer
dat zo'n tussenpersoon de adop
tieouders vraagt wat hun wensen
zijn ten aanzien van het kind. De
stichting in Indonesië reserveert
dan zo'n baby, die later door de
ouders wordt opgehaald of wordt
meegegeven aan een kennis die
naar Nederland gaat.
Twee jaar geleden werd de adoptie
van Indonesische baby's stopge
zet na een klacht van mevrouw
Nasution, voorzitster van de
stichting Sayab Ibu die zich met
adoptiewerk bezighoudt, dat er
teveel voor de kinderen werd be
taald. Er zou een wetsontwerp
worden ingediend dat beoogt de
adoptie in te perken. Maar daar is
niets van terechtgekomen.
Staatssecretaris van justitie, me
vrouw Haars, liet zich vorig jaar
tijdens een bezoek aan Jakarta
uitvoerig inlichten over de adop-
tieproblemen in Indonesië. Met
de Indonesische welzijnsorgani
saties werd toen afgesproken dat
de Indonesische en Nederlandse
wetgeving op elkaar zouden wor
den afgestemd en dat uitsluitend
gewerkt wordt met bonafide or
ganisaties ..Degenen die niet op
bonafide wijze kinderen adopote-
ren, of ze zelfs kopen, moet een
voet worden dwarsgezet", ver
klaarde ze toen.
Onderzoek
De Indonesische sociale organisa
tie Muhammadyah drong deze
week aan op een grondig onder
zoek naar deze „kinderhandel on
der het mom van adoptie" Als
het hier arme kinderen betreft die
door buitenlanders worden gea
dopteerd. dan is het de plicht van
de staat om voor hen te zorgen,
zegt Lukman Harun van deze
stichting. Deze geadopteerde
kinderen kunnen, als zy later vol
wassen zyn, tegen Indonesië wor
den opgehitst", meent hij.
Maar mevrouw Ismaël, een wel
zijnswerkster in de armenwyken
van Jakarta, zegt „Ach, waar ma
ken ze zich zo druk om Een kind
dat geadopteerd wordt door bui
tenlandse echtparen heelt geluk.
Hoeveel kinderen worden niet
door de ouders in de steek gela
ten. omdat zy niet gewenst zyn.
Het komt niet alleen by de armen
voor, maar zeker ook by de rij
ken. Een meisje dat zwanger
raakt van een schoolvriend, van
wie het kind later, met mede
weten van de ouders, in een kam
pong (dorp) wordt gedropt bij fa
milie van de keukenmeid, die het
toch al niet zo breed heeft"
„Een kind geboren op de mestvaalt
uit een romance tussen een bede
laar en een bedelares Dit kind
heb ik naar een adoptiestichting
gebracht. Later hoorde ik dat hy
door een Nederlands echtpaar is
aangenomen Voor deze baby is
het een lot uit de loterij En wie
gunt hem dat niet?", aldus me
vrouw Ismaél.
