Geweld Israël in Beiroet escaleert muil Reagan: andere aanpak misbruik kernenergie Sandinisten zijn tevergeefs op zoek naar "derde weg" Begin Derde Wereldoorlog in Midden Oosten 87 doden, vijfhonderd gewonden YS schorten levering F-16's op Frans parlement heft militaire rechter op PAGINA 6 BUITENLAND ZATERDAG 18 JULI 1981 (Van onze correspondent) WASHINGTON - De Amerikaanse president Reagan heeft een nieu we formule ontworpen voor het probleem dat niet alle landen die een toekomst zien in kernenergie zullen afzien van militair gebruik van de verkregen kennis. De zo genaamde „niet-verspreiding" van kernwapens zal met begrip voor de betrokken landen wor den aangepakt, aldus een door het Witte Huis uitgebrachte ver klaring. De Amerikaanse rege ring gaat eerst kijken of er niets te doen valt aan de reden waar om een bepaald land kernwa pens wil. Bovendien zullen lan den met goede bedoelingen al tijd hun splijtstof van Amerika krijgen. Onder president Carter West-Duitsland en Frankrijk tot hun grote woede twee maanden van Amerikaans uranium ont houden, omdat hun snelle kweekreactoren te weinig waar borgen tegen verspreiding van kernwapens zouden bieden. Franse en Westduitse reactoren produceren de grondstof waa. ook een atoombom uit kan wor den gemaakt. Toch zal president Reagan altiid splijtstof blijven sturen, zo beloofde hij plechtig- .De Westeuropese landen zullen deze verklaring zeker met vreug de in ontvangst nemen. Reagan wil ook de zorgen van de betrok ken landen in acht nemen. Dat betekent dat ze zich veilig moe ten voelen. Als dat met Ameri kaanse conventionele wapens bereikt kan worden, dan zullen de Verenigde Staten hun best doen. Een voorbeeld daarvan is Pakistan, dat miljarden aan mili taire hulp heeft gekregen van de regering-Reagan, terwijl het met de ontwikkeling van een atoom bom bezig is. Volgens de nieuwe Reagan-leer willen de nieuwe Amerikaanse wapens Pakistan van het bou wen van die atoombom afhou den. Dat bedoelt Reagan met 're gionale en globale stabiliteit'. De hoge functionarissen die bij de presentatie op het Witte Huis aanwezig waren, wilden niet op de problemen van specifieke lan den ingaan, maar er werden dui delijke toespelingen op Pakistan gemaakt. Reagens nieuwe verklaring over atoomwapens heeft eerder nogal wat consternatie binnen de rege ring veroorzaakt. Het eerste ont werp beloofde grote ladingen wapens aan landen, die van het ontwikkelen van atoomwapens wilden afzien. Dat ging zelfs het hoofd van ontwapeningszaken, de als „havik" bekend staande senator Eugene Rostow te ver. Landen zouden zo tot het maken van een atoombom aangezet worden. Want als je er cp het laatst van afziet, krijg je als belo ning Amerikaanse militaire hulp. Door Rostows toedoen werden de grote militaire beloftes eruit gelaten. De regering-Reagan zou zich vooral 'flexibel' opstellen. Vooral gezien de wilde plannen van Reagans medewerkers komt de huidige verklaring toch nog zeer gematigd over. In grote lij nen lijkt het op Carters non-pro- liferatiebeleid. Want ook presi dent Carter gaf militaire steun aan Pakistan. Reagen wil ook het verdrag van Tlatelolco ratifice ren, dat Zuid-Amerika moet „de- nuclearizeren". Vooral de Isralische aanval op de Iraakse kernreactor had een schok gegeven binnen de rege ring-Reagan. Sindsdien is de niet-verspreiding van kernwa pens hoger op het Amerikaanse verlanglijstje komen te staan. Maar de eerste uitzondering moet Reagan nu al voor Israël maken. (Van onze correspondent Rienko Wilton) BEIROET - De Libanese minister van gezondheid heeft alle openbare en privé-zieken- huizen in Beiroet gevorderd voor verpleging van de vele gewonden, na de Israëlische bombardementen op Beiroet. Zeker 87 mensen kwamen daarbij om het leven en naar