Politici zijn
vaak bang voor
de bevolking"
Vakmanschap
herken je zo.
mmm
Yorkshire Ripper in hoger beroep
Referendum centraal in proefschrift
\nterv\eNN
Dr. P. C. Gilhuis:
WOENSDAG 10 JUNI 1981
PAGINA 17
"Het referendum is
geen wondermid
del. Het kan wel
lastig voor autori
teiten zijn, en soms
onplezierig. Het is
een mogelijkheid
om parlement en
regering te corri
geren, en om hun
werk aan te vullen.
Maar je lost er
vraagstukken als
bijvoorbeeld het
kraken, zaken die
te maken hebben
met aanvaarding
van het staatsge
zag, niet mee op.
Die zullen blijven
bestaan".
Dit zegt mr. P.C. Gil
huis, wetenschap
pelijk medewerker
aan de juridische
faculteit van de
universiteit van
Nijmegen, en in
woner van het
Noord-Brabantse
Wijchen. Gilhuis
promoveerde van
daag aan de Leidse
universiteit tot
doctor in de
rechtsgeleerdheid.
Zijn proefschrift
behandelt het refe
rendum (de volks
raadpleging).
In een referendum kan
het ganse volk - of, zo
als in Zwitserland wel
gebeurt, de inwoners
van een kanton (pro
vincie) zijn mening
geven over zaken die in
een land spelen. Ook
kan in een referendum
om een beslissing van
het volk worden ge
vraagd.
De laatste tien vijftien
jaar heeft het fenomeen
referendum in West-
Europa een stormachti
ge ontwikkeling door
gemaakt. De recente
abortusreferenda in
Italië maken duidelijk
dat een referendum in
elk geval veel emoties
zal losweken. De poli
tieke bestrokkenheid
lijkt er door te worden
bevorderd. Gilhuis
heeft de ervaringen
met referenda in Zwit
serland, Frankrijk en
Denemarken onder
zocht en op een rijtje
gezet. Een van zijn stel
lingen is dat ook voor
Nederland invoering
van bepaalde vormen
van het referendum
moet worden overwo
gen.
Volksinitiatief
Naast het referendum, waarbij
zaken aan de orde zijn die op
een zeker moment in het par
lement of de regering zijn of
worden behandeld, kent bij
voorbeeld Zwitserland ook
het volksinitiatief. Groepen
burgers (mits voldoende
groot) kunnen zelf wetsvoor
stellen indienen, en daar een
uitspraak over aanvragen.
Hoewel het volksinitiatief
geen onderwerp uitmaakte
van zijn promotieonderzoek,
vindt Gilhuis dat ook het in
voeren dóórvan nadere over
weging verdient.
Politici zijn vaak bang voor de
bevolking, meent Gilhuis.
"Misschien zeg ik het te alge
meen. Misschien is het wel
een natuurlijke houding van
politici om zichzelf enigzins
af te schermen, misschien om
de noodzakelijke eigen des
kundigheid op te bouv/en.
Aan een zekere politieke elite
is gewoon niet te ontkomen".
Dit kan volgens de Wijche-
naar een argument zijn om
met een referendum waar
borgen te scheppen voor het
goede functioneren van poli
tici.
De voor- en nadelen van refe
renda zoals Gilhuis die in zijn
proefschrift schetst, maken -
net als zijn toelichting - dui
delijk dat hij voorstander is
van een genuanceerde bena
dering van de volksraadple
ging. Allereerst is er natuur
lijk de vraag: wie krijgt het
recht om een referendum aan
te vragen? Volgens Gilhuis
moet aan één groep in elk ge
val dat recht worden toege
kend: de kiezers. Voor Ne
derland stelt Gilhuis het aan
tal mensen dat achter het
aanvragen van een referen
dum zou moeten staan voor
zichtig op 250.000 500.000.
