Dagje pretpark is financieel
vaak geen
lolletje
Uit in de regio: liever niet op zondag...
Doorsnee gezin moet
op 125 gulden rekenen
De mogelijkheden op een rijtje
ZATERDAG 18 JULI 1981
De thuisblijvers zullen er ook dit jaar tenminste éénmaal
aan moeten geloven: het dagtoerisme. En dat betekent
volle parkeerplaatsen, samengepakte meutes en morsige
zelfbedieningscounters met verschaalde pilsjes in plastic
glazen. "Bij geen bediening halen geblazen", hebben we
hier en daar al zien staan. De dienstverlening ten top.
Niettemin blijft het dagje uit voor kinderen een ware sen
satie. Al hebben ze er doorgaans geen weet van wat het
allemaal kost. Als het om inleveren gaat, zijn de pretpar
ken vaak niet thuis. Want dat mag duidelijk zijn: een
dagje uit is anno 1981 een regelrechte aanslag op het ge
zinsinkomen.
Maar zoals gezegd: er valt soms niet aan te ontkomen. Op
deze pagina een opsomming van de mogelijkheden in de
Randstad en een kijkje achter de schermen van de Ne
derlandse recreatie-industrie. Ten onrechte vaak te duur
genoemd. Maar het kan wel fors oplopen.
Als er één branche is die weinig of
niets lijkt te lijden onder de eco
nomische recessie, dan is dat wel
de recreatie-industrie. Vooral het
oprukkende fenomeen 'pret
park' heeft in de afgelopen jaren
op deze markt een spectaculaire
groei teweeg gebracht, die vorig
jaar goed was voor een omzet
van 350 miljoen gulden. Houden
we daarbij nog eens rekening
met een uitstralingseffect naar
o.a. middenstand, horeca en
openbaar vervoer, dan slokt het
recreatiegebeuren in dit land
jaarlijks al gauw een slordige
miljard gulden op.
Nederland kent op dit moment
zo'n 35 noemenswaardige attrac
ties voor dagtoerisme. En daarbij
is dan van alles inbegrepen:
Aviodome Schiphol. Duinrell,
het Evoluon, nationaal park De
Hoge Veluwe, Madame Tussaud
Amsterdam, de Efteling, de die
rentuinen, de Flevohof, Maduro-
dam en niet te vergeten het Po
nypark Slagharen, qua bezoe
kersaantal de absolute topper.
De grootste recreatiebedrijven
hebben zich verenigd in de zoge
noemde Club van Elf, de kleine
re in de organisatie Tour-Ned. En
op zichzelf is die vorm van sa
menwerking al veelzeggend. De
huidige omzetcijfers mogen dan
vooralsnog de aanwezigheid van
champagne en dikke sigaren ter
bestuurstafel rechtvaardigen,
aan de andere kant is de markt
van het dagtoerisme een grillige.
Los nog van de niet zo florissante
klimatologische omstandighe-
Door
Miep de Graaff
en
Willem Schrama
den die dit land kent, hebben de
dagattracties iets eenmaligs. Om
het maar eens deftig te zeggen:
wie zich eenmaal de geneugten
van het Dolfinarium Harderwijk
heeft laten welgevallen, ?al een
week later niet onmiddellijk
klaarstaan om dat plezier te pro
longeren. Voor de recreatie-ex
ploitanten is het dus zaak om
voortdurend de koppen bij el
kaar te steken en op zoek te gaan
naar nieuwe attracties, willen ze
in de markt blijven.
Concurrentie
Voorlopig is er nog allerminst re
den tot zorgen. Het recreatiebe-
drijf kreeg vorig jaar niet minder
dan 35 miljoen bezoekers te ver
werken, en dat is voor een land
als het onze een gigantische sco
re. Maar de concurrentie in het
buitenland ligt al op de loer. Bel
gische pretparken als Walibi en
Bobbejaanland schromen niet
om via de STER-reclame de Ne
derlanders over de grens te trek-
wel c
ken. En niet zonder succes, ge
tuige het groeiende aantal peper
dure reclamespotjes op de buis.