schatting vijfhonderd anderen raakten gewond. Gevreesd wordt voor nog vele doden en gewonden, die zich onder het puin zouden bevinden. Dc bommenwerpers hadden het gemunt op het hoofdkwartier van dc PLO. dat echter nauwe lijks werd geraakt. In plaats daarvan moesten gebouwen in Beiroet en Palestijnse kampen het ontgelden. De meeste slacht offers zijn te betreuren in de dichtbevolkte Libanese volks wijk bij dc Arabische universi teit in Zuid-Beiroet. waar vijf complete, negen verdiepingen tellende flatgebouwen instortten als gevolg van de Israëlische bommen. Het was de eerste Israëlische lucht aanval op Beiroet sinds driejaar. De hevigheid en omvang van de aanval blijkt uit het grote aantal slachtoffers, van wie 90 proeent Libanese burgers waren; niet Pa lestijnse guerrilla's. Er is duidelijk sprake van escalatie van het geweld van Israëlische zijde. Premier Begin en opperbe velhebber Elan hebben Israëls koerswijziging zelf toegegeven. Behalve de aanval op Beiroet hebben de Israli's de afgelopen 72 uur niet minder dan 46 doelen in Zuid-Libanon bestookt. Hier bij werden zes strategische brug gen vernietigd (waardoor de Pa lestijnse aanvoerlijnen werden afgesneden) en de olieraffinade rij bij Zahrani in brand gescho ten. Bij al deze Israëlische aan vallen in geheel Zuid-Libanon kwamen tientallen (wederom voornamelijk Libanese burgers) om het leven en vielen honder den gewonden. Er heerst grote verbittering in Li banon over het Israëlische optre den, te meer daar Israël claimt tot gisteren „altijd terughou dend" te zijn geweest bij aanval len in de buurt van bevolkings centra. Maar de ervaring leert dat Israëls strijdkrachten al jaren lang naast militaire ook burger doelen in Libanon bestoken, en dat de luchtaanval op Palestijnse „doelen" in Beiroet slechts een uitbreiding van deze tactiek in hield. Er is ook verbittering in Libanon over de totale wanverhouding in menselijk leed en materile scha de als gevolg van de Palestijns- Israëlische oorlog, en over de on verschilligheid waarmee in het Westen op de gebeurtenissen en met name op Israëls agressieve optreden wordt gereageerd: te gen de zes doden en een tiental gewonden aan Israëlische zijde (door Palestijnse beschietingen op Kiriyal Shmona en Naha- riyah), steken de 155 doden en 693 gewonden in Libanon - al leen de laatste week al - schril af. Politieke waarnemers in Beiroet zijn pessimistisch gestemd over de mogelijke gevolgen van de huidige Israëlische escalatie te gen de Palestijnen in Libanon. WASHINGTON - Op de dag van dc Isralische aanval op Beiroet heb ben de VS de levering van F-16- vliegtuigcn aan Isral opnieuw uitgesteld, In een nieuwe episo de van de Amerikaanse F-16-ko- medie verklaarde een zegsman van het ministerie van buiten landse zaken dat dc straaljagers niet geleverd zouden worde- n.Eerder had de regering-Reagan aangekondigd dat de levering van zes F-16-straaljagers zou plaatsvinden. Op die dag zou ook dc beslissing vallen over dc vier F-16's die na dc aanval op Irak werden vastgehouden. Maar daar is nu geen sprake van. Men ziet in het keiharde Israëli sche optreden de eerste voorbo de van het werkelijke resultaat van de jongste Israëlische ver kiezingen, die door de „super-ha vik" Begin gewonnen werden. Als vermeende Israëlische mo tieven noemt men in Libanese regeringskringen: Israëlische po gingen om de Palestijnen te pro voceren door met grof geweld aan te tonen dat de Palestijnen niet langer in Libanon te hand haven zijn: door de haat tussen Libanczen en Palestijnen aan te wakkeren, en vervolgens mid dels de Palestijnen de Syrische positie in Libanon verder te on dergraven. om ten slotte Ameri kaanse diplomatieke stappen om de Libanese brandhaard te be dwingen (missie-Habib) te be moeilijken. De