Goede training beter dan anabolen
r-ijjujj. i li 1 »i li llwiiiÉirtillllllllI'illl
ik-urt-11 Tf\r:uD1FF®3^BE*®iB
friSBlAiti -rf» v
1
Bibliotheek met l
^cmrvi'
sigarenwalm en
koffievlekken
4
onder de hamer
tri llPP&~kL:cehe •:?-1
Harm van Riel liet unieke
verzameling na
Sporters weten vaak weinig over de bijwerkingen
ZATERDAG 13 JUNI 1981
EXTRA
PAGINA 23
DEN HAAG - Zijn huishoudster
heeft wel eens gemopperd, als
Harm van Riel voor de zoveelste
keer met een afgeladen koffer
boeken naar huis kwam. De
vrouw, in alle staten, vroeg zich
dan af waar die 'dingen' nu weer
moesten staan. En hoe zij ze in
hemelsnaam stofvrij moest hou
den. Het enige dat Van Riel dan
bromde was: "Niet zeuren, daar
word je toch voor betaald
Vooral de laatste jaren sleet de
overleden senator zijn dagen te
midden van zijn boeken. Zijn
driekamerflat aan de Haagse Van
Alkemadelaan was werkelijk
volgestouwd. Geen leeg plekje
was er meer te vinden. Zelfs het
toilet heeft eens als opslagplaats
gediend
De bibliotheek, compleet
met sigarenlucht en koffïevlek-
ken, is zeldzaam. Wetenschappe
lijk staat zij op een hoog peil. "Zij
kan zich meten met een universi
teitsbibliotheek", beweert drs.
P.A.G.W.E. Pruimers, die, als
één van de twee directeuren van
het antiquariaat, met het veilen
van de boeken is belast. "Zo'n
grote, particuliere, verzameling,
kom je maar heel weinig tegen.
En zeker niet bij iemand die zul
ke werken niet eens voor zijn
werk nodig heeft. Dan kom je
zonder meer terecht bij een uni
versiteit of een wetenschappelijk
instituut."
Pruimers wist dat Harm van Riel
een belezen man was en veel
boeken in huis had. Maar toen hij
een paar maanden geleden de
duizenden boeken, stuk voor
stuk, in handen had gehad,
kwam hij tot de ontdekking dat
het eerder mee- dan tegenviel.
Zeldzaam
"Zeldzame werken zitten erbij",
vertelt een enthousiaste direc
teur Pruimers. "Die verzameling
is niet zo maar bij elkaar ge
bracht. Er zit een duidelijke lijn
in. Alle boeken zijn met grote
zorgvuldigheid gekozen. Met
vakmanschap. Ik denk, dat ik
hooguit tien tot vijftien procent
eruit heb geselecteerd. Werken
die uit de tijd waren. De rest, on
geveer achtduizend boeken,
wordt geveild."
Eeuwenoude boeken zijn daarbij.
Maar ook tijdschriften. Harm
van Riel was op zeker 30 van die
bladen geabonneerd. Elke
maand lagen die in zijn brieven
bus. Sommige las het overleden
Eerste-Kamerlid al meer dan
veertig jaar. Onafgebroken.
"Zoiets heb ik nog nooit meege
maakt", zegt drs. Pruimers "Van
Riel kon ook supersnel lezen.
Een normaal iemand leest, zeg
maar, dertig bladzijden in één
uur. Hij wel honderd. De ge
schiedenis van de koninklijke,
een enorme pil, las Van Riel in
één adem uit. Met dat boek dook
hij 's avonds om zeven uur in bed
en 's nachts om drie uur wist 'ie
precies wat er in stond."
De verhuizers hebben een enorme
klus gehad om de boeken van de
Van Alkemadelaan naar de Prin
segracht te brengen. Niet minder
dan tweehonderdtwintig grote
dozen vol moesten worden over
gebracht. De verhuiswagen kon
dat niet in één keer. Die moest
twee keer rijden om het vrachtje
bij het veilinghuis te krijgen.
Pruimers: "Anders was de kans
heel groot geweest dat de ver
huiswagen door zijn assen was
gezakt
Hobby
Harm van Riel hield niet alleen van
lekker eten, van een goede sigaar
én een sterke bak koffie was hij
ook niet vies. Zijn gróte hobby
waren echter zijn boeken. Heel
jong, toen 'ie nog in Leiden stu
deerde, begon hij al te verzame
De boekenschat van de vo
rig jaar december overle
den liberale oud-senator
(Eerste Kamerlid) mr.
