Verhit debat Begin-Peres
Britse bezuinigingen vallen mee
Complot Spanje zeer vertakt
Roemenië keurt manoeuvres af
Bani-Sadr nam
Chomeini tegen
zichzelf in
Akkoord vredesmacht Sinaï
Actie Al tegen executies Iran
Nieuwe doodvonnissen Turkije
Om gunst 30 procent zwevende kiezers
Westduitse
neo-nazi's:
"Palestijnen
hielpen ons"
VRIJDAG 26 JUNI 1981
BUITENLAND
(Van onze correspondent
Gerrit-Jan Hoek)
MADRID (GPD) - Opnieuw is
gisteren een Spaanse legerof
ficier in voorlopige hechtenis
genomen in verband met de
ontdekking van een nieuwe
rechtse samenzwering. Ma
joor Campos Perez is de vier
de militair die sinds afgelo
pen dinsdag is gearresteerd.
Volgens het conservatieve dag
blad Ya zouden de militairen
recentelijk diverse bijeen
komsten hebben georgani
seerd. Doel daarvan zou zijn
geweest het opstellen van
een plan om het koninklijk
paleis Zarzuela te overvallen,
op het moment dat koning
Juan Carlos daar politieke
leiders op een receptie zou
ontvangen ter gelegenheid
van zijn verjaardag.
Een van de vrouwelijke arres
tanten zou daarbij benaderd
zijn om garant te staan voor
de financiële steun aan die
bliksemactie. Volgens de ar
restanten zelf zou het thema
van die bijeenkomsten alleen
commercieel geweest zijn,
namelijk het bijeen brengen
van gelden voor de aankoop
van een nieuwe drukpers
voor het extreem-rechtse
dagblad El Alcazar.
De Spaanse politie zoekt overi
gens vooral naar relaties van
de arrestanten met extreem
rechtse sectoren, die op grote
schaal aanslagen hadden wil
len plegen om het leger te
provoceren en tot interventie
te dwingen. Een gearresteer
de militant van de neo-fran-
cistische partij Fuerza Nueva
(Nieuwe Kracht) raakte vori
ge week vrijdag zwaarge
wond doordat een zelfge
maakte bom, die hij in een
openbare prullebak wilde de
poneren. voortijdig explo
deerde
In zijn bezit trof de politie niet
alleen een uitgebreide hand
leiding aan voor de fabricage
van explosieven. maar ook
een aantal mysterieuze in
structies in code. Het „toe
val" wil dat een van de gear
resteerde militairen, kolonel
Sicre Canut, specialist is in
militaire coderingen. Ook
een ander spoor wordt door
de politie onderzocht het af
luisteren van telefoonge
sprekken van diverse minis
ters en hoge functionarissen.
Er wordt in politieke kringen
over gesproken dat zelfs pre
mier Calvo Sotelo is afgeluis
terd. Kolonel Canut is name
lijk ook communicatie-spe
cialist en is enige tijd werk
zaam geweest op het ministe
rie van algemene zaken, sa
men met een van
liike arrestanten.
JERUZALEM (GPD) - Tussen
Israel. Egypte en de Verenig
de Staten is een akkoord be
reikt over de legering van een
internationale vredesmacht
in de Sinal wanneer Israël
zich volgend jaar april geheel
uit dit gebied zal hebben te
ruggetrokken. Over de sa
menstelling en taak van de
vredesmacht is een half jaar
onderhandeld. Volgens de
akkoorden van Camp David
zou er een VN-vredesmacht
komen. Dat idee werd verla
ten toen bleek dat de Sowjet-
Unie de oprichting van een
dergelijk leger met een veto
in de Veiligheidsraad zou tor
pederen.
Het grootste probleem bij het
samenstellen van de vredes
macht was het vinden van
landen die soldaten wilden
leveren alsmede de bevoegd
heden en omvang van het le
ger. Egypte wilde een kleine,
symbolische eenheid. Israel
daarentegen stond op een
werkelijk vredesleger met
ruime bevoegdheden tot con
trole. Daarnaast heeft Israël
gedreigd de tweede fase van
ontruiming van de Sinai niet
te zullen uitvoeren als de vre
desmacht er niet zou komen.