Libanese president Elias Sarkis riep vrijdag de ambassadeurs van Amerika en de Sowjet-Unie bij zich om steun van de twee su- permogendheden te vragen bij het Libanese verzoek tot een spoedzitting van de Veiligheids raad van de Verenigde Naties in New York. De opperste militaire raad van de Palestijnse bevrijdingsorganisa tie PLO heeft dc Israëlische aan val "een gevaarlijke escalatie ge noemd door de misdadigers on der leiding van Mcnachem Be gin". Op een buitengewone bijeenkomst onder leiding van de ieider Yas ser Arafat werden de gevolgen van de "zionistische aanval op burger-doelen in West-Beiroct bestudeerd. De Verenigde Sta ten. met aan het hoofd president Ronald Reagan, zijn verantwoor delijk voor deze barbaarse daad", aldus een communiqué dat na de bijeenkomst werd uit gegeven. Daarin werd gezegd dat door de aanval een universitaire faculteit, een moskee en ver scheidene behuizingen werden vernield. In Beiroet hebben reddingsploegen de handen vol aan het bergen van slachtoffers van de bombardementen door Israël. Deze man ontdekte onder het puin het stoffelijk overschot van een jonge vrouw. PARIJS (UPI) De Franse Natio nale Vergadering heeft haar goedkeuring gehecht aan de af schaffing van het Hof voor de Staatsveiligheid. Premier Mau- roy loste nog een andere verkie zingsbelofte van de socialisten in: hij installeerde een commis sie van radio en televisie—per soonlijkheden die zal assisteren bij de opstelling van een wet die een eind moet maken aan de on derhorigheid van de Franse staatsomroep aan de regering. Het hof voor de staatsveiligheid, een semi-militaire rechtbank werd in 1963 door generaal De Gaulle ingesteld voor de berech ting van extremisten van de OAS, de ondergrondse organisa tie die Algerije bij Frankrijk wil de houden. Maar in recente tij den heeft het hof zich vooral be zig gehouden met de berechting van Corsicaanse, Baskische en Bretonse nationalisten, linkse activisten en spionnen. Frankrijk was het enige Westerse land waar burgers in vredestijd werden berecht door militairen voor niet-militaire misdrijven, al dus minister van justitie Robert Badinter. De senaat moet de af schaffing ook nog goedkeuren, maar gezien de ruime socialisti sche meerderheid worden daar geen problemen verwacht. ADVERTENTIE GROTE ZOMERMANIFESTATIE i voor het hele gezin .Iedere 250ste bezoeker {It oralis rondvlucht mei NIM City bopper Menkenhal Vondellaan 41 Leiden dagelijks geopend 10.0018 01 zon. 12.00-18.00 (Van onze militaire medewerker M. H. von Meyenfeldt). In Moskou houdt men rekening met de mogelijkheid dat het startschot voor de Derde wereld oorlog gegeven wordt in het Mid den-Oosten of Zuidwest-Azi. Me de om die reden worden de ont wikkelingen in deze regio nauw lettend en met zorg gevolgd. Ge sprekken over deze ontwikkelin gen maken duidelijk dat Rus land in de randgebieden rond de Perzische Golf voor andere stra tegische problemen staat dan in het Westen en het Oosten. In Eu ropa en Oost-Azi is de politieke en militaire situatie min of meer stabiel, zijn de militaire ontwik kelingen voorspelbaar en de grenzen die niet overschreden mogen worden duidelijk afgeba kend. In deze gebieden streeft Rusland op militair terrein dan ook primair naar handhaving van dc status-quo door onder an dere de instandhouding van een toereikende militaire macht. De toestand in het Midden-Oosten daarentegen is labiel, onover zichtelijk en explosief. Dat nu stelt specifieke eisen aan het te voeren strategische beleid Kenmerkend voor de toestand in het Midden-Oosten is de afwezig heid van een militaire macht die Rusland daadwerkelijk bedreigt En zoals het zich nu laat aanzien ontbreken voorlopig nog de poli tieke en militaire voorwaarden om de landen in deze regio in een tegen