Gedetineerde
gevoel geven
dat buiten de
gevangenis
poort aan
hem wordt
gedacht
Niet bang om een
typetje te worden
MEEM
In vrije tijd
Scheveningse
gevangenen
bezoeken
Miskend
Talent
Maarten
Spanjer
ZATERDAG 6 JUNI 1981
DEN HAAG - Een bab-
beitje maken, een spel
letje doen... Eigenlijk is
het gewoon een beetje
kameraadschap tonen
om daarmee de afstand
tussen gevangenis en
samenleving te verklei
nen, dat de pakweg 25
vrijwilligers van de
stichting vrijwillige
hulpverlening aan ge
detineerden en ex—ge
detineerden in Den
Haag doen.
Met grote regelmaat maken de
ze vrijwilligers hun gang naar
de vijf strafinrichtingen in
Scheveningen om mensen,
die daar vast zitten, het ge
voel te geven dat ook buiten
de gevangenispoort aan hen
wordt gedacht. Zo'n contact
kan voor een gedetineerde
een belangrijke steun zijn.
Hij kan er zijn problemen, en
die van zijn gezin, aan kwijt.
Wat niet altijd gezegd kan
worden van het maatschap
pelijk werk binnen de gevan
genis en de reclassering. Aan
zijn problemen komen die
maar al te vaak niet toe.
Daar komt bij dat veel (ex-)ge-
vangenen de reclassering, die
een onderdeel van onze straf
rechtpleging is, als een ver
lengstuk van justitie be
schouwen en er daarom niks
mee te maken willen hebben.
Voor hen biedt de stichting
vrijwillige hulpverlening aan
gedetineerden en ex-gedeti
neerden in Den Haag uit
komst. Zij gaat immers onaf
hankelijk van de reclassering
te werk.
Tapijtverkoper
Contact met zo'n vrijwilliger
komt slechts dan tot stand,
wanneer de (ex—)gevangene
daar om vraagt. Aan zo'n vrij
williger, die alle tijd en geen
boodschap heeft aan justitië
le instanties, is hij ook eerder
geneigd zijn vertrouwen te
geven. De afstand is korter.
Maar wie zijn die ongeveer 25
vrijwilligers? Dan kan een
rechten-student wezen, die
zijn studie niet louter uit de
Ineke Grondel (links) en Corine Visser kameraadschap tonen a
tussen gevangenis en maatschappij te verkleinen.
i gedetineerden om de afstand
boeken wil opdoen, of een
werkloze die iets van zijn tijd
wil nuttig maken. Maar het
kan ook een tapijtverkoper
zijn of een fabrieksdirecteur,
die een kijkje wil nemen aan
de andere kant van de maat
schappij. Of gewoon een
huisvrouw, die het fijn vindt
om een ander te helpen.
„Het is namelijk niet zo", zegt
Ineke Grondel, die de zaken
bij de Haagse stichting coör
dineert, „dat wij daar binnen
komen met het idee van:
kom, nu zullen we ze eens
even op het rechte pad zet
ten."
Doopceel
Ineke vertelt dat alvorens een
vrijwilliger van justitie toe
gang tot de strafinrichtingen
krijgt, eerst zijn doopceel
wordt gelicht. In vier van de
vijf Scheveningse strafinrich
tingen mogen de vrijwilligers
de gedetineerden buiten de
bezoekuren bezoeken, zodat
het niet van hun bezoektijd
afgaat. Toezicht is er niet op
die bezoeken. Voordeel daar
van is dat de gedetineerde
eerder voor de dag komt met
wat hij op zijn hart heeft.
„Het moeilijkste is", weet be
stuurslid en rechten-studen-
Tekst: Sjak Jansen
Foto: Peter Senteur
te Corine Visser, ,je kunt ze
geen hoop geven. En dat je
mag je ook niet. Reken maar
dat die jongens wat afpieke-
ren over wat hen staat te
wachten, wanneer ze terug
keren in de maatschappij.
Een ex—gedetineerde heeft
het in een samenleving als de
onze ook niet gemakkelijk,
wat natuurlijk heel stuitend
Ineke: „Dikwijls komt het
vooral aan op goed luisteren.
En soms heb je ook alleen
maar een gezelligheidsfunc
tie. Maar dat is niet erg. Ver
liefdheidstoestanden doen
zich ook voor. Dat is vrij lo
gisch. Als je in zo'n man
gemeenschap zit, ga je alles
in zo'n vrouw projecteren
Maar dan is het gewoon zaak
eerlijk te zijn."
Kerfstok
De vrijwilligers weten in prin
cipe niet wat de gedetineerde
op zijn kerfstok heeft. Cori
ne: „Als hij behoefte heeft
om daarover te praten, hoor
je dat vanzelf wel. Maar het
scheelt wel. Je gaat een stuk
ontspannender naar zo'n
man toe."
En Ineke „Tevoren word je na
tuurlijk gedegen voorbereid.
En voortdurend worden on
derling ervaringen uitgewis
seld en nagegaan wat je beter
had kunnen doen. Waarbij
we natuurlijk niet de privacy
van de gedetineerde aantas
ten."
Corine: „Maar het is nog altijd
een naar gevoel hoor. als die
gevangenisdeur achter je
dichtvalt. Ik vind het trou
wens belangrijk, dat je dat
voelt. Dan kun je met zo'n ge
vangene meevoelen."
Familieleden
Via een folder wordt de gedeti
neerde geattendeerd op de
bezoekactiviteiten van de
Haagse stichting. „Maar",
zegt Ineke, „die folder wordt
lang niet aan iedere gedeti
neerde automatisch uitge
reikt. Dat is ons een doorn in
het oog want daardoor wordt
hem geen zelfstandige keuze
geboden
Het contact tussen vrijwilliger
en gedetineerde is meestal
van lange duur en zet zich
nogal eens voort als de gede
tineerde weer vrg is en de
moeilijkheden (zoeken naar
werk. huisvesting, etc.) veelal
pas beginnen.
Voorts richt de Haagse stich
ting zich nog op een derde
vergeten groep de famili».-le
den van (ex-)gedetineerden.
Ineke: „Sinds februari heb
ben we een vrouwengroep.
Die komen hier dan bg elkaar
om hun problemen te vertel
len en elkaar te ondersteunen
bij het oplossen ervan. Dat
begint z'n vruchten af te wer
pen."
Betutteld
Sinds de Haagse stichting drie
jaar geleden haar eerste con
tacten aanknoopte met (ex-
jgedetineerden, is haar geble
ken dat de vrijwilligers dank
zij hun werk een realistischer
beeld krijgen van gedetineer
den. Dat heeft zijn weerslag
op de naaste omgeving van
de vrijwilligers, waardoor
ook daar de afstand tussen
samenleving en gevangenis
wordt verkleind.
Corine Visser kan dat beamen.
„Ik krijg een steeds volledi
ger beeld van hoe het in ons
gevangeniswezen toegaat.
Hoe er wordt betutteld. Voor
al daar hebben gedetineer
den het moeilgk mee. Dat ze
er niks hebben te beslissen.
Dat alles voor hen wordt be
slist Telkens weer klagen ze
daar over. En ze vinden het
f\jn, als ik dan luister. Tja, als
vrijwilliger ben je ook een
soort moederfiguur."
DE KWAKEL - Maarten Span-
jer is bezig. Bezig de laatste
hand te leggen aan een bun
del korte verhalen. En bezig
een geschikte omroep te vin
den, waaraan hij te zijner tijd
zijn idee kan slijten over een
nieuw televisieprogramma,
dat zijdelings met sport van
doen heeft. Maarten is ook
nog steeds doende zijn mis
kende talenten te demonstre
ren in Voetbal '80. En daar
naast nog eens bezig vader te
worden van een tweeling.
Althans, zo wil de schrijver van
'De Fabriek' het. In het ver
volg van deze met de Televi-
zierring bekroonde televisie
serie (waarvan de opnamen
thans in volle gang zijn) blijkt
het een tweeling te zijn. die
Piet Stok bij zijn vriendin
netje Dietie heeft verwekt.
Maarten Spanjer (28) geeft
gestalte aan die Stok: een
niet al te snuggere figuur, die
loopjongen is bij de suikerfa
briek, maar in de nieuwe se
rie zal worden bevorderd tot
laborant.
Maarten zelf ziet de rol van Piet
Stok als een soort bliksemaf
leider. „Tussen alle drama's
in loop ik eens binnen met
een vreemde opmerking",
zegt de Amsterdammer, die
de figuur Piet Stok derhalve
een duidelijke functie vindt
hebben in 'De Fabriek'. „In
overleg met producer Joop
van den Ende", vertelt een
bezwete Maarten in een Kwa-
kelse voctbalkantine, „zijn
dan ook bepaalde scènes met
Piet Stok uitgesponnen."
Jodokus
Veel inhoud heeft Maartens rol
in 'De Fabriek' anders niet.
Maar rijk aan dramatiek was
geen van de rollen, die de ge
sjeesde rechten-student tot
neelschool meegedaan. Maar
niets voor mij Ik moest me
inbeelden dat ik van een
wandrek hield en een misse
lijke kwarkpunt was. En ik
moest een uit de boom geval
len appeltje spelen. Toen wist
ik genoeg
Over een gedegen ondergrond
beschikt Maarten dus niet en
hg beschouwt dat ook als een
gemis. Maar niet eentje om
van wakker te liggen ..Ik
moet gewoon zorgen genoeg
ervaring op te doen bij tv en
film. Dan komt toneelwerk
straks vanzelf wel", zegt hg
hoopvol
Kick
Dat toneel stoot hem in sommi
ge opzichten af „Het pakt
mg nooit zo erg. omdat je de
realiteit nooit helemaal kunt
benaderen. Je blgft er altijd
maar tegenaan kgken Met
film daarentegen zit je er,
voordat je het weet. meestal
middenin."
Aspiraties op het vlak van to
neel heeft Maarten Spanjer
anders wel. Om andere rede
nen trekt toneel hem ook
weer aan „Het contact met
het publiek hè. Ik heb het wel
nooit ervaren, maar volgens
iedereen die je daarover
hoort, moet dat een enorme
kick geven. Dat trekt mg
Ook dat je een vast inkomen
hebt, natuurlgk."
Wat dat aangaat zegt Maarten
Sparger thans niet te mogen
mopperen. Hg vindt zich een
bevoorrecht mens, omdat hg
als free-lance acteur nog
geen stnjd hoeft te leveren
om zgn banksaldo op peil te
houden
Stotteren
Bang om een typetje te worden
en daardoor aanbiedingen
mis te lopen, is de bruinogige
Amsterdammer overigens
niet. „Wat je speelt, zgn de
mensen zo weer vergeten
Dat merk ik zelf Eerst zeiden
ze „Spetter" tegen me op
straat, toen werd het „Ha.
Miskend Talent" en nu met
'De Fabnek' is het, als ik door
de stad loop „Hee, Piet Stok,
waar blgft de koffie?"
Tgdens de dezer maanden te
houden opnamen van 'De Fa
briek' /egt Maarten Spanjer
het nodige op te steken van
gelouterde collega's als Guus
Hermus. Sacco van der Made
en Andrea Domburg ..Laatst
zei Guus Hermus: „Ik moet
m'n tekst echt kennen, want
als ik 'm niet vast in m'n
hoofd heb, begin ik te stotte
ren". Toen dacht ik „Hee",
aldus Maarten Sparger
„Zoiets onthoud ik dan wel."
de voetballer, die de draak
steekt met het harde en com
merciële voetbal, waarmee
voetbalprofs sinds enige tijd
bezig zgn de toeschouwers
uit de stadions jagen.
Door in het verlaten bos bomen
bg bosjes te omspelen, toont
Spanjer hoe het volgens hem
wel moet. Ook was in Voetbal
'80 uitgebreid te zien. hoe hij
een bal op zgn 'Jodokus'
kreeg en konden we hem zo
wel dit jaar als vorig jaar als
het monster van Loch Ness
aanschouwen.
Tekst: Sjak Jansen
Foto: Erwin Verheijen
Kwarkpunt
Per uitzending is Maarten twee
tot drie dagen zoet met het
Miskend Talent Ook volgend
seizoen heeft de Amsterdam
mer daar een behoorlgke
kluif aan. maar er zal vol
doende tgd overblgven voor
andere dingen, zegt-ie.
Maarten Spanjer Als ik op
straat loop, roepen ze ..Hee Piel
Stok waar blijft de koffie''
„Toch moetje heel voorzich
tig zgn met de opdrachten
die je aanneemt, want voor je
het weet is dat het laatste wat
je doet"
Zo zag Maarten er bgvoorbeeld
van af om de TROS Top—50
te presenteren „Het Igkt me
leuk eens een heldenrol te
spelen", zegt Maarten Een
geschoold acteur is hij niet
„Ik heb wel ooit aan de ken
nismakingsweek van de to
dusverre speelde. Zelfs zgn
hoofdrol als de schlemielige
Hans in het kassucces 'Spet
ters' niet. Maar hoe mager
van inhoud die rollen ook wa
ren, de Amsterdamse acteur
wist er toch telkens een zeke
re glans aan te geven én dat
maakte hem tot een opvallen
de verschgning.
Wat hij ook is in het VARA--
sportprogramma Voetbal '80.
Spanjer speelt daarin het met
een witte ijsmuts getooide
Miskend Talent: een Gro
nings pratende, gefrustreer
