Miljoenen uitgetrokken
voor beveiligingen UCN
Ne de tedikale verbouwing een grandioze HEROPENING
8D33GB
Haarlemmerstraat 150-154 Leiden 214748
Almelo steeds minder blij
met ultracentiifugeproject
WOENSDAG 17 JUNI 1981
Vlak voor hot befin van de
acties tegen dc UCN, die
vandaar berinnen is de fa
briek vooralen van teer mo
derne beveiligingsappara
tuur.
Het systeem kost ongeveer 7
miljoen gulden en bestaat
onder meer uit een dubbel
hek van 2,5 kilometer en
geavanceerde apparaten die
elk (ongewenst) betoek sig
naleren.
Door
Jan van Kooij
ALMELO (GPD) - „Wij zijn gewoon de moderne kolenboeren", zei twaalf jaar
geleden een van Werkspoor afkomstige en in de toen nog als textielstad bekend
staande gemeente Almelo neergestreken ingenieur. Hij was de kwartiermaker
van het vanaf dat moment niet meer uit de publiciteit weg te branden UC-
project. Slechts een enkeling wist of kon vermoeden wat er stond te gebeuren en
Almelo was trots. Een internationale onderneming met geweldige toekomstkan
sen zou zich hier vestigen.
Door stom toeval, een trillingvrije bodem - was het onbetekenende Almelo de zetel
geworden van een geheel nieuw bedrijf dat bij de opwekking van elektriciteit in
kerncentrales een essentiële rol moest gaan spelen. De ambities van het stadsbe
stuur werden gestreeld en Almelo werd inderdaad internationaal een begrip, tot in
Brazilië toe, maar de hooggespannen verwachtingen van destijds - „Twente wordt
de mijnstreek van Europa" - werden maar ten dele bewaarheid.
In korte tijd volgden de gebeur
tenissen elkaar op. Op 11
maart 1969 werd in Londen
een verdrag getekend tussen
Engeland, Nederland en
West-Duitsland, dat voorzag
in samenwerking met als
doel: de verrijking van ura
nium met gebruikmaking
van de ultracentrifugemetho-
de, die professor Kistema-
kers stichting Fundamenteel
Onderzoek van de Materie in
Amsterdam had ontwikkeld.
Er zou eerst een tweetal
proeffabrieken komen, een
voor centrifugeproduktie en
een voor verrijking, later zou
den de 'echte' fabrieken wor
den gebouwd. Op 12 maart
werd bekend dat dit produk-
tieproces wat Nederland be
treft in Almelo zou worden
geconcentreerd. De techni
sche en politieke voorberei
ding bleek al maanden aan de
gang.
Vreugde alom
Een half jaar later al trok de ge
meenteraad van Almelo
moeiteloos geld uit voor weg
aanleg en riolering ten behoe
ve van de proeffabrieken, die
aan de oostkant van de stad
zouden komen. Een 45 ha
groot terrein was er voor be
schikbaar. Op 4 november
1969 werd de NV UC-Neder-
land opgericht, met prof. dr.
M. Bogaart als directeur, de
staat als belangrijkste aan
deelhouder en overige aan
deelhouders Staatsmijnen,
Philips, Shell, VMF, Rijn-
Schelde. Later zouden die be
drijven weer afhaken wegens
gebrek aan vertrouwen in
een rimpelloze toekomst.
Op 4 maart 1970 werd in het Al
melose Waterschapshuis het
verdrag van Almelo gete
kend. Joseph Luns was gast
heer. De vreugde was alom,
de weg naar welvaart lag
open. Het terrein aan de
stadsrand, tussen autoweg en
spoorbaan naar Borne, ver
rees de ene fabriek na de an
dere. Miljarden guldens wer
den geïnvesteerd, het perso
neelsbestand groeide, het
Twentse bedrijfsleven profi
teerde en de produktie van
verrijkt uranium kwam op
gang. Maar het verzet ook.
Eerst nog voornamelijk poli
tiek en by extreme groepe
ringen, maar op 4 maart 1978
trokken 30.000 tegenstanders
van het gebruik van kern
energie en van de betrokken
heid van Nederland bij het
UC-project door de Almelose
straten, scanderend 'UC -
weg ermee' en 'UC - nee'. Al
melo keek verbijsterd toe.
Spion
De opwinding ebde weg, al
thans in Almelo, waar burge
meester mr. F. J. H. Schnei
ders een hoge koninklijke on
derscheiding kreeg als waar
dering voor zijn tolerante be
leid op 4 maart. Nu zorgde
Den Haag er echter voor dat
UCN voorpaginanieuws
werd en bleef. Het ene parle
mentaire debat na het andere
werd gewijd aan de vraag of
Nederland uranium mocht
verrijken voor Braziliaanse
kerncentrales. Een kabinets
crisis leek nabij maar werd
bezworen. Nog groter werd
de parlementaire onrust, toen
bekend werd dat een Pakis
taanse spion de Almelose ge
heimen te pakken had weten
te krijgen.