Overeengekomen is dat de vre
desmacht zal bestaan uit drie
bataljons (rond 3000 man),
waarvan één Amerikaans. De
overige 2000 man zullen voor
namelijk komen uit Zuid
Amerika. Ook Australië en
Nieuw-Zeeland zijn genoemd
als mogelijke leveranciers.
Het geheel zal worden geleid
door een niet-militaire Ame
rikaan. Ook burger-waarne-
zullen er deel
maken De bewapening van
de drie bataljons zal bestaan
uit handvuurwapens Ze wor
den gesteund door verbin-
dtngsploegen en vliegtuigen.
De bevoorrading komt ge
heel in Amerikaanse handen
In het zeer gedetailleerde ak
koord is bepaald dat een
Amerikaanse eenheid zal
worden gestationeerd in het
strategisch belangrijke
Sharm el Sheik. De door de
Israeli's ontruimde vliegvel
den in de Smai komen ter be
schikking van de vredes
macht Aan de Israëlische
kant van de grens wordt een
symbolische Amerikaanse
eenheid gelegerd voor toe
zicht op Israëlische militaire
activiteiten.
JERUZALEM (Reuter/UPI) Premier Menachem Begin
en zijn socialistische tegenstander Sjimon Peres hebben
gisteren een verhit debat voor de televisie gevoerd waar
bij het erom ging de steun te krijgen van de ongeveer 30
procent van de kiezers die nog geen keuze zou hebben
gemaakt voor de op 30 juni te houden parlementsverkie
zingen.
Peres verweet de premier verant-
woordelijk te zijn voor "de ge
welddadigste, bcledigendste cn
moeilijkste verkiezingen die het
land ooit heeft gekend". Begin
beschuldigde op zijn beurt Peres
van het aanslaan van een "zo
agressieve toon dat ik bijna van
mijn stoel viel". Volgens hem
had de arbeiderspartij al sinds
zijn komst naar Israël, 40 jaar ge
leden, schuldig gemaakt aan "re-
putatiemoord" jegens hem.
BEIROET (AFP) - Twee Westduit
se neo nazi's, leden van de groep
van Karl Heinz Hoffmann, heb
ben gisteren in Beiroet bevestigd
dat zij negen maanden hebben
doorgebracht in een Palestijns
opleidingskamp in de buiten
wijk van westelijk Beiroet.
Het zijn de 22-jarige Walter Ulrich
Behle en Uwe-Johannes Mainka.
Zij zeiden op een persconferen
tie die door de christelijke militie
in Oost-Beiroet was belegd dat
zij uit het kamp ontsnapt waren
de
christelijke militie te bereiken.
De woordvoerder van deze militie,
Naoum Farah, zei dat hiermee
het bewijs is geleverd dat een der
fatah-leiders verantwoordelijk is
voor de aanslagen van 26 sep
tember 1980 in München en van
2 augustus 1980 in Bologna".
Farh zei dat deze leider, Aboe Iyad,
in verbinding staat met de groep
Hoffmann om in Europa een net
van terroristen te scheppen, in
ruil voor geldelijke bijdragen aan
de Duitse groep.
Hoffmann is enkele weken geleden
in de Bondsrepubliek gearres
teerd op verdenking van mede
plichtigheid aan de aanslag in
München.
Volgens de regels van het debat
kregen de twee leiders elk 2,5 mi
nuut om dezelfde vragen te
beantwoorden. Begin kwam
nogal eens in tijdnood en werd
tweemaal afgehamerd hoewel hij
nog niet was uitgesproken.
Peres zei dat hij Begin niet meer
als premier erkende sinds het Li-
koedblok was begonnen het ka
binet als verkiezingsforum te ge
bruiken. Hij verweet Begin de
omvang van de economische
problemen van Israël te verdoe
zelen. Volgens hem had de infla
tie de afgelopen vier jaar 1.210
procent bedragen. Vorig jaar was
het precentage 132 procent,
waarmee Israël bovenaan de we
reldranglijst stond.