Maar zoals gezegd: tot nu toe heb
ben de Nederlandse recreatiebe
drijven hun marktaandeel nog
stevig in handen. Al vraagt dat
i grote investeringen. Om
2ns enkele voorbeelden te
directeur Henk Bern-
boom van het Ponypark Slagha
ren is de laatste jaren niets te dol
geweest om zijn winkel aantrek
kelijk te houden. Dartelde er
aanvankelijk alleen maar een
kudde Shetlandse pony's rond,
geleidelijk kreeg alles wat rolt en
draait er vorm in zo'n honderd
attracties. Een investering van
miljoenen, maar het gevolg is dat
het publiek blijft komen. Slagha
ren heeft het hoogste bezoekers
aantal en is ook verreweg de po
pulairste NS-dagtocht.
Miljoenen
Een ander voorbeeld. De Efteling,
van oorsprong een sprookjesbos
naar een ontwerp van Anion
Pieck, heeft voor de komende ja
ren een bedrag van 40 miljoen
gulden uitgetrokken voor allerlei
nieuwe attracties, waaronder een
groot amusementspark met o.a.
een alle proporties tartende acht
baan. Terloops wordt ook het
aangrenzende bungalowpark
nog even uitgebreid van 42 naar
250 woningen.
Bij het recreatie annex safaripark
Beekse Bergen in Hilvarenbeek
- dat overigens bij uitzondering
door de overheid wordt geëx
ploiteerd - liggen de zaken al
niet anders. Kostte de aanleg van
een kunstmatig meer in het
verleden al zo'n dertig miljoen
gulden, voor de nabije toekomst
is nog eens de helft van dat be
drag geïnvesteerd ten behoeve
van een aantal 'slecht weer at
tracties' als een reusachtig Cos
mo-Center (met sterrewacht en
ruimtevaartevenementen) én een
zogeheten meerdimensionale
Met het voorgaande wil gezegd zijn
dat de dagattracties in Neder
land vaak ten onrechte als duur
worden bestempeld. De toe
gangsprijzen varieren gemiddeld
van zes tot tien gulden, en die be
dragen zijn bijna altijd in over
eenstemming met de doorgaans
grote investeringen. Niet voor
niets schroefde de overheid en
kele jaren geleden het BTW-ta-
rief voor dierentuinen - die ook
de naam hebben duur te zijn
terug van 18 naar 4 procent.
125 gulden
Maar daarmee is nog niets gezegd
over het feit dat een bezoek aan
zo'n dagattractie toch een be
hoorlijke aanslag op de porie
monnee kan zijn. Bemboom mag
dan reppen over 'betaalbare re
creatie', een organisatie als Kon-
sumenten Kontakt denkt daar
anders over. In zijn maandblad
KoopKracht gaf Konsumenten
Kontakt in mei j.l. een overzicht
van wat een dagje uit in Neder
land nu eigenlijk kost.
Een gezin met twee kinderen - zo
bleek uit dat overzicht - is bij
een bezoek aan een pretpark of
een soortgelijke attractie al snel
125 gulden kwijt De prijzen van
consumpties mogen er wezen, en
die belopen per gezin meestal
zo'n 20 gulden. De maaltijden
blijken over het algemeen niet
duurder te zijn dan elders in de
horeca, maar vormen voor vier
personen niettemin een post van
40 gulden. Voeg daarbij eenzelf
de bedrag aan entreeprijzen, en
er is 100 gulden uitgegeven. En
dat is dan exclusief de kosten
meeste gevalien toch wel 25 gul
den moet worden uitgetrokken
Maar een verduboeling van dat
bedrag is soms ook realistisch.
Foto: Dtrfc Kettlnc
voor wie bedenkt dat ook een in
woner van Sappemeer wel eens
de Efteling wil zien
Extra's
NS-dagtochten (vaak met inbegrip
van trein- en busvervoer, entree
geld en soms nog een gratis at
tractie) bieden in financieel op
zicht ook niet altijd soelaas. Of ze
goedkoper zijn hangt af van het
aantal personen dat aan de reis
deelneemt. Weliswaar kunnen
kinderen tot en met 9 jaar voor
half geld reizen, toch blijkt in de
meeste gevallen voor een groep
van vier personen ofwel het
doorsnee gezin de auto voorde
lig*
En dan zijn de vele extra's in dc
dagattrracties nog buiten be
schouwing gelaten Zo scoort bij
voorbeeld de Linnaeushof in
Bennebroek met een entreegeld
van 3 gulden uiterst laag Maar
wie ter plekke zin heeft in een
partijtje midgetgolf, een rondje
waterfietsen en een duik op de
trampoline, komt al gauw in de
buurt van het reeds genoemde
tientje.
