Druk YS op Israël nodig
Geen oplossing economische crisis Polen
Oost-West-
denken gaat
niet op in
Midden-Oosten
W.-Duitsland:
linkse S Pü er
uit de partij
Reagan spreekt kritiek tegen
Wapenexport
blijft steun
pilaar Franse
economie
Europese leiders dringen cuin:
Bekentenis
dader
aanslag
op paus
„Madrid" opnieuw
in diepe impasse
DINSDAG 21 JULI 1981
Partijcongres afgesloten
WARSCHAU (GPD) Dc Poolse
communistische partij heeft een
nieuw centraal comité, een
nieuw politburo maar nog altijd
geen duidelijk uitgestippeld pro
gramma dat een richtlijn moet
.lijn om de immense problemen
waarvoor het land staat uil de
weg te ruimen. In zijn slotrede
gisteren legde de herkozen par
tijsecretaris Stanislaw Kania er
de nadruk op dat de partij er nu
in moet slagen Polen uit de crisis
te halen „anders gaan wij de his
torie in als mensen die Polen
dood gepraat hebben".
De Poolse communistische partij
heeft zich tijdens het te ver uitge
lopen negende buitengewone
congres in alle bochten gewron
gen om zowel de vrije onafhan
kelijke vakorganisatie en de
bondgenoten binnen het War
schau-Pact tevreden te Stellen
over het verloop en het resultaat
van het congres. Alleen hieruit is
het feit te verklaren dat hoewel
binnen het centrale comité zich
een vrijwel ondenkbare aardver
schuiving heeft voorgedaan -
weg van de burocraten en de in
tellectuelen naar de arbeiders en
de boeren - het nieuwe politburo
een volstrekt ander gezicht
biedt. Daarin zijn de beroepspo-
liticilin de meerderheid.
Hoewel Solidariteit vertegenwoor
digd is door een vrouw - in de
Poolse communistische politie
ke wereld een unieke aangele
genheid - hebben de aanhangers
van de harde lijn tegen vele ver-
Het Centrale Comité, het algemene
bestuur van de partij, is verant
woordelijk voor het binnenlands
beleid. Het politburo moet het
gezicht van de partij ook op bui
tenlands politiek gebied over de
Poolse grenzen presenteren en
kan zich niet permiteren onder
de tegenwoordige vrijwel uit
zichtloze toestand ook maar een
schijn van zwakte te tonen. Tij
dens het congres is door de af
gevaardigden, die vaak twaalf tot
veertien uur ononderbroken
hebben vergaderd en aan het slot
door de vermoeienissen van het
als democratisch bestempelde
congres duidelijk getekend wa
ren. vele uren besteed aan de in
terne verhoudingen binnen de
partij en aan de schier onoplos
bare economische problemen.
Een aantal afgevaardigden heeft
doorgaans tijdens de korte open
bare zittingen naar de microfoon
gegrepen en zich in emotionele
bewoordingen beklaagd over de
vrijwel uitzichtloze economische
positie waarin het land verkeert.
Een absolute teleurstelling was
dat het congres ondanks aard
verschuivingen in de partij niet
met een antwoord is gekomen
welke richting Polen uit moet.
Met de dag is er minder te krij
gen in de winkels. Bovendien
wordt de toestand intussen zo
slecht dat zelfs in de zogenaamde
Pewex-winkels waar men uit
sluitend met harde valuta kan
kopen het tekort aan goederen
merkbaar is. Het oplossen van de
crisis was niet de directe taak
van het buitengewone partijcon
gres.
In eerste instantie moest de partij
orde op zaken stellen in eigen rij
en. En voor alles moest het con
gres op democratische wijze de
gasten uit de geallieerde War
schau- Pactlanden overtuigen dat
de Poolse communistische partij
in staat is controle uit te oefenen
in eigen land. Niettemin hadden
de 33,3 miljoen Polen die niet tot
het inmiddels tot net onder de 3
miljoen geslonken aantal leden
van de communistische partij
behoren gehoopt dat het congres
iets concreets zou opleveren ot
op zijn minst iets concreets zou
aankondigen om de sociale en
economische crisis te bezweren.
OTTAWA (GPD/Reuter) - Europese leiders oefenen
krachtige druk uit op de Amerikaanse president Ronald
Reagan om Israël te bewegen af te zien van verder agres
sief militair optreden in Libanon.
