VS beschuldigen Moskou
Israël onthutst
over uitstel F-16
Pander gaai verbouwen.
naar de prijzen.
Chomeini praktisch zelf
weer opperbevelhebber
Haalt regering
West-Duitsland
het jaar 1984?
Pander
9Inmenging in Poolse aangelegenheden"
Afghaanse
premier
Karmal
treedt uit
functie
Aan de Botermarkt in Leiden gaat Pander
werken aan een optimale indeling en
presentatie. Daarvoor is ruimte nodig.
U kunt nü profiteren van zeer interessante
opruimingsprijzen in zitmeubelen, eetkamers,
slaapkamers, kasten etc.
Beperkte kans nieuwe
Italiaanse formateur
VRIJDAG 12 JUNI 1981
"Zeg, dat de opperbevelhebber
Chomeini is, Chomeini", zo deel
de de commandant van de gen
darmerie. kolonel Hassan Ali Fo-
ruzan, volgens het persbureau
Pars een wachtende menigte
"Chomeini met de bevelhebbers
van de onderscheiden krijgs
machtonderdelen inbegrepen
kolonel Hassan Ali Foruzan van
de gendarmerie.
Met het ontslag van Bani-Sadr
koos Chomeini volgens waarne
mers wel partij in het conflict
tussen conservatieve en gematig
de moslems, maar wil hij volgens
waarnemers getuige de aanwij
zing van generaal Fallahi niet di
rect verschuivingen aanbrengen
in het opperbevel, waarvan de
voornaamste leden een jaar gele
den door Bani-Sadr werden be
noemd. Dit geldt in het bijzonder
voor Fallahi zelf, maar ook voor
de bevelhebber van de land-
WASHINGTON (Reuter/AFP) De Verenigde Staten heb
ben de Sowjet-Unie gisteren beschuldigd van inmenging
in Poolse binnenlandse aangelegenheden door het stu
ren van een waarschuwende brief aan de Poolse commu
nistische partij over haar verplichtingen jegens het Sow-
jetblok.
De beschuldiging stond in een ver
klaring van het ministerie van
buitenlandse zaken en" bevatte
onder meer de passage: "De drei
gende toon van de recente brief
van het centraal comité van de
communistische partij van de
Sowjet-Unie, waarvan zojuist
een tekst beschikbaar is geko
men, komt ons inziens neer op
inmenging in de binnenlandse
zaken van Polen".
Woordvoerder David Passage van
het ministerie noemde deze in
menging in strijd met de akkoor
den van Helsinki over de betrek
kingen tussen Oost en West en
met algemeen aanvaard gedrag
aangaande de betrekkingen tus
sen soevereine staten.
Het is voor het eerst in een aantal
maanden van spanningen in Po
len dat de Verenigde Staten Mos-
kou hebben beschuldigd van in
menging in de Poolse strijd tus
sen regering en vakcentrale Soli
dariteit.
Amerikaanse officiële kringen ver
klaarden dat zij zich over de
Sowjetrussische brief bezorgd
maakten omdat hij leek te impli
ceren dat de Sowjet-Unie militair
zou ingrijpen om haar belangen
in Polen te beschermen.
In 1968 kregen de communistische
leiders in Tsjechoslowakije een
soortgelijke brief van de Russen,
vier dagen voor de inval door de
strijdkrachten van het pact van
Warschau onder leiding van de
Sowjet-Unie.
In de Russische brief aan War
schau werd dit eraan herinnerd
dat Polen deel uitmaakt van de
Oosteuropese veiligheidszone
van de Sowjet-Unie en dat zijn
bestaan als onafhankelijke staat
in gevaar zou komen als 'vijan
den vgn het socialisme' het voor
het zeggen zouden krijgen.
In Amerikaanse regeringskringen
noemde men de brief 'in krachti
ge bewoording' gesteld en voor
geen andere uitleg vatbaar dan
een poging om het resultaat van
het overleg in het Poolse comité
te beïnvloeden.
ROME - De Japanse premier Suzuki brengt t
behoort dan tot het verplichte t
t Italië. Bezichtiging van het Colosseum in Rome
TEHERAN (UPI/AFP/DPA) - De
Iraanse geestelijke leider Cho
meini is in feite weer opperbevel
hebber van de Iraanse strijd
krachten geworden, al heeft hij
alleen de naam niet aangeno
men. Hij fungeerde ook als zoda
nig na de revolutie totdat Bani-
Sadr vijftien maanden geleden
president werd. Chomeini ont
sloeg de president woensdag als
opperbevelhebber. Hij benoem
de nog geen opvolger, maar wees
gisteren wel plaatsvervangend
chef-staf, generaal Vali Fallahi.
aan als degene die de functies
van opperbevelhebber moet
waarnemen tot een nieuwe op
perbevelhebber is benoemd.