Harm van Riel wordt de
ze maand geveild. De ver
zameling, hoofdzakelijk
wetenschappelijke
werken, komt bij Van
Stockums antiquariaat
aan de Prinsegraeht in
Den Haag onder de ha
mer.
Niet nlinder dan achtdui
zend boeken kunnen van
daag en morgen (13 en 14
juni) van tien tot vier uur
worden bekeken. De vei
ling zelf is woensdag 17,
donderdag 18 en vrijdag
19 juni.
De vele duizenden exemplaren be
staan voornamelijk uit histori
sche en juridische werken.
Maar ook boeken over sociolo
gie, politicologie, psychologie,
theologie, filosofie, land- en vol
kenkunde en in bescheiden ma
te taal- en letterkunde alsmede
kunst. In de verzameling van
Harm van Riel bevinden zich
opmerkelijk veel zogenaamde
bronnenwerken: officiële tek
sten zoals die door stads- en
landsregering en dergelijke
werden uitgevaardigd. Voor
beelden hiervan zijn de diverse
'Placaet'-boeken (ordonnantiën
van de provinciale, stedelijke of
landelijke overheid»; 'Stads en
Landrechten', 'Oudvaderland-
sche Rechtsbronnen'. 'Germa
nenrechte', de omvangrijke 'Mo-
numenta Germaniae Histori-
cae' en tientallen historische en
juridische tijdschriften waarop
Van Riel was geabonneerd.
Nu al is de belangstelling MT dC
bibliotheek van de overleden
senator indrukwekkend. Zowel
uit binnen- als buitenland heb
ben kopers zich reeds aange
diend.
Harm van Riel
- JJ tf». rVSËSBmBBnlimi Jjhl-1". 1 -'•*>?, "TBI
Slechts
een deel
van de
txm Harm
van Riel.
links drs.
Pruimers,
rechts
mede-direc
teur
De Jongh.
len. Overal haalde hij werken
vandaan. Zowel uit binnen- als
buitenland. Ging hij met vakan
tie, dan ging er altijd een extra
koffer mee. Die was afgeladen
met boeken als 'ie weer thuis
kwam.
Voor Van Stockum geldt het ge
zegde: "Toon mij uw boeken en
ik zeg u wie ge zijt". Een gezeg
de, dat zeker op Van Riel van toe
passing is. Hij is een belezen
man, met een brede belangstel
ling. Iets klakkeloos van iemand
aannemen deed de oud-senator
niet. Zélf wilde hij de bronnen
zien, vertelt drs. Pruimers.
Zodoende kon hij op een WD-bij-
eenkomst met kennis van zaken
praten over de problemen onder
de Engelse boeren in de zeven
tiende eeuw. "Het was gewoon
een college dat hij gaf', aldus
Pruimers. "Kijk, van een histori
cus kun je zoiets verwachten,
maar niet van iemand uit de poli
tiek. Die man moet een gigan
tisch geheugen hebben gehad.
Als 'ie twintig jaar geleden iets
had gelezen, kon hij nog precies
vertellen wat er stond en in welk
boek en op welke bladzijde je het
kon vinden. Van Riel had ook
verstand van voetbal. Dat had je
toch helemaal niet van hem ver
wacht? Zo vertelde hij je precies
of het nu wél of géén buitenspel
Technisch
Hoewel hij zelf geen auto reed, wist
hij toch wel wat van het techni
sche gedeelte af. Was er een man
kement, dan kwam hij er vaak bij
staan en zei, je moet daar en daar
maar et. naar kijken. "Dik
wijls", ve .elt Pruimers, "had hij
het dan ook nog bij het rechte
eind."
De directeur van het antiquariaat
is blij, dat hij boek voor boek
door zijn handen heeft laten glij
den. Boekjes, voornamelijk over
kunst, die Van Riel van zijn moe
der kreeg, zijn eruit gehaald. Niet
dat ze slecht waren, maar toch
niets om te worden geveild. Tus
sen die verzameling kwam Prui
mers een klein kookboekje uit de
zestiende eeuw tegen. Hij om
schrijft dit als 'zeer zeldzaam'.