Duitse conferentiekringen in Otta
wa spraken over de dringende
noodzaak dat de Israëlische pre
mier Begin door de Verenigde
Staten hard op de vingers wordt
getikt. Richard Allan, de veilig
heidsadviseur van president
Reaganzei maandagochtend
nog dat er geen tekenen zijn dat
het geweld in Libanon zal uit
monden in een oorlog waarbij
andere landen zoals Syiië zijn
betrokken.
Met bezorgdheid en vrees bespra
ken de ministers van buitenland
se zaken van de zeven landen
van de Ottawa-top - Amerika, Ja
pan, Canada en de vier grote EG-
landen - de situatie in het Mid
den-Oosten. Die bezorgdheid
komt voort uit de voortdurende
Isralische aanvallen en is er de
afgelopen 24 uur niet kleiner op
geworden, aldus de Britse
woordvoerder van buitenlandse
zaken.
De Britse zegsman wees erop dat
Londen uit naam van de Europe
se Tien dc Israëlische aanvallen
al fel heeft veroordeeld. Hij ver
wees naar de verklaring van de
Britse onderminister Douglas
Herd, die in de Jordaanse hoofd
stad Amman heeft gezegd dat
„geweld van de Palestijnse be
vrijdingsorganisatie PLO niet
kan dienen als rechtvaardiging
van de Israëlische bombarde
menten in Libanon".
Volgens een legerwoordvoerder in
Tel Aviv bombardeerde de Israë
lische luchtmacht gisteren be
langrijke steunpunten van Pale
stijnse guerrillastrijders in de
buurt van Nabatiyeh en het Pale
stijnse bolwerk Beaufort. Israëli
sche grondtroepen kregen steun
van de marine die doelen aan de
Middellandse-zeekust van Zuid-
Libanon tussen Tyrus en Sidon
onder vuur nam.
Bij een nachtelijke commando
operatie van Israëlische soldaten
in Zuid-Libanon kwam gisteren
een Israëlische officier om het le
ven. Zeven Israëlische soldaten
werden gewond toen zij vermoe
delijke Palestijnse steunpunten
45 km over de grens in de buurt
van Nabatiyeh overvielen. Vol
gens berichten uit Beiroet wer
den bij een Israëlische luchtaan
val in Zuid-Libanon zondag 12
mensen gedood en 30 gewond.
Rente mogelijk eind dit jaar lager
Agca, geboeid binnengeleid.
ROME (Reuter) - De Turk Mehmet
Ali Area, die wordt beschuldigd
van dc moordaanslag op de paus
op 13 mei, heeft op de openings
dag van zijn proces in Rome be
kend. De Italiaanse rechter is
echter volgens hem niet bevoegd
hem te berechten en Agca wei
gerde verder deel te nemen aan
de procesgang.
De 23-jarige Turk, die de kans
loopt tot levenslange gevange
nisstraf te worden veroordeeld,
verklaarde dat hij tijdens zijn
hechtenis onmenselijk is behan
deld en dreigde over enkele
maanden in hongerstaking te
gaan.
"Ik weiger absoluut de rechts
macht van een Italiaanse recht
bank te aanvaarden. Op 13 mei
bevond ik mij binnen het Vati-
caan. Toen schoot ik het hoofd
van de Vaticaanse staat neer" al
dus Agca in een verklaring die
uit het Turks in het Italiaans
werd vertaald. De rechters had
den echter al tijdens een korte
schorsing de verklaring van Ag-
ca's verdediger afgewezen dat de
rechtbank niet bevoegd zou zijn
omdat de misdaad is gepleegd
door een niet-Italiaan binnen het
Vaticaan. De rechtsmacht van de
Italiaanse rechter vloeit voort uit
het verdrag van Lateranen uit
1929 tussen het Vaticaan en de
Italiaanse staat, aldus de recht
bank
Agca, bleek en met een baard, was
dc rechtszaal geboeid binnenge
leid omringd door vijf agenten.
OTTAWA (GPD) - De hoge rente
stand in Amerika gaat „spoedig,
mogelijk tegen het eind van het
jaar" naar beneden. Met deze
voorzichtige voorspelling rea
geerde de Amerikaanse presi
dent Ronald Reagan gisteren op
Europese kritiek dat de hoge
rente in de Verenigde Staten de
economische crisis in Europa al
leen maar erger maakt. Reagan
deed echter geen enkele toezeg
ging om zijn economisch beleid
aan te passen.
De hoge rente in Amerika stond
centraal op de eerste formele bij
eenkomst van de leiders van de
zeven westelijke industrielanden
op hun economische top in Ottr-
wa. De Duitse bondskanselier
Helmut Schmidt deed een be
roep op Reagan om meer reke
ning te houden met de ernst van
de economische situatie in Euro
pa. De Amerikaanse president
herhaalde echter alleen de be
kende Amerikaanse standpun
ten.
