Polen diep
in ellende
Weer rellen
in Londense
wijk Brixton
Geen heksenjacht in Polen"
Prijzenslag op
wereldoliemarkt
Drie doden bij
actie Israël
boven Z.-Libanon
Secretaris partijcomité:
V)
Gewelddadige
aankomst
Isabel Peren
in Spanje
India wil
niet aan
kernwapens
CIA minder
informatief
Westduitse Ford trekt 900 nieuwe werknemers aan
ZATERDAG. 11 JULI 1981
WARSCHAU (GPD) - De Poolse
communistische partij volgt een
tactiek die erop is gericht van
corruptie en machtsmisbruik be
schuldigde leden strafrechterlijk
te vervolgen en tegelijk moreel,
aanzien en macht van de partij
hoog te houden. Tegenover vroe
gere partijleiders toont men zich
echter vergevingsgezind. Dat
blijkt uit een rapport dat Ta-
deusz Grabski, aanhanger van de
harde lijn en lid van het Politbu
ro, heeft aangeboden aan het
Centraal Comité. Dat vergaderde
gisteren voor het eerst ter voor
bereiding op het bijzondere par
tijcongres, dat volgende week in
de Poolse hoofdstad begint.
Grabski is rapporteur van de door
het Centraal Comité ingestelde
commissie van onderzoek, die
handel en wandel van gekriti
seerde partijleden tegen het licht
moet houden. In Grabskis rap
port wordt gesteld dat „vroegere
Poolse communistische partijlei
ders", waarmee hij de weggezui
verde partijsecretaris Edward
Gierek en zijn trawanten be
doelt, genoeg hebben geleden
„omdat zij moeten leren leven
met de manier waarop hun na
men in de geschiedenisboeken
zullen opduiken".
Grabski geeft in zijn rapport toe
dat de schade die de „foute lei
ders" hebben toegebracht aan
Polen in het algemeen en de
Poolse economie in het bijzon
der veel groter is dan de straf die
zij te verwachten hebben.
In heel Polen heerst drie dagen
vóór het partijcongres een uiterst
nerveuze en verbitterde sfeer.
Onder de bevolking gonst het
letterlijk van de geruchten dat
alsmaar meer Russische troepen
het land worden binnengeloodst
buiten de troepen die er al zijn.
De rijen voor de winkels worden
steeds langer en de mensen wor
den alsmaar wanhopiger. Ie
mand zei mij gisteren: „We zijn
over onze tranen heen".
Sinds Solidariteit zich met de ak
koorden van Gdansk een vaste
plaats in de Poolse samenleving
veroverde, is gespeculeerd over
de mogelijkheid van een Russi
sche militaire interventie in het
land. Met het bijeenroepen van
het speciale partijcongres, waar
tegen Moskou zich tot het laatst
toe heeft verzet, werden geruch
ten over Russische stappen te
gen Polen steeds sterker.
De laatste dagen wordt er echter in
het Westen vanuit gegaan dat er
geen onmiddellijk gevaar is voor
Sowjet-ingrijpen. Na zijn bezoek
aan Brezjnjev concludeerde oud-
Bondskanselier Willy Brandt dat
al. Ook de NAVO in Brussel
heeft bekendgemaakt dat er
geen tekenen zijn van mogelijke
Russische acties tegen Polen. De
NAVO heeft daarom geen bijzon
dere militaire maatregelen geno
men, verluidde deze week in
Brussel.
MADRID (UPI/DPA) - De voor
malige president van Argentinië
Maria Estela "Isabelita" Marti
nez Peron is gisteren in Madrid
aangekomen, "om er de lucht der
vrijheid in te ademen, na vijf jaar
gevangenisstraf'.
Mevrouw Peron werd de afgelopen
week op vrije voeten gesteld na
vijf jaar onder huisarrest te heb
ben gestaan. Haar advocaat ver
klaarde in Madrid dat mevrouw
Peron geen plannen heeft om in
Spanje politieke activiteiten te
gaan ontplooien.