Voor een goed begrip het is door
gaans alleszins redelijk dat voor
deze extra's moet worden be
taald. maar in combinatie met et
telijke guldens parkeergeld m
dat verleidelijke fotootje bij de
uitgang is de kostenberekening
van KoopKracht bepaald niet
overdreven. Hoeveel pret een
park ook mag bieden, de lol is er
op die manier snel van af.
De Linnaeushof, Bennebroek
(rechts aan de weg Leiden-Haar-
lem).
'Europa's grootste speeltuin' is de
slogan waarmee de Linnaeushof
aan de markt timmert. En groot
is de speeltuin zeker: er staan
ruim 250 speelwerktuigen op
45.000 vierkante meter grond.
Verder is er een (wandel)bos met
speelweide.
Erg eigentijds is de Linnaeushof
echter niet. Hel complex maakt
een wat verouderde indruk. De
speelwerktuigen komen na tien
verschillende uit te proberen
veelal op hetzelfde neer. Voor de
wat aantrekkelijker apparaten en
spelen moet zonder uitzondering
worden bijbetaald: midgetgolf
(2,-), het treintje (0,75), waterfiet
sen (1,50), skelters (0,50), trampo
line (1,-). Daar staat een vrij lage
toegangsprijs van drie gulden te
genover. Gratis zijn (na het beta
len van de entreeprijs natuurlijk)
de overdekte speeltuin met
luchtskelters en de peuterspeel
tuin. Het restaurant is eenvou
dig, maar vooral: druk. Nummer
tjes trekken dus. De Linnaeus
hof is dagelijks geopend van ne
gen tot zes uur.
Dierenpark Wassenaar (aan de
rijksstraatweg van Leiden naar
Den Haag)/
Een bezoekje aan een dierentuin
blijft leuk als de bezoeker het
idee dat 'die zielige beestjes in
een hokkie zitten' van zich kan
afzetten. Dierenpark Wassenaar
is een echte doorsnee-dierentuin,
waar de meeste van de 3000 die
ren zich toch wel redelijk ruim
kunnen bewegen. Voor kinderen
is het geheel toch wel aantrekke
lijk verpakt. Er is een kinder-
ranch waar geiten, kippen, var
kens en wat dies meer zij rond
scharrelen. De speeltuin is heel
aardig. Het apenhuis blijft altijd
leuk, evenals het junglehuis en
de apenboot. Minder leuk zijn de
toegangsprijzen die een bezoekje
met het gezin tot een kostbare
maken: volwassenen betalen
acht gulden vijftig, kinderen van
twee tot dertien jaar vijf gulden
vijfentwintig. Baby's en peuters
tot twee jaar kunnen de beesten
gratis bekijken. Dierenpark Was
senaar is geopend van half negen
tot half acht, waarbij gemeld dat
de kassa om half zes dichtgaat.
Madurodam (Den Haag richting
Scheveningen, 'n kwestie van de
borden volgen)
Voor wie het nog niet mocht we
ten: Madurodam stelt een ver
kleinde Nederlandse stad voor in
al haar facetten. Compleet met
treinen, schepen, vliegtuigen,
een oude binnenstad, fabrieks
complexen en Klein-Zwitserland
maar dan op de schaal 1 25. Om
Madurodam kun je vooral met
kleine kinderen niet heen, al is
het een crime om op zondagmid
dagen slechts stapvoets langs de
slingerpaden te kunnen lopgn.
De verrukking die het minia
tuurstadje bij een kind teweeg
kan brengen vergoedt veel. 's
Avonds is Madurodam feestelijk
verlicht met 30.000 lampjes. De
entree bedraagt zes gulden; kin
deren tot en met 12 jaar betalen
drie gulden. Het stadje is deze zo
mermaanden geopend van half
tien 's morgens tot half elf 's
avonds.
De Pier, Scheveningen (aan het
strand)
Eigenlijk is de Pier, die tot 400 me
ter in zee loopt, een stukje verga
ne glorie. Afgebladderde verf en
roestige pijlers maken het geheel
er niet vrolijker op. Anderzijds
moet het voor de exploitanten
ook geen doen zijn om een derge
lijk uitsteeksel, dat is blootge
steld aan zeewater, wind en zout,
perfect te onderhouden.
