Koerswijziging communisten
NAVO terughoudend
EG gaat vredesconferentie
over Afghanistan voorstellen
Communisten
bijna niet
te doorgronden
Om vier ministers in Franse regering te krijgen
Frankrijk:
Irak wil Arabische atoombom
WOENSDAG 24 JUNI 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
BRUSSEL (GPD) - Voorzichtig
en terughoudend waren gisteren
de reacties in NAVO-kringen op
de benoeming van vier commu
nisten in de nieuwe Franse rege
ring. Van officiële zijde werd
geen commentaar gegeven. De
NAVO spreekt zich niet uit over
de interne aangelegenheden van
een NAVO-land, aldus een NA
VO woordvoerder.
Frankrijk neemt niet deel aan de
geïntegreerde militaire samen
werking tussen NAVO-landen
Hetzelfde geldt voor IJsland, dat
echter geen leger neeft en ook op
politiek vlak maar in zeer be
perkte mate deelneemt aan de
samenwerking in NAVO-kader
Beide landen zijn dus geen lid
van de Defensie Planning Com
missie waarin de defensie-minis
ters van de Alliantie het defen
siebeleid bepalen.
Frankrijk speelt wel een actieve rol
in de politieke samenwerking in
de NAVO. En dit geldt voor vrij
wel alle aspecten van de Oost-
West-verhoudingen en het
In reactie op Franse regering
westelijke veiligheidsbeleid in
brede zin. De Fransen nemen
niet deel aan de reeds jaren
voortslepende en nog steeds
vruchteloos gebleven conferen
tie met het Oostblok in Wenen
over troepenvermindering in
Centraal-Europa.
De communistische bewindslie
den in het nieuwe Franse kabi
net krijgen „onschuldige" pos
ten. zodat er nauweljks of geen
sprake is van communistische
invloed op de Franse buitenland
se politiek en het defensiebeleid,
zo wordt in Brusselse NAVO-
kringen erkend. Het regeerak
koord tussen de socialisten en
communisten bevat op het ge
bied van buitenlanse politiek en
defensiebeleid geen afpraken die
in strijd zijn met de algemeen
geldende westelijke opvattingen
op dit gebied, zo meent men in
Brussel.
Niettemin kan er toch een zekere
precedentwerking van de Franse
benoemingen uitgaan, ook naar
andere NAVO-landen toe. En dit
laatste is misschien wel belang
rijker dan de situatie in Frank
rijk zelf. waar de communisten
bij de verkiezingen immers tot
een kleine minderheid zijn gere
duceerd. In het staatkundig sys
teem van de Vijfde Republiek
kan de president bovendien naar
goeddunken ministers benoe
men of ontslaan. De status van
de communistische bewindslie
den onder president Mitterrand
is dan ook veel minder belangrik
dan bijvoorbeeld van een minis
ter in het constitutionele stelsel
in Italië.
In Italië zijn vrijwel voortdurend
coalitieregeringen aan de macht.
Deelname van de Italiaanse com
munisten aan een kabinet in Ro
me zou dan ook politiek veel ern
stiger zijn. aldus zegslieden in
NAVO-kringen. In dit verband
wordt er nog aan herinnerd dat
Henry Kissinger, toen hij enige
jaren geleden minister van bui
tenlanse zaken van Amerika was,
zich krachtig verzette tegen op
neming van communisten in een
Italiaanse coalitie toen daar spra
ke van was De communistische
partij in Itali. de grootste in West-
Europa. heeft nooit deel uitge
maakt van de regering in Rome.
Het is overigens niet de eerse keer
dat communisten deel uit maken
van de regering van een NAVO-
land. In 1974-75 waren er ook
communistische ministers in de
Portugese regering, terwijl ook
in IJsland communistische be
windslieden zijn geweest. Frank
rijk is echter het eerste grote NA
VO-land met communisten m de
regering.
Portugal kreeg in de NAVO een
aparte behandeling nadat de
communisten mede aan de
macht waren gekomen (in een
coalitie met de socialisten). Mili
taire geheimen en andere ver
trouwelijke informatie werd aan
de vertegenwoordigers van Lis
sabon onthouden. Portugal trok
zich zelf terug toen het aan de
beurt was om lid te worden van
de Nuclear Planning Group van
de NAVO. In dit forum wordt de
kernwapenstrategie van de
alliantie besproken.