LONDEN (Reuter) - President Ba-
brak Karmal van Afghanistan is
gisteren als premier afgetreden
en heeft deze functie aan een van
zijn afgevaardigden, Sultan Ali
Kishtmand, toevertrouwd, zo
heeft radio Kaboel meegedeeld.
De bekendmaking werd in Londen
opgevangen.
Sinds hij eind 1979 bij een door de
Sowjet-Unie gesteunde staats
greep aan de macht kwam heeft
Karmal de drie topfuncties in de
Afghanistaanse politiek, presi
dent van de revolutionaire raad,
waardoor hij staatshoofd is, pre
mier, en algemeen secretaris van
de democratische eenheidspartij
bekleed.
De nieuwe premier was officieel
nummer drie in de regeringshië
rarchie.
De eerste vicepremier, Abdoerras-
jid Aryan, die geen lid is van het
politieke bureau van de partij, is
blijkbaar gepasseerd.
Lech Walesa, de leider van Solida
riteit, heeft gisteren in een recht
streeks antwoord op Poolse rege-
rings- en Russische kritiek op
het werk van de vakoentrale, ge
zegd dat Solidariteit is opgericht
'om het volk te dienen'.
Op onverwacht bezoek in War
schau zei Walesa op een bijeen
komst in de automobielfabriek
FSO: "Wij zijn niet opgericht om
de regering te wijzigen of om aan
politiek te doen. Maar wij zijn er
om het volk te dienen".
Hij zei dat hij de kritiek afwees vol
gens welke Solidariteit zich moet
ontdoen van radicalen en extre
misten.
"Zij moeten er zijn", zei hij. "Maar
zij moeten niet overheersen".
Bulgarije heeft gisteren een toeris
tische maatregel tegen Polen ge
nomen. Vanaf aanstaande maan
dag mogen Polen alleen dan naar
Bulgarije gaan, wanneer hun reis
is georganiseerd door een Pools
reisbureau. Dit geldt ook voor
het transitoverkeer. Daarbij
maakt het geen verschil van
welk verkeersmiddel men ge
bruik maakt.
Het wordt zo voor de Polen steeds
moeilijker - afgezien van reizen
in groepsverband - naar onver
schillig welk Oosteuropees land
te reizen. Voor bezoeken aan de
DDR en de Sowjet-Unie hebben
zij door de politie gesanctioneer
de uitnodigingen nodig. Voor be
zoeken aan Tsjechoslowakije en
Hongarije hoeft die uitnodiging
niet, maar de deviezenbepalin-
gen zijn drastische verscherpt.
(Van onze correspondente)
JERUZALEM (GPD) - Het Ame
rikaanse besluit de levering van
vier F-16-gevechtsvliegtuigen op
te schorten is in Israël zeer hard
aangekomen. Eerdere Ameri
kaanse uitlatingen hadden na
melijk de indruk gewekt dat de
Verenigde Staten niet direct
sancties zouden treffen ondanks
de veroordeling van de Israëli
sche aanval op de kernreactor in
Irak.
Tot nu toe heeft Israël reeds 53 van
de 75 F-16- en 25 van de 40 F-15-
gevechtsvliegtuigen ontvangen.
Beide types vliegtuigen namen
afgelopen zondag deel aan het
bombardement in Irak. Amerika
heeft aan de levering echter de
(gebruikelijke) voorwaarde ver
bonden dat de toestellen slechts
voor „defensieve doeleinden"
mogen worden gebruikt. Mede
hierom heeft Israël van het begin
af aan met klem gesteld dat het
bombardement een daad van na
tionale zelfverdediging was. De
Amerikanen daarentegen ver
werpen deze Israëlische formule
ring.
Overigens zijn politieke waarne
mers hier ervan overtuigd dat
het Amerikaanse besluit niet
blijvend zal zijn. Reagan heeft in
het verleden herhaaldelijk ver
klaard dat de VS belang hebben
bij een sterk Israël. De Ameri
kaanse wapenleveranties zijn
daar een noodzakelijk onderdeel
van. Maar in Jeruzalem wordt
ook beseft dat de Israëlische ac
tie het Amerikaanse Midden-
Oosten-beleid grondig in de war
heeft gestuurd.
Tot nu toe wenste de Amerikaanse
regering in Israël, Egypte en Sa-
oedi-Arabië één pro-westers en
anti-communistisch blok te zien.