Het kwam niet tot een politieke
confrontatie. De leiders van de
westelijke zeven, van wie er vier
voor het eerst aan dit topoverleg
deelnemen, leken vooral vrien
delijk en diplomatiek voor elkaar
te willen zijn. Op economisch ge
bied, zowel als op dat van de
Oost-Westverhoudingen, was
echter sprake van toenadering
tussen enerzijds Amerika en aan
de andere kant de Europese lan
den, West-Duitsland voorop.
Waarschuwing
Schmidt wees erop dat de Europe
se landen in 1977 Amerika dóel-
treffend hebben geholpen om de
koers van de dollar te ondersteu
nen. „Een dergelijke hulp zullen
we niet kunnen verlenen als de
VS hun huidige economische en
monetaire beleid niet aanpas
sen". zo zei hij.
De Amerikaanse president Reagan
zei dat de hoge rentestand in
Amerika een gevolg is van het
anti-inflatiebeleid. Er bestaat
geen hoge rentepolitiek, bena
drukte hij. Hij wees op de onaf
hankelijke positie van de Ameri
kaanse centrale bank die door
een strakker monetair beleid het
geld krap en dus duur houdt. De
Amerikaanse minister van finan
ciën Donald Reagan zei dat dit
strenge monetaire beleid niet
langer dan negen maanden (tot
eind van dit jaar) zal kunnen
worden volgehouden.
De Amerikaanse president be
klemtoonde dat zijn economi
sche politiek tot herstel in de
Verenigde Staten moet leiden,
en daarvan zullen dan ook de an
dere landen profiteren.
Behalve Schmidt kreeg Reagan
ook waarschuwingen te horen
van de Franse president Mitter
rand. Als de economische situa
tie nog erger wordt zullen som
mige landen als het ware tegen
hun zin protectionistische maat
regelen moeten nemen, aldus
Mitterrand.
Voorzitter Gaston Thorn van de
Europese Commissie (die in Ot
tawa de EG-landen vertegen-
israëls aanvallen op Libanon
vergen het uiterste van Ame-
rika's elasticiteit. Binnen de
regering-Reagan gaan steeds
meer stemmen op om Ameri-
ka's enfant terrible-bondge-
noot hardhandig aan te pak
ken. De onrust in het Mid
den-Oosten is een schok voor
de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Haig.
Steeds meer moet hij gaan er
kennen dat het simpele Oost-
West denken in het Midden-
Oosten niet opgaat.
Doorgewinterde Amerikaanse
diplomalen vonden de hou
ding van hun baas „naïef'.
Bij een werkbezoek bracht
een Saoedi-Arabische vorst
hem dan ook gauw aan het
verstand, dat Israël voor de
Arabieren de grootste bedrei
ging vormt en niet de Sowjet-
Unie. Toen begon Ha.g te be
seffen, dat de problemen in
het Midden-Oosten ingewik
kelder liggen dan hij dacht.
De Israëlische aanval op de
Iraakse kernreactor plaatste
de VS plotseling midden in
de realiteit. Het viel midde
nin de crisis van Syrische
luchtafweerraketten. De „tij
delijke" missie van de specia
le gezant Habib werd al gauw
een permanente. Reagan stel
de de levering van F-16's uit.
De Israëlische aanval op Bei
roet volgde pal op een Ameri
kaans-Israëlische verklaring
van wederzijds begrip over
de aanval op Irak en bracht
Amerika in een heel lastig
parket.
Minister van defensie, Wein
berger, vindt dan ook dat
Amerika alle hulp aan Israël
moet stopzetten, maar minis
ter Haig neemt een tussenpo
sitie in. In een televigieuit-
zending op zondagmorgen
zei Haig dat de levering van
F-16's niet in verband stond
met Israëls gedrag in Liba
non, maar toch gaf hij toe, dat
de levering van F-16's te ma
ken heeft met „Amerika's be
leid om te matigen, speciaal
in de crisis in Libanon". Met
andere woorden: Haig wil
zijn politieke druk op Israël
discreet uitoefenen.
Ook in het Congres vallen er
steeds meer kritische gelui
den over Israëls gedrag te
vernemen. Normaal staan de
congresleden op een rijtje
voor de interruptiemicrofoon
opgesteld, als de regering een
vinger tegen Israël uitsteekt.