Ook is er de mogelijkheid dat
de regering, of een gedeelte
(bijvoorbeeld de minderheid)
van het parlement een refe
rendum aanvraagt. Gilhuis
vindt dat regeerders die zelf
referenda uitschrijven op
voorhand met het nodige
wantrouwen moeten worden
bekeken. Een voorbeeld. Gil
huis beschrijft in zijn proef
schrift hoe De Gaulle (als
toenmalig Frans president)
het referendum onder meer
heeft gebruikt om de invloed
van het parlement te beper
ken. Volgens de letter van het
Franse regelement voor refe
renda kan parlementaire be
handeling namelijk achter
wege blijven als een referen
dum wordt gehouden. Vol
gens Gilhuis lijkt dit erg de
mocratisch maar is dat ge
zichtsbedrog. Immers, de
mogelijkheid van het parle
ment om wijzigingen, nuan
ceringen, in het wetsvoorstel
aan te brengen vervalt ge
heel.
Uitgeschakeld
Zo werd het parlement in we
zen uitgeschakeld. Daar
kwam nog eens bij, dat De
Gaulle ook meestal de ver
trouwenskwestie aan de uit
slag van een referendum ver
bond. Volgens Gilhuis is dit
een karikatuur van een goed
referendum. Hij schrijft: "Óp
die manier degradeerde het
referendum tot een middel
waarmee de bevolking adhe
sie aan de persoon van de
president kon betuigen en
waarmee De Gaulle zijn auto
ritair leiderschap kon beves
tigen".
Gilhuis vindt mede daarom dat
het referendum alleen als
aanvulling en correctie op
het representatieve systeem
(parlement en regering) kan
dienen, maar niet in plaats
daarvan kan komen.
In Zwitserland worden elk jaar
zo ongeveer 10 15 stemmin
gen gehouden die in verband
staan met raadplegingen van
het hele kiezersvolk. Gilhuis:
"Daarbij zijn ook kleine
kwesties en kwesties van re
gionaal belang. Het is wel van
belang dat het aantal referen
da een beetje in de hand
wordt gehouden, omdat an
ders de politieke betrokken
heid afneemt. Dat is in Zwit
serland duidelijk gebeleklen.
De meeste mensen staan echt
niet te springen om honderd
keer per jaar naar de stembus
te gaan. Het is echt de vraag
Dr. P.C. Gilhuis, die vandaag i
of je je bij referenda niet
moet beperken tot de hoofd
zaken".
Het referendum kan net als
het volksinitiatief een com
promis-werking hebben. "In
Zwitserland is vaak al van
te voren bekend dat een
volksinitiatief kansloos is
bij de stemming. Maar het
zet, ook als het verworpen
wordt, toch altijd iets in be
weging. Voordat het referen
dum gehouden wordt komen
de initiatiefnemers immers
op radio en televisie. Hun
stem wordt toch gehoord.
Bij het samenstellen van re
geringen wordt daar reke
ning mee gehouden. Zulke
groepen worden vaak in de
regering opgenomen".
Controle
t Leiden promoveerde.
groot. Besluiten, die niet op
een meerderheid bij de kie
zers steunen, kunnen worden
tegengehouden. Speciaal in
de Nederlandse situatie kan
dat volgens Gilhuis van be
lang zyn. Hij schrijft: "Het
veelpartijenstelsel leidt er in
Nederland toe dat de kiezer
met zijn stem niet duidelijk
kan maken wat voor regering
hij wil. Daardoor kan er een
regering komen die niet de
voorkeur van de kiezers
heefl. De kans dat besluiten
worden genomen die niet op
een meerderheid bij de kie
zers steunen wordt dan gro
ter, maar dit kan door een re
ferendum weer gecorrigeerd
worden".
In de tweede plaats, meent Gil
huis, is de inspraak in Neder
land steeds toegenomen, wat
er soms toe leidt dat over iets
niet besloten kan worden
zonder dat de burger is ge
hoord. Gilhuis noemt als
voorbeeld de maatschappelij
ke discussie over kernener
gie. Het parlement of de rege
ring durft kennelijk niet de
knoop door te hakken (ter
wijl er al principebesluiten
liggen voor drie kerncentra-
le's), maar verkiest de vol
gens GUhuis "schimmige"
maatschappelijke discussie.