(Van onze correspondent Rudolph Bakker)
PARIJS - Frankrijk krijgt, als enig Westeuropees land, vier
communistische ministers in de regering. Onder hen is de
tweede man in de partij-hiërarchie, Charles Fiterman. Hij
wordt minister van transport en maakt deel uit van het
kabinet. De anderen kregen de departementen van ge
zondheid, van beroepsopleiding en van administratieve
hervormingen.
De samenstelling van het tweede
kabinet-Mauroy is gisteravond
door een woordvoerder van pre
sident Mitterrand bekendge
maakt. Behalve de benoeming
van de vier communistische mi
nisters zijn er nauwelijks veran
deringen ten opzichte van het vo
rige. Minister voor buitenlandse
betrekkingen blijft Cheysson en
voor buitenlandse handel Jobert.
Ook in de regering blijven de
Jack Ralite: gezondheid
vrouwelijke minister voor land
bouw Creysson, de minister voor
planning Rocard en de kleurrijke
burgemeester van Marseille, Def-
ferre, op binnenlandse zaken.
Opnieuw ligt in dit kabinet de na
druk op de sociaal-democratie.
Niet alleen door het premier
schap van Mauroy, maar ook
door de aanwezigheid van Michel
Rocard en van de minister voor
economie en financiën Delors.
Zowel Delors als Jobert maakten
ooit deel uit van de regering-
Chaban-Delmas onder het presi
dentschap van Georges Pompi
dou.
Een enkele minister keerde niet te
rug. Hieronder zijn de nieuwe so
cialistische voorzitter van het
parlement en de nieuwe leider
van de socialistische kamerfrac
tie. De al te loslippge zeezeiler en
diepzeeverkenner Alain Bom
bard is een der heel weinigen die
duidelijk aan de kant werd gezet.
Hij wordt schraal getroost met
een zetel in het Europese parle
ment van Straatsburg.
Een nieuw gezicht is dat van de mi
nister voor industrie, Pierre
Dreyfuss, de president-directeur
van de Renault-fabrieken. Drey
fuss vervulde een uiterst lange
reeks hoge functies in kabinetten
van de Vierde en de Vijfde Repu
bliek.
Op het ministerie van justitie is be
noemd de advocaat Robert Ba-
Een verheugde communistenleider Georges Marchais i
Mauroy.
t zijn besprekingen met de Franse premier Pierre
dinter, die tijdens de presidents
verkiezingen zijn oude vriend
Mitterrand terzijde stond. Mr. Ba-
dinter speelde een prominente
rol in de strijd om de afschaffing
van de doodstraf. Het socialisti
sche program voorziet daari-
Het
tweede kabinet-Mauroy ziet er dan
ook even keurig uit als het eerste
en zou een perfect middel tegen
de burgerschrik zijn, wanneer het KoerSWIJ ZiglFlg
niet de weinig tot de verbeelding
sprekende „apparatsjik" Fiter
man en drie andere communisten
in zijn gelederen telde. Voor twee
van hen zijn duidelijk minister
posten gecreëerd.
Anicet le Porse: ambtelijke dien
sten en administratieve hervor
mingen.
Marcel Rigout: beroepsvorming. Charles Fiterman: transport
President Mitterrand zou tot deze
beslissing gekomen zijn nadat hij
zich er voldoende van had over
tuigd dat in het buitenland - met
name in de Verenigde Staten -
zijn keus als van zuiver binnen
landse aard zou worden opgevat.
Mitterrand blijft geloven dat de
winter op economisch en sociaal
vlak buitengewoon moeilijk zal
worden en dat hij de communis
ten dan beter binnen dan buiten
de regering kan hebben.
Dat neemt niet weg dat vooraan
staande ministers rond Mauroy
blijven volhouden dat president
Mitterrand "*ch vergist als hij
denkt de communisten te hebben
„gevangen". Niet alleen heeft een
zogenaamd akkoord geen blij
vende waarde, bovendien - zo re
deneert men - zullen de commu
nisten elk voorwendsel voldoen
de achten om weg te lopen, als ze
Het politieke akkoord tussen de so
cialisten en de communisten, dat
na de overrompelende verkie
zingsoverwinning van de socia
listen afgelopen zondag tot stand
kwam, getuigt van een nieuwe
koerswijziging van de verslagen
communisten in een indrukwek
kende reeks van opzienbarende
koersveranderingen. Zo zijn de
communisten van vurige verde
digers van de Sowjet-Unie inzake
zijn inval in Afghanistan nu snel
van kleur verschoten en eisen
met de socialisten het terugtrek
ken van de Sowjet-troepen uit dat
land.