Een speciale tocht naar Schevenin
gen, alleen voor De Pier, zou '.e-
veel eer zijn. Maar eenmaal toch
in de residentie kan het object
wel even worden meegenomen
De bezoeker kan er zonnen
(soms), winkelen, vissen, spelen
in de amusementshal, de wieier-
trimbaan of het speeltuintje be
zoeken. De fantasiewereld van
Jules Verne kan voor twee gul
den vijftig extra worden beke
ken. Er is een koralen- en schel-
pentuin. Maar zonder dit alles:
het idee om zover in zee te zijn
(nou ja, erboven dan) is grappig.
En de uitkijktoren (schepen in
zicht?) is gratis. Bij het betreden
van de Pier moet twee gulden
vijftig (kinderen 1,25) worden be
taald. De Pier is geopend van ne
gen tot negen.
Vogelpark Afivauna, Alphen aan
den Rijn (rijksweg Leiden-Al-
phen)
Avifauna is in de eerste plaats vo
gelpark. Er zijn 350 soorten uit
de hele wereld te bezichtigen in
een ambiance van fonteinen, wa
terpartijen en bloemen. Maar zo
als ieder zichzelf respecterend
toeristisch oord doet Avifauna
het ook niet meer zonder recrea
tie. Vandaar dat de vogels het
terrein delen met een manege,
een speeltuin, zwembad, amuse
mentshal en andere dieren als
kangaroes en ezels. In de manege
kan men onderricht krijgen in
dressuur, springen met paarden
en pony's. Regelmatig worden
buitenntten en wedstrijden geor
ganiseerd. Als vreemde eenden
in de bijt staan er enkele geko
pieerde Nederlandse gebouwen
op het Avifauna-terrein (Sneker
poort. Ridderzaal). Tegen beta
ling kan de bezoeker er met een
mini-motorboot varen, trampoli
ne springen en skelternjden. In
elk geval moet dc entreeprijs van
drie gulden (kinderen tot en met
12 jaar een gulden minder) wor
den betaald. Avifauna is dage
lijks geopend van negen tot ne
gen uur.
Luchtvaartmuseum Aviodome
(Schiphol-terrein, Amstelveen)
Zeker nu de Schiphol-lijn rijdt is
de afstand naar Schiphol gemak
kelijk te overbruggen Voor wie
onbekend is met het vliegen kan
de luchthaven zelf een aardig uit
je zijn. Op de bezoekerspromena
de kunnen de komende en gaan
de vliegtuigen worden gadege
slagen. De promenade is zowel
van buiten als van binnen bij de
aankomst- tevens vertrekhal te
bereiken, 's Zomers is de prome
nade geopend van tien tot zes
uur. Eindelijk iets waar geen toe
gang hoeft te worden betaald.
Verder op Schiphol het lucht- en
ruimtevaartmuseum Aviodome
voor de echte liefhebbers. In het
museum staan 25 echte vliegtui
gen en helikopters. Er zijn films,
linktrainerdemonstraties, mo
dellen en kopiëen van ruimte
vaartuigen. Al met al geven de
objecten een beeld van de ont
wikkeling van lucht- en ruimte
vaart. De toegang is gratis voor
kinderen tot 6 jaar. Oudere kin
deren betalen drie gulden vijfen
twintig. volwassenen een gulden
meer Aviodome is open van tien
tot vijf uur.
Recreatiecentrum Duinrell, Was
senaar (afslaan bij Den Deyl,
richting dorp, borden volgen)
Duinrell is een recreatiecentrum
Niks meer, niks minder Het
voormalige grafelijke landgoed
is 110 hectare groot. Het kan er
dus niet gauw te druk zijn. Het
terrein is onderverdeeld in een
(nog immer schitterend) wandel
gebied. een camping (die is wel
bomvol) en een terrein voor dag
recreatie.
Over laatstgenoemd terrein gaan
we het dus hebben. De appara
ten. speelwerktuigen en moge
lijkheden zijn te veelomvattend
om op te sommen Een beschei
den poging: manege, minigolf
baan. treintje, verkeerstuin, golf
baan. bootjes, film. poppenkast,
uitkijktoren (in het wandelge
bied), zwembad, kanovijver. De
dieren in het dierenparkje wor
den rond vier uur gevoed. Trek
kers vormen de twee Disney
achtige shows, respectievelijk
een kikker- en een insectenop
treden. De speeltuin is groot,
houdt na een bezoekje aldaar re
kening met afgematte, dus zeur
derige kinderen. Het profijtbo
ginsel heeft in Duinrell goed
deels afgedaan. Eenmaal de toe
gangsprijs van zes gulden be
taald, dan zijn de meeste van de
33 attraktics gratis, enkele auto
maten uitgezonderd. Duinrell is
tot 's avonds negen uur geopend
Voor bezoekers die na zes uur
komen is er een avondtarief van
drie gulden.