Gilhuis gelooft dat er dan be
ter een referendum over
kernenergie gehouden kan
worden.
Ook is het volgens hem denk
baar dat je een zaak als de
plaatsing van kernwapens
via een referendum laat on
derzoeken.
Behalve van een "dertig-pro
cents-regeling" (dertig pro
cent van de kiezers moet bij
een referendum opkomen,
anders is het voorstel aange
nomen), blijkt Gilhuis voor
stander te zijn van een niet al
te gecompliceerde vraagstel
ling by referenda. Wanneer
de burger een keuze moet
gaan maken uit vier of vijf al
ternatieven, waarbij hy bij
voorbeeld maar één maal ja
mag stemmen, wordt de uit
slag van het referendum on
zeker Wanneer geen van de
voorstellen een meerderheid
haalt, kunnen de regeerders
zelf gaan uitmaken welk
voorstel tot het winnende
moet worden verklaard.
Financieel
In Denemarken en Italiè mag
over een aantal onderwerpen
geen referendum worden ge
houden. Volgens Gilhuis
moet met het maken van dat
soort uitzonderingen erg
voorzichtig worden omge
sprongen. Er moet worden
voorkomen dat een zo lange
lijst van uitzonderingen
wordt opgesteld, dat het refe
rendum nog van weinig bete
kenis is. Hij voelt dan ook
weinig voor het maken van
uitzonderingen, behalve
waar het gaat om belasting
maatregelen. "Vooral bij dit
onderwerp zal het voor veel
kiezers niet meevallen om de
voldoende afstand van de ei
gen kortzichtige eigen belan
gen te nemen", schrijft Gil
huis.
Je moet wel het nodige vertrou
wen in de kiezers hebben
wanneer je de mogelijkheid
tot rechtstreekse deelname
aan de besluitvorming open
stelt, meent hij.
Voor een referendum is veel te
zeggen, mits men zich een
aantal mogelijke nadelen
goed realiseert. Voor een re
ferendum moeten duidelijke
spelregels worden opgesteld
Die moeten de manier van
vraagstelling en het vaststel
len van de uitslag regelen.
Ook zou er een instelling
moeten zijn die de controle
op de naleving van die regels
voor haar rekening neemt
vindt Gilhuis.
ADVERTENTIE
Al meer dan
300 jaar brouwt
Grolsch haar bier
op natuurlijke en
ambachtelijke wijze
En dat proef je
Vakmanschap is Mi
Aan de M.V.O.-School te LISSE zijn de
volgende kandidaten geslaagd:
L. Baak, C. Berg, E. Bierman, E. Boekei,
M. Bouckaert, P. Bouckaert, R. de
Bruin, M. v.d. Dam, E. vanDomselaar, J
van Dijk, C. v.d. Heuvel, R. Hogervorst,
H. Huisman, D. Koomen, C. Langeveld,
M. v.d. Lans, C. Loch, I. van Maris, I.
Meijer, A. van Nobelen, H. v.d. Putten, I.
Schonk, Y. Snaar, M. Sprokkelenburg,
S. Struive, L. van Stijn, B. timmers, A.
v.d. Tweel, P. v.d. Veek, E. v.d. Veek, C.
Velthuijzen, M. Versluis, H. Warmer
dam, M. Warmerdam, J. Wassenaar, C.
Wildenburg, H. Willemse, C v.d. Wij
den, M. Zoet. P. v.d. Zwet, M. Apswou-
de, B. van Bakel, I. Bouwman, M van
Gerven, J. Gnekspoor, E. van Houten.
C. de Jong, M. Klinkenberg, L. Leen-
dertse, M. Maat, S. Mink, C. Prins, E.
Prins, A. v.d. Putten, R. Rooijakkers. I.
Sanders, N. van Steijn, M Tjokrodi-
hardjo, J. Uitendaal, J. v.d. Veek, J.
Veldkamp, L. Waasdorp, G. Waleveld,
Y. Walters, E. Warmerdam, M Blokker,
I. van Staveren, P. Tebbens, C. Touw, J
Valentyn, H. Vastenhout. Voorhout B.