Hun uiterst lauwe houding ten op
zichte van de Poolse vakbond So
lidariteit en zijn leider Walesa is
nu veranderd in adviezen aan de
Sowjets met hun vingers van de
Polen af te blijven. Tenslotte zien
ze nu van de ene dag op de andere
de gevaren in van de SS-20-
raketten en hebben ze zich voor
stander verklaard van de moder
nisering van de NAVO-middel-
lange-afstandsraketten.
V.d. Klaauw
niet eens
met kritiek
LUXEMBURG (ANP) - Ne
derland is niet ontevreden
over de wijze waarop het het
eerste halfjaar van 1981 het
voorzitterschap van de EG
heeft uitgeoefend. "We heb
ben als normale, nuchtere
Nederlanders gestaag ge
werkt", aldus Chris van der
Klaauw, de Nederlandse mi
nister van buitenlandse za
ken. Het voorzitterschap
wordt op 1 juli overgenomen
door de Britten.
De forse kritiek die er in het
Europese parlement is gege
ven op de werkwijze waarop
Nederland het voorzitter
schap heeft uitgeoefend (on
der andere door de Neder
landse christen-democraat
Penders) wees Van der
Klaauw van de hand. Men
verwacht dat een voorzitter
schap bepaalde zaken zal rea
liseren. Vaak worden die ver
wachtingen te hoog gespan
nen en dan volgt later de te
leurstelling", aldus de uitleg
die Van der Klaauw voor de
kritiek gaf.
LUXEMBURG (ANP) - De Euro
pese Gemeenschap gaat begin
volgende week op haar topconfe
rentie in Luxemburg een vredes
conferentie over Afghanistan
voorstellen. Dat is gisteren in Lu
xemburg, waar de ministers van
buitenlandse zaken van de EG
bijeen zijn, bekend geworden.
Het initiatief hiertoe is uitgegaan
van de Britse minister van bui
tenlandse zaken, Lord Carring-
Besmetting - Twee werknemers
van de Franse electriciteitsmaat-
schappij zijn gisteren radio-ac
tief besmet toen zij in de kern
centrale Bugey bij Lyon een lek
in de primaire kringloop van de
reactor wilden onderzoeken.
Volgens de directie van de kern
centrale moesten de "oppervlak
kige" besmettingen op de zie
kenafdeling worden behandeld.
Volgens de directie is geen besmet
ting van de omgeving opgetre
den.
ton. Hij heeft de instemming van
zijn Europese collega's verkre
gen.
Volgens wat in Luxemburg uitlek
te wil men een internationale
conferentie over Afghanistan in
twee fasen. Op een dit jaar in no
vember in Islamabad (Pakistan)
te houden bijeenkomst zou over
de waarborgen voor de veilig
heid van Afghanistan gesproken
moeten worden. Daar zou ook
overeengekomen moeten wor
den dat de Sowjet-Unie zijn troe
pen terugtrekt uit dat land en dat
omringende landen geen steun
meer verlenen aan de Afghanen
die in hun land tegen de Russi
sche troepen strijden.
Op een tweede conferentie, in 1982,
zou dan gesproken moeten wor
den over het toekomstige regime
in Afghanistan en daar zouden
ook garanties gevonden moeten
worden voor de neutraliteit van
dat land.
Uit peilingen zou zijn gebleken dat
verscheidene landen al instem
men met het EG-voorstel. Zo zou
Pakistan bijvoorbeeld al zijn in
stemming hebben betuigd In
Luxemburg werd gezegd dat de
Britse ambassadeur in Moskou
het Kremlin op de hoogte zou
brengen van het Europese voor
nemen.
Deelnemers aan de twee conferen
ties zouden moeten zijn de vijf
landen die permanent lid zijn
van de veiligheidsraad van de
Verenigde Naties plus de niet-ge-
bonden landen in de betreffende
regio: Iran, Pakistan, India plus
Afghanistan zelf. In de Veilig
heidsraad hebben twee EG-lan-
den permanente zitting Frank
rijk en het Verenigd Koninkrijk
De andere permanente leden zijn
de Sowjet-Unie. de Verenigde
Staten en de Chinese Volksrepu
bliek.