Begin vond dat Peres geen oog had
voor de feiten. Hij zei dat hij niet
zou toestaan dat de Arabieren
het voor het zeggen krijgen in
het bezette deel van Jordanië.
Peres herhaalde zijn standpunt
dat Israël weliswaar militair toe
zicht op dit gebied moet houden,
maar niet de 1,3 miljoen Arabie
ren in de bezette gebieden moet
blijven besturen. In dit verband
kondigde hij aan dat een socialis
tisch kabinet de vastgelopen au-
tonomie-onderhandelingen met
Egypte weer op gang zal bren
gen. Dan zou het door Begin af
gewezen voorstel om eerst aan
de bevolking van de strook van
Gaza zelfbestuur te geven, ter
sprake worden gebracht.
Ten aanzien van de crisis over de
Syrische luchtdoelraketten in Li
banon betoogde Peres dat hij alk-
diplomatieke mogelijkheden zou
onderzoeken om een oorlog met
Syrië te vermijden. Begin her
haalde zijn opvatting dat hij, als
alle diplomatieke pogingen fa
len, militaire middelen zal ge
bruiken.
Van Warschaupact langs Poolse grens
2 correspondent Anton Koene)
WENEN (GPD) - De Roemeense president
Nicolae Ceaucescu heeft het Warschaupact
opgeroepen een einde te maken aan de mili
taire manoeuvres langs de grenzen. Hij ver
sterkt hiermee de geruchten over volgende
week maandag te beginnen oefeningen van
de gezamenlijke strijdkrachten van de Oost-
n een toespraak voor fabrieksarbeiders en le
den van de Roemeense communistische par
tij zei hij, dat militaire oefeningen langs de
grenzen voor Warschaupactleden kostbaar
en niet noodzakelijk zijn. Roemenië, het eni
ge Warschaupactland dat geen propaganda-
aanvallen op Polen heeft gedaan, neemt
hieraan geen deel.
Met nog 18 dagen voordat het negende buiten
gewone congres van de Poolse communisti
sche partij in Warschau begint, wordt de an
ti-Poolse campagne van de andere War-
schaupactlanden met de dag heftiger.
Dreigende manoeuvres zoals ook in november
vorig jaar langs de Poolse grenzen met de
Sowjet-Unie, Tsjechoslowakije en Oost-
Duitsland zijn gehouden, zouden kunnen
worden gezien als een volgende stap in de
intimidatietactiek van de Russen.
Snoeimes in defensie
(Van onze correspondente
Lia van Bekhoven)
LONDEN (GPD) Op de Britse
defensie, en speciaal de marine,
zal fors worden bezuinigd. Maar
het snoeimes heeft toch minder
krachtig toegeslagen dan weken
lang werd verondersteld. Minis
ter van defensie Johnn Nolt kon
digde gisteren in het Lagerhuis
aan dat het aantal oppervlakte-
schepen drastisch zal worden
verminderd. De komende jaren
krijgen tegen de 10.000 marine
mensen ontslag aangezegd. De
bezuinigingsoperatie betekent
een radicale wijziging in de de
fensiestrategie: het vrijgekomen
geld zal worden benut voor fi
nanciering van op de Britse
atoomonderzeeers te plaatsen
Trident-kernraketten, die de ou
de Polaris moeten vervangen.
De marinescheepswerp in Cha
tham zal gesloten worden. Ze
venduizend mensen in deze ha
ven komen op straat te staan.