Mevrouw Peron. die haar overle
den man (in 1974) als president
opvolgde tot haar gevangenne
ming in 1976 werd vergezeld van
een tiental in burger geklede lijf
wachten, die de honderden op
dringende journalisten opzij zet
ten, waarbij er enkelen werden
neergeslagen en camera's wer
den vernield.
Buiten de luchthaven riepen 50 a
60 peronisten "Isabel, Isabel" en
zwaaiden met de Argentijnse
vlag.
LONDEN (AP/GPD) - Ongeveer 400 zwarte jongeren zijn
gisteren in de slag gegaan met de politie in de sloppen
wijk Brixton in Londen waar drie maanden geleden ook
al bloedige rassenrellen hebben gewoed.
De onlusten in Brixton zijn de
nieuwste uitbarsting van geweld
in Engeland, dat nu al bijna een
week wordt geteisterd door rel
len en plundering in vier grote
steden.
De politie werd met flessen en ste
nen bekogeld en er zijn auto's in
brand gestoken. Aan de kant van
de politie vielen drie gewonden.
Volgens ooggetuigen begonnen de
moeilijkheden toen de politie
een auto aanhield waarvan werd
aangenomen dat hij gestolen was
en vervolgens een bemoeizuchti
ge buurtbewoner arresteerde.
Binnen enkele minuten was er
een grote menigte op de been die
de politiemensen bedreigde. Vol
gens de politie heeft het een uur
geduurd voordat men de situatie
weer meester was.
In een poging om orde en gezag te
rug te brengen in de Britse ste
den, zal minister van binnen
landse zaken William Whitelaw
eventueel het leger inzetten te
gen relschoppers. Na de hevige
rellen van de afgelopen week
heeft de regering duidelijk ge
maakt ingrijpende maatregelen
te zullen treffen om de onlusten
de kop in te drukken. Daartoe
behoort nieuwe rellenuitrusting
voor tweeduizend agenten van
de Londense politie, het intrek
ken van verloven en waarschijn
lijk het gebruik van rubber ko
gels tegen de jeugdige oproer
kraaiers.
Whitelaw is geen liefhebber van
rubber kogels, maar staat onder
grote druk van Conservatieve ka
merleden en van de politie om de
laatste beter te bewapenen. Hij
schade die de jongeren hadden
aangebracht. Hij zei absoluut
geen voorstander te zijn van het
inzetten van het leger bij onlus-
BROKDORF - Een waterkanon kwam er gisteren aan te pas om demon
stranten bij de kerncentrale Brokdorf vlakbij het Westduitse Hamburg te
verjagen. De anti-kernenergie-demonstranten wilden de kerncentrale
blokkeren. De politie arresteerde ruim honderd van hen.
LONDEN (Reuter) - Een aantal be
langrijke olie-exporterende lan
den heeft de afgelopen weken
hun omzet op schrikbarende wij
ze achteruit zien gaan in een prij
zenslag op leven en dood met de
westerse oliemaatschappijen, zo
NEW DELHI/MADRID (AFP/AP) -
India is niet van plan kernwa
pens te maken, zelfs als aartsri
vaal Pakistan dat wel doet. Dit
heeft premier Indira Ghandi van
morgen verklaard tijdens een
persconferentie,
bezag gisteren met eigen ogen de 'Wij geloven niet in de theorie van
de afschrikking. Ik weet niet of
het ons zou helpen als wij ook
kernwapens bezaten', aldus me-
Ghandi.
ten in de binnensteden, noch van Ook Spanje zal geen kernwapens
Libanese burgers bekijke7i een door Israël vernielde raketinstallatie.
LONDEN (Reuter) - Israël heeft
gisteren een luchtactie uitgevoerd
boven Zuid-Libanon. Uit zieken
huizen is vernomen dat zeker drie
mensen omkwamen en 15 perso
nen gewond raakten toen de vlieg
tuigen de marktplaats Nabatiyeh,
een Palestijns bolwerk, bestook
ten.
Een woordvoerder van de Israëli
sche luchtmacht zei dat de toestel
len artilleriebatterijen en raketin
stallaties hadden uitgeschakeld
voordat ze alle op hun basis terug
keerden.