Dit werkje zal zeker zeshonderd
gulden opbrengen. "Maar",
voegt Pruimers er direct aan toe,
"het is best mogelijk, dat er ie
mand opdraaft die het dubbele
ervoor wil betalen."
Van Riel bestudeerde die boeken
ook wel degelijk. En niet alleen
als hij op zijn gemak zat. Wan
neer 'ie at, lag er naast zijn bord
een boek. Zo gebeurde er ook
wel eens een 'ongelukje' mee. Af
en toe ging er een kop koffie om
ver en kwam op het boek terecht.
Van Stockum heeft dat allemaal
eerlijk in de catalogus vermeld.
De dure boeken uit de zestiende
en zeventiende eeuw, die op bij
na zesduizend gulden worden
geschat, zijn aan de (koffie) dans
ontsprongen.
Tjokvol
Het grootste probleem waarmee
Harm van Riel in zijn leven te
maken kreeg was: waar laat ik al
mijn boeken.
De directeur van het antiquariaat
denkt, dat er zeker een verdie
ping van een universiteitsge
bouw nodig is om alle boeken
naar behoren uit te stallen. In de
flat aan de Van Alkemadelaan
stond het merendeel gestapeld.
Veel werken hebben te lijden ge
had, omdat onderhoud nauwe
lijks mogelijk was.
"Kapitalen moet die man aan
abonnementen hebben uitgege
ven", rekent drs. Pruimers voor.
"Alles heeft 'ie bewaard, niets
weggegooid. We hebben zelfs ou
de nota's teruggevonden. Daar
om konden we de herkomst van
enkele boeken achterhalen.
Drs. Pruimers is niet verbaasd over
de interesse die er voor de vei
ling bestaat. Toen hij, na vier
maanden, alles had bekeken,
stond het voor hem onomstote
lijk vast. dat hij te doen had met
een unieke verzameling.
"Ik ben wel geschrokken toen ik
die zaak moest gaan selecteren.
Boek voor boek bekijken, dat
was een enorm karwei. Maar ik
ben wel blij dat ik het zo heb ge
daan. Anders hadden we dat
zeldzame kookboekje uit de zes
tiende eeuw hoogstwaarschijn
lijk over het hoofd gezien. Ja. dit
is wel de grootste klus die ik ooit
heb gehad. Een keer hebben we
een bibliotheek van een geeste
lijke moeten veilen. Die benader
de de hoeveelheid boeken van
Van Riel. Het waren er niet zo
veel."
Bij Van Stockum hebben ze het ge
weten. dat Harm van Riel een
hartstochtelijk sigarenroker was.
Door
Jan Westerlaken
Toen de boeken in de veilingzaal
waren uitgestald en de deur ging
open, dan kwam de geur van
rook je tegemoet. Die indringen
de walm is nog niet helemaal ver
dwenen. Welk boek je ook
openslaat, de lucht van sigaren
rook komt je tegemoet
Prulletjes
Harm van Riel las niet altijd 'zware
kost'. Af en toe greep hij naar een
'prulletje'. In de late avonduren
las hij of reisverhalen of een de
tective. Soms een roman uit de
bibliotheek van zgn moeder
Ook die boekjes bewaarde hg
zuinig.
Wat de hele verzameling zal op
brengen is moeilijk te schatten.
Heel voorzichtig denkt Pruimers
dat zij toch wol de ton (honderd
duizend gulden) zal overschrij
den. Het kan echter best meer
zijn. De prijs van de werken zal
wel eens kunnen worden opge
stuwd door de persoonlijke aan
tekeningen die Van Riel van tijd
tot tijd in de boeken maakte Bo
vendien zijn er ook exemplaren
bij met opdrachten die hij als ge
schenk van zijn vriendin kreeg.
Of de overleden senator zijn biblio
theek als een soort geldbeleg
ging zag. Pruimers durft er geen
uitspraak over te doen. Wél heb
ben boeken de laatste vgftig jaar
hun waarde behouden. "Ik weet
V.in Hiel het zo heeft be
keken Daar zijn de achtergron
den té duister voor", houdt drs.
Pruimers een slag om de arm
Mr Harm van Riel heeft zélf be
paald, in zgn testament, dat de
boekenschat na zijn dood weer
onder de mensen moest komen.