Er was heel wat minder reac
tie te vernemen, toen presi
dent Reagan de levering van
F-16-straaljagers aan Israël
uitstelde. Een gezaghebben
de senator vond het zelfs te
weinig. Hoewel het Congres
nog steeds achter wapenle
veranties aan Israël staat, val
len er weinig kritische gelui
den te horen tegen uitstel, i
MAARTEN HUYGEN
OTTOWA - Voor het maken van het obligate plaatje van de zeven leiders in Ottowa op een rijtje, controleerden
Mitterrand en Trudeau of hun das wel recht zat. terwijl Reagan de glans van zijn schoenen inspecteerde. Helmut
Schmidt kijkt alsof alle zegen voor deze economische top van boven moet komen.
woordigde) zei:
sche crisis in Europa is erger dan
in Amerika of Japan, de werk
loosheid is er hoger en de onze
kerheid over economisch herstel
groter. De gezondmaking van de
Amerikaanse economie moet
dus wel snel komen, het is eerder
een kwestie van maanden dan
van een jaar", aldus Thorn.
Nauw samenwerken
De zeven leiders kwamén overeen
dat ze tussen de economische
topconferenties die jaarlijks wor
den gehouden, nauwer gaan sa
menwerken. Er zal tussentijds
op hoog niveau (bijvoorbeeld mi
nisters van financiën) overleg
worden gepleegd om de uitvoe
ring te waarborgen van de af
spraken die de regeringsleiders
maken. Alle zeven bevestigden
nog eens dat ze vasthouden aan
het stelsel van vrije handel. De
volgend jaar geplande ministers
conferentie van de GATT (we
reldhandelsorganisatie) zal met
grote zorg worden voorbereid.
MADRID (GPD) - De confe
rentie voor Europese veilig
heid en samenwerking is na
een korte, hoopvolle ople
ving vorige week opnieuw in
een diepe impasse geraakt.
Belangrijkste strijdpunt is
het opstellen van een kader
voor een aparte Europese
ontwapeningsconferentie, te
houden na afsluiting van de
veiligheidsconferentie in Ma
drid.
De westerse landen stellen als
voorwaarde dat het raam
werk voor die ontwapenings
conferentie al in Madrid
wordt opgesteld. De Oost
bloklanden willen daarente
gen die ontwapeningsconfe
rentie grotendeels z'n eigen
agenda laten bepalen: Het
grootste breekpunt is even
wel de zone, waarbinnen de
maatregelen ter bevordering
van het wederzijdse vertrou-
Uitstel tot eind 1982 dreigt
wen en veiligheid (de zoge
noemde CBM's) ten uitvoer
moeten worden gebracht.
De westerse landen dienden
gisteren een officieel voorstel
in. waarbij die zone wordt be
paald tot het Europese terri
torium plus aangrenzende
wateren en luchtruim. Dat
voorstel werd echter onmid-
dolijk door het Oostblok van
de hand gewezen. De Sowjet-
amabassadeur Ilichov en de
Russische maarschalk Mi-
chailov eisten als tegenpres
tatie voor uitbreiding van de
zone op Russisch gebied tot
de Oeral, een identieke uit
breiding in westelijke rich
ting. In die zin dat ook een
groot deel van de Atlantische
Oceaan onder de werking
van de controle-maatregelen
zou vallen. Hetgeen voor de
westerse landen weer onaan
vaardbaar is.
zing van het westerse voor
stel - gepresenteerd als een
minimumvoorstel waar niet
verder over te onderhandelen
valt - kritiek. In elk geval lijkt
het perspectief, dat de aan
vankelijke doelstelling ge
haald wordt - afsluiting van
de veiligheidsconferentie
met een „evenwichtig en in
houdelijk aanvaardbaar"
slotdocument - vrijwel ver
dwenen.
In verdaging van de conferen
tie tot het najaar, na een zo
merreces van twee maanden,
zien nu steeds minder delega
ties enig heil. Vandaar dat er
nu stemmen opgaan om de
veiligheidsconferentie uit te
stellen tot oktober 1982 na de
wereldkampioenschappen
voetbal van volgerd jaar. Met
als „legaal" excuus dat het
organisatiecomité haast heeft
om het congrescentrum als
perscentrum^voor de wereld
kampioenschappen voetbal
in te richten.