Door het Israëlische bombarde
ment op Irak is de Arabische we
reld, ongeacht de westerse of
Russische oriëntatie van de ver
schillende landen, althans ogen
schijnlijk verenigd met Israël als
gemeenschappelijke vijand.
Deze nieuwe opstelling in het Mid
den-Oosten vereist een herzie
ning van het Amerikaanse be
leid. In Israël blijven premier Be
gin en oppositieleider Peres el
kaar verwijten maken en is het
bombardement onderdeel van
de verkiezingsstrijd geworden.
De ruzie heeft echter een diepere
achtergrond. Juist Peres en de
voorstanders van het ontwikke
len van de atoombom in Israël
(en deze behoren niet tot één be
paalde partij) hebben de meeste
kritiek op het beleid van Begin.
Het was in de vijftiger jaren Peres
die samen met D^jan tot de voor
standers van de Israëlische keu
ze van kernwapens behoorden.
Peres legde in feite de grondslag
voor Israel's atoombom. Hoewel
dit nooit officieel bevestigd is,
Aardbeving Iran
TEHERAN (AFP) - Bijna vijfdui
zend mensen zyn gedood onder
het puin van huizen die gisteren
door een aardbeving gisteren in
Golbaf in Iran zijn ingestort. In
een groot deel van de zuidooste
lijke provincie Kerman is grote
schade aangericht. Meer dan
1.500 ernstig gewonde mensen
zijn in ziekenhuizen opgenomen.
Het ergst getroffen is Golbaf met
10.000 inwoners en de omringen
de dorpen.
Het epicentrum van de beving lag
in de zoutwoestyn Loot.
strijdkrachten, generaal Zahirne-
jad en de minister van defensie
tevens luchtmachtchef, kolonel
Fakouri.
Militante conservatieve moslems
aangevuurd door de hezbollahis.
"leden van de partij van god",
belegerden intussen het bureau
van president Bani-Sadr en eis
ten zijn berechting en executie.
In het gebouw overlegde de pre
sident. 's ochtends teruggekeerd
van een bezoek aan het front,
met zijn staf. Op spandoeken
noemden de horden hezbollahis
in Teheran de president de
"tweede sjah". 'Tot zijn dood zal
de revolutie doorgaan", zo werd
daaraan toegevoegd.
bestaan er in Isral tenminste
twee kernreactoren. Aangezien
deze niet tot de energievoorzie
ning bijdragen kan worden aan
genomen dat ze voor andere
doeleinden gebruikt worden.
De tegenstanders, zoals Begin
maar ook oud-premier Rabin die
tot de oppositionele Arbeiders
partij behoort, hebben zich in het
verleden verzet tegen het ont
wikkelen van een eigen atoom
bom. Zij stelden dat eventuele
conflicten met conventionele
wapens beslecht moesten wor
den, gebaseerd op de vrees dat
door het ontbreken van commu
nicatielijnen met de Arabische
landen een kleine vergissing vol
doende zou zijn een atoomoorlog
te veroorzaken.
Voor Begin was het besluit de
kernreactor in Irak te vernieti
gen daarom een logische stap in
zijn absoluut verzet tegen het ge
bruik van kernwapens, ook waar
het Israël betreft. Maar juist het
feit dat Israël over deze optie be
schikt en nu niet toestaat dat an
deren deze ontwikkelen kan wel
eens een boemerangeffect heb
ben.
De Amerikaanse president Reagan
heeft gisteren de ambassadeurs
van zowel Israël als de Arabische
landen op het Witte Huis ontvan
gen. De gesprekken duurden tot
ver na middernacht (Nederland
se tijd) voort. Reagan wil volgens
waarnemers in Washington de
Amerikaanse bemiddelaar Ha-
bib meer kans van slagen geven
bij diens door de Israëlische ac
tie verstoorde bemiddelingspo
ging in de crisis rond de Syrische
raketten in Libanon.
Bovendien willen de Arabische
landen sancties tegen Amerika,
omdat Israel van Amerikaans
wapentuig gebruikmaakte
De voor komend weekeinde ge
plande ontmoeting tussen de
Egyptische president Sadat en
oppositieleider Peres gaat niet
door. Peres heeft Sadat gisteren
gevraagd pas na de Israëlische
verkiezingen een nieuwe af
spraak te maken; Sadat toonde
„begrip" voor dat verzoek.