Boudoin, W van Beusekom, C. Godijn,
J. Havenaar. E. Kol, A. Boekei, M. Filip-
po, P. Herruer. K. Huigen, J. Jonkman,
Y. v.d. Lans, W van Leeuwen, J Lcfe-
ber, M. v.d. Meij, A. Rozenbroek, J. van
Schaik, M. Schrama, T v.d. Schrier, C
Stigter, L. v.d. Vlugt, M Wagenmakers,
H. Zandbergen, S. v.d Zwet, C. Bakker,
K. Hulsbosch, L. Looijestijn, J. de Jong,
I. v.d. Lans, M. van Velzen, S. Lagas, T.
Lagas, M van Beek, A. de Clippeleir, F
Appelman, M. Bel.
Aan het Fioretticollege te Lisse zijn de
volgende kandidaten geslaagd
Atheneum: D. van der Aart. W Albers.
J. Alkcma, W van Andel, L. van den
Berg, P. Bon, K. Bosman, G Echter-
nach, H. van der Eerden. V. Geerlings,
S. Hagg, M. Hogervorst, A. van Keste-
ren, E. Koning, F. van der Kroft, K.
Lankhorst, V. Lo-A-Njoe, H. van der
Meer, E. Mens, M. Mens, J Mens, P.
•Mense, A. van der Poll, A. Roeloffs, W.
van Rooyen, H. van Ruiten, E. van Rijc-
kevorsel, D. Scheepmaker, T. Strikkers,
M.F. Strijbosch, D van der Tiel, M. Vee-
ger, I. Verburgt, A. Vlielander, 1. de
Vries, T. van 't Wout, F. Zwetsloot, Y
van Zijl. Gymnasium: I. Alting, M. de
Boer, S. Boot, M. van Graven, M. de Jeu,
H. de Jong, M. Schoone, J de Wit. Athe
neum; L. Bouwmeester, K. Clemens, H
van der Ham, P. van Alphen, C. van den
Andel, J. Assendelft, M. Bultink, H. Da-
men, H. Deen, R. Driessen, J.D Gor
dijn, R. de Groot, M. Hessels, P. Kemp-
kes, P. Nelis, T, Nieuwenhuizen, L. van
de Reep, J. Reinene, R. van Rooden, I.
Ruigrok, F. Seysener, F. van Tngt, M.
Veldhuis, M. Vlaar, M van Vliet, L. van
der Weijden, C. van Zeist. Gymnasium:
M.-J. Brandsma.
Gymnasium: J. de Jong, J Osinga, J
Reitsma, R. Schafer, A. Weijers, N. Wier-
da, C. Wierda. Atheneum: F van Haas
ter, L. Broeken, P. Brouwer. A. Ebbink,
C. Rotteveel, A Went. Atheneum: W
Dol E. Idzardi, M. Jonker. M. Tombal,
M. Vogler, M. Zijlstra. Gymnasium S
van Wees. Atheneum: S. Grimbergen, J.
Grimbergen. Atheneum: A. van Ederen,
V. Monfils.
E. Annaert, E. Benning, N. van den
Berg, F. Borsje, G. Demmink, W Duine-
veld, H. de Graaf, Y. de Heus, C Kaak,
T. Kieboom, E. Kool, L. Lefeber, M van
Lierop, P. Lievaart, M. Meijer, T. de
Munk, P. Omtzigt, R. van der Putten, R.
van der Raadt, P. van der Salm, M. van
der Schans, K. Schipper, J. Schoone, C.
Schot, H Schrama, F. Schuit, K. Verha
gen, E. Vermeeren, P Vledder, E. van
der Voort, D. Wassenaar, R Waterloo, C.
van der Zwet, E. van der Zwet, R. van
Aanholt, P. Beukers, J de Clercq, A.
Gort, J. Graaf, R. Bakker, G. Beukers,
A. van den Berg, H. Beutick, R. van den
Bogaard, L Bruél, R. van der Burg, L.