De opbrengst ervan gaat naar de
erven. De waakzaamheid zal dne
dagen van de komende week in
het antiquariaat extra hoog zijn
Kleine boekjes, die zo in een bin
nenzak kunnen gigden, gaan in
een vitrine. Achter glas en op
slot. Leidse studenten houden
nauwlettend in de gaten dat er
tóch niet iets, zonder te betalen,
wordt meegenomen. Noodzake
lijk is dat wél. Van Stockum
heeft dat aan den lijve ondervon
den.
De geest van Harm van Riel zal
weer gaan rondwaren. Niet al
leen in de vorm van sigarenlucht,
die opstggt zodra een boek
wordt opgeslagen, maar ook in
de vorm van kofTievlekken. Het
/al de kopers steeds herinneren
aan de vorige eigenaar. Ze zullen
die kleine 'ongemakken' er op de
koop toe bij moeten nemen
Drs. Pruimers toont het Groot Placaet-Boeck waarin ordonnantiën van
provinciale, stedelijke of landelijke overheid.
Anabole steroiden zijn stoffen die
door hun scheikundige structuur
en door de werking sterk lijken
op het mannelijke geslachtshor
moon testosteron. Testosteron is
de belangrijkste natuurlijke ana
bole steroid. Deze komt zowel bij
de man als bij de vrouw in het
lichaam voor, bij de vrouw in la
gere concentratie. Bij de volwas
sen man wordt het meeste hor
moon in de geslachtsorganen ge
vormd, bij de vrouw is de bijnier
de belangrijkste produktie
plaats.
De regulatie geschiedt via de her
senen. Te weinig hormoon geeft
stimulatie, te veel hormoon (door
kunstmatige toediening) geeft
remming van de produktie.
Werking
De werking van testosteron is zo
wel anabool (opbouwend) alsook
androgeen (aan de man eigen).
Deze laatste werking is meestal
ongewenst, maar het is van groot
belang te beseffen dat deze wer
kingen niet los van elkaar staan.
Bij de ontwikkeling van kunstma
tige hormonen wordt getracht de
anabole werking te bevorderen
en de androgene werking te ver
minderen. Tot dusverre is het
niet gelukt de mannelijk maken
de werking uit te schakelen.
De functie van testosteron wordt
pas goed duidelijk in de puber
teit. Jongens krijgen de manlijke
kenmerken zoals een lagere
stem, typische beharing en vet-
verdeling. Ten opzichte van
meisjes ontstaat pas in deze le
vensfase een duidelijk grotere
spierkracht, ook bij hetzelfde li
chaamsgewicht. De botgroei
wordt versneld maar ook de rij
ping gaat sneller, zodat de groei
ook ten einde komt.
Van groot belang is de invloed op
de eiwitstofwisseling. Vrijwel al
le opbouwprocessen hebben ei
wit nodig (proteinen), en zeker
de spieren die voor een zeer
groot deel uit eiwitten bestaan.
De anabole werking van testoste
ron is nu juist de stimulering van
de eiwitopbouw, in tegenstelling
tot de katabole (afbrekende) wer
king van de cortisonen.
Ten slotte doet testosteron (en de
kunstmatige hormonen) de
bloeddruk stijgen evenals het
cholesterolgehalte in het bloed.
De eetlust wordt bevorderd, het
gehele welbevinden wordt groter
en men voelt zich sterker.
Inspanning
Bij langdurige zware inspanning,
bijvoorbeeld een zware toertocht
of een lange klassieker, daalt het
gehaite in het bloed. Dat is nodig
omdat voor de prestatie energie
beschikbaar moet komen; op
bouw en herstel moeten dan
wachten. Onder invloed van de
natuurlijke cortisonen wordt dan
glucose (druivesuiker) gevormd.
Aan het eind van meerdaagse zwa
re inspanningen, bijvoorbeeld
een etappekoers of een militaire
oefening, kan het testosteronge
halte dalen onder het vrouwelijk
niveau! In de herstel fase wordt
een stijging gezien. Wat heel be
langrijk is, maar nog erg moeilijk
te meten, is de gevoeligheid van
spiercellen voor het hormoon.
Deze gevoeligheid is na een perio
de van inspanning en lage con
centraties enorm toegenomen.
Met andere woorden, het herstel
gaat sneller dan men aan het ge
halte van testosteron kan zien.