De Britse minister. Lord Carring-
ton, heeft kort na de inval van de
Sowjet-Unie in Afghanistan, in
december 1979, al voorgesteld
een neutralisatieplan voor Af
ghanistan te ontwerpen. Dat
voorstel is toen door de Sowjet-
Unie verworpen. Uit kort gele
den gehouden peilingen zou zijn
gebleken dat het Kremlin nu niet
meer zo afwijzend staat tegen
over een vredesinitiatief.
PARIJS - Heel wat Fransen
zullen niet begrijpen waarom
president Mitterrand het in
zijn hoofd heeft gehaald com
munisten in zijn regering te
halen, om nog niet te spreken
van de weinig sympathieke
„apparatsjik" Fiterman, die
nota bene tot het kernkabinet
werd toegelaten als minister
van transport. In hun opper
ste wanhoop zullen diezelfde
Fransen waarschijnlijk zeg
gen: „Mitterrand zal het wel
beter weten dan wij", en
overgaan tot de orde van de
dag.
Op zijn staatsicfoto, die nu in
alle gemeentehuizen hangt
boven de buste van "Marian
ne" - die de gelaatstrekken
vertoont van Brigitte Bardot -
heeft Mitterrand kennelijk
het gezicht proberen te trek
ken van een wijze, een ziener.
Zuiver afgaande op de verbazingwekkende uitslagen van de presi
dents- en de parlementsverkiezingen valt het de nieuwe presi
dent nu niet moeilik te beweren dat hij het altijd beter heeft
geweten dan "iemand anders".
Koersveranderingen
Om de Franse communisten in hun aard en hun historie te begrij
pen dient men over bijzondere gaven te beschikken. Ze zijn
binnen de landen van West-Europa een van de puurste verschij
ningsvormen van hun soort. Historici rukken zich de haren uit
het hoofd als ze de achtergronden van plotselinge koersverande
ringen proberen te doorgronden. De levens van hun leiders zyn
nog door geen biograaf vastgelegd zoals dat mogelijk is bij we
zens binnen het „kapitalistische" systeem
Vaststaat dat de harde kem van de vaste communisten niet uit
opportunisten bestaat, die stemmen om den broode. Er is spra
ke van een communistisch „geweten", dat bereid is achter zijn
leiders aan door dik en dun te gaan Het was op deze harde kern
dat Georges Marchais sinds de door hemzelf veroorzaakte -
debêcle in het eerdere regeer-akkoord koers heeft gevaren.
Waarschijnlijk zal ooit vast komen te staan dat Marchais zich
ditmaal verrekend had. Zelfs de harde kern kreeg er genoeg van
Hoewel de pure Franse communist niet „gewoon een socialist is
die communistisch stemt", vond hij nu toch wel dat links aan de
macht moest, en stemde op Mitterrand, als de enige uitweg
Als Frankrijk in '44 wordt bevrijd heeft generaal De Gaulle geen
keus. Hij moet de communisten als verzetshelden een plaats in
zijn regering geven. Op dat moment hoopten de communisten
dat ze de macht langs de legale weg konden overnemen. Partij
leider Maurice Thorez vervulde een rol in het kabinet, maar sleu
telfuncties werden er niet uitgedeeld. Bovendien werd duidelijk
dat de communisten de ministeries die ze beheerden geheel be
zetten met kameraden op alle hoge en lage posten
In mei'47 verlieten de communisten de regering omdat ze het niet
eens waren met de acceptatie van de Marshallhulp, het Ameri
kaanse programma om de pas bevrijde gebieden weer op de
been te helpen. Een jaar later werd de Tsjechische held Jan
Masaryk in een eerdere communistische putsch in Praag uit het
raam geworpen en vermoord. Niet meer dan vijf procent van de
Franse communisten bleek enige verontwaardiging te hebben
gevoeld bij de „machtsovername" door de Sowjets van het pas
bevrijde Tsjechoslowakije.
De communistische partij ontstond in 1920 op het beroemde so
cialistische partijcongres in Tours, waar een kleine groep anar
chisten en „communisten" zich van de grote groep afscheidde,
omdat die er niets voor voelde zich by de „communistische in
ternationale" aan te sluiten. Sinds '34 veroordeelden de commu
nisten het opkomende fascisme en zetten ze de socialisten ertoe
aan een volksfront te vormen ter gelegenheid van de verkiezin
gen van '36. Toen het volksfront won bleven de communisten in
de coulissen.
Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog stonden de Franse
communisten aan de zijde van Hitier. omdat die een pact met
Moskou gesloten had. maar Stalin op zijn beurt de oorlog als
„bourgeois" en „imperialistisch" had afgedaan. Pas toen Hitier
de Sowjet-Unie binnenviel gingen de communisten op bevel
van Moskou in het verzet
Democratie omver
Tot aan de mei-opstand van '68 bleven de Franse communisten
althans op papier de parlementaire democratie als een instru
ment in handen van de bourgeoisie beschouwen, en was hun
taak die democratie omver te werpen. Pas na de mei-dagen
kwam de partij-leiding uit zijn ghetto en zocht men opnieuw
aansluiting bij de socialistische kameraden van weleer In '62
ontstond een eerste aanzet tot een „gemeenschappelijk regeer-
program" dat aanleiding werd tot eindeloos gepalaver en dat ten
onder ging in de parlementsverkiezingen van '78. Naar alge
meen wordt beweerd zag partijleider Marchais aankomen dat hij
tot de rol van bijwagen zou worden gedegradeerd.
De histone zal moeten uitmaken of socialistenleider Francois Mit
terrand van het begin af aan de overwinning van mei en juni
heeft voorzien. Als dat zo is. moet Mitterrand hebben begrepen
dat het diepgewortelde „communistisch geweten" niet mocht
worden aangetast (wat hij nooit probeerde» maar wellicht heeft
hij gevoeld dat hij het beter kort bespelen dan communistenlei-
der Georges Marchais zelf Opnieuw steunend op dO hardt IMVB
trok Marchais zich - Mitterrand vervloekend - in een ghetto te
rug, maar het ghetto was op dat moment niet meer gewild De
„basis" zag na lange zig-zagkoersen en eindeloze reeksen elkaar
tegensprekende opdrachten het heil in samenwerking met het
socialisme, zoals men dat ooit m TOUII htl I i< li gMltW had
De laatste ommezwaai heeft alleen de harde kern moeilijkheden
opgeleverd. Nadat de communistische onderhandclingscom
missie de socialistische voorwaarden in een totale capitulatie
had aanvaard, bleek het politiek comité niet zo snel te 011
gen. De door Moskou gedicteerde standpunten over Afghanis
tan, Polen en de Sowjct-raketten kon men niet zomaar opgeven.
Daarmee werd de heilige band met het communistische moe
derland aangetast.
Uitgelachen
Is de tactiek van Mitterrand eventueel nog duidelijk, die van com
munistenleider Marchais om zich zo te vernederen voor een volk
dat hem in de tv-studio's vierkant heeft uitgelachen, bluft een
raadsel. Wellicht denkt Marchais al aan de nieuwe strijd, vanuit
een nieuw ghetto, voor de zoveelste keer op weg naar de heil
staat. nu met het argument dat de socialistische broeders hem
„opnieuw verraden" hebben, door het akkoord van de 23e juni
1981 niet te hebben opgevolgd.
Voor vele Fransen is alleen dc vraag hoe lang het zal duren voor
dat de communisten met dit argument hun hoed weer pakken
Mitterrand hoopt lang genoeg om althans de eerste moeiluke
vintcr door te komen.
RUDOLPH BAKKER
BEIROET (AFP) - President Sad
dam Hoessein van Irak heeft gis
teren "alle landen van de wereld
die vrede en veiligheid willen
verzocht de Arabieren aan een
atoombom te helpen om die te
genover de reeds bestaande Is
raëlische atoombommen op te
stellen"
De president van Irak gaf hiermee
voor het eerst persoonlijk com
mentaar op de Israëlische aanval
op de kerncentrale te Tammouz
Hu deed dit in een verklaring
voor de ministerraad, aldu. het
Ir aak se persbureau INA
De Iraakse president zei dat het de
zelfde logica is als in de betrek
kingen tussen de Verenigde Sta
ten en de Sowjet-Unie "Ik denk
niet dat de SU of de VS van de
atoombom gebruik willen ma
ken, maar zjj blijven toch hun be
zit aan kernwapens uitbreiden
"Diezelfde toestand zou moeten
worden uitgebreid tot de Arable
ren en Israël, gezien het feit dat
alle atoomdeskundigen het er
over eens zijn dat dc Hebreeuw
se staat verscheidene atoom
bommen bezit", aldus Saddam
Hoessein