Damen, M Dedel, G. Dedel, E. Duwel,
F. van Dijk, E Ekkerman, P. Evers, F.
Fuchs, M. de Groot. R de Groot. A.
Hartman, A. Hoogervorst, L van Hurck,
P. Ingenhoest, J Jager. M. Kloos, M.
Koop, H. Kroon, A. van Kruijssen, R de
Kwaasteniet, J Lei, G Los. J. Morée, A.
Mulder, W. Mulder, E Netz. J Pes-
schier, W. van der Poel. J. van der Post,
G. van der Reep, M. Rijnbeek, E. Sche-
pens, M. Schoneveld, H. Schoonder-
beek, M. Schuuring, E. Seijsener, P.
Sijtsma.
Q van Trigt. Y. Valkenburg, J. Verde-
gaal, H. Verhoeven. R. visser, J. Vled
der, E. Vleut, P van Vliet, J Voskuil. H.
Vreeburg, H. de Vnes, L. Walther, K
Wittenaar, R. Wynia, P Brouwer, H
Fehling, E. Zwetsloot, A. Beerendonk,
J. Brandsen, F. Busing, S. Cappendijk,
E. Mense. M van Mil, M de \fiieger, J.
van Gent, J van Kampen. B van
Weerdt, S. Diederiks, K. Sukul, P. Rol-
Aan het Pieter Groen college in Katwyk
zijn de volgende kandidaten geslaagd
HAVO W Aandewiel, I Bakker. C van
Beele, A van Beelen, G. van Beelen, M
van Beelen. 1 van den Berg, A Berg
man, P. Bosma, B. van Daatselaar, C
Dulfer, A. van Duyn. R. van Duijn, D
van Duijn, J. van Duijn, J.L. van Duyn
T. van Duijn, N van Duijvenbode. P
van Duijvenbode, W. van Duijvenbode
J. van Duyvenvoorde, N. van Duijven
voorde, A. van Dijk, M. van Dijkhuizen
G. van Egmond. A. van Gendcron, G
Gordijn, J Guyt, C Haasnoot. M. Haze-
noot, M Helling, A Hoek, G Hoek, K
Hock, M. Hoek. J den Hollander, K den
Hollander, H van Iterson. P. Kanbier,
B Klaasscn, H Klinkenberg, R Kraan,
J. Mayer, K. Mieras. W de Mol, M Moo-
ten, M. de Mutzer, T. van der Niet. A.
van den Oever, R van den Oever, H. Ou
wehand. M. Ouwchand. N Ouwersloot,
S. Ozinga, B Parlevliet. A. Parlevhet, A.
Passchier, A. Peters, J van dor Plas. L
van der Plas, M. van der Plas. T van der
Plas, W. Plug, C. Ravensbergen. J van
Rhyn, F. Roomer, C. Ros. N Schaap, E.
Smit, R. Souveryn, F Sprenger, R. Ta-
lan, J. Tokkie. J. van der Valk. D Varke-
visser, M. Varkevisser, E Verhaegh, G.
Verloop. S. Westra, R. Wiesmeyer, T.
v.d. Zwan, T. v.d. Zwart.
ATHENEUM J Baalbergen, A Baljeu.
C. Barmentlo. J. van Reele, B Blonk. W
Davelaar. W Dekker, A. van Duyn, J
van Duijvenbode, A Duijzer, M. van
Dyk, E. Fleur, E. van der GraafT, H.
Haasnoot, K. Hoek, P van 't Hof, E de
Jager, H de Jager. S de Jong, J Jonk
heer, K. Koelewijn, W Koelewyn, J
Kort, H Kralt. H Kuijt. J Lindhout, A
Meyvogel, H de Mol. J Noort, E Oost
hoek. A Ouwehand, A. van der Plas. J.
van der Plas. C Plug. C Pronk, M Re
bel, H. van Rhyn, K. Roosendaal. M van
Ryn. J Schaap. L. Schaap. W Schaap,
A Verdoes, A. Vooys, H de Vreugd. R
Wolthaus.