Crisis na crisis, ook al door de
groeiende activiteit van te
genstanders die zich uitte in
korte blokkade-acties. Maar
de bouw aan weerszijden van
de Almelose Weezebeek ging
voort. Moderne en milieu
vriendelijke bedrijfshallen
verrezen, duizenden hebben
ze van binnen bekeken tij
dens excursies en open da
gen. De uraniumverrijking
als zodanig kreeg niemand te
zien, behalve dan de Pakis
taanse gastarbeider. Onder
zoek wees uit dat de BVD
had geblunderd door hem toe
te laten, maar het was wel ge
daan met de openheid van de
Almelose fabrieken toen dit
schandaal bekend werd. De
hekken rondom de fabrieken
werden steeds steviger, voor
de beveiliging - ook tegen
kwaadwilligen - werden mil
joenen uitgetrokken en het
gevolg was dat het UC-pro
ject vandaag de dag een grim
mige aanblik biedt, die
steeds meer politiestaatvi
sioenen oproept.
Onrust
En terwijl in het Engelse Ca-
penhurst de uraniumverrij
king vrijwel zonder protest
voortgang vindt, groeit de on
rust in Almelo. De Duitse
partner Uranit heeft mede
om die reden al plannen ge
reed voor een verrij kings fa
briek in Gronau, notabene
vlak over de Twentse grens,
zodat tenminste aan de ver
plichtingen tegenover de
Duitse kerncentrales kan
worden voldaan als in Alme
lo de nood aan de man komt.
Plannen overigens, die in het
grensgebied een stroom van
bezwaarschriften deden ont
staan.
UCN moet dicht, zeiden de pro
gressieve partijen in Neder
land. Niet omdat de Almelose
fabrieken als zodanig gevaar
lijk zijn - alle bezwaren van
milieuraden e.d. zijn door de
Kroon vernietigd - want ie
dereen weet nu wel dat hier
via de lucht of het afvalwater
geen radioactief besmette
stoffen naar buiten komen.
Almelo moet dicht, vinden
tegenstanders, omdat de fa
briek onderdeel is van de
atoomketen. Centrales moe
ten dicht, zeggen PvdA, D'66
en CPN. Met de uraniumver
rijking moet het ook afgelo
pen zijn - en steeds meer poli
tici van andere partijen zijn
het daarmee eens.
De Tweede Kamer ging don
derdag nog akkoord met een
staatsgarantie van 470 mil
joen gulden voor een lening
aan UC-Nederland, noodza
kelijk omdat de banken an
ders geen geld beschikbaar
wilden stellen voor de fa-
brieksuitbreiding. Diezelfde
dag bleek dat in de Almelose
gemeenteraad de meerder
heid pro kernenergie die er
altijd was. had plaatsgemaakt
voor een krappe meerderheid
die van mening is dat kern
energie voor elektriciteitop
wekking uit den boze is.
Minder blij
Intussen is de industriële acti
viteit achter de zwaar be
waakte hekken groot. UCN
maakt de roterende trom
mels. de centrifuges (200 me
dewerkers), test ze in een la
boratorium (100 medewer
kers) en betrekt volgende
maand ter plaatse een riant
nieuw kantoor voor de cen
trale organisatie (50 mede
werkers), terwijl de verrij
king van uranium zelf plaats
vindt door toedoen van 200
medewerkers van Urenco
Operations BV. By die 550 ar
beidsplaatsen komen er ze
ker 500 van bedrijven die zor
gen voor montage, schoon
maak, bewaking etc.
Geen mijnstreek, wel een werk
gever van betekenis. Maar zo
vaak ongewild in de publici
teit, zo dikwijls mikpunt van
politiek protest, dat de onze
kerheid groeit Almelo is
steeds minder blij met zyn ul-
tracentrifugeproject.
00 CKDDJE Urn qqci 000050 jlaoflQ
ÉÊBÈÊêêêÉÊ^ - ix J U
14.
Heren-klassiek. Perfekte
herenschoen in volnerfle-
der. In zwart/wit of bruin.
Winkelprijs 59,95
Openingsstunt 29,-
Kindersandaaltje in echt
leder. Div. kleuren Winkel
prijs 29,95
Openingsstunt 19,-
Lederen steunsandaal
voor moeilijke voeten. In
div. kleuren. Maten 36/42.
Winkelprijs 49,95
Openingsstunt 25,-
Lederen playmaker in
hoog en laag modeL kleur
wit 34/36. Winkelprijs 59,-
Openingsstunt 39,-
Geperforeerde klomp.
Heerlijk luchtig!
Maten 28/35 12,-
Maten 36/41 14,-
Geheel lederen teen-slip
per met sleehak. In zwart,
rood en beige. Winkelprijs
29,95 Openingsstunt 15,-