Sommige bijwerkingen kan men
bedenken als men de hoofdwer
king kent Bij de vrouw zgn het
verschijnselen van vermannelij
king, blijvende stemverande-
ring, baardgroei en storingen in
de vruchtbaarheid.
Bij de man volgt remming van de
testikelfunctie (ook van de zaad-
produktie). Impotentie schgnt
nogal eens voor te komen. Bij
werkingen die minder voor de
hand liggen, zijn stgging van
bloeddruk en bloedvetten, puist
jes, en gezwellen van de lever,
goedaardige, meestal kwaadaar
dige maar gelukkig toch erg zeld
zaam, en de leverfunctiestoornis
sen. welke niet van blijvende
aard hoeven te zgn.
Toepassing
De beste resultaten worden ge
boekt bij het aanvullen van te ge
ringe hormoonproduktie. In de
kankergeneeskunde vinat een
beperkte toepassing plaats bij
hormoongevoelige gezwellen
Omstreden is het gebruik bg be
jaarden en bij patiënten die ver
zwakt zijn. Door de eetlustop-
wekkende en activerende wer
king kan het succes grotendeels
verklaard worden.
Sinds 1960 worden de anabolen in
de sport gebruikt Aanvankelijk
alleen in de krachtsporten zoals
gewichtheffen, worstelen, kogel
stoten, kogdningi red n body
building.
Vijf tot tien jaar geleden werd het
ook mode in de loop- en spnng-
nummers van de atletiek, in lage
re doseringen. Het doel was het
herstel te bevorderen en psy
chisch sterk te blijven ondanks
zware training Sportlieden die
corticosteroid en gebruikten kre
gen de anabolen om de afbreken
de werking tegen te gaan.
In 1979 werden Oosteuropesc rooi-
sters betrapt op een moment dat
zij controle niet verwachtten en
deze middelen nog slikten. Het is
duidelijk dat hel gevaar groot
was dat deze - zeker voor vrou
wen niet zo onschuldige - midde
len te pas en te onpas op grote
schaal gebruikt zouden gaan
worden. Toen er opsporingsme
thoden ontwikkeld waren, kon
den deze middelen op de do-
pingslijst geplaatst worden.
Alternatieven
Het is jammer dat sommige spor
t.-r.. (ook wh Ireninr o - r t na.tr
deze middelen grijpen zonder
dat ze precies weten wat ze doen.
Krachttraining is in de wielrcn-
nerg nog vrijwel onbekend, maar
zou eigenlijk de eerste stap moe
ten zgn naar spierkracht- en spie-
romvangvergroting.
Het is namelijk maar in enkele on
derzoeken bewezen dat anabolen
een extra effect hebben; soms
bleek oen onschuldig eetlust
bevorderend middel (een soort
anti-doping) betere krachtseffec
ten te hebben!
Kortom, bg goede trainingsop-
bouw waarbij als basis de duur-
training geldt, maar waarbg ze
ker ook de krachttraining hoort,
zgn anabolen overbodig
Als men beseft dat anabolen tg
dens de inspanning een nadeel
zgn en het herstel plaatsvindt
door rust en veel (en gevarieerd)
voedsel, desnoods ondersteund
met vitamines en mineralen, dan
zal men, zelfs na een ziekte of
operatie, geen gebruik maken
van deze middelen.
MAARTEN KOORNNEEK
Het gebruik van doping in de sport via anabole steroiden staat weer midden in de belangstelling sinds
de mededelingen van de Duitse specialist professor Manfred Donicke, dat op dit punt veel olympi
sche medaillewinnaars van Moskou het reglement overtraden alsmede de brocpswielrenners in de
voorjaarskoersen.
Het blad 'Afzien' van de Medische YVielerkring Nederland (MWN) publiceerde in het juist uitgekomen
zomernummer een artikel over anabole steroiden, dat wij hieronder onverkort weergeven. Het
artikel is van de hand van de medicus Maarten Koornnecf, in opleiding tot sportgeneeskundig
specialist en part-time werkzaam bij de Stichting Sportservice (SMA Amsterdam». Maarten Koorn-
neef heeft een liefhebberslicentie (hij won enkele klassiekers) en deed voor hij met de wielersport
begon aan roeien. In 1975 behaalde hij als lid van Nereus het Nederlands kampioenschap in de lichte
acht en de lichte vier.
