'Blik agenten
opentrekken.
dat js geen politiebeleid'
ZATERDAG 6 JUNI 1981
EXT AA
PAGINA
Tekst: Willem Schrama
De kater na de ontrui
ming van veertien
kraakpanden in Nijme
gen i? nog altijd niet
verdreven. Het partijtje
sparren met het kra-
kersleger in de Pierson-
straat is de Koninklijke
Marechaussee niet in
dank afgenomen. Zelfs
niet door de politie, aan
wie hij nota bene bij
stand had verleend. De
voorzitter van de mare
chausseevereniging,
luitenant Ros, ging
zelfs zo ver dat hij de
Nederlandse Politie
bond (17.500 leden) er
van beschuldigde de
marechaussee "in niet
aflatende wijze te heb
ben besmeurd".
Leen van der Linden legt dat
verwijt naast zich neer. "Men
heeft niet goed geluisterd",
zegt hij. "Het enige wat wij
ons hebben afgevraagd is of
je op deze manier verder
moet gaan met militaire bij
stand. Want dat is het tenslot
te toch. Wij vragen ons af of
het niet beter is als de politie
ten principale haar eigen
boontjes dopt".
"Er is niets op tegen om in bij
zondere omstandigheden van
de technische en specialisti
sche kennis van het leger ge
bruik te maken. Maar enkele
jaren geleden zagen we hon
derd man marechaussee bij
stand verlenen. Dat zijn er
tweehonderd geworden, en
vervolgens driehonderd. Tot
dat we onlangs in Nijmegen
bijna duizend man mare
chaussee op straat zagen. En
dat wordt door alle gezagheb
bers steeds gemotiveerd met
de mededeling dat de politie
zoveel mensen niet kan leve
ren. Als de politie de zaken
niet aankan, dan moet je de
oplossing zoeken in verster
king van het reguliere poli-
tieaparaat".
"Wij vinden dat je op de ver
keerde weg bent als je een ap
paraat tegen burgers gaat in
zetten, dat primair bedoeld is
om binnen het leger te func
tioneren. Het is oneigenlijk
om steeds vaker sluipend het
leger op straat te brengen.
Dat moet koste wat het kost
worden voorkomen. Want
het is geen incident meer, het
is langzamerhand structureel
geworden".
Gefrustreerd
Niettemin bleek uit de berich
tenstroom van de afgelopen
maanden dat veel ME-ers
zich gefrustreerd voelen. Of
noem het onbegrepen.
"Ik denk dat het inherent is aan
hun taak. Het zal je gebeuren.
Daar de hele dag op linie
staan. Stenen naar je kop ge
gooid krijgen. Zien dat er
honderd vijftig van je colle
ga's gewond raken. Nou, dan
ben je aan het eind van de
dag echt niet zo optimistisch
met je kijk op de samenle
ving. Dat ze zich na zo'n dag
gefrustreerd voelen, kan ik
me voorstellen. Alleen, ze
moeten het na drie weken
niet meer zijn"
Wat wel het geval was, zoals
bleek uit de onlangs gehou
den enquête van het ministe
rie van justitie onder 1800
ME-ers. Vooral de jongeren
bleken geporteerd voor een
hardere opstelling.
"Precies. En dat is veel gevaar
lijker".
Hetgeen de vraag opwerpt of
het wel verstandig is om al op
18-jarige leeftijd in ME-ver-
band dienst te doen. Is het be
keuren van een fietser zonder
achterlicht niet 'n evenwichti
ger begin van een carrière als
politieman?
"Al bij het totstandkomen van
de Mobiele Eenheden heb
ben wij gezegd dat we op
twee heel verschillende spo
ren zitten. Je stuurt zo ie
mand naar de politieschool
om hem op te leiden voor in
dividueel politiewerk. En on
middellijk na afsluiting van
dat jaar gaat hij naar de ME-
school in Woensdrecht om
vervolgens ook meteen te
worden ingezet. Wij zeggen:
laat zo'n man of vrouw eerst
eens 'n aantal jaren gewoon
politiewerk verrichten en
stop ze dan pas in een Mobie
le Eenheid. Dan zullen ze ook
beter bestand zijn tegen de
verharding en de emoties die
daarmee gepaard gaan. Als je
ziet dat er vorig jaar op 30
april in Amsterdam pelotons
met jongens van 18 20 jaar
werden ingezet, die eigenlijk
nog nooit echt politiewerk
hadden verricht. Die waren
Irritaties over op handen
zijnde en reeds doorge
voerde bezuinigingen.
Een nieuwe politiewet
die lang niet ieders vol
doening heeft. ME-ers die
met hun emoties geen
raad meer weten. Politie
in burger die te gretig ar
restaties zou verrichten.
Marechaussees die "bij
standsmoe" zijn en zich
"besmeurd" voelen. En
dan dienden zich onlangs
nog twee Utrechtse advo
caten aan, die de Mobiele
Eenheid het liefst van
rugnummers zouden wil
len voorzien - dat klaagt
immers wat gemakkelij
ker bij een eventuele
schadeclaim:
Het is maar een greep uit
de vele berichten waarin
de politie gedurende de
afgelopen maanden in
het nieuws kwam. Nim
mer is het enige continue-
bedrijf dat de overheid
kent zo aan kritiek en fru
straties onderhevig ge
weest. En de gevolgen lij
ken niet uit te blijven.
Een enquête onder 1800
ME-ers leerde onlangs
dat vooral de jonge garde
voorstander is van har
der optreden. Ook wenste
men een beperking van
wat doorgaans als het
hoogste goed in onze sa
menleving wordt be
schouwd: de vrijheid van
meningsuiting.
Zorgwekkende tijden? Een
gesprek met voorzitter
Leen van der Linden van
de Nederlandse Politie
bond, die de malaise voor
een groot deel toeschrijft
aan een falend regerings
beleid. "Er is enorm
slecht werk verricht.
Daar waar dingen funda
menteel mis zijn bij de
politie, daar heeft men de
kansen om ze te verbete
ren domweg laten liggen.
Men heeft de aangedra
gen verbeteringen en
bloc genegeerd. Dat noem
ik 'n verschrikkelijk stuk
arrogantie".
een kraakpand in Amsterdam:
De marechaussee als Mobiele Eenheid in Nijmegen: gefrustreerd.
op 1 januari van de school af
gekomen en zes weken later
stonden ze al op linie bij de
Vondelstraatrellen. Toen kre
gen ze déér nog eens 30 april
overheen en dan zeg ik: dat
kan toch eigenlijk niet. Dan
vraag ik me af: welke weer
slag heeft dat nou straks op
hun verdere carrière. En dan
bedoel ik hun verdere optre
den als individueel politie
man. Ik denk dat het een
slechte vorming is".
Op de rand
U pleit voor het formeren van
speciale aanhoudingseenhe
den uit ervaren politieperso
neel.
"In combinatie met Mobiele
Eenheden. En die moet je
dan alleen inzetten als je ze
nodig hebt bij grootschalig
optreden. Je moet natuurlijk
geen werk voor ze gaan zoe
ken, want dat is natuurlijk
het gevaar als je eenheden
gaat formeren. Dat je denkt:
nou hebben we ze toch, dus
laten we ze maar gebruiken.
Of dat ze bij de commando's
gaan trainen. Nee, dat niet.
Maar je hebt ze nu eenmaal
nodig. Het kon allemaal maar
straffeloos op 30 april 1980 in
Amsterdam. Elke ME-er zag
tientallen opgeschoten jon
gens lopen die allerlei straf
bare feiten pleegden, zonder
dat ze gearresteerd werden.
En dat moet natuurlijk wèl.
Want het kan nooit de taak
van de politie zijn om zelf
met ze af te rekenen. De poli
tie mag ze niet in elkaar
slaan, mag niet op vergelding
uit zijn. Nee, de politie moet
ze uitleveren aan justitie. Dat
hebben we gelukkig in onze
staatsvorm met elkaar afge
sproken".
In wezen is met die aanpak al
een beetje een begin gemaakt
namelijk bij het ontruimen
van de Grote Wetering in Am
sterdam en het bezoek van ko
ningin Beatrix aan Breda.
Daarbij rees overigens wel
het verwijt dat er mensen zijn
opgepakt die niet opgepakt
hadden mogen worden.
"Het kan en mag niet dat er
mensen op straat worden
gearresteerd op grond van af
wijkend gedrag of een be
paald soort kleding. De com
mandant in Breda heeft zelf
al toegegeven dat hij zich
daarmee op de rand van de
rechtsorde heeft, begeven.
Voorzitter Leen van der Linden van de Nederlandse Politiebond: "Er i
administratieve rompslomp" (foto Erwin Verheyen).
Men heeft daar van alles uit
geplozen om er toch een juri
dische basis aan te geven. En
dat kan ik me ook wel voor
stellen. Als je voldoende ge
gevens hebt die wijzen op
een veldslag, dan vraag je je
af: kunnen we die voorko
men? En dan ga je naar mid
delen zoeken. Alleen: met die
middelen moetje dan wèl erg
voorzichtig zijn. Ik vind dit
ook een weg die niet zo maar
kan worden ingeslagen. En
als men dat doet, dan moet er
een degelijke juridische basis
onder zitten. Anders kun je
dat de politie niet aandoen"
Geschrokken
Nog even terug naar die ME-
enquéte. Een belangrijk deel
van de ondervraagden bleek
het niet zo nauw te nemen met
de vrijheid van meningsui
ting in dit land. Zoiets moet
een vakbondsman toch krul
lende tenen bezorgen.
"Nou, daar ben ik dus echt van
geschrokken. Dat men zo in
tolerant reageert Dat vind ik
erg bedenkelijk".
Sluit de politie-opleiding wel
aan bij het maatschappelijk
gebeuren?
ontzettend veel
"Nee Het is teveel van: dat
staat in het wetboek en daar
mee gewapend ga je optre
den. Die opleiding faalt. Maar
dat gaat nu veranderen. Vol
gend jaar wordt begonnen
met een nieuwe opleiding die
kort gezegd neerkomt op
minder wetstechnische ken
nis en veel meer ruimte voor
de ontplooiing van sociale
vaardigheden. Maar wy den
ken dat er ook een systeem
van permanente vorming
moet komen, opdat politie
ambtenaren regelmatig naar
de schoolbanken teruggaan
om met elkaar de ontwikke
die rapporten heen Er is zo
ontzettend veel administra
tieve rompslomp. En dat
vergt weer zoveel mankracht,
die je nou juist nodig hebt om
de politie weer zichtbaar te
maken op straat Er is sprake
van een valse hiërarchie".
"Eén van de
projectgroep heeft zijn ver
haal wel eens met 'n fabel on
derbouwd. De fabel van de
wykagent, die iets rappor
teert en het vervolgens door
geeft aan de chef van de wyk-
dicnst. Die geeft het op zijn
beurt weer door aan de chef
van de uniformdienst. Daar
na volgt de plaatsvervangend
korpschef en uiteindelijk de
burgemeester Maar de bur
gemeester wil eigenlyk wel
eens weten wat er nu precies
aan de hand is. en dus gaat de
zaak weer helemaal terug.
Nou, agent Jansen tikt ten
slotte een rapport en houdt
onderaan nog zes regels open
voor allerlei stempels en
handtekeningen. Daar heb je
denk ik het beste voorbeeld.
Zo werkt 't in het groot".
"Op dat punt is een verande
ring hard nodig. In een later
stadium zal ook wel uitbrei
ding nodig zijn, maar dan
moetje wel weten waar je die
mensen nodig hebt. Daar heb
je nu geen enkele maatstaf
voor. Wij hebben twee jaar
geleden 'n onderzoekje ver
richt onder dertig gemeente
lijke politiekorpsen in Neder
land We hebben de vraag ge
steld hoeveel mensen ze in
1974 in de algemene surveil
lance hadden rondlopen. En
wat bleek? Dat de korpsen
sindsdien gemiddeld met 18
procent waren gegroeid, ter
wijl de surveillance óf gelijk
was gebleven óf zelfs iets was
teruggelopen. Dus rara, waar
is die 18 procent gebleven?
Die is niet dienstbaar gewor
den aan het primaire politie
werk".
Vragen
lingen in de maatschappij
door te nemen. Er ligt daar
over een uitvoerig rapport bij
de minister, en dat kan ook in
1982 van start gaan.
Bij de Tweede Kamer is on
langs een nieuwe politiewet
aangeboden, die rijks- en ge
meentepolitie moet verenigen
tot één korps, bestaande uit
provinciale eenheden en lan
delijke diensten. Tal van be
trokkenen zijn het daar niet
mee eens.
"Het is een weinig geslaagde
poging om een stuk wetge
ving te bedrijven. Het brengt
de politie veel te ver van de
mensen weg. Het is allemaal
veel te grootschalig. Ik ben
bang dat in een dergelijke
toekomstige organisatie alle
creativiteit zal verdwijnen".
De Haagse hoofdcommissaris
Peijster spreekt in dit ver
band cynisch van "de weder
geboorte van de veldwach
ter".
"Dat vind ik 'n beetje goed
koop. Als de gemeente z'n ei
gen politietaken wil behou
den, dat je daarmee Broms
nor weer zou terughalen Het
gaat om een principiële keu
ze. Als wy zeggen we moeten
zien te komen tot een betere
integratie van de politie in de
samenleving, dan moet je de
controle erover niet zo ver
weg brengen".
Fabel
Uw kritiek sluit aan bij die
van de Projectgroep Organi
satiestructuren t>an het mi
nisterie van binnenlandse za
ken, die in 1979 in twee lijvi
ge rapporten vaststelde dat
de politie te "verburocrati-
seerd" is geworden. Ze zou
kmg toe zijn, maar aan een
herformulering van taken
Het antwoord van minister
Wiegel was een fikse korpsuit-
breiding bij de vier grote ge
meente n.
"De zaken zijn nog net zo actu
eel als toen Het probleem
ligt er nog spijkerhard ^n
wat ons teleurstelt is de ma
nier waarop ministers
Wiegel en De Ruiter daarop
gereageerd hebben Er is
niets met die aanbevelingen
gedaan. En je kunt niet om
"Aan die zaken is men voorbij
gegaan. Ik geef niet alleen de
ministers de schuld, ook de
Tweede Kamer heeft het pro
bleem laten liggen Maar het
is wel een slecht beleid ge
weest. Er had een discussie
moeten komen. Met vragen
als: hoe breng je het contact
tot stand tussen burger en
politie? Hoe verlaag je de
drempel naar dat politieappa
raat? Hoe bereik je dat de po
litie niet alleen symptomen
bestrijdt, maar ook eens pro
bleemgericht gaat werken?
Als een school vijf keer door
vandalisme wordt getroffen,
dan moet je niet alleen de
symptomen gaan bestryden
door een extra surveillance-
auto in te zetten. Dan moetje
probei en te weten te komen
wat er in die wyk aan de hand
is. Dat pleit voor veel meer
wijkgericht werken".
"Maar het is natuurlijk veel ge-
makkclyker om een blik
agenten open te trekken,
vooral als die toch al in de
meerjarenraming stonden.
Maar dat is geen politiebe
leid. Veiligheid van de burger
bereik je niet alleen met méér
politic*
Welk verkiezingsprogramma
sprak u op het gebied van po
litie en openbare orde het
meest aan'' En uit welke hoek
zou u dientengevolge het liefst
een minuter van binnenland
se zaken enJof justitie zien ko-
"D'66 ligt het dichtst by ons
verhaal. Maar als deze zelfde
combinatie blyft regeren,
heeft de nieuwe politiewet
grote kans van slagen. En dat
houdt in d.it v. .1 VtfllicU
wing zal worden geblok
keerd. De bureaucratie zal al
leen maar toenemen. Als
straks in Utrecht de politie
chef en de burgemeester
geen beheer meer over hun
eigen korps hebben - als ze
eerst te biecht moeten by de
Commissaris voor de Konin
gin - dan moet ik er met aan
denken dat er iets gebeurt zo
als zich dat in Nymegen heeft
voorgedaan".
"En dat neem ik deze regering
kwalyk. Dat men zo arrogant
te werk is gegaan. Alle be
leidsadviezen van de bonden,
van de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten, van
de Raad van Binnenlands Be
stuur - toch eigenlyk het
zwaarste adviesorgaan in de
ze - zyn botweg genegeerd.
Oud-minister De Gaay Fort
man betrapte ik vroeger nog
wel eens op originele ïdeeén,
maar van Wiegel kan ik dat
helaas niet zeggen. Het blyft
altyd by statements van ik
lever geen kritiek op de poli
tic Pal achter de politie staan
is mooi hoor, maar ik had lie
ver gezien dat hy de zaken
wat voortvarender had aan
gepakt Er zit nog veel kwali
teit by de politie, maar dat
haal je op deze manier weg".