De luchtactie was de eerste sinds
een maand, en de eerste na de ver
kiezingen in Israël, waarvan de uit
slag premier Begin goede vooruit
zichten biedt op een tweede ambts
termijn.
In Beiroet besprak Philip Habib,
de Amerikaanse afgezant voor het
Midden-Oosten, intussen met pre
mier Shafiq al-Wazzan van Liba
non, hoe men de crisis kan bezwe
ren die ontstaan is door de opstel
ling van Syrisch anti-luchtdoelge
schut in centraal-Libanon.
Israël heeft herhaaldelijk gedreigd,
de installaties te vernietigen als
Damascus ze niet zelf ontmantelt
De Syrische regeringskrant "Tish
rin" schreef gisteren echter: "Syrië
trekt zich volstrekt niets aan van
enige Amerikaanse druks Onze (de
fensieve) raketten zijn en blijven
waar ze staan".
Sinai
Egypte en Israël hebben een defi
nitief akkoord bereikt over de sa
menstelling van een internationale
vredesmacht, die in april volgend
jaar in de Sina! zal worden gesta
tioneerd, "als Israël de laatste fase
van de evacuatie van de Sinai gaat
uitvoerenDe Verenigde Staten
hebben nu het groene licht gekre
gen voor de uitvoering van de ak
koorden van Camp David, zo ver
klaarde de Amerikaanse afgezant
Michael Sterner gisteren in Cairo.
In de akkoorden van Camp David
was de stationering van een VN-
macht in de Sinai voorzien, maar
de veiligheidsraad had Cairo dit
voorjaar informeel laten weten dat
een dergelijk voorstel zeker zou
stuiten op een veto van de Sowjet-
Unie. Daarom is nu overeengeko
men een multi nationale vredes
macht van 2.000 h 3.000 man samen
te stellen, waartoe de Verenigde
Staten een bataljon van 800 solda
ten zullen bijdragen. De Egypti
sche minister van buitenlandse za
ken, Kamal Hassan Ali, verklaarde
dat ook is overeengekomen dat de
ze multinationale vredesmacht te-
zijnertijd eventueel kan worden
vervangen door "blauwhelmen"
van de Verenigde Naties, waar
Egypte de voorkeur aan geeft.
waterkanonnen maar voegde
aan toe dat als de politie meende
dat het laatste noodzakelijk zou
zijn, hij toestemming zou geven
om waterkanonnen in te zetten.
Het Uitbreken van de onlusten, dat
voor de regering als een volsla
gen verrassing kwam, heeft de
roep om hardere maatregelen,
variërend van een bewapende
politiemacht tot het herinvoeren
van lijf- en doodstraffen, sterk
doen opleven. De eerste priori
teit van de regering is om de poli
tie met alle mogelijke middelen
te steunen en de wetgeving zoda
nig aan te passen dat de vrede ge
handhaafd kan worden. Behalve
de overweging het leger in te zet
ten kondigde de regering eerder
aan met nieuwe rellen wetgeving
te zullen komen.
Oppositiepartij Labour is vierkant
tegen een herintroductie van de
rellenwet die uit 1714 dateert en
14 jaar geleden uit het wetboek
geschrapt werd. Onder de oude
wet kon iedereen die zich na een
rel op straat bevond gearresteerd
worden en werden politie en
troepen vrijgesteld van vervol
ging als ze de relschoppers dood
den of verwondden.
Nieuwe wet
Whitelaw beloofde ook de intro
ductie van een nieuwe wet die
volgend jaar van kracht moet
worden en waarbij ouders van
kinderen die actief zijn bij rellen,
een boete kan worden opgelegd.
De huidige Conservatieve rege
ring is een sterke voorstander
van het principe dat „het gezin
de hoeksteen van de maatschap
pij is" en minacht alle andere
samenleving.
op zijn grondgebied toelaten,
blijkt uit een vraaggesprek met
de Spaanse minister van buiten
landse zaken, José Pedro Perez
Llorca, in het Madrileense blad
'Ya'. De minister verblijft mo
menteel in de Verenigde Staten,
waar hij onder meer zal spreken
over de toetreding van Spanje tot
de NAVO.