Ook de scheepswerf in Ports
mouth zal niet meer op volle toe
ren draaien. Het aantal fregatten
en torpedojagers zal van 59 tot 50
worden teruggebracht in ruil
voor meer onderzeeërs die bij de
opsporing van vijandelijke on
derzeeboten worden ingezet (de
zgn. hunter-killer). Slechts twee
vliegdekschepen blijven in de
vaart. De trots van de marine, het
nog niet afgebouwde vliegdek-
schip de Ark Royal, zal niet in ge
bruik worden genomen. Het
wordt wel afgebouwd en ver
moed wordt dat het zal worden
verkocht
De Britse luchtmacht komt er be
ter vanaf. Niemand van de Royal
Air Force zal ontslagen worth n
Wel zullen 60 verticaal stijgende
Harrier gevechtsbommenwer
pers in de VS worden aange
kocht. Een beslissing die in het
Lagerhuis op kritiek stuitte, om
dat het om een oorspronkelijk
Brits ontwerp gaat. dat in de VS
verder is ontwikkeld. Oppositie-
en vakbondskringen spreken
dan ook van een „uitverkoop"
aan Amerika. Maar Nott zei dat
de Harricr-overeenkomst Enge
land minimaal 2 miljoen gulden
voordeel oplevert.
Een Britse legerdivisie in West-
Duitsland zal worden terugge
roepen. maar defensieminister
Nott legde er de nadruk op dat
het aantal van 55.000 Britse sol
daten aan de Rijn gehandhaafd
zal blijven. De teruggeroepen mi
litairen behoren voornamelijk
tot de administratieve afdelingen
op de hoofdkwartieren van het
Rijnleger. Bij het leger zullen in
totaal 10.000 mensen moeten ver
dwijnen.
De onder-oud-minister van de ma
rine. Speed, die vijf weken gele
den voor het eerst over de bezui
nigingsplannen sprak, gaf toe
dat er minder ernstig op de mari
ne is beknibbeld dan hij vreesde
Speed werd voor zijn uitlatingen
destijds op staande voet ontsla
gen door premier Thatcher. Niet
temin hebben zijn waarschuwin
gen de afgelopen weken tot het
debat geleid over de defcnsic-uit-
gaven. waarbij de conservatie ka
merleden de regering onder druk
zetten het bezuinigingsmes voor
zichtiger te hanteren dan ze van
plan zou zijn.
DEN HAAG (ANP) - Amnesty International, de organisatie die opkomt
voor de rechten van de mens. is vandaag in ruim veertig landen een
actie tegen de golf van executies in Iran begonnen. Nationale afdelin
gen, groepen en leden van de organisatie zullen zich direct tot de Iraan-
se autoriteiten wenden in een poging de executies te stoppen. Volgens
Amnesty zijn in Iran sinds de revolutie van 1979 minsten 1.600 mensen'
slachtoffer van snelrecht geworden.
In de afgelopen tien dagen zijn minstens 32 mensen terechtgesteld, zo
deelde Amnesty mee. en de meeste hiervan uit politieke overwegingen
als gevolg van de botsing tussen aanhangers van de voormalige presi
dent Bani-Sadr en aanhangers van de conservatieve islamitische
geestelijkheid.
Doodvonnissen in Iran. zo stelt Amnesty, worden uitgesproken door "Is
lamitische revolutionaire raden" en daarna onmiddellijk uitgevoerd. In
mei vorig jaar publiceerde de organisatie reeds een rapport waaruit
bleek dat personen die door deze raden worden berecht niet kunnen
rekenen op een eerlijk proces. Het genoemde aantal van 1.600 geexeeu-
teerden is een minimum schatting die berust op de gevallen die aan de
buitenwereld bekend werden. Maar Amnesty vreest dat het werkelijke
aantal veel hoger ligt. Mede omdat de berichten over massa-executies
niet in de schatting verwerkt zijn. Vooral uit de streken waar de Koer
den om meer autonomie strijden komen dergelijke berichten.