Speeltuin Drievliet, Rijswijk
(snelweg Amsterdam-Den Haag,
afslag Leidschendam)
Een vergelijking tussen Dnevlict
en de Linnaeushof gaat volko
men mank. Drievliet is namelijk
'gespecialiseerd' in mechanische
attraktics. wordt daarom een
combinatie van lunapark en mo
derne speeltuin genoemd
In Drievliet staan 125 speelwerk
tuigen Daarbij gevoegd zijn een
fauna, lachgrot, amusementshal
en kleutertuin. Dc aloude evene
menten als ezeltje rgden en
bootje varen ontbreken niet en
delen het terrein broederlijk met
de astro-liner raket en andere ul
tra-moderne apparaten. De toe
gangsprijs is vrij fors: zes gulden
vijfenzeventig Daar moet bij
worden vermeld dat voor de me
chanische attraktics niet apart
betaald hoeft te worden. Drie
vliet is van negen tot zes open.
maar de mechanische apparaten
wat korter: van half elf tot half
Panorama Mesdag, Zeestraat 65b,
Den Haag
In het rijtje regio-evenementen
mag Panorama Mesdag niet ont
breken Ditmaal geen vermaak-
centrum maar juist een tegen
pool. Kinderen kunnen er niet
rennen en dollen. Wel kunnen ze
het grootste panorama-schilderij
ter wereld bewonderen In de vo
rige eeuw werd de Panorama
Mesdag geschilderd door H W
Mesdag en zijn vrouw Het aardi
ge van dc schildering is dat de
bezoeker zich als het ware in het
middelpunt van het schilderij
bevindt Het cirkeldoek veroor
zaakt een optische illusie Men
denkt in dc werkelijkheid het
oude Scheveningen te zijn maar
is det dus niet Zelf de werking
van het 1680 vierkante meter gro
te doek ondervinden kan tegen
betaling van twee gulden (kinde
ren 1 piek). Panorama Mesdag is
tot en met september geopend
van tien tot vijf uur, op zon- en
feestdagen van twaalf tot vijf.
Diverse rondvaarten
Er zijn verschillende mogelijkhe
den om deze regio vanuit het wa
ter te bekijken. Vanuit Avifauna
is er dagelijks een vijf kwartier
durende rondvaart over de
Braassemermeer. De boot ligt af
gemeerd in de Oude Ryn. tegen
over het vogelpark. Een rond
vaart is er ook vanaf Leiden
(Stcenstraat). Rederij Triton ver
zorgt boottochten in Katwijk aan
Zee (Prins Hendrikkade), dage
lijks om twee uur. In Leiden
vindt de afvaart dagelijks plaats
om 9.45 uur vanaf het Kort Gal
gewater Tarief volwassenen
11,50; kinderen tot en met twaalf
jaar 8,50 (inclusief een toegangs
kaartje voor Avifauna) Een ruim
drie uur durende boottocht van
uit Leiden langs Oegstgeest, Val
kenburg. Katwijk. Rijnsburg en
Warmond kan om kwart over
twee (Kort Galgewatcr), dage
lijks behalve zondags. Deze Hol
land Middenroute kost acht gul
den (kinderen zes gulden).
Tot slot een paar suggesties voor
bezigheden die gratis zijn Lei
derdorp is in het bezit van oen
kinderboerderij aan de Van
Diepingenlaan. die evenwel be
perkte openingstijden kent Da
gelijks van twee tot vijf uur. in
het weekeinde is de kinderboer
derij dicht. Meyendel (in Wasse
naar) is nog steeds een prachtig
wandelgebied Er staan her en
der ook wat (houten) speelwerk
tuigen opgesteld In Heemstede,
op de weg Leiden-Haarlem is een
wandelgebied met een heel aar
dige kinderboerderij Maar ook
hier geldt liever niet op zondag
middag bezoeken want dan
moet de aandacht van de dieren
met tientallen anderen worden
gedeeld.