Rusland gericht blok bij el kaar te brengen. Isral bevindt zich in een geisoleerde positie en is in een hevige strijd gewikkeld met de Arabieren om zijn voort bestaan veilig te stellen. Ook blijkt dat de ontwikkelingen in de wereld van de islam - het zo genaamd Islamitisch Reveilie - door de volken in het Midden- Oosten politiek uiteenlopend worden vertaald: de Arabieren denken niet gelijk bijvoorbeeld over de toekomst van de Palestij nen; Pakistan vaart een op Ame rika gerichte koers en Iran hand haaft zijn anti-westerse opstel ling. Een andere factor is dat verschil lende landen worstelen met gro te interne politieke en sociale problemen. De leiders van staten als Pakistan en Saocdi-Arabië zitten weinig vast in het zadel en moeten voortdurend rekening houden met de mogelijkheid van een tegen hen gerichte coup. Ten slotte mag niet vergeten worden dat Rusland zelf in dit gebied nogal wat invloed heeft. Het on derhoudt vriendschappelijk be trekkingen met verschillende Arabische landen, levert militai re hulp aan Libië, Syrië, Irak en Zuid-Jemen en handhaaft een aanzienlijke troepenmacht in Af ghanistan. Rusland bezetgewich- tige posities in de strategisch be langrijke driehoek: Libië, Afgha nistan, Zuid-Jemen, die vrijwel het gehele Midden-Oosten om vat. Dat Rusland weinig rekening houdt met de ontwikkeling van een militaire dreiging in het Mid den-Oosten blijkt onder andere uit de beperkte omvang van de strijdmacht die in de militaire districten Noord- en Trans-Kau- kasus en Turkestan is gelegerd: 24 legerdivisies, waarvan het me rendeel slechts voor 25 procent paraat aanwezig is. Rusland heeft zijn militaire macht veel meer geconcentreerd in het wes ten en het oosten van de Sowjet- Unie. Tegenover de NAVO. die in Centraal- en Zuid-Europa be schikt over een militaire macht, bestaande uit onder meer 71 le gerdivisies (sterkte divisie ge middeld 12.000 militairen), be vinden zich in Oost-Europa en in de westelijke Russische militaire districten die grenzen aan de lan den van het Warschaupact. '16 divisies waarvan 79 Russische. Het merendeel van deze eenhe den (rond 80) is volledig paraat en modern uitgerust. En langs de grens met China staan onder meer 56 Russische legerdivisies opgesteld. Geen zorgen in Moskou dus over een directe militaire dreiging in het Midden-Oosten, maar wel be- zorgheid over de mogelijkheid dat bijvoorbeeld in het gebied van de Perzische Golf een be perkt militair conflict uit de hand loopt en Rusland betrok ken wordt in een oorlog met Amerika. De kans daarop is niet gering. Immers de verhoudingen tussen de volken in het gebied zijn gespannen en de wapenarse nalen flink gevuld met dc meest moderne westerse en Russische wapens. Een conflict in dit ge bied kan zich gemakkelijk uit breiden omdat zowel het Westen als Rusland niet zal accepteren dat hun belangen ernstig worden geschaad. Het Westen zal in een conflictsitua tie alles doen om de wegen naar de oliebronnen open te houden. 1 En Rusland wil zijn greep op de ontwikkelingen in het aangren zende gebied niet verliezen en de mogelijkheid behouden om toe gang te krijgen tot havens aan de- Perzische Golf en de Indische Oceaan mede om de strategische ontplooiingsmogelijkheden van de Russische marine te verbete ren. Voor de Arabische olie heeft Rusland vooralsnog geen be langstelling. De kans op een we reldbrand neemt toe wanneer meerdere landen in de regio de beschikking krijgen over kern wapens. De problemen waarvoor de Russi sche politieke leiders met be trekking tot de situatie in het Midden-Oosten staan zijn niet gering. Het optreden in Afgha nistan heeft de relaties met de buren in het zuiden niet verbe terd. Er moet voorzichtig worden gemanoeuvreerd. Eèn verkeerde stap en het kruitvat