WASHINGTON (UPI/DPA) -
Sinds 1 juli beschikt de Ameri
kaanse inlichtingendienst (CIA)
niet meer over een aparte afde
ling voor voorlichting aan het
publiek. Directeur William Ca
sey heeft kort geleden verklaard
dat "de moeilijkheden uit het
verleden voorbij zijn" en dat de
dienst "niet langer haar tijd hoeft
te verdoen met het rechtvaardi
gen van haar activiteiten".
Eerder had de CIA de gewoonte af
geschaft om journalisten, die om
informatie verlegen waren, ver
trouwelijk in te lichten. In het
begin van de jaren '70 besteed
den de Amerikaanse kranten
veel aandacht aan de activiteiten
van de CIA. Publikaties over de
"vuile zaken" waar de dienst zich
mee bezig hield, bezorgden de
inlichtingendienst een dubieuze
reputatie. Als reactie daarop pro
beerden het Congres en de rege
ring, de geheime dienst door
zichtiger te maken voor het pu
bliek.
verklaren verschillende kenners
van de oliemarkt in Londen. De
omzetdaling zou sommige pro
ducenten wel eens kunnen dwin
gen tot prijsverlagingen die het
gezicht van de wereldoliemarkt
in de komende jaren kunnen be
palen.
De oliemaatschappijen kopen zo
min mogelijk olie in de dure olie
landen met het gevolg dat voor
sommige van deze landen ernsti
ge financiële problemen voor de
deur staan, zo menen oliedes
kundigen en bankiers in de Brit
se hoofdstad. Maar het is duide
lijk dat deze landen zich niet zon
der meer bij deze gang van zaken
neerleggen en op middelen zin
nen om de oliemaatschappijen
deze handelwijze betald te zet
ten. Bovendien heeft de omzet
daling ervoor gezorgd dat de prij
zen op de vrije markt voor het
eerst in maanden weer stijgen.
De minister van olie van de Ver
enigde Arabische Emiraten
CVAE) heeft al gedreigd dat de
Organisatie van Olie-exporteren
de landen (OPEC) best eens een
zwarte lijst zou kunnen opstellen
van maatschappijen die zich niet
aan eenmaal gemaakte afspra
ken houden. Mexico heeft op een
vermindering van de aankopen
door de Compagnie Francaise
des Pétroles (CFP) gereageerd
door een aantal aantrekkelijke
orders voor de Franse industrie
in te trekken. Dat neemt echter
nog niet weg dat het westen mo
menteel baadt in de olie en de
oliemaatschappijen bij de onder
handelingen met de olielanden
in de beste positie verkeren.
De huidige besprekingen over de
leveringen in het derde kwartaal
van dit jaar kunnen beslissend
zijn voor het slagen van de Saoe-
dische pogingen om de andere
OPEC-landen enige prijsdiscipli-
ne op te dringen. Door vast te
houden aan een forse produktie
van 50,3 miljoen vaten (van 159
liter) olie per dag is Saoedi-Ara-
bië in niet geringe mate verant
woordelijk voor het huidige
overschot op de wereldmarkt.
SCHAKEN - Grootmeester Viktor
Kortsjnoi heeft een moeilijke
start gehad in het internationale
schaaktoernooi van Baden Ba
den (Wdl). Na twee ronden bezit
hij een half punt en een afgebro
ken partij, tegen de Roemeen
Florian Gheorghiu. In de stelling
heeft Kortsjnoi overigens een
licht voordeel. In de tweede ron
de van het toernooi wist hij tegen
Boris Ivkov (Jsl) een dergelijk
voordeel niet te bereiken. De
partij eindigde, nog in de eerste
zitting, in remise.
Echt honger hoeven de
Polen niet te lijden,
schreef het dagblad
Trouw begin maart. De
voedselsituatie in Po
len op dat moment gaf
aanleiding tot die con
clusie. Wie lang genoeg
in de rij wilde staan
kon nog genoeg basis
levensmiddelen be
machtigen, hoewel
vlees, suiker en melk
zeer schaars waren. En
op 1 april ging het vlees
op de bon, zodat in de
ry staan overbodig
werd.
Maar allengs bleken ook de
bonnen minder waard dan
aanvankelijk toegezegd. De
regering gaf toe, dat er niet
genoeg vlees is. En inmiddels
is schaarste ook troef op tal
rijke andere gebieden.
Vakantiegangers wordt al
aangeraden zelf voldoende
voedsel mee te nemen, en
benzine is soms in een be
paald gebied een hele dag
niet te krijgen.
De voedselsituatie is, kortom,
snel verslechterd. Tegelijk
wordt nu alom de noodklok
geluid voor de hele Poolse
economie. De industriële
produktie loopt snel terug, en
Polen kan zijn afgesproken
hoeveelheden steenkool niet
meer leveren aan andere lan
den van het Oostblok. Trybu-
na Ludu, het blad van de
Poolse communistische par
tij, schreef deze week dat een
kwart van de Poolse indus
trie niet wordt gebruikt. Er
zijn eenvoudig geen grond
stoffen voorhanden.
Als verwachting gaf het Poolse
partijblad dat de produktie
nog wel verder zal dalen.
Economisch kan Polen zich
dat eigenlijk niet permitte
ren. Het land heeft nu een
schuld van rond zestig mil
jard gulden bij westerse lan
den. De meeste Poolse ex
port gaat naar het Oostblok.
Het is het veel kleinere deel
van de produktie dat op ex
port naar het Westen gericht
is. dat de deviezen moet bin
nenbrengen...om rente en af
lossing van de schulden te
betalen! Gebeurt dat niet of
willig het boetekleed heeft
aangetrokken, en zijn eigen
vakbond verantwoordelijk
stelt voor de puinhoop van de
Poolse economie. Maar waar
schijnlijk bedoelt Walesa iets
anders. Aan de ene kant lijkt
hij met zijn uitspraak - zoals
hij vaker heeft gedaan - op tc
roepen tot voorzichtigheid,
en aan de andere kant duidt
hij aan, dat de bereidheid van
de Poolse bevolking om de
vrije vakbeweging te blijven
steunen wel eens zou kunnen
staan of vallen met verbete
ring van de materiële om
standigheden.
Dit laatste kan uitgroeien tot
een belangrijk chantagemid
del tegen de vrije vakbond,
bijvoorbeeld van de kant van
de aanhangers van de "harde
lijn" binnen de communisti
sche partij, maar vooral van
de kant van Rusland. En dit
chantagemiddel wint natuur
lijk aan kracht, naarmate de
economische crisis zich ver
diept en Polen (omdat import
uit het Westen onbetaalbaar
is geworden) economisch
steeds afhankelijker van Rus
land wordt. Dat maakt het
dan voor de Sowjet-Unie
makkelijker om grenzen te
stellen aan de hervormingen
in Polen.
Dat "Solidariteit" en de nu ook
erkende vrije boerenvak-
bond verantwoordelijk zou
den zijn voor de economische
situatie, is onwaar. Behalve
een aantal tegenvallende oog
sten (zoals de slechte graan
oogst van 1980), waardoor
Polen bijvoorbeeld veevoer
uit het Westen moest impor
teren, zijn er vooral organisa
torische oorzaken. In het be
gin van de jaren zeventig is
massaal (vooral met westers
geld) gcinvesteerd in de zwa
re industrie. Even groots zijn
nu de verliezen. Het geld ging
op aan zinvolle investerin
gen. maar ook aan prestige
objecten.
De Poolse arbeider schiet wei
nig op met nieuwe vrije vak
bonden, als het er op den
duur op uit zou draaien dat er
nog harder gewerkt moet
worden en minder "gezeurd"
om betere arbeidsomstandig
heden. en als de grenzen van
wat gedacht en gezegd mag
worden elders worden vast
gesteld.
Walesa: voorzichtig
gebrekkig, en Polen is alles
behalve een trouw betaler,
dan krijgt Polen geen grond
stoffen meer uit het westen.