(Van onze correspondent Frans van Hasselt)
ISTANBOEL (GPD) - Tegen 52 kopstukken van de Turkse linkse vak
bond DISK, die spoedig terecht moeten staan, is gisteren de doodstraf
geë-ist door de militaire aanklager, kolonel Takkici. Het is in Turkije
gebruikelijk dat de eisen reeds voor de aanvang van de rechtzaak wor
den geformuleerd. Ruim 850 doodvonnissen zijn geeist sinds de staats
greep van 12 september 1980, 54 uitgesproken, zes voltrokken
De aanklager baseert zich op artikel 146 van het wetboek van strafrecht
In dit artikel wordt automatisch de doodstraf gesteld op „pogingen, de
verandering of omverwerping van de grondwet geheel of gedeeltelijk af
te dwingen en het parlement uit te schakelen of te belemmeren in zijn
functie"
De eis zal niet nalaten, in binnen- en buitenland deining te verwekken
Anders dan de honderden terroristen die in Turkije terecht moeten
staan kunnen de leiders van de DISK moeilijk worden beschuldigd van
geweldpleging
Menigeen ziet in de eis een soort tegenwicht tegen de doodstraffen die al
bij voorbaat in Ankara zijn geëist tegen 587 kopstukken van de ultra
rechtse partij van nationalistische actie, onder wie de leider, oud kolo
nel Turkesj Hun proces was voor juni aangekondigd, maar nu deze
maand bijna is verstreken is het onzekerder dan ooit wanneer het zal
beginnen.
DEN HAAG (GPD) - „Waar ter
wereld kan een president on
beschermd op straat lopen,
staan en gaan waarheen hij
wil, praten met de allerarm
sten van dit volk?" Na een
jaar doen deze woorden van
ajatollah Chomeini wat sinis
ter aan. De president van
Iran. Abolhassan Bani-Sadr.
is ondergedoken en probeert
zijn land te ontvluchten, uit
angst voor de door fanatieke
mullah's opgehitste schare
Hezbollahi, de knuppelende
'Partijgangers van Allah'.
Spreekkoren van „dood aan
de tweede Sjah" galmden de
afgelopen zondag in de stra
ten rond de Majlis in Tehe
ran, waar de betulbande par
lemantariers de president
„politiek incompetent" ver
klaarden.
Alleen de onbetwiste leider van de Iraanse revolutie, de imam
Ruholla Chomeini, had Bani-Sadr nog kunnen redden. De ex-
president geloofde daar al niet meer in Voor hem was het spel
definitief uit nadat hij op 11 juni door Chomeini was ontslagen
als opperbevelhebber van het leger. Toen hg daarna onderdook
en het Iraanse volk opriep tot verzet tegen de aanstormende
tirannie van de fundamentalistische mullah's, tekende hij zijn
eigen doodvonnis.
Bani-Sadr ontmoette Chomeini voor het eerst bij de begrafenis
van zijn vader, zelf ook een populaire ajatollah Dat was in 1972
in Irak. Tussen beiden ontwikkelde zich een vader-zoon-relatie.
en de jonge aan de Parijse Sorbonne studerende Bani-Sadr was
eep van Chomeini's naaste medewerkers, toen die vanuit zijn
Franse ballingsoord de val van de Sjah organiseerde Na de
triomfantelijke intocht van Chomeini in Teheran. 31 januari
1979, bleef Bani-Sadr's ster stijgen, ondanks het wantrouwen
van de behoudende geestelijkheid jegens deze 'nieuwlichter'
Precies een jaar later werd hij met 76 procent van de stemmen
tot president gekozen van de Islamitische Republiek
Nu zou hij zijn droom een vroom islamitisch en tegelijk werkelijk
socialistisch en kleinschalig Iran - kunnen verwezenlijken Maar
al gauw bleek dat stuk te lopen op een gebrek aan macht en de
vasthoudende tegenwerking van de Islamitische Revolutionaire
Partij, geleid door zyn belangrijkste tegenspeler in anderhalf
jaar machtsstrijd, ajatollah Mohammed Behesti Telkens weer
was deze sluwe tacticus de dromer 'Bani-Babbelaar te slim af
Machteloos
Alle macht valt. zowel praktisch als in de Grondwet, toe aan
geestelijk leider Chomeini, die als opperscheidsrechter boven
de wet is geplaatst Premier, bevelhebber, president, het zijn
allemaal titels die geen werkelijke macht geven, zoals Bani-Sadr
tot zijn schade heeft ondervonden De macht wordt als het ware
'geleend' van de imam, de vertegenwoordiger van de profeet op
aarde.