ontploft. Mijns inziens zal het Russische Middcn-Oostcnbeleid zich rich ten op onder andere de volgende doelstellingen: - het beperkt hou den van eventuele militaire con flicten; - de bevordering van kernwapenvrije zones in het ge bied van de Perzische Golf en de Indische Oceaan; - en het voor komen van de ontwikkeling var. een militair blok dat Rusland kan bedreigen. Een beleid dus gericht op de beheersing van de spanningen, de vermindering van dc militaire risico's en het behoud van politieke en militaire invloed. De toekomst zal leren hoe effectief dit beleid zal zijn. ATLANTA - De 23-jarige Wayne Williams is in staat van beschul diging gesteld voor het vermoor den van twee van de 28 jonge ne gers die in de afgelopen twee jaar om het leven zijn gebracht in Alabama (Georgia). Williams, die- fotograaf van beroep was, zat sinds 21 juni gevangen. Hij werd aanvankelijk van één moord ver dacht. Twee jaar revolutie Nicaragua Twee jaar revolutie in Nicaragua. Op 19 juli 1979 stormden de Sandinisten jubelend de hoofdstad Managua binnen, Anastasio Somoza was verjaagd uit de bunker, zijn hoofdkwartier. Op de puinhopen van de ruim 40 jaar durende Somoza-tirannic moes ten de Sandinisten beginnen met het opbouwen van een nieuwe samenleving. Twee jaar revolutie in Nicaragua. Vroegere vrienden van de Sandi nisten zijn nu hun belangrijkste vijanden, de Verenigde Staten, het nationale wereldje van ondernemers en zelfs de katholieke kerk. Het sandinisme radicaliseert. Maar, zo meldt onze Latijn- samerikaanse correspondent Rob Sprenkels, de vijandige hou ding tegenover Vrij Nicaragua is daar niet vreemd aan. Een reclameboodschap: "Volk van Nicaragua, strijder voor de vrijheid, sluit je aan bij de gelederen van de vijanden van het Sandinistische mar xisme. De oorlog tegen het bloederige regime van stro mannen van Havana is reeds begonnen en voor jou is er plaats in die strijd. Schrijf voor meer informatie en meld je aan bij het bevrij dingsleger dat Nicaragua zal verlossen uit de communisti sche klauwen van de Sandi nistische terroristen. Ons adres....". Een reclamebóodschap. Dage lijks wordt hij uitgezonden door verschillende Spaansta lige radiostations in de Ame rikaanse staat Florida. Een van de kampen waar aspiran ten voor het bovengenoemde "bevrijdingsleger" worden opgeleid ligt maar net even buiten Miami, het bolwerk van Cubaanse ballingen in het zuiden van de Verenigde Staten. Met de auto is het nog geen drie kwartier uit het centrum van de stad. Voorbij het vliegveld sla je een zand weggetje in met een bord "doodlopend" en het kamp "Cuba-Nicaragua" doemt op. De afgelopen maanden zijn er in het Amerikaanse Congres verschillende vragen gesteld over de kampen, maar de re gering-Reagan is het ant woord tot nu toe schuldig ge bleven. Officieel leven de Verenigde Staten dan.wel op voet van vrede met Nicara gua, maar in de praktijk heeft het Reagan-bewind de Sandi nisten eigenlijk allang de oor log verklaard. In februari beschuldigde Was hington de Sandinisten van grootscheepse wapensmok kel naar de guerrilleros in El Salvador. In maart hield de Reagan-regering 15 miljoen dollar aan economische hulp in en werden toegezegde graanleveranties gestaakt. In middels is ook alle hulp die Nicaragua in 1982 van de Ver enigde Staten zou ontvangen geschrapt. De Sandinistische leiders wer den in 1979 geprezen vanwe ge hun realisme. Ze erkenden dat goede relaties met de Ver enigde Staten noodzakelijk zouden zijn voor de groei en bloei van een Nicaragua zon der Somoza. De regering van ex-president Carter speelde een belangrijke rol bij de be middelingen om Somoza er toe over te halen de aftocht te blazen. In ruil daarvoor be loofden de Sandinisten dat zij een plufiforme democrati sche samenleving