Pedagogische Acade
mie
OEGSTGEEST - Aan de Chr Pedago
gische Academie in Ocgstgccst slaag
den de volgende kandidaten voor het di
ploma Havo
M Bakker, N van Beek. J de Bondt. J.
Diebeis, Y Doffrrhof, P Drukker. J
Jansze, H Lambrengtse, C Langeveld,
C. Ouwehand. H. v.d Plas. N Postema,
S. Ravensbergen, A. van Roon, D. Se
ller, R. Siersema. J Smit, E Spaarga
ren, P Spelt. G Thcelen, M Vink, M
Wieringa. J Algra, X Brouwer. E. van
Dyk. W van Gemert, A. v HJattem, J
Jongcjan, M Kleinjan, R. v.d Meiden,
T v.d. Niet, M. Oudendyk. C. Passchier.
H. Penning. R. de Wionter, L. Zandvliet,
D. v.d. Zwan.
Gymnasium
LEIDEN - Aan het Stedelijk Gymna
sium zijn de volgende kandidaten ge
slaagd
J van Amstel, D Atsma. A. van Bellen.
J. Bletz. E den BoeA. J de Boer, F
Brand, E Brocrse, H. Burger, F Buve.
J Capcl, E Cramer, B Dankbaar, A
Dissevelt, F Egter van Wissekerke, J.
Eulderink. J van der Gaag, G van der
Gaag. E Geurts, D Go, J Goodway. R
Griffioen, L. Gryns, F de Gunst. E.
Heenk, B Heerma van Voes. D ter Hei
de, c van te H- iki. ti p HoAnd r,
M ten Hove, C Hussem. G de Jong. C
Jutte, H Kalkman R Kimman, A Kla-
ver I. KI H, Y Knaap M Km) k.- I)
Koopcr. J Kruyt. E Kuyck, L. Kuyper,
H van Langcvelde. G I-ankhorst, G
Ligtvoet, J van der Line, K Loc her. C
Loebcr, C Lommers, M Loudon. C.
Louwe Kooymnans. C Mans. E Me
ren». V Motticr. A. Nesten, L Oppcn-
heimer. P Oudshoorn. D van Peype, W
var, l'. iipi li I'm fer C l'.it J '.an K.
kom.N Rckvelt, K Roosendaal. J Rys-
bergen. N Sevenster, F van der Sluijs.
P Smit, M van Soest. G van der Starre,
J van der Steen. J van der Stok. B
Temmink, M Teubner, P den Tex, E
Vader. A Wafelbakker, A Wallaard, M
van d.-r W ,rt II -.ai, V,fr H W. I
Ut, j van ém Werft F Winkel H
Winkler. J Wolda, H Wurzner, O van
de Wyngaard. H. de Zoeten
LONDEN (DPA) - Peter Sutcliffe.
de in mei wegens moord op der
tien vrouwen tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeelde
"Yorkshire Ripper", heefl zijn
verdediger opgedragen tegen het
hoger beroep aan te teke-
ondanks de uitspraak van de
rechtbank nog steeds van me
ning dat hij verminderd toereke
ningsvatbaar was toen hij de
moorden vanaf 1975 pleegde.
Het hoger beroep moet binnen de
komende tien dagen worden
aangetekend. Intussen is George
Oldfield, de rechercheur die de
jacht van vijf jaar op de Ripper
leidde, overgeplaatst en heeft
lichter werkgckregi n
De officiéle reden is Oldfields ge
zondheid, maar collega's zyn van
mening dat hij tot zondebok is
gemaakt na kritiekin de pers op
het rechercheurs werk in dc zaak
Oldfield, die er 35 jaar politiewerk
op heeft zitten, zal zich in het ver
volg bezighouden met het ver
keer, politiehonden, kikvors
mannen en fotografie m West
Yorkshire.
Het hoofd van de politie in Old
fields district, Ronald Gregory,
zei dat er geen sprake was van
verlies aan vertrouwen in de
man, maar eer. collega zei dat
Oldfield "bitter teleurgesteld"