Daardoor kon de curieuze en onwerkbare situatie zo lang voortdu
ren, dat Iran gerageerd moest wardendooreen pn identeneen
regering die allebei een totaal andere weg op wilden Zo kon de
president maandenlang wetten tegenhouden die hem niet zin
den. Anderzijds kon het door de IRP beheerste parlement Bani
Sadr een regering opdringen die een geheel andere politiek wil
de, waarbij de president dan weer de benoeming van een minis
ter van buitenlandse zaken en van economic h,- /«,ki n
hield. Tot op de dag van vandaag zijn deze ministeries onbe
mand.
Aan het onderling geraas tussen de president en de IRP-leiders
kwam geen einde ondanks de herhaalde oproepen van Chomei
ni. Er werden voortdurend felle aantijgingen uitgewisseld, waar
bij vooral de ongedurige 48 jarige Bani-Sadr in zijn 'Dagboek
van de President in zijn huiskrant de Enghelab-e Islami en in
persoonlijk brieven 'aan mijn vader' Chomeini niet zachtzinnig
te werk ging Zijn voornaamste tegenspeler ajatollah Behesti
maakt handig gebruik van de zwakheden van de wat dromerige
en overmoedige Bani-Sadr, en zaagde langzamerhand de poten
onder diens stoel vandaan. De imam moest wel een keus doen.
en hij koos voor de sterkste partij de IRP. die behalve het presi
dentschap alle machtsposities al m handen had
Koran
De tegenstanders van Bani-Sadr schilderden hem af als een pro-
westerse liberaal, een beeld dat maar al te vaak is overgenomen
in de westerse media Niets is minder waar Ook de president
geloofde heilig in een Islamitische Republiek, en kon het dragen
van de chador voor vrouwen met verve verdedigen, omdat onbe
dekt vrouwelijk haar de mannen maar wild maakt Het verschil
van mening bestond uit de interpretatie van de voorschriften
van de Koran, de islamitische heilige schrift, die tal van regels
bevat voor persoonlijke, economische en staatszaken
De 'fundamentalisten' menen dat het woord van Allah letterlijk
moet worden genomen, terwijl anderen onder wie Bani Sadr
een wat soepeler en aan de tijd aangepaste toepassing bepleiten
Een voorbeeld er ligt op het ogenblik een wetsvoorstel ter tafel
dat iemand die een ander letsel aandoet, gestraft moet worden
met een wond van precies dezelfde omvang en diepte Deze ri
goureuze toepassing van het principe 'oog om oog' is mensen als
Bani-Sadr een gruwel
De terugkeer naar een middeleeuwse barbaarsheid lijkt zonder
Bani Sadr, die in elk geval de macht had z^n handtekening on
der wetten te weigeren, behalve door een opstand niet meer te
stuiten Hoe groot is de kans daarop1 Zeker is dat de populan
teit van de mullah s sterk dalende is. Vooralsnog blijft Chomeini
buiten deze trend, maar door het verwijderen van Bani Sadr zal
het beeld als de boven de partijen zetelende bemmnelyke vader
van Iran snel vervagen Even zeker is ook dat de populariteit van
de ex-prcsidcnt groot is.
Burgeroorlog?
Bani Sadr miste een instrument om die populariteit om te aeUen
in macht hij heeft geen eigen partij, en mocht die volgens de
grondwet ook niet hebben. De groepen die achter hem stonden
zoals veel legerofficieren en de bazari s (onder wie zowel schoen
poetsers als steenrijke handelaars), maar ook de links revoluti..
naire moslims en de rechtse aanhangers van het Nationale
Front, kortom een ieder die een schrikbewind van de IRP willen
afkeren, vormen geen eenheid en steunden de president vaak
alleen om opportunistische redenen
Begin deze week werd de heilige stad Qom opgeschrikt door een
bomaanslag op het station, misschien het eerste ken van een
dreigende burgeroorlog De IRP probeert dit te voorkomen door
een medogenloze repressie tegen alle 'mounatikin'. de afvalligen
van het geloof De kans bestaat dat deze repressie juist hot ti
gendoel zal bewerkstelligen cn een opstand tegen hun bewind
dichterbij brengt