En zo stapelt de ellende zich
op.
Daarnaast blijft er arbeidson
rust, deze week in de Poolse
havens en bij de luchtvaart
maatschappij LOT. Lech Wa
lesa, leider van de onafhanke
lijke vakbond "Solidariteit
zei deze week volgens het
Amerikaanse persbureau AP
dat het voortzetten van vak
bondsactiviteiten nutteloos
is in het licht van de steeds
slechter wordende economi
sche situatie. "Als dit zo
doorgaat", aldus Walesa,
"zullen zij die in augustus
1980 nog voor ons hebben
geapplaudisseerd. stenen
naar ons gooien".
Met "augustus 1980" doelde
Walesa op de toen succesvol
geëindigde stakingen in de
havenplaats Gdansk, waar de
Poolse arbeiders het recht
kregen zich buiten de officie
le communistische vakbond
te organiseren. De officiële
vakbond had het te bont ge
maakt: een zeer autoritaire
structuur, en voordeeltjes
voor de vakbondsleiders in.
plaats van voor de arbeiders.
Oorzaak
Het lijkt er misschien op. dat
Walesa met zijn uitspraak ge-
Congres
Met deze problemen op de ach
tergrond komt volgende
weck het buitengewone con
gres van de Poolse commu
nistische partij (de PVAP)
bijeen. De afgevaardigden
voor het congres zijn op een
voor het Oostblok unieke ma
nier gekozen. nameUjk tij
dens vrije, geheime verkie
zingen in de partij-afdelin
gen. Een zeer groot deel van
de ruim 1900 afgevaardigden,
die uit heel Polen afkomstig
zijn, heeft nog nooit een par
tijcongres bijgewoond
Het congres moet de hervor
mingen in Polen, zoals het
recht op vrije vakbonden en
het recht van "Solidariteit"
op zendtijd in de massame
dia. officieel goedkeuren.
Het partijcongres kan - dank
zij het feit dat veel afgevaar
digden zich minder gebon
den voelen aan de "harde
lijn" binnen de communisti
sche partij - grote gevolgen
hebben. Vooral de samenstel
ling van het centraal comité
en het politbureau zouden
wijzigingen kunnen onder
gaan. De voorbereidingen
rond het congres zijp in de
Sowjet-Unie met argusogen
gevolgd Wanneer de Poolse
communistische partij een
nieuwe richting inslaat, kan
dat grote gevolgen hebben.
Het zou de vijandigheid van
het Oostblok tegenover Po
len, die nu al voelbaar is, nog
kunnen versterken.
HENK VEGTER
Voor uitbreiding produktie
KEULEN (DPA) De fabriek van
Ford in het Westduitse Keulen teren bekend gemaakt op een
zal 900 nieuwe werknemers in persconferentie in Keulen
dienst nemen om de produktie te De Westduitse Ford heeft in sep-
kunnen uitbreiden van 850 tot tember van het afgelopen jaar
1110 auto's per dag. Daarnaast
onderhandelt de directie met de
ondernemingsraad over het doen
van overwerk. Dit heeft Ford gis-
6.600 werknemers met
vloeiingsregeling de laan uitge
stuurd. De onderneming liet op
de persconferentie weten dat de
opleving van de afzet toen niet is
voorzien. De indertyd ontslagen
werknemers krijgen voorrang bij
het in dienst nemen van nieuwe
personeelsleden.
De uitbreiding van de produktie
houdt verband met het feit dat in
de Spaanse Ford-vestiging in Va
lencia. waar tot nu toe alleen de
Fiesta werd geproduceerd, voor
taan ook tweehonderd auto's van
het type Escort per dag van de
band zullen komen. De fabriek
in Valencia is daardoor niet meer
in staat voldoende Fiesta's voor
de Europese markt te produce
ren. In Keulen zal de produktie
van dit model nu worden ver
groot van 250 tot 450 auto's per
dag. Bovendien zullen er m de
Duitse fabriek per dag honderd
auto's van het model Granada
meer worden gefabriceerd dan
tot nu toe.