(Van onze correspondent
Hans Amesz)
BONN (GPD) - De afdeling Ne-
derrijn van de Westduitse so
ciaal-democratische partij SPD
heeft haar Bondsdagafgevaar
digde Karl-Heinz Hansen (54) ge
royeerd. Een uit drie leden be
staande arbitragecommissie is
tot dé conclusie gekomen dat de
als „uiterst links" geldende Han
sen zware schade heeft toege
diend aan de partij en herhaalde
lijk in strjjd met fundamentele
grondbeginselen van de SPD
heeft gehandeld.
Het Bondsdaglid Hansen noemde
de uitspraak van de commissie
een „zwaarwegende fout, waar
van de gevolgen niet zijn te over
zien". Hij is overigens in beroep
gegaan en, vertrouwt erop dat
een federale arbitragecommissie
de beslissing hem uit de partij uit
te sluiten zal herzien. Voorlopig
blijft Hansen dus lid van de SPD.
Het bestuur van de Jong Socialis
ten staat ongewijzigd achter
Hansen. De actie „solidariteit
met Karl-Heinz Hansen", waar
voor al 15.000 sociaal-democra
ten hun handtekening hebben
gezet, gaat door.
Hansen heeft in de twintig jaar dat
hij lid van de SPD is en de twaalf
jaar dat hij in de Bondsdag zit,
vaker voor irritaties binnen de
partij gezorgd. Hij heeft ook met
een bepaalde regelmaat afwij
kend van de overgrote meerder
heid van de fractie gestemd. Dat
zou echter nooit reden kunnen
zijn om hem als SPD-lid te roye
ren. De beslissing van de arbitra
gecommissie is vooral gebaseerd
op drie voorvallen. In 1978 be
schuldigde Hansen de mede
door sociaal-democraten ge
vormde regering ervan dat zij
„nazi's beschermde" door te wei
geren het Amerikaanse Docu
ment Center in Berlijn over te
nemen. Daarvoor werd Hansen
destijds door de SPD-fractie be
rispt.
In januari van dit jaar had hij in
een artikel in het linkse maand
blad Konkret geschreven dat de
politiek van Bondskanselier
Schmidt op het gebied van de
buitenlandse politiek welhaast
aan „politieke zwijnerij" grenst.
De afdeling Nederrijn besloot
toen hem eveneens te berispen.
Hansen kreeg bovendien de
waarschuwing dat als hij nog een
keer dit soort beledigende op
merkingen zou maken hij uit de
partij zou worden verbannen.
In mei verklaarde Hansen niette
min op een bijeenkomst van
Jong Socialisten dat inzake vre-
des- en veiligheidspolitiek de
Bondsregering geheime diplo
matie tegen het eigen volk be
drijft. Hansen is uitgesproken te
genstander van het tweeledige
rakettenbesluit van de NAVO,
waar de regering van West-Duits
land geheel achter staat.
Hansen heeft volgens de arbitrage
commissie niet aannemelijk
kunnen maken dat zijn uitlatin
gen niet kwetsend waren be
doeld. De afgevaardigde zelf, die
in Dusseldorf woont, vindt dat
hij slechts „zakelijke" kritiek
heeft geleverd.
PARIJS (Reuter) - Na een aanvan
kelijke aarzeling van enkele we
ken heeft de nieuwe Franse rege
ring besloten een actieve cam
pagne te voeren ter stimulering
van de wapenexport. De rege
ring van president Francois Mit
terrand wil meer zaken doen met
de Arabische staten - vanouds
Frankrijks belangrijkste afne
mers van geavanceerde wapens
- en hoopt tevens nieuwe klan
ten te werven, waarbij met name
wordt gedacht aan China en In
dia.
De export van militair materieel -
vliegtuigen, helicopters, oorlogs
bodems en raketten - levert
Frankrijk naar schatting jaarlijks
40 miljard franc (ongeveer 18
miljard gulden) op. Met een aan
deel van 16 procent in de interna
tionale wapenmarkt staat Frank
rijk derde op de lijst van 's we
relds grootste wapenleveran
ciers, alleen voorafgegaan door
de Verenigde Staten en de Sow-
jet-Unie.
De wapenindustrie biedt werk aan
meer dan 300.000 technici en ge
schoolde arbeiders.
De nieuwe linkse regering heeft
wel enige 'ethische beperkingen'
willen opleggen aan de wapen
export: zo zullen geen wapens
worden geleverd aan fascistische
en racistische staten - genoemd
werden Zuid-Afrika en Chili' -
waar de wapens voor binnen
landse onderdrukking gebruikt
zouden kunnen worden. Minis
ter van buitenlandse zaken Clau
de Cheysson heeft ook gezegd
dat geen wapens geleverd zullen
worden aan oorlogvoerende lan
den.