Inmiddels heeft Frankrijk aange
kondigd Irak niet HMT van ver
rykt uranium te voorzien zolang
de gebombardeerde reactor bui
ten werking blijft. De leveranties
zullen in de toekomst worden
hervat, maar alleen in ruil voor
het verbruikte uranium. Deze
Franse voorwaarde betekent dat
Irak niet plutonium uit het
brandstofafval kan scheiden,
zonder dat de Fransen dit bemer
ken.
)van onze correspondent
Hans Amesz)
BONN (GPD) - Blijft de
huidige Westduitse re
geringscoalitie van
SPD en FDP bestaan
tot 1984, het jaar van de
volgende Bondsdag
verkiezingen?
Er is nauwelijks een thema
waarover tegenwoordig in
politiek Bonn meer wordt ge
praat. Op het eerste gezicht
lijkt dat merkwaardig, want
het is toch nog geen negen
maanden geleden dat SPD en
FDP een klinkende verkie
zingsoverwinning behaalden
en de oppositie van CDU en
CSU het slechtste resultaat in
dertig jaar.
ROME (Reuter) - Giovanni Spado-
lini, de leider van de kleine repu
blikeinse partij in Italië, heeft
gisteren het verzoek om te trach
ten de 41ste regering sinds de
Tweede Wereldoorlog te vormen,
aangenomen. Politieke waarnc
inert echten Mer de kene dd
hij daarin spoedig slaagt uiterst
klein.
Senator Spadolini ontving het ver
zoek van president Pertini nadat
de aftredende premier Arnaldo
Forlandi zijn pogingen om een
nieuwe coalitieregering byeen te
krijgen had teruggegeven.
De belangrijkste obstakels die For-
lani by zyn streven naar een
nieuw kabinet onder leiding van
de christen-democraten ont
moette waren de republikeinen
van Spadolini en de invloedryke
socialisten van BettinoCraxi. Hij
probeerde het zestien dagen,
maar moest toen erkennen dat er
voor hem niets tc bereiken viel.
Een belangryke hinderpaal was
voor hem het schandaal rond de
vrijmetselaarsloge P-2. Deze af
faire. waarbij talryke prominente
politici en zakenlieden betrok
ken zyn, veroorzaakte vonge
maand de val van de regenng-
Forlani Zowel de republikeinen
als de socialisten willen niet eer
der aan een nieuwe regerings
coalitie deelnemen dan nadat het
schandaal opgehelderd en de
niet dOOT do oflk M ki 1 rii."..
laarsbcweging in Kali»- rkrn<l<-
loge P 2 onwettig is verklaard
De nieuwe formateur heeft gezegd
dat hy over deze kwestie pas ee n
besluit wil nemen als hy met alle
partyen heeft gesproken en na
dat hy kennis heeft genomen van
do uitslag van het onderzoek van
een juridische commissie, die
moet vaststellen of de omstreden
loge een geheime organisatie en
derhalve onwettig is.
Verwacht wordt dat Spadolini /.tl
proberen een regering samen te
stellen van christen-democraten,
socialisten, sociaaldemocraten
en zyn eigen republikeinen.
ADVERTENTIE
Leiden: Breestraat 146/Botermarkt 21-22
DEN HAAG - AMSTERDAM - ROTTERDAM - EINDHOVEN - LEIDEN - GRONINGEN - ENSCHEDE - APELDOORN
Maar sinds de verkiezingen van oktober vorig jaar is er veel veran
derd in de Bondsrepubliek en daarom is de vraag naar het voort
bestaan van de regering-Schmidt-Genscher met ongerechtvaar
digd. Dat ligt voornamelijk aan de miserabele toestand van de
grootste regeringspartij SPD Binnen de sociaal democratische
gelederen is een heftige strijd uitgebroken over zulke belangrij
ke politieke zaken als vrede en veiligheid, kernenergie, finan
ciën en economie. Die stryd komt (nog) niet in de eerste plaats
tot uitdrukking binnen de SPD-fractie in het parlement, maar
veel meer in de deelstaten en aan de „basis".
In Hamburg is burgemeester Hans-Ulnch Klose afgetreden omdat
hij ruzie met zijn eigen SPD kreeg over de kerncentrale Brok-
dorf. Klose en een meerderheid van de partyafdeling zijn van
mening dat Brokdorf niet moet worden voltooid. Dat besluit
bleek echter vooralsnog in de praktijk niet te kunnen worden
uitgevoerd, waaruit Klose politieke consequenties trok. De SPD
ging vertwijfeld op zoek naar een opvolger en het is meer dan
waarschijnlijk dat de volgende regeringschef van de stadstaat
Hamburg Klaus von Doynani heet. Die is nu nog staatsminister
(een andere term voor staatssecretaris) van buitenlandse zaken
in Bonn.