zouden op bouwen. De eerste berichten als zou het "fout gaan" in Nicaragua ver schenen vorig jaar april in de wereldpers. Violette Chamor- ro stapte "om gezondheidsre denen" uit de junta van we deropbouw en twee dagen la ter legde ook Alfonso Robelo het bijltje er bij neer, de San dinisten ervan beschuldi gend dat zij uit zouden zijn op een "communistische dic tatuur". Chamorro en Robelo vertegen woordigden in de junta het wereldje van nationale za kenlieden die in de tijd van Somoza in hun doen en laten werden beperkt door ht im perium dat de dictator had weten op te bouwen. De Sandinisten zagen tijdig kans de aanvallen te pareren. Uit het nationale bedrijfsle ven werden vervangers voor Chamorro en Robelo in de junta gekozen en ook het ver trouwen van Washington werd herwonnen. Alles ver liep vrijwel geruisloos totdat Ronald Reagan het Witte Huis betrad. De rust ver dween en de spanning steeg. Met steeds grotere frequentie organiseerden ex-leden van Somoza's nationale garde ge wapende invallen vanuit Honduras. Zakenmensen werden gearresteerd op be schuldiging van wapenbezit en samenzwering. Een poli tieke meeting van Robelo werd verboden. En zelfs de kerk mengde zich in de strijd door de in de regering zitten de geestelijken te bedreigen met expulsatie als zij hun functies niet zouden neerleg gen. De Sandinistische beweging is de afgelopen maanden be hoorlijk geradicaliseerd, deels door de politieke span ningen in het binnenland. Al le niet-Sandinistische bewe gingen hebben zich inmid dels uit de staatsraad, het voorlopige parlement, terug getrokken. De junta van na tionale wederopbouw is gere organiseerd en bestaat nu nog maar uit drie leden. De als marxistisch-leninistisch bekend staande Daniël Orte ga Saavedra heeft de functie van coördinator gekregen, zeg maar staatshoofd, presi dent. En verkiezingen wor den er zeker niet voor 1985 gehouden. En de radicalisering lijkt alleen maar verder door te zetten want Nicaragua kampt op het ogenblik met een economi sche crisis. Oorzaak is onder andere de kapitaalvlucht die de afgelopen maanden op gang is gekomen. Sergio Ra mirez Mercado, een van de overgebleven juntaleden: "van het begin af aan hebben wij getracht een gemengde economie op te bouwen, met aan de ene kant de staat en aan de andere kant het parti culiere bedrijfsleven. De on dernemers weigeren echter mee te werken aan ons revo lutionaire project en probe ren de politieke macht in handen te krijgen. Ramirez legt uit dat tal van za kenmensen nu proberen de viezen, het land uit te pompen in de hoop zo sociale onlus ten te kweken. "Onderne mingen die zich met dergelij ke praktijken inhouden zul len in de nabije toekomst worden geconfisqueerd", zo voorspelt het juntalid. Twee jaar revolutie in Nicara gua. Het analfabetisme is te ruggebracht van ruim 50 tot 12 procent van de 2,5 miljoen koppige bevolking. De eco nomie groeide vorig jaar met bijna 11 procent, het grootste groeipercentage van heel La- tijns-Amerika. Er is 1.200 ki lometer aan verharde wegen aangelegd en er zijn meer dan 650 huizen gebouwd. Vijf zie kenhuizen en 22 gezond heidscentra zijn bijna klaar. De werkloosheid, die ten tij de van Somoza nog bijna de helft van de beroepsbevol king trof, is teruggebracht tot 17 procent. Intussen blijven de Sandinisti sche leiders zoeken naar een derde weg: ze willen geen ka pitalistische samenleving naar westers model opbou wen en tegelijkertijd toch goede relaties onderhouden met Washington. Volgens Sergio Ramirez streven de Sandinisten nog altijd naar hetzelfde ideaal als hetgeen ze in 1979 voor ogen hadden. "Maar we worden op het ogenblik gedwongen een an dere richting te kiezen", zo erkent hij. ROB SPRENKELS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 6