leven,maar meer beslist niet"
"We
kunnen
Kwekers
kunnen
eindjes
nauwelijks
aan elkaar
knopen
ZATERDAG 6 JUNI 1981
PAGINA 19
Tekst:
Jan Westerlaken
Foto:
Jan Holvast
De bloemenkwekers
zitten met de han
den in het haar. Ze
kunnen de eindjes
nog nauwelijks
aan elkaar knopen.
De meesten heb
ben hoge investe
ringen gedaan en
kunnen maar net
aan hun verplich
tingen voldoen. Ze
kunnen, zeggen zij,
een boterham eten.
Maar meer ook
niet.
Reden van deze 'ar
moe': de gasprijs
voor de kwekers
rijst de pan uit. Als
de regering haar
zin krijgt, betalen
zij, die kwekers
dus, straks een
even hoge kubieke-
meter-prijs als de
industrie. Daar
hikken ze ver
schrikkelijk tegen
aan. Kunnen ze
niet opbrengen be
weren ze stellig.
De gasprijs stijgt
wel, de bloemen
blijven echter op
gelijk niveau. Niet
de kweker maakt
uit wat een bosje
ruikers moet op
brengen. Dat doet
de handel wel. En
de veiling kan ver
der ook weinig
doen.
Hier en daar valt al
te beluisteren, dat
de telers er mee
willen stoppen.
Sommigen hebben
de daad bij het
woord gevoegd en
het bordje 'te koop'
voor hun bedrijf
geplaatst. Niet al
leen in de bollen
streek, ook in het
Westland is het
water de kwekers
tot aan de lippen
gestegen.
Werkgelegenheid
voor vele duizen
den in deze agrari
sche tak staat op
het spel. Nieuwe
investeringen wor
den er niet gedaan.
Een grote lap
grond ligt in plan
'Kloosterschuur'
(Rijnsburg) op
kwekers te wach
ten. Aanvankelijk
was er interesse,
nu niet meer. De
toekomst is té on
zeker. Stuk voor
stuk wachten ze op
beter tijden. De
vraag is echter,
hoe lang kunnen
zij het uithou
den
Sombere gezichten troef. Gijs Vis en de broers Slootweg z
enrgieproblemen huizenhoog op zich afkomen.
RIJNSBURG - De échte moei
lijkheden moeten nog komen.
Pas in de loop van het vol
gend jaar zullen de kwekers
aan den lijve ondervinden
welke 'schade' de hoge gas
prijs heeft veroorzaakt.
Deze voorspelling doet Rabo-
bank-directeur Strootman in
Rijnsburg. 'Zijn' bank finan
ciert de tuinbouw voor negen
tig procent. Aan de bankreke
ningen, zegt Strootman, is
niet te zien, dat het over de he
le linie slecht zou gaan. "Ik
denk, dat de grote massa zich
toch wel zal weten te redden.
De Rabobank stelt zich niet
'hard' op als de kwekers hun
verplichtingen eens niet kun
nen nakomen. Over het alge
meen komt de rente wel op
tijd binnen, de aflossingen
willen wel eens later worden
overgemaakt. "Je kunt", al
dus Strootman, "nu het slecht
gaat, niet ineens zeggen, de
bijl erin. We moeten gewoon
proberen deze bedrijfstak
door de moeilijke periode
heen te helpen. Verantwoord,
dat wel Water naar zee dra
gen heeft geen enkele zin."
Saneren
Veiling Flora ondervindt, dat
veel telers grote zorgen heb
ben. Maar nog niet één van
haar leden heeft tot nu toe de
pijp aan Maarten gegeven.
Wel wordt er weer met het mi
nisterie van landbouw en vis-
serij gepraat om opnieuw een
saneringsregeling in het le
ven te roepen waarvan oude
re kwekers, die het niet meer
kunnen bolwerken, gebruik
kunnen maken. Enkele maan
den geleden echter was de pot
leeg. Het departement hief
toen de regeling op. Nu is er
weer om een dergelijke voor
ziening gevraagd. De rege
ling houdt in, dat telers die
een uitkering krijgen, hun
kassen zullen moeten afbre
ken.
Flora heeft géén inzicht hoeveel
van zijn leden hieivan ge
bruik zullen gaan maken
Langerak, secretaris van het
Flora-bestuur"Hier in de
buurt zal er zeker niet op gro
te schaal een beroep op die re
geling worden gedaan Een
enkeling zal dat wel doen.
Maar een vent ran veertig
jaar legt met zo maar het bijl
tje erbij neer."
VALKENBURG - Het blauwe
pakje zware tabak gaat van
hand tot hand. Op een hoge
bank pruttelt een koffiepot.
Bloemenkweker Gijs Vis
hangt voorover op een kruiwa
gen. Zuigt aan z'n sigaret en
staart voor zich uit. De broers
Slootweg zitten in een krin
getje om hem heen. Hun ge
zichten staan somber. Ook zij
zwijgen. Ze zijn het met elkaar
eens: er staan moeilijke tijden
voor de deur.
Nü al kunnen ze dat merken. Al een paar
keer is er een beroep op de bank ge
daan. Of ze hun rekeningen wat later
mochten betalen. Nee, het gezin heeft
er (nog) niet onder te lijden. Maar het
zuur verdiende loon zal zienderogen
slinken. Alles draait, in de ogen van de
kwekers, om die véél te hoge gasprijs.
Hoe ze het ook wenden of keren, zij
móeten stoken. Anders vertikken de
bloemen het om naar behoren te
bloeien.
Neem het bedrijf van de broers Sloot
weg. Modern ingericht met een nieu
we gasinstallatie. Elk jaar verstoken ze
zo'n miljoen kubieke meter gas Daar
voor betalen ze nü 26,4 cent per kubie
ke meter. En als de voortekenen niet
bedriegen komt er dit jaar nog eens
een cent of vier bij Of dit het einde is,
het valt te betwijfelen. De wens van de
regering is, dat de kwekers straks net
zoveel gaan betalen als de industrie:
ongeveer vier dubbeltjes per kubieke
meter Vijftien jaar geleden was die
gasprijs slechts 4,7 cent per kubieke
meter.
Malaise
De malaise begon, vertellen de kwekers,
een jaar of vier geleden. De prijs van
het gas steeg gestaag. Maar nu rijst het
de pan uit. "We zitten écht aan de top",
zegt één van de broers Slootweg. "Er
mag niets meer bij komen. Anders
loopt het falikant verkeerd af met onze
bloemen. Energie besparen? Nee, dat
is voor ons onbegonnen werk. Dat kan
niet met deze teelt. Zeker, we hebben
vorig jaar wel een poging gedaan.
Maar de bloemen (chrysanten) werden
ziek. Doordat er té veel vocht in de
kassen was. We hebben toen gespoten,
kost ook een aardige duit, maar het
hielp niks. Die spikkel (Japanse roest)
op het blad ging pas weg toen we de
temperatuur opvoerden."
Rijk worden hoeven ze niet. "Als we
maar een snee brood verdienen. Dan is
het ons allang goed. Zoals het nu gaat,
lukt het niet. Steeds weer is het reke
nen geblazen hoe je de eindjes aan el
kaar moet knopen. Wat inoet je dan
doen? Soms weet ik het écht niet
meer. De lasten zyn zó hoog, dat je
maar bitter weinig overhoudt
Het komt moeilijk over de lippen van de
kwekers. Als de gasprijs inderdaad
blijft stijgen, zit er voor hen maar één
ding op: de zaak sluiten. Maatregelen
nemen kunnen ze niet. "Voor een bos
bloemen krijgen wij op de veiling vijf
gulden, zeg maar. Vaak horen we de
mensen zeggen, góh, wat zijn die din
gen duur. Daar kunnen wij niks aan
doen. Want ook de handel moet er nog
wat aan verdienen."
De gasprijs gaat omhoog, de prijs van
een bosje bloemen blijft nagenoeg ge
lijk. Zelfs een jaar of tien geleden
brachten de bloemen praktisch het
zelfde op als nu. Waar dat heen moet.
de kwekers weten het niet. Dat de
bloementeelt een enorme tik krijgt,
staat voor hen als een paal boven wa
ter.
Jaar
Eén jaar proberen de broers Slootweg
het nog uit te zingen. Hoewel het ei
genlijk al niet meer kan. Daarna zullen
ze alles nog eens op een rijtje zetten
Of bloemen kweken op de koude
grond of weer terug in de groenteteelt.
Zij zijn niet de enigen die er zo over
denken. Stuk voor stuk zitten de kwe
kers met die problemen. "Van armoe
moei je wel", zucht één van de broers.
"Kijk nou eens naar vorig jaar als we
honderd gulden investeerden, vingen
we er maar f 86 terug Zo ga je toch de
mist in? Of zie ik dat verkeerd?"
Hoe kunnen ze dan toch nog draaien
"Ach", zegt Gijs Vis, "de kwekers zélf
zullen proberen zolang mogelijk door
te gaan. 't Is een taai volkje. Je kunt op
de been blijven, omdat de hele familie
de handen uit de mouwen steekt. Tot
de vrouw toe. Daarin ligt onze kracht.
Het geld gaat in één pot. Zo kunnen
wij in leven blijven. Maar ik denk",
voegt Slootweg eraan toe, "dat heel
wat tuinders dichter in de buurt van
het minimum loon, dan het modaal in
komen zitten. Leven is het enige dat je
kunt. Maar je verpaupert wel. Dat kan
ik je verzekeren."
Teleurgesteld zijn de kwekers in de poli
tiek. Niet één van de leiders heeft voor
de verkiezingen aan hen gedacht, ver
zekeren ze met klem. "En dat terwijl
we toch een behoorlijke poot onder de
economie zijn", maakt Vis duidelijk.
"We hebben alle moeite gedaan om
met de lijsttrekkers in contact te ko
men. Er was geen doorkomen aan",
laat hij gelaten horen.
Keihard nee
De tuinders hebben al een 'keihard nee'
laten horen tegen de plannen van de
regering om de gasprijs voor hen op
hetzelfde niveau te tillen als dat van de
industrie. Of dit zal helpen, de kwe
kers vrezen het ergste. Minister Van
der Stee, de demissionaire bewinds
man van economische zaken, heeft al
eerder laten weten, dat er voor de tuin
bouw wel eens 'impopulaire maatrege
len' zouden moeten worden genomen.
"Tja", zucht Vis, die niet alleen kwe
ker is, maar ook lid van de bloemiste
rijcommissie van de Christelijke Boe-
rentuindersvereniging, "als dit door
gaat, zullen er grote brokken vallen.
We kunnen, met zo'n gasprijs, geen ge
zonde landbouw bedrijven Ik houd
m'n hart vast als we ook nog een stren
ge winter krijgen. Bovendien wordt
het onmogelijk om personeel in dienst
te houden
Bij de ongeveer twaalfduizend tuin
bouwbedrijven die Nederland rijk is.
verdienen, zeg maar, zeventigduizend
landgenoten hun boterham Niet alle
banen zullen op de tocht komen te
staan. "Maar", denkt Gijs Vis, "tussen
de tien en twintig procent van dat per
soneel zou toch wel eens binnen niet al
te lange tijd op straat kunnen komen
te staan. En dan praat ik nog niet eens
over de toeleveringsbedrijven Hoe
veel mensen daar werken, weet ik niet
precies. Het gaat wél om een behoor
lijk aantal. Dat weet ik wél."
Geen alternatief
Een alternatief voor de gerezen proble
men, de kwekers zien het niet. Of het
belastingbeleid zou moeten worden
veranderd. "Afschrijven kunnen wij
niets", beweert Vis. "Als de regering
die druk nu eens wat verlegt, komen
wij wat ruimer te zitten."
Een tweede mogelijkheid om wat in het
voordeel van de tuinders te doen, zal
in Europees verband moeten worden
bekeken De invoer uit het buitenland
zou op de één of andere manier aan
banden moeten worden gelegd. Maar
dan zal elk land het daarmee eens
moeten zijn.
Is zo n ingreep nu niet wat aan de late
kant7
"Eigenlijk wel", geeft Vis toe 'We kun
nen nu niet meer zeggen gooi de grens
maar dicht Vroeger ging dat wel.
maar nu we in Europees verband sa
menwerken, is dit uitgesloten. Boven
dien zouden we ons zelf óók in de vin
gers snijden. Een rem op de invoer zal
voor onze kwekers wat meer afzet
kunnen betekenen."
Te koop
Hoewel niet iedere tuinder volmondig
zal toegeven, dat hg het bijltje wil
neerleggen, is er met veel te praten
over overnemen van het bedrijf Gijs
Vis "Tientallen kweker brdnjv» n
zijn er te koop Nee. niet voor elke tuin
staat een bordje. Als er een behoorlijk
bod wordt gedaan, verandert de kwe
k - n eicenar Ook in de bollen
«■'k t. maar dat
-,~iat zo Va. s een huis Eigenlijk ge
loof i dat dit do heel Nederland het
gei ;s. Kok m naar Klooster-
schuur in Runsburg. Daar zou een
heel nieuw tuinbouwgebied moeten
komen. Ze raken ge< n stukje grond
kwijt 't Is allemaal véél te duur. En de
hoge gaspnjs speelt constant in het
achterhoofd van oen kweker als hg
een nieuwe kas wil bouwen