Hem wacht een buitengewoon moeilijke opgave om de verdeelde
SPD voor de Hamburgse verkiezingen van volgend jaar weer
een enigszins betrouwbaar gezicht te geven. In elk geval verkon
digen CDU-politici al in het openbaar dat de kans dat de chris
tendemocraten in Hamburg - wat altijd een bastion van de so
ciaal-democratie is geweest - aan de macht komen nog nooit zo
groot was.
In een andere Westduitse deelstaat, Hessen, het enige land waar
behalve in Bonn nog sociaal-democraten samen met liberalen
regeren, heeft minister-president Holger Burner (SPD) besloten
op een speciaal partijcongres de vertrouwensvraag te stellen.
Borner wordt in toenemende mate geconfronteerd met een on
tevreden achterban, die vindt dat zyn plannen om voorrang te
geven aan kernenergie (in tegenstelling tot wat Klose in Ham
burg wilde) en het uitbreiden van het vliegveld Frankfurt met
een extra startbaan in strijd zijn met de bescherming van het
milieu.
Voor de SPD in geheel Duitsland geldt dat meer en meer partyle
den een vraagteken zetten achter het door het Bondscongres
van 1979 in Berlijn genomen besluit over de modernisering van
middellange afstandsraketten in Europa. Dat congres vond des
tijds dat het zogenaamde dubbelbesluit (modernisering en ge
lijktijdig onderhandelen) van de NAVO moest worden uitge
voerd. Maar naarmate de verhouding tussen Oost en West slech
ter is geworden, noch SALT-2 geratificeerd, noch de onderhan
delingen over een reductie van raketten tussen de Sowjet-Unie
en de Verenigde Staten echt op gang zyn gekomen, menen veel
sociaal-democraten dat aan de voorwaarden voor het aannemen
van het NAVO-congresbesIuit niet is voldaan.
Zij willen derhalve deze zaak weer aan de orde stellen op het ko
mende Bondscongres van de SPD m het voorjaar van 1982 in
München. Kanselier Schmidt wil hier echter niets van weten en
heeft enkele weken terug zijn politieke toekomst aan het N AVO-
dubbelbesluit verbonden. Dat wil zeggen dat Schmidt aftreedt
als zijn party hier op een of andere manier aan gaat sleutelen
Vice-kanselicr en FDP-voorzitter Genscher heeft uit solidariteit
met Schmidt en om de SPD te waarschuwen inmiddels hetzelf
de gedaan.
Bij dit alles komt dat de liberale regeringspartner FDP nu in een
paar deelstaten een rol speelt, die geheel verschillend is van du
in Bonn. In Berlijn is net de CDU'er Richard von Weiszacker tot
regerend burgemeester gekozen met behulp van vier FDP-af-
gevaardigden. Strikt genomen is dat in tegenspraak met de af
spraken die voor de verkiezingen gemaakt zijn, maar de vier
FT)P'ers (niet alle leden van de fractie) hebben verklaard niet
anders te kunnen doen vanwege „het belang van de stad". In het
kielzog van Berlijn is er ook in Rhcinland-Pfalz tussen de CDU
en de FDP gepraat over een mogelyke samenwerking, maar die
plannen zyn voorlopig in de kast gezet.
Al dat gemor en geschuif verbetert het psychologische klimaat
tussen SPD en FDP niet. En met het oog op de komende onder
handelingen over de begroting van 1982. die vanwege de diep
gaande financiële bezuinigingsoperaties (Genscher „met kos-
metische maatregelen komen wc er niet) volgens iedereen bui
tengewoon moeilyk zullen worden, is dat geen prettig vooruit
zicht.
Zowel kanselier Schmidt als minister van buitenlandse zaken
Genscher hebben er de nadruk op gelegd dat de coahtic blijft
bestaan en dat de begrotingshindernis genomen wordt Dat
klinkt mooi, maar in Bonn lopen al politici van SPD en FDP
rond, die scenario's vormen voor het geval deze verwachting
niet uitkomt Dat de FDP van haar kant de coalitie met de SPD
opzegt, is niet erg waarschynlyk Dat zou opgevat kunnen wor
den als een gigantisch kiezersbedrog. Maar dat de SPD wegens
interne moeilijkheden binnenkort wel eens met meer in staat za'
zijn om te regeren, wordt minder onwaarschynlyk geacht De
CDU-CSU-oppositie van Helmut Kohl knort in elk geval van
tevredenheid